مراقب کودک بیش فعال برای مراقبت از این کودکان با توجه به نشانه های این اختلال همیشه با چالش های بزرگی روبه رو است. بیش فعالی یا اختلال نقص توجه در کودکان( Attention Deficit Hyperactivity Disorder) که به اختصار به آن ADHD گفته می شود به حالتی اطلاق می گردد که در آن کودک بیش از حد متعارف فعال و پرجنب و جوش است که این امر باعث بروز مشکلاتی اساسی در کیفیت زندکی کودک و اطرافیانش می گردد. از نشانه های اصلی بیش فعالی در کودکان می توان به عدم توانایی در تمرکز، جنب و جوش غیر طبیعی و داشتن حرکات تکانشی در اعضای بدن اشاره نمود.
در این مقاله تکنیک ها و روشهایی سودمند برای مراقب کودک بیش فعال در منزل بیان می گردد:
هدایت انرژی کودک در مسیر درست
این کودکان در هر دو سطح ذهنی و جسمانی، بسیار پرانرژی و فعال هستند. بنابراین می توان با هدایت این انرژی در مسیر صحیح در جهت تخلیه انرژی مازاد و آرام سازی ذهن و جسم کودک اقدام نمود. مراقب کودک بیش فعال با استفاده از اسباب بازیی هایی که باعث آزادسازی انرژی و آرامش ذهن این کودکان می شود می تواند آنها را مجبور کند تا در یکجا نشسته و تمرکز نمایند. از جمله این اسباب بازی ها می توان به خمیر بازی و انواع بازی های فکری مانند شطرنج، جدول کلمات ، پازل و بازی با کارت های مصوراشاره نمود.
مراقب کودک بیش فعال با اجرای بازی هایی خلاقانه مانند” بگرد و پیدا کن ” میتواند وسیله ای از لوازم اتاق کودک را قایم نموده و از او بخواهند که این وسایل را پیدا نماید. این فعالیت باعث افزایش تمرکز و تحرک فیزیکی کودک می گردد.
استفاده از انواع ورزش هایی که سبب تخلیه انرژی می شود و دارای سیستم منظم و باقاعده است (ورزش های رزمی) انتخاب خوبی برای این گروه از کودکان می باشد.
گفتگو با کودک به زبان ساده
کودکان بیش فعال به شدت پرحرف بوده و به صورت مداوم باعث قطع مکالمات اطرافیان می شوند. یک مراقب کودک بیش فعال باید در زمان گفتگو با کودک تمام توجه خود را به او داده و گوش شنوایی برای صحبت های او در خصوص آرزوها و نگرانی و مشکلاتش باشد. با بیان ساده به باید به آنها گفته شود که چه رفتاری خوب و چه رفتاری بد است و از بیان انتظارات خود به زبان پیچیده و پراکنده گویی خودداری نمایید.
برنامه ریزی روزانه
این کودکان به دلیل مشکل در تمرکز معمولا کارهای خود را نیمه کاره رها کرده و قادر به پایبندی به برنامه معینی نیستند. بر طبق نظر روانپزشکان و روانشناسان نوشتن لیست وظایف و داشتن برنامه ریزی روزانه یکی از بهترین روش ها برای متمرکز نمودن کودکان بیش فعال است. با تهیه این لیست میتوان برنامه روشنی از کارهایی که مورد انتظار است تا کودک انجام دهد را برای او مشخص سازید و کودک نیز بدون سردرگمی و به ترتیب اولویت، کارهای مورد نظر را به انجام برساند.
یکی دیگر از مزیت های اصلی برنامه ریزی روزانه این است که دیگر نیازی نیست تا مراقب کودک بیش فعال به صورت مکرر به کودک امر و نهی نمایند و تنها کافیست که پس از طی زمان مورد نظر، پایبندی کودک به برنامه ها را بررسی نمایند. می توان برای تشویق او به انجام کارها پاداش هایی برای کودک در نظر گرفت که در صورت منظم بودن و اجرای صحیح وظایف به او اعطا گردد. براساس نظر کارشناسان سیستم تشویقی در خصوص کودکان بیش فعال باید چهار برابر بیشتر از انتقاد و تنبیه به کار گرفته شود.
