بیماری زردی از جمله بیماریهای رایج در بین نوزادان است. نوزادانی که نارس به دنیا میآیند یا وزن زیادی دارند یا پیشزمینه بیماری دارند؛ معمولا بیشتر از سایر نوزادان درگیر زردی نوزاد میشوند. علت زردی نوزاد بالا رفتن سطح بیلیروبین خون است. زردی در نوع خفیف خود بیخطر است و تنها باعث تغییر رنگ پوست میشود. در این مواقع کافی است منتظر بمانید تا نوزاد به سن 2 هفتگی برسد و کبد رشد کامل داشته باشد. بهاینترتیب نوزاد توانایی تجزیه بیلیروبین موجود در خون را دارد و بیماری زردی خون خودبهخود درمان میشود.
در موارد شدیدتر لازم است که از دستگاه نوردرمانی یا روش جایگزین کردن خون استفاده کرد. استفاده از دستگاه نوردرمانی رایجتر است. در این روشها نوزاد بدون لباس در معرض نور آبی قرار میگیرد تا پروسه رشد سرعت پیدا کرده و نوزاد سریعتر درمان شود.
علت زردی نوزاد
اصلیترین علت زردی نوزاد این است که سطح بیلیروبین موجود در خون نوزاد از حد استاندارد و نرمال خون بیشتر میشود. بیلیروین در زمان پاره شدن گلبولهای قرمز به داخل خون نفوذ میکند. زیاد بودن تعداد گلبولهای قرمز سبب میشود که به یکباره مقدار زیادی بیلیروبین به جریان خون راه پیدا کند.بیلیروبین رنگدانه طبیعی است که از تجزیه گلبولهای قرمز ایجاد میشود. نوزادان در آغاز زندگی خود حجم بیشتری گلبول قرمز تجزیه میکند و بیلیروبین بیشتری وارد بدنشان میشود.
با توجه به اینکه در سنین کم، کبد نوزاد هنوز نارس است؛ در تجزیه حجم عادی بیلیروبین هم عملکرد خوبی ندارد. حال اینکه بالا رفتن مقدار بیلیروبین کار کبد را سختتر میکند. درنتیجه کبد در تجزیه بیلیروبین عملکرد خوبی نداشته و سطح بیلیروبین موجود در خون افزایش پیدا میکند. بهاینترتیب شاهد زرد شدن پوست نوزاد خواهید بود.
بعد از 2 هفتگی نوزاد، کبد کاملا شکل میگیرد و توانایی آن برای تجزیه بیلیروبین بیشتر میشود. بهعبارتی تنها در صورتی که تا 2 هفتگی نوزاد منتظر بمانید؛ زردی بچه خودبهخود خوب میشود.هرچند در برخی از موارد زمینههای ژنتیکی و برخی از بیماریها هم میتوانند علت زردی نوزاد باشند. از طرفی در موارد زیر بروز احتمال ابتلا نوزاد به زردی بیشتر است.
روش های موثر در درمان زردی نوزاد کدامند
زردی در نوزادان بهصورت طبیعی درمان میشود. کافی است نوزاد به سن مورد نظر برسد و کبدش برای تجزیه بیلیروبین بهاندازه کافی رشد کرده و کامل شود. در این زمان کبد میزان اضافی بیلیروبین را تجزیه کرده و از خون دفع میکند و زردی کودک خودبهخود رفع میشود؛ اما در مواردی که زردی کودک بیش از اندازه بالا باشد؛ لازم است که درمانهای دیگری هم انجام شود.
برای اینکه مشخص شود برای برطرف کردن زردی بچه به چه روشی نیاز دارید؛ کافی است به کمک تست و با دستگاه مخصوص میزان بیلیروبین خون را اندازهگیری کنند. در بیشتر نوزادان درمان خاصی لازم نیست و پزشکان تنها تاکید میکنند که نوزاد از شیر مادر خود تغذیه کند.
