اسهال در کودکان چه دلایلی دارد و روش های مراقبتی از کودکان مبتلا به اسهال چیست؟

اسهال در کودکان از شایع ترین مشکلات دوره های مختلف خصوصا در سنین زیر پنج سال است. در کشورهای غیر صنعتی و در حال توسعه، این مسئله می تواند منجر به مشکلات جدی مانند سوءتغذیه شود. اسهال به عنوان افزایش دفعات خروج مدفوع، حرکات بیش از سه بار روده در روز و یا وجود مدفوع شل تر از حد طبیعی برای فرد تعریف شده است.

هم چنین اسهال در کودکان به عنوان روش دفاعی بدن برای دفع میکروب ها نیز تعریف شده است که از چند روز تا یک هفته طول می کشد. اسهال همراه با تب، حالت تهوع، استفراغ و گرفتگی آغاز می شود. در حالتی که این وضعیت، کمتر از سه هفته به طول بیانجامد، به آن اسهال حاد و در موارد بیش از سه هفته، اسهال مزمن گفته می شود.

مهم ترین عارضه اسهال در کودکان، بروز کم آبی بدن در اثر از دست رفتن بیش از حد مایعات بدن است. علائم کم آبی بدن شامل خشکی دهان، کمبود اشک، ادرار کم و یا ادرار تیره رنگ است و به سبب رخداد این مشکلات، مهم ترین هدف درمان اسهال، جلوگیری از کم آبی بدن است. در این مقاله به علائم بروز اسهال و روش های کنترل و درمان آن خواهیم پرداخت:

علت های بروز اسهال در کودکان شامل چه مواردی است؟

اسهال حاد معمولا در اثر عفونت به سبب وجود ویروس هایی مانند روتا ویروس، باکتری هایی مانند سالمونلا و یا به دلیل حضورانگل هایی مانند ژیاردا در بدن ایجاد می شود. گاهی اوقات آلرژی غذایی یا نوشیدن آب میوه زیاد می تواند باعث اسهال شود. اگر کودک تنها یک یا دو مرتبه دچار اسهال شد، علت می تواند مربوط به تغذیه غیر معمول او باشد که در این موارد، به خودی خود درمان می شود و مهم ترین نکته این است که از بروز کم آبی در کودک جلوگیری شود.

برای اسهال مزمن دلایل زیادی وجود دارد که نیازمند به بررسی های دقیق پزشکی است. اسهال مزمن به دلیل بیماری هایی است که باعث التهاب روده و یا سوءجذب مواد مغذی می شود. هم چنین مشکلات عدم هضم لاکتوز، قند موجود در شیر و فرآورده های آن می تواند منجر به اسهال مزمن شود که علائم دیگر آن شامل درد شکم و نفخ است.
سندروم روده تحریک پذیر از علت های شایع بروز اسهال در کودکان است. اگرچه بسیاری از بیماران علاوه بر اسهال، با درد شکمی نیز مواجه می شوند.
اسهال پس از مصرف آنتی بیوتیک نیز ناشی از عدم تعادل بین باکتری های خوب و بد در روده است. حساسیت های غذایی نیز می تواند به صورت اسهال، درد شکمی، حالت تهوع و استفراغ بروز یابد در مقاله درمان بیماری های رایج کودکان  درباره بیماری های گوارشی در کودکان صحبت کرده ایم .

علائم اسهال در کودکان شامل چه مواردی است؟

اسهال ممکن است آبکی و یا حاوی خون باشد که نشانگر افزایش چربی موجود در مدفوع است. هم چنین اسهال ممکن است با موارد زیر همراه باشد:
– نفخ و دردهای شکمی
– درد رکتال
– حالت تهوع و یا استفراغ
– کاهش وزن
– تب

افراد مبتلا به اسهال در معرض خطر کمبود آب بدن هستند که این مسئله در مواردی رخ می دهد که شخص بیمار نتواند مایعات کافی را به صورت خوراکی برای برآورده کردن نیازهای روزانه خود مصرف کند و آب از دست رفته در طی دفعات خروج ادرار و مدفوع جبران نشود. علائم کمبود آب بدن به شرح زیر می باشد:
– کاهش خروجی ادرار
– خشکی لب ها و دهان
– کمبود اشک
– افزایش خواب آلودگی و کاهش سطح انرژی
پزشکان متخصص می توانند با معاینه دقیق فرد بیمار، علت اصلی بروز کم آبی را شناسایی کرده و از شدت یافتن آن جلوگیری کنند. هم چنین ضروری است که والدین به دقت بر میزان آب مصرفی روزانه کودک، توجه و نظارت کافی داشته باشند.

