همه چیز درباره تحریک مغناطیسی مغز

یکی از جدیدترین روش‌های درمان بیماری‌هایی مانند افسردگی حاد، اختلال وسواس فکری -عملی (OCD)، اضطراب، اختلال استرس پس از ضربه و …  تحریک مغناطیسی مغز (TMS) است. این روش غیر تهاجمی با استفاده از میدان‌های مغناطیسی به مغز اثر می‌گذارد و به تغییر فعالیت قسمت‌های مختلف مغز کمک می‌کند.

امروزه تحریک مغناطیسی مغزبه عنوان یک درمان بالقوه برای بسیاری از اختلالات روانی و عصبی شناخته شده و می‌تواند در کنار پرستار بیمار، به افرادی که به درمان‌های معمول مانند داروهای ضدافسردگی یا روان‌درمانی پاسخ نداده‌اند، کمک کند. تأثیر این روش به عوامل مختلفی بستگی دارد، از جمله فرکانس، مدت زمان انجام و تعداد جلسات درمان. اما درکنار همه مزایایی که دارد این روش میتواند عوارض برگشت ناپذیری نیز داشته باشد. در این مقاله به بررسی جزئیات بیشتر در مورد این روش و بیماری‌هایی که می‌تواند به درمان آن‌ها کمک کند، خواهیم پرداخت.

تحریک مغناطیسی مغز (TMS) چیست؟

همانطور که در بالا اشاره کردیم، تحریک مغناطیسی مغز یا تحریک مغناطیسی فراجمجمه‌ای یک روش غیر تهاجمی است که با استفاده از میدان‌های مغناطیسی به مغز اثر می‌گذارد و به تغییر فعالیت‌های عصبی کمک می‌کند. در این روش، پالس‌های مغناطیسی به یک ناحیه خاص از مغز ارسال می‌شود تا فعالیت‌های عصبی را تحت تأثیر قرار دهد. بیمار در حین درمان در یک محیط سرپایی نشسته و نیازی به بیهوشی ندارد، به همین دلیل می‌تواند پس از درمان به راحتی به خانه برود. با این حال، ممکن است بهتر باشد که کسی او را به خانه برساند. در هنگام مراقبت از بیمار افسرده حاد حتما به این مورد دقت کنید.

تحریک مغناطیسی مغز به عنوان یک گزینه درمانی موثر برای اختلالات روانی و عصبی مختلف، به ویژه در مواردی که درمان‌های سنتی مانند داروهای ضدافسردگی کارایی نداشته‌اند، مطرح شده است. این روش ب می‌تواند به بهبود کیفیت زندگی و کاهش علائم اختلالات روانی کمک کند.

مزیت‌های تخریک مغناطیسی مغز شامل عدم نیاز به داروهای شیمیایی و عوارض جانبی کمتر نسبت به روش‌های دیگر مانند الکتروشوک درمانی (ECT) است. رایج‌ترین عارضه جانبی، سردرد خفیف در طول یا بعد از درمان است، که معمولاً موقتی می‌باشد. با این حال، افرادی که سابقه مشکلات عصبی، مانند صرع یا آسیب‌های جدی به سر دارند، باید با احتیاط بیشتری این روش را انتخاب کنند. به طور کلی، TMS به عنوان یک گزینه درمانی امن و موثر در بهبود اختلالات مغزی و روانی در نظر گرفته می‌شود و به دلیل عدم تهاجمی بودن آن، توجه بیشتری را به خود جلب کرده است.

به نقل از وبسایت healthline :

تحریک مغناطیسی فراجمجمه‌ای (TMS) یک درمان غیر تهاجمی است که با استفاده از پالس‌های الکترومغناطیسی، سلول‌های عصبی را تحریک می‌کند. از آنجا که TMS از پالس‌های الکتریکی تکراری استفاده می‌کند، گاهی به آن تحریک مغناطیسی فراجمجمه‌ای تکراری (rTMS) نیز گفته می‌شود و این دو اصطلاح معمولاً به‌جای یکدیگر استفاده می‌شوند.

این روش می‌تواند علائم اختلالات عصبی یا روانی را بهبود بخشد. این درمان از سوی سازمان بهداشت جهانی برای درمان افسردگی تأیید شده و در کمک به افرادی که به داروهای ضدافسردگی و روان‌درمانی پاسخ نمی‌دهند، موفقیت‌هایی را به دست آورده است. همچنین شواهدی وجود دارد که TMS ممکن است به سایر مشکلات روانی و عصبی، مانند اضطراب و بیماری پارکینسون نیز کمک کند.

تحریک مغناطیس مغز چگونه انجام میشود؟

تحریک مغناطیسی مغز معمولا در کلینیک‌های پزشکی یا بیمارستان‌ها انجام می‌شود و نیازی به بستری شدن در شب ندارد. در طول جلسه درمانی، تکنسین یا پزشک ابتدا از شما می‌خواهد تا اشیای حساس به میدان‌های مغناطیسی مانند جواهرات را را از خود دور کنید. سپس، تکنسین شما گوش‌گیرهایی برای کاهش صدای کلیک پالس‌های مغناطیسی به شما می‌دهد و شما را در یک صندلی راحت مینشاند. در این درمان، نیازی به بیهوشی نیست و شما کاملاً هوشیار خواهید بود.

