پرخاشگری در کودکان می‌تواند نشانه بسیاری از مشکلات زمینه‌ای دیگر باشد. پرخاشگری به علل مختلف پزشکی، روان‌پزشکی و شرایط زندگی می‌تواند ایجاد شود، در نتیجه برای درمان آن باید علل پرخاشگری در کودکان را مورد بررسی قرار دهیم.
فهرست مطالب:
- پرخاشگری چیست؟
- علل پرخاشگری در کودکان
- چگونه با کودک پرخاشگر رفتار کنیم؟
- سخن پایانی
پرخاشگری چیست؟
هر رفتاری که با نیت صدمه زدن به دیگران اعم از هل دادن و ضربه‌زدن انجام شود، جزء رفتارهای پرخاشگرانه محسوب می‌شود. پرخاشگری بخشی از روند طبیعی رشد کودکان است، راهی که از طریق آن نارضایتی خود را از یک شخص یا رویداد نشان می‌دهند.
عوامل زمینه‌ای مانند رویدادهای ناخوشایند در زندگی، مسائل مرتبط با سلامت روان و سایر علل پزشکی می‌تواند باعث ایجاد پرخاشگری شود. شناسایی علل پرخاشگری در کودکان و آموزش مدیریت هیجانات به کودکان راه مؤثری برای کمک به آنان برای کنترل رفتارهای پرخاشگرانه است.
در ادامه مقاله درباره انواع پرخاشگری، علل آن و نحوه حمایت والدین برای به‌حداقل‌رساندن رفتارهای پرخاشگرانه صحبت خواهیم کرد.
علل پرخاشگری در کودکان
علل پرخاشگری به چند گروه تقسیم می‌شود:
1. اختلالات خلقی
کودکانی که از افسردگی دوقطبی رنج می‌برند در مراحل شیدایی به‌شدت پرخاشگر می‌شوند، کنترل خود را ازدست‌داده و رفتارهای تکانشی از خود بروز می‌دهند. از طرف دیگر در مراحل افسردگی دوقطبی اگرچه کم‌انرژی و گوشه‌گیر می‌شوند؛ اما به‌شدت تحریک‌پذیر هستند.
عصبانیت کودکان دوقطبی و پرخاشگری آنان باعث می‌شود مورد سرزنش قرار بگیرند و اختلالات خلقی آنان شدت بگیرد.
2. روان‌پریشی
بیماری‌های روان‌پریشی نیز ممکن است با پرخاشگری همراه شود. به طور مثال کودکان مبتلا به اسکیزوفرنی در پاسخ به محرک‌های درونی رفتارهای پرخاشگرانه بروز می‌دهند. این رفتارها به علت بی‌اعتمادی، ترس و مشکوک شدن به اطرافیان رخ می‌دهد.
3. ناامیدی
ناامیدی در کودکانی که مبتلا به اختلالات فکری یا شناختی هستند و همچنین در کودکان دارای اختلال ارتباطی (مانند اوتیسم) منجر به پرخاشگری می‌شود. این کودکان در پاسخ به ناامیدی و اضطرابی که در وجودشان شکل‌گرفته رفتارهای پرخاشگرانه انجام می‌دهند چرا که قادر به بیان احساسات خود نیستند.
4. تکانشگری
تکانشگری نیز موجب اختلالات رفتاری مخرب می‌شود. در کودکان مبتلا به ADHD تکانشگری و ضعف در تصمیم‌گیری موجب رفتارهایی می‌شود که به‌عنوان رفتارهای پرخاشگرانه تعبیر می‌شود. این کودکان بدون توجه به عواقب رفتار خود کاملاً بی‌رحمانه یا بدخواهانه عمل می‌کنند.
5. اختلال سلوک یا CD
پرخاشگری بخش بزرگی از ماتریس بیماری در اختلال سلوک است. برخلاف کودکان مبتلا به ADHD، کودکان مبتلا به CD از عمد بدخواه هستند و از عواقب رفتار خود کاملاً آگاه‌اند.
6. آسیب
گاهی اوقات دلایل طبیعی برای رفتارهای تهاجمی وجود دارد. آسیب لوب فرونتال یا صرع موجب رفتارهای پرخاشگرانه می‌شود که دلیل قابل‌درکی برای آن وجود ندارد.
7. تروما یا شوک روحی
گاهی پرخاشگری در کودکان بر اثر عوامل استرس زای موجود در محیط رخ می‌دهد و الزاماً نشان دهنده بیماری نیست. اما اگر پرخاشگری به طور مکرر اتفاق بیفتد می‌تواند نشان‌دهنده ظهور یک مشکل عاطفی باشد.
چگونه با کودک پرخاشگر رفتار کنیم؟
رفتار کودکتان را مورد بررسی قرار دهید تا علت پرخاشگری او را دریابید. هنگامی که محرک‌های احتمالی را تشخیص دادید، روش‌های زیر را امتحان کنید:
- از کلمات مناسب استفاده کنید
اگر کودک شما عصبانی شده و هر لحظه امکان دارد پرخاشگری کند با کلمات مناسب او را آرام کنید و به او یادآور شوید که می‌تواند احساساتش را بیان کند. به طور مثال به او بگویید: «می‌دانم اذیت شده‌ای».
همچنین به او یاد دهید که به‌خاطر رفتارهای پرخاشگرانه‌اش معذرت‌خواهی کند.
- الگوی رفتار غیرپرخاشگرانه
کودکان از رفتارهای والدین خود چیزهای زیادی یاد می‌گیرند. شما باید مراقب نحوه صحبت‌کردنتان با همسر، والدین و دیگران در مقابل فرزندتان باشید. حتی زمانی که از فرزندتان ناراحت و عصبانی هستید لحن و کلام شما باید مؤدبانه باشد.
هنگامی که کودک رفتار آرام شما را حتی در زمان‌های ناامیدی و ناراحتی مشاهده کند، آن رفتار را یاد می‌گیرد. اگر رفتارهای کودک متأثر از رفتارهای دوستانش در مدرسه است، می‌توانید با والدین آن‌ها و یا معلمان و مسئولین مدرسه صحبت کنید.
- فرزندتان را تحسین کنید
وقتی فرزندتان کار درستی انجام می‌دهد یا مسائل را به شیوه مسالمت‌آمیز حل می‌کند، از او تشکر و قدردانی کنید تا رفتارهای مثبت او تقویت شود.
- تسلیم عصبانیت کودک نشوید
اگر همیشه تسلیم کج‌خلقی‌های کودکتان شوید او یاد می‌گیرد که این بهترین راه برای به‌دست‌آوردن نیازهایش است. در نتیجه زمانی که عصبانیت کودک را نادیده می‌گیرید او رفتارهای پرخاشگرانه‌تری از خودش بروز می‌دهد.
- برنامه و قوانینی تنظیم کنید
تنظیم یک برنامه روزانه برای ساعات خواب، غذا، بازی و سایر فعالیت‌ها پرخاشگری کودک را به میزان قابل‌توجهی کاهش می‌دهد. این کار باعث می‌شود کودک متوجه شود چه زمانی انتظار چه چیزی را باید داشته باشد و ناامید نمی‌شود.
سخن پایانی
راه‌های بسیاری برای مقابله با پرخاشگری کودکان وجود دارد. یکی از بهترین راه‌ها استخدام پرستار کودک ماهر برای تشخیص علل پرخاشگری در کودکان است. یک پرستار خوب علاوه بر نگهداری از کودک شما می‌تواند به شما آموزش‌های لازم را بدهد.
برای دریافت خدمات پرستاری با پشتیبانی سلامت اول در ارتباط باشید.