حتی گاهی لازم است که نوزاد برای خوردن شیر مادر از خواب بیدار شود. نوشیدن شیر ماندن پروسه رشد نوزاد را سرعت داده و درنتیجه کبد نوزاد هم سریعتر کامل میشود و قادر است بیلیروبین موجود در خون را تجزیه کند.
همچنین در کیسهایی که نوزاد بعد از 2 هفتگی همچنان درگیر زردی است؛ لازم است که تستهای بیشتری انجام شود و همچنین مشخص شود که نوزاد سابقه بیماری زمینهای دارد یا خیر. درمواردی کودک تحت نوردرمانی قرار میگیرد و در صورت وخیمتر شدن اوضاع، از روش تعویض خون استفاده میکنند.
در موارد شدید، زردی نوزاد خودبهخود درمان نمیشود. بلکه لازم است حتما تحت درمانهای گفته شده قرار بگیرد. درغیر این صورت ممکن است که نوزاد دچار آسیبهای مغزی دائمی شود.
در روش نوردرمانی بهتر است لباسهای نوزاد را دربیاورید و او را در معرض نور آبی قرار دهید. چشمان نوزاد توسط ماسک محافظت میشود. همچنین نوزاد باید پوشک داشته باشد. دستگاه نور آبی به رشد نوزاد سرعت میدهد. در موارد شدیدتر خون نوزاد باید کاملا با خون جدید جایگزین شود. برای این موضوع نوزاد را بستری میکنند و بهآرامی خون بدن او را با خون جدید که میزان بیلیروبین آن نرمال است؛ جایگزین میکنند. روند برطرف کردن زردی بچه نیز مانند درماتیت آتوپیک در نوزادان نیازمند زمان و توجه پزشکی است.
به نقل از nhs.uk :
در حالی که زردی معمولاً دلیلی برای نگرانی نیست، مهم است که تعیین کنید آیا کودک شما به درمان نیاز دارد یا خیر.
اگر زردی نوزادتان را در خانه زیر نظر دارید، در صورتی که علائم نوزادتان به سرعت بدتر شد یا خیلی تمایلی به شیر خوردن نداشت، فوراً با ماما تماس بگیرید.
علت زردی نوزاد افزایش میزان بیلیروبین در خون است. از آنجاییکه زردی نوزاد در روز دوم تا سوم تشخیص داده میشود در صورت مشاهده هرگونه زردی در نوزادان آن را جدی بگیرید و از پرستار کودک در بررسی وضعیت نوزاد و رسیدگی به خدمات خاص نوزاد کمک بگیرید. زیرا درمان درست و به موقع نوزاد در مواقع گرفتن زردی نوزاد بسیار مهم است بهطوری که زردی میتواند علت برخی از بیماریهای زمینهای در بزرگسالی او باشد که در ادامه به آن اشاره شده است:
- عملکرد ضعیف کبد
- عفونتهای ویروسی یا باکتریایی
- خونریزی داخلی
- ناهنجاریهای گلبولهای قرمز
- عفونت خون نوزاد
- آلرژی صفراوی
- کمبود آنزیم
- متفاوت بودن گروه خونی نوزاد و مادر
- وزن کمتر از 2500 گرم
- دو یا چندقلو بودن نوزادها
- نارس بودن کودک
علائم زردی نوزاد
از مهمترین علائم زردی نوزاد همانطور که از اسم آن پیدا است زرد شدن پوست نوزاد و سفیدی چشمهای او است. در این بیماری اگر پوست نوزاد را کمی فشار دهید؛ جای انگشت شما زرد خواهد شد. بهعبارتی رنگ پوست برای چند دقیقه کمی روشنتر میشود. در کنار این علائم واضح زردی بچه، نشانهها و علائم دیگری هم دارد:
- نوزاد بهاندازه کافی مدفوع و ادرار نمیکند.
- نوزاد مدام دچار تب میشود.
- گریه نوزاد بیش از اندازه است.
- نوزاد بداخلاق است.
- پوست نوزاد رنگ زرد یا نارنجی دارد.
- نوزاد خوابآلود است و بهندرت شیر میخورد.
- نوزاد اشتهایی برای خوردن شیر مادر یا شیر خشک ندارد.