برای اولین جلسه، تکنسین اندازه سر شما را اندازه‌گیری می‌کند تا کویل مغناطیسی را در مکان مناسب قرار دهد. کویل مغناطیسی، یک سیم‌پیچ الکترومغناطیسی است که برای تولید میدان‌های مغناطیسی و تحریک فعالیت سلول‌های عصبی در نواحی خاص مغز استفاده می‌شود.

در طول درمان، یک سیم‌پیچ الکترومغناطیسی بر روی پوست سر شما قرار می‌گیرد که پالس‌های مغناطیسی را ارسال می‌کند. این پالس‌ها سلول‌های عصبی در ناحیه‌ای از مغز را که در کنترل خلق و خو و افسردگی نقش دارد، تحریک می‌کنند. شما صدای کلیک و حس ضربه‌ای را زیر کویل احساس خواهید کرد. درمان ممکن است بین ۳۰ تا ۶۰ دقیقه طول بکشد و شما پس از آن می‌توانید به خانه برگردید و به فعالیت‌های عادی خود ادامه دهید.

برای به‌دست آوردن نتایج بهتر، لازم است این درمان را ۵ روز در هفته به مدت ۴ تا ۶ هفته تکرار کنید. اگرچه علت دقیق اثرگذاری TMS به‌طور کامل شناخته نشده، اما به نظر می‌رسد این روش علائم افسردگی را کاهش میدهد و خل و خوی بیمار را بهتر میکند.

تحریک مغناطیس مغز برای کدام بیماری ها کاربرد دارد؟

روز به روز کاربردهای تحریک مغناطیسی مغز، در درمان بیماری های مختلف، بیشتر و بیشتر میشود. در این قسمت از مقاله میخواهیم کاربرد این روش را در درمان مهمترین بیماری ها با هم بررسی کنیم.

1- درمان افسردگی

تحریک مفناطیسی مغز عمدتاً برای درمان اختلال افسردگی شدید استفاده می‌شود. این روش معمولاً برای افرادی که از دارو و روان‌درمانی نتیجه نگرفته‌اند، توصیه می‌شود. به این حالت افسردگی مقاوم به درمان گفته می‌شود.

از آنجایی که افسردگی با کاهش فعالیت در قشر پیشانی  (Prefrontal Cortex) مرتبط است، این قسمت از مغز با علائم افسردگی، مانند کم‌انرژی بودن و تغییرات در اشتها، در ارتباط است. TMS ممکن است با تحریک سلول‌های عصبی و افزایش فعالیت در این ناحیه کمک کند. قشر پیشانی  بخش جلویی مغز است که نقش‌های مهمی در پردازش‌های شناختی و عاطفی ایفا می‌کند. این ناحیه به ویژه در موارد زیر اهمیت دارد

2- درمان اختلال وسواس فکری-عملی (OCD)

تحریک مغناطیسی مغز ممکن است علائم اختلال وسواس فکری-عملی را بهبود بخشد. مانند افسردگی، تحریک مغز برای فردی با OCD  که به دارو و روان‌درمانی پاسخ ندهد، توصیه می‌شود. طبق یک مطالعه، افراد مبتلا به OCD اغلب فعالیت بیشتری بین قشر پیشانی و استریاتوم دارند. این ارتباط بیش از حد با علائم شدید OCD مرتبط است. TMS می‌تواند برای کاهش فعالیت در این قسمت از مغز مورد استفاده قرار گیرد و علائم OCD را کاهش دهد.

3- درمان اختلال استرس پس از حادثه (PTSD)

تحریک مغناطیسی مغز در درمان اختلال استرس پس از سانحه نیز مؤثر است. TMS می‌تواند قشر پیشانی را هدف قرار دهد، که نحوه پردازش ترس و نگرانی را تنظیم می‌کند.

4- توانبخشی پس از سکته مغزی

استفاده از TMS پس از سکته مغزی می‌تواند بهبودی حرکتی را تسهیل کند. تحقیقات نشان میدهد که پالس‌های مغناطیسی ممکن است فعالیت قشر حرکتی، که قسمت مغز کنترل‌کننده حرکات ارادی است، را تغییر دهند.

5- درمان بیماری پارکینسون

بیماری پارکینسون یک اختلال عصبی است که باعث اختلال حرکتی می‌شود، از جمله لرزش، مشکلات تعادل و سر شدن در حین راه رفتن. تحریک مغز ممکن است سر شدن در حین راه رفتن را بهبود بخشد. این روش درمانی ارتباطات بین قسمت‌های مغز درگیر در سرشدن بدن هنگام راه رفتن را نرمال می‌کند.