تغذیه کودکان به هنگام بروز اسهال چگونه باید باشد؟

افزایش دفعات مصرف مایعات در روز بهترین روش درمانی برای اسهال در کودکان است. والدین باید مداوما کودک خود را به مصرف مایعات زیاد تشویق کنند. شیر و آب دو منبع مهم برای جبران کم آبی در کودکان است. در صورتی که کودک شما در طی دوران دچار شدن به اسهال، از خوردن غذاهای جامد امتناع می ورزد، به جای آب به او شیر بدهید.
بیشتر کودکان نوپا به محلول های گلوکز الکترولیتی خوراکی مانند Pedialyte نیاز ندارند مگر این که کودک دچار کم آبی شود. در طی این دوره از دادن آب میوه های مختلف به کودک خودداری کنید چرا که اسهال را شدیدتر می کند.
غذاهای حاوی نشاسته در هنگام بروز اسهال به راحتی قابل هضم هستند. مواردی مانند غلات، نان، برنج، سیب زمینی و ماکارونی و نیز شیر و سایر فرآورده های لبنی می تواند بسیار مفید و موثر باشد. هم چنین بهتر است از مصرف آب میوه و نوشابه های گازدار و نیز لوبیا و یا هر غذای دیگری که باعث تشدید اسهال شود، جلوگیری گردد.

برای مراقبت و درمان اسهال در کودکان چه اقداماتی باید صورت بگیرد؟

موثرترین روش مراقبتی و درمان در هنگام بروز اسهال در کودکان توجه کافی به رژیم غذایی کودک و میزان مصرف مایعات است.

– پروبیوتیک ها: پروبیوتیک ها حاوی باکتری های سالم موسوم به لاکتوباسیل ها هستند که می توانند جایگزین باکتری های ناسالم در دستگاه گوارش شوند. ماست ساده ترین منبع پروبیوتیک ها است و مصرف روزانه 60 تا 180 میلی لیتر ماست توسط کودک می تواند به بهبود او کمک ویژه ای کند. مکمل های پروبیوتیک به صورت گرانول، قرص و یا کپسول در داروخانه ها عرضه می شود.

– آب رسانی به کودک: در هنگام بروز اسهال در کودکان، ضروری است به میزان مصرف مکرر مایعات آن ها توجه شود. کودکان دارای کمبود آب خفیف می توانند با محلول های مخصوص رییدراسیون دهان و دندان موسوم به ORS که قابل تهیه از داروخانه ها می باشد، با مشکلات کمبود آب و خشکی بدن مقابله کنند. این روش بهترین راه برای آب رسانی به کودکانی است که حالت تهوع یا استفراغ ندارند و این در حالی است که نوشیدن مایعات گازدار مانند آب میوه و نوشابه می توانند اسهال در کودکان را وخیم تر کند. همچنین بیماران مبتلا به اسهال با میزان کم آبی شدیدتر، ممکن است نیازمند به مایعات داخل وریدی توسط کادر پزشکی در بیمارستان باشند.

– رژیم غذایی: تعذیه مناسب در اسهال در کودکان نقش بسیار پررنگی در کنترل و درمان بیماری دارد. در طی این دوران، نوزادان شیرخوار باید به طور مرتب از شیر مادر تغذیه شوند. همچنین لازم است کودکان با سنین بالاتر از یک برنامه غذایی منظم و متشکل از مواردی هم چون لبنیات و غذاهای دارای نشاسته، پیروی کنند.

– داروها: در درمان اسهال در کودکان می توانند با مشورت و تجویز پزشک متخصص از آنتی بیوتیک ها برای درمان بیماری های باکتریایی و یا انگل های خاص استفاده کنند. در طی این دوره، داروهایی که سبب کند شدن حرکات روده در کودکان شود، توصیه نمی شود.

در صورت رخداد چه شرایطی باید باید فورا به پزشک مراجعه کرد؟

– بروز موارد کم آبی شدید و عدم تخلیه ادرار در بیش از 12 ساعت
– اسهال حاوی خون
– تب بیش از سه روز
– اسهال آبکی
– حالت تهوع و استفراغ شدید
– بی حالی و ضعف شدید جسمی

برای پیشگیری از بروز اسهال در کودکان چه اقداماتی باید انجام داد؟

– شستشوی مداوم دست ها پیش از آشپزی، تغذیه کردن کودک و تعویض پوشک
– مغز پخت کردن مواد غذایی خصوصا مواد غذایی گوشتی

اسهال در کودکان از بیماری های شایعی است که می تواندبه دلایل مختلف در یک کودک رخ دهد و در صورت عدم درمان به موقع ممکن است منجر به بروز خطر های جسمی فراوانی برای کودک گردد. موسسه پرستاری سلامت اول با اعزام پرستار کودک ماهر به منزل شما قادر است در مواقع بروز مشکلات جسمی از جمله اسهال درکودکان با روش های مراقبتی تخصصی و حرفه ای از کودک شما مراقبت و پرستاری نماید.

منابع:stlouischildrens.org

سوالات متداول