چه زمانی زردی نوزاد راباید جدی گرفت؟
- زمانی که رنگ پوست نوزاد دائما زردتر می شود
- زرد شدن شکم و پا و بازو ها نیز جدی است
- اگر پس از دو هفته زردی تشدید شود
- اختلال در روند وزن گیری نوزاد نیز می تواند خطرناک باشد
- اختلال خواب شدید و غیر طبیعی که با بیقراری کودک همراه است
نکات مهم زردی نوزادان
- در طی 24 ساعت اولیه تولد نوزاد، توجه ویژه ای به زردی داشته باشید
- برسی نوزاد از لحاظ زردی در یک هفته اول تولد نیز بسیار مهم است
- به ریتم تغذیه نوزاد و تغییرات آن توجه کنید
- نوزاد باید طبق یک نمودار و برنامه مشخصی وزن گیری کند و برسی وضعیت وزن گیری نوزاد بسیار مهم است
- اگر فرزندان قبلی تا 14 روز اول تولد، زردی را تجربه کرده اند، آن را به پزشک اطلاع دهید.
- سوابق بیماری های کبدی در خانواده را با پزش در میان بگذارید.
تاثیر تغذیه شیر مادر در زردی نوزاد
همانطور که تغذیه دوران بارداری مادر بسیار حائز اهمیت است خورد و خوراک مادر پس از تولد نیز برای نوزاد مهم است. تغذیه مادر بعد از تولد برای جلوگیری از زردی نوزاد باید مورد توجه قرار گیرد. شیر مادر پر از مواد مغذی مورد نیاز بدن نوزاد است که به درمان زردی نوزاد کمک خواهد کرد. اگر نوزاد شیر مادر مصرف کند میتوان زردی زودگذری را در روند بیماری زردی نوزاد مشاهده کرد.
سخن آخر
علت زردی نوزاد بالا رفتن میزان بیلیروبین خون است. در سنین کم کبد نوزاد هنوز قابلیت کافی برای تجزیه بیلیروبین را ندارد. درنتیجه سطح بیلیروبین در خون بالا رفتنه و باعث روشنتر شدن رنگ پوست و ایجاد هاله زرد یا نارنجی در پوست نوزاد میشود. در نوع خفیف این بیماری، تنها کافی است که صبر کنید تا کبد کودک کاملا رشد کرده و توانایی تجزیه کامل بیلیروبین را داشته باشد.
اما در انواع شدیدتر این بیماری از دستگاه نوردرمانی یا روش جایگزین کردن خون استفاده میکنند. درمان بیماری زردی اهمیت زیادی دارد؛ چرا که در صورت ماندگاری بیماری خطر آسیبهای جدی مغزی وجود دارد.
سوالات متداول
1. زردی نوزاد چه موقع تمام خواهد شد؟
در نوزادانی که شیرخشک مصرف میکنند تا دوهفته اما گاها در همه نوزادان ممکن است بیش از 4 هفته ادامه پیدا کند.
2. آیا فتوتراپی به کودک آسیبی وارد میکند؟
در هنگام فیزیوتراپی چشمان نوزاد را بهتر است ببندید. گاها هنگام فیزیوتراپی نوزاد دچار اسهال خواهند شد که دادن شیر گرم یا مایعات فراوان به آن کمک خواهد کرد.
3. آیا درمان زردی نوزاد در خانه امکانپذیر است؟
گاهی زردی نوزاد کم است و تنها کافی است تا دو هفتگی نوزاد منتظر بمانید تا کبد رشد کافی داشته و بتواند پروسه تجزیه بیلیروبین را انجام دهد. در موارد شدیدتر باید از دستگاه نورتراپی یا روش جایگزین کردن خون استفاده کنید.
4. در زردی خفیف نوزاد، نشانههای بیماری کدام است؟
زردی باعث سفید شدن چشم و زرد شدن پوست میشود. در نوع خفیف این بیماری، بعد از لمس پوست نوزاد، همان نقطه برای چند دقیقه زرد میشود.
5. آیا زردی بیماری خطرناکی است؟