یادگیری تکنیک های مدیریت احساسات
کودکان بیش فعال به صورت مداوم با احساسات خود دچار چالش هستند و به راحتی نمیتوانند با مشکلات خود کنار بیانید. این کودکان با کوچکترین محرک ها دچار خشم، نگرانی و غم می شوند و در تفکیک و تشخیص احساسات درست با مشکل مواجه هستند. خوشبختانه تکنیک های سودمند بسیاری در خصوص رفع این مشکل وجود دارد، بنابراین ضروری است که والدین و مراقب کودک بیش فعال با یادگیری روش های صحیح کنترل و مدیریت احساسات ( مشاوره با روان شناس و مطالعه کتاب های مربوطه ، انجام تکنیک های تنفسی و … ) به کودکان خود در این زمینه کمک نمایند. مراقب والدین میتوانند با یافتن الگوهای رفتاری خود و یا محیط اطراف که باعث تشدید علایم بیش فعالی می گردد در رفع و اصلاح این امور اقدام نمایند.
آرام سازی محیط خانه
تا آنجائیکه ممکن است عوامل حواس پرتی ( تلویزیون و تبلت…. ) را از کودک دور نموده و شرایطی را مهیا سازید تا کودک در یک محیط آرام و بدون تنش قرار گیرد. استفاده بی رویه از تلویزیون و یا بازی های کامپیوتری تاثیرات مخربی بر تمرکز کودکان به جای می گذارد. با استفاده از گلدان های سرسبز محیط خانه را زیباتر نموده و تاثیر استفاده از گیاهان را در آرامش کودک خود جدی بگیرید. کودکان ذاتا طبیعت را دوست دارند و مراقب کودک بیش فعال برای افزایش احساس توانمندی و عزت نفس کودک می تواند در رسیدگی به گلدان ها و فضای سبز خانه از آنها کمک بگیرد.
استفاده از موسیقی
گوش نمودن به موسیقی یکی از بهترین روشها برای آرام سازی ذهن کودکان بیش فعال است. استفاده از موسیقی به دو روش برای ذهن کودک سودمند است :اولا موسیقی های آرام باعث آرامش ذهن کودک می گردد و در تعدیل هیجانات او سودمند خواهد بود و ثانیا استفاده از موزیک های ریتمیک در زمان بازی و ورزش، باعث پرورش و آماده سازی مغز کودک به سمت عملکردهای چندگانه می گردد و در نهایت سبب افزایش بهره وری ذهن کودک بیش فعال می گردد و در تخلیه انرژی مازاد او نقش بسزایی دارد.
نمایش و تئاتر
استفاده از تئاتر و نمایش یکی از خلاقانه ترین راه ها برای مشغول نمودن کودکان بیش فعال در محیط خانه است. کودک برای ارایه نقش مورد نظر، نیازمند تمرین مداوم و هماهنگ سازی خود با نقش، حضور ذهن و اعتماد به نفس است لذا اجرای نقش در یک نمایش خانگی، چالشی جدی و لذتبخش برای افزایش مهارت های اجتماعی کودک از جمله صحبت در مقابل جمع را بوجود می آورد.
الگوی خواب منظم
مراقب کودک بیش فعال باید به خواب کافی و منظم که عاملی حیاتی در جهت رشد کودک و افزایش توان یادگیری و تمرکز او است، توجه ویژه داشته باشد. براساس نظر متخصصان بهترین زمان خواب برای کودکان به شرح ذیل می باشد:
الف) 11 تا 13ساعت خواب برای کودکان 3 تا 5 ساله
ب) 10 تا 11 ساعت خواب برای کودکان 5 تا 11 ساله
پ) 5/8 تا 5/9 ساعت خواب برای نوجوان 13 تا 18 ساله
بنابراین لازم است مراقب کودک بیش فعال با برنامه ریزی مناسب جهت خواب منظم کودک بر طبق الگوهای فوق عمل نمایند. همچنین برای کمک به داشتن خوابی آرام و راحت تمام وسایل الکترونیکی مانند تلویزیون و لپ تاب را از اتاق خواب کودک خارج نمایید و یک ساعت قبل از خواب به کودک اجازه انجام بازی های کامپیوتری را ندهید.
همانگونه که بیان شد مراقبت از کودکان بیش فعال مسئله ای چالش برانگیز برای والدین و یا افراد مراقب کودک محسوب می گردد و به دلیل جدی بودن نشانه های این اختلال با رعایت تکنیک های فوق و استفاده از مشاوران کارآزموده، میتوان بر این مشکلات فائق آمد و به نتابج مطلوبی رسید.
سلام ممنون از مطالب مفید و ارزنده تون
ما از نمایش برای متمرکز کردن کودک در درسهایش استفاده کردیم. نمایش خیلی برای کودک بیش فعال پرفایده بود و تاثیر زیادی بر تمرکز کودک داشت.
سلام و درود . خوشحالیم که این مقاله مورد رضایت شما واقع شد .