زونا در سالمندان Herpes zoster به نوعی از بیماری های عفونی عصب و پوست اطراف آن اطلاق می شود که در اثر فعالیت مجدد ویروس آبله مرغان در فردی که قبلا به آن مبتلا شده است، ایجاد می شود. اگر شخص در طول عمرش آبله مرغان گرفته باشد، تقریبا بین 10 تا 20 درصد احتمال ابتلا به زونا وجود دارد و با افزایش سن، این احتمال افزایش می یابد.
زونا که در اصطلاح پزشکی هرپس زوستر نام دارد، می تواند به ریشه یکی از اعصاب شما وارد شود و منتظر بماند تا دوباره فعال شود. پژوهش ها نشان می دهد از هر چهار نفر، یکی از آن ها در طول زندگی خود به زونا دچار خواهد شد. زمانی که ویروس هرپس زوستر پس از سال ها فعال می شود، منجر به ایجاد بیماری می شود. در این مقاله به بررسی بیماری زونا در سالمندان، علائم و روش های درمان آن خواهیم پرداخت.
علائم زونا در سالمندان
نشانه اصلی زونا در سالمندان، بروز درد است و به دنبال آن بثوراتی ایجاد می شود که تبدیل به تاول های خارش دار خواهد شد که از نظر ظاهری شبیه به آبله مرغان است. تاول های جدید ممکن است در حدود یک هفته بعد ظاهر شوند که در طی چند روز، خشک و زرد رنگ خواهند شد. پس از آن پوسته ها در جایی که تاول وجود دارد، تشکیل می شوند که ممکن است رد زخم خفیفی به جا بماند.
درد ناشی از دچار شدن به زونا، می تواند یک درد خفیف و یا احساس سوزش باشد و شدت آن از خفیف تا شدید می تواند باشد. ضمن اینکه ناحیه آسیب دیده، معمولا حساس تر از سایر نقاط است. در برخی موارد، زونا می تواند مجموعه ای از علائم اولیه را ایجاد کند که چند روز قبل از ظهور بثورات دردناک ایجاد می شود که ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- سردرد
- احساس سوزش، سوزن سوزن شدن، بی حسی یا خارش پوست در ناحیه آسیب دیده
- تب
دوره ابتلا به بیماری زونا در سالمندان به طور معمول حدود دو تا چهار هفته طول می کشد و معمولا یک ناحیه خاص در یک طرف بدن را تحت تاثیر قرار می دهد که می تواند شامل هر قسمتی از بدن فرد باشد اما قفسه سینه و شکم، از جمله شایع ترین مناطق است.
پیشنهاد می‌شود برای مراقبت بهتر از سالمندان دچار این بیماری مطلب بیماری زونا در سالمندان چه علائم و روش های درمانی دارد را مطالعه کنید.
در چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
بیماری زونا در سالمندان معمولا جدی نیست، اما در صورت تشخیص علائم، ضروری است در اسرع وقت به پزشک عمومی مراجعه کنید که قادر به تشخیص زونا بر اساس علائم فرد و ظاهر بثورات است. درمان زودرس و به موقع می تواند به کاهش شدت علائم و نیز عوارض احتمالی کمک شایانی کند.
البته ممکن است پزشک عمومی بخواهد در برخی از موارد با پزشکان متخصص در این حوزه مشورت کند که در این صورت مراجعه به بیمارستان ضروری خواهد بود. مواردی که ممکن است نیازمند ارجاع به پزشک متخصص باشد، شامل موارد زیر است:
- فرد سالمند مشکوک به عوارض زونا مانند مننژیت یا انسفالیت باشد
- زمانی که زونا، چشم های شخص سالمند را درگیر کند. لازم به ذکر است در صورتی که این موارد به سرعت درمان نشود، این خطر وجود دارد که مشکلات دائمی بینایی به وجود بیاید.
- در صورتی که تشخیص پزشک عمومی، قطعی نباشد و یا اینکه بیمار به شیوه های درمانی موجود، پاسخ ندهد
- در صورتی که فرد سالمند بیش از دو بار به این بیماری مبتلا شده باشد.
همچنین بخوانید: مراقب سالمند در منزل چه وظایفی دارد
علت بروز بیماری زونا در سالمندان شامل چه عواملی است؟
بیشتر افراد در طول عمرشان به آبله مرغان مبتلا می شوند. اما پس از بهبود بیماری، ویروس هرپس زوستردر سیستم عصبی به حالت غیر فعال باقی می ماند و توسط سیستم ایمنی بدن تحت کنترل نگه داشته می شود در حالی که می تواند در مراحل بعدی زندگی دوباره فعال شود و عامل ابجاد بیماری زونا باشد.
افراد می توانند تا دو بار مبتلا به زونا باشند اما در موارد بالاتر، بسیار نادر است. این که چرا ویروس زونا در مراحل بعدی زندگی مجددا فعال می شود، مشخص نیست اما تصور می شود که بیشتر به دلیل کاهش ایمنی و عدم مقاومت بدن در برابر عفونت ها و بیماری هاست که می تواند ناشی از دلایل زیر باشد:
سالخوردگی: با افزایش سن ممکن است از ایمنی بدن کاسته شده و زونا معمولا در افراد بالای 70 سال دیده می شود.
استرس: در هنگام بروز استرس، آزاد شدن برخی مواد شیمیایی می تواند از عملکرد صحیح سیستم ایمنی بدن جلوگیری کند.