6- درمان اسکیزوفرنی

همانطور که احتمالا میدانید، اسکیزوفرنی یک اختلال روانی مزمن و اغلب شدید است. یک نشانه اصلی این بیماری، توهمات شنیداری است که ۷۵٪ از افراد مبتلا به اسکیزوفرنی را تحت تأثیر قرار می‌دهد. هدف قرار دادن قسمتی از مغز که با زبان مرتبط است، ممکن است برای توهمات شنیداری مفید باشد. این قسمت از مغز معمولاً در افراد مبتلا به اسکیزوفرنی بیش از حد فعال است.

7- درمان بیماری آلزایمر

تحریک مغناطیسی مغز ممکن است برای بیماری آلزایمر مفید باشد. این بیماری باعث از دست دادن تدریجی حافظه و کاهش شناخت می‌شود. بنابراین TMS ممکن است با تغییر در اتصالات عصبی مرتبط با حافظه و یادگیری، به درمان بیماری آلزایمر کمک کند.

8- درمان اعتیاد به نیکوتین

نیکوتین دوپامین را آزاد می‌کند، که به “هورمون شادی” نیز معروف است. این ماده سیگنال‌هایی به سیستم پاداش مغز شما، از جمله قشر پیشانی، ارسال می‌کند و باعث ایجاد تمایلات و اعتیاد به نیکوتین می‌شود. TMS می‌تواند با هدف قرار دادن قشر پیشانی، تمایلات نیکوتین را کاهش دهد. این درمان همچنین ممکن است باعث آزادسازی دوپامین شود که نیاز به نیکوتین را کاهش می‌دهد.

عوارض تحریک مغناطیسی مغز چیست؟

عوارض جانبی معمولاً خفیف تا متوسط هستند و به‌زودی پس از جلسه بهبود می‌یابند. با گذشت زمان و افزایش تعداد جلسات، این عوارض جانبی کاهش می‌یابد. برخی از عوارض جانبی شایع شامل موارد زیر هستند:

• ناراحتی و درد پوست سر: برخی افراد ممکن است در ناحیه‌ای که کویل مغناطیسی قرار می‌گیرد، احساس ناراحتی کنند.
• سردرد: سردرد یکی از شایع‌ترین عوارض جانبی است که ممکن است در برخی افراد رخ دهد.
• گزگز، اسپاسم یا لرزش عضلات صورت: این احساسات ممکن است در حین یا بعد از درمان رخ دهند.
• سرگیجه: برخی افراد ممکن است در طول یا پس از جلسه دچار سرگیجه شوند.

اگرچه عوارض جانبی جدی نادر هستند، اما ممکن است شامل موارد زیر باشند:

• تشنج: در برخی موارد، ممکن است تشنج به عنوان عارضه جانبی جدی رخ دهد.
• حالات عاطفی بالا (مانیا): به ویژه در افرادی که اختلال دو قطبی دارند، ممکن است حالات عاطفی بالا ایجاد شود.
• از دست دادن شنوایی: در صورتی که گوش‌ها در طول درمان به‌خوبی محافظت نشوند، احتمال از دست دادن شنوایی وجود دارد.

پزشک شما می‌تواند سطح تحریک را تنظیم کند تا عوارض این درمان را کاهش دهد. همچنین، ممکن است توصیه شود قبل از انجام این روش، مسکن‌های بدون نسخه مصرف کنید. در افرادی که دچار سردرد یا میگرن مکرر هستند، TMS ممکن است سردردها را تحریک کند و در این صورت، درمان‌ها ممکن است نیاز به توقف داشته باشند.

سخن پایانی

با پیشرفت‌های اخیر در علم اعصاب، TMS به عنوان یک گزینه درمانی امیدوارکننده برای بهبود کیفیت زندگی افرادی که با مشکلات مختلفی روبه‌رو هستند، مطرح شده است. اما این روش ممکن است عوارض جدی داشته باشد. برای درمان این بیماری حتما نیاز است که زیر نظر پزشک و پرستار در منزل روند درمان طی شود تا به بهترین شکل بیماری بهبود پیدا کند.

سوالات متداول

1- تحریک مغناطیسی مغز (TMS) چیست؟

تحریک مغناطیسی مغز (TMS) یک روش درمانی غیر تهاجمی است که با استفاده از پالس‌های الکترومغناطیسی، سلول‌های عصبی مغز را تحریک می‌کند تا علائم اختلالات روانی مانند افسردگی را بهبود بخشد.

2- عوارض تحریک مغناطیسی مغز چیست؟

عوارض تحریک مغناطیسی مغز (TMS) شامل ناراحتی و درد پوست سر، سردرد، گزگز عضلات صورت، و در موارد نادر تشنج و تغییرات عاطفی شدید است.

3- کاربرد تحریک مغناطیسی مغز چیست؟

این روش در درمان بیماری هایی مانند: افسردگی، آلزایمر، استرس بعد از حادثه، اسکیزفرنی و … کاربرد دارد.