بیماری ایدز: افراد مبتلا به اچ آی وی یا ایدز بسیار بیشتر از سایر افراد به بیماری زونا دچار می شوند زیرا سیستم ایمنی بدن آن ها ضعیف تر از سایرین است.
پیوند مغز استخوان: در صورتی که شخص، جراحی پیوند مغز استخوان را به تازگی انجام داده باشد، سیستم ایمنی بدن او به دلیل شرایط قبل از جراحی دچار ضعف خواهد بود.
پیوند اعضای بدن: در زمان جراحی پیوند اعضای بدن ممکن است لازم باشد به جهت سرکوب سیستم ایمنی بدن، داروهایی مصرف شود تا بدن شخص، عضو پیوندی را پس نزند که این امر سبب ضعیف شدن سیستم ایمنی بدن خواهد شد.
شیمی درمانی: داروهای شیمی درمانی که اغلب برای درمان انواع مختلف سرطان استفاده می شود، می تواند به طور موقت، باعث تضعیف سیستم ایمنی بدن گردد.
آیا بیماری زونا در سالمندان واگیردار است؟
امکان انتقال ویروس زونا از شخص مبتلا به زونا و یا حتی آبله مرغان ممکن نیست. با این حال در صورتی که تاکنون آبله مرغان نگرفته باشید، امکان ابتلا به آن از طریق بیمار دارای زونا وجود دارد. تاول های تشکیل شده حاوی ویروس زنده هستند. اگر فردی که هرگز به آبله مرغان مبتلا نشده است با یک تاول باز در تماس مستقیم باشد، به آن دچار خواهد شد.
چگونه می توان از شیوع ویروس زونا در سالمندان جلوگیری کرد؟
در صورتی که شخص مبتلا به بیماری زونا باشد، تا زمانی که آخرین تاول خشک نشود، می تواند دیگران را نیز مبتلا به ویروس کند. برای جلوگیری از انتقال ویروس، از به اشتراک گذاشتن حوله و سایر وسایل شخصی خود اکیدا پرهیز کنید.
در صورتی که بثورات روی پوست، دارای ترشحاتی باشد، بهتر است از حضور در اجتماع و فعالیت های جمعی خودداری کنید زیرا ابتلا به آبله مرغان می تواند برای برخی از افراد بسیار خطرناک باشد.
بیماری زونا در سالمندان چگونه درمان می شود؟
اگر چه هیچ درمان خاصی برای بیماری زونا در سالمندان وجود ندارد اما برای تسکین علائم آن تا زمان برطرف شدن بیماری که در حدود دو تا چهار هفته طول می کشد، اقداماتی می توان انجام داد:
- پوشاندن بثورات توسط لباس یا پانسمان نچسب به جهت کاهش خطر ابتلای سایر افراد به آبله مرغان
- استفاده از داروهای مسکن مانند پاراستامول، پروفن و کدئین
- داروهای ضد ویروس که البته تمام افراد به آن نیاز ندارند.
رژیم غذایی سالمندان مبتلا به زونا باید شامل چه مواردی باشد؟
عرقیجات: نوشیدن عرق های ترکیبی مثل اسطوخدوس، گل گاو زبان، بادرنجبویه
مواد غذایی سرشار از ویتامین B: ویروس زونا سیستم عصبی را درگیر می کند و بیمار باید غذاهای سرشار از ویتامین های B، گوشت گوساله، مرغ، تخم مرغ و ماهی مصرف کند
مصرف سیر و پیاز: این مواد به علت داشتن آلیسین می تواند به بهبود عملکر سیستم ایمنی بدن کمک کند.
نوشیدن آب: نوشیدن آب به اندازه کافی، کلیدی برای پاک کردن ویروس از کل بدن است.
مصرف غذاهای سرشار از ویتامین C: میوه ها و سبزیجات زرد، نارنجی و سبز به افزایش میزان ویتامین C، تقویت سیستم ایمنی بدن و تسریع فرآیند بهبود بیماری زونا در سالمندان می شود.
سبزیجات دارای برگ سبز: این مواد سرشار از بتا کاروتن و کلسیم هستند که موجب ارتقای سیستم ایمنی بدن می شوند.
عوارض بیماری زونا در سالمندان شامل چه مواردی است؟
زونا در سالمندان گاهی می تواند منجر به عارضه هایی همچون نورآلرژی پس از گرما شود. که در این مرحله درد های شدید عصبی تا چندین ماه پس از بهبود بثورات ادامه دارد.
کارکرد واکسن زونا چیست؟
واکسن زونا که موسوم به Zostavax می تواند احتمال ابتلا به این بیماری را کاهش دهد. اگر بعد از استفاده از این واکسن به زونا مبتلا شدید، باید بدانید به علت اثرات واکسن، علائم این بیماری خفیف تر خواهد بود و در مد زمان کمتری بهبود حاصل خواهد شد.
مرکز پرستاری سلامت اول با کادری ماهر و باتجربه در امر خدمت رسانی به سالمندان گرامی آمادگی کامل دارد. پرستار سالمندان این مرکز با داشتن تخصص و تجربه کافی در خصوص مراقبت از انواع بیماری های سالمندان از جمله بیماری زونا، به صورت شبانه روزی و تا بهبودی کامل از سالمند شما مراقبت می نمایند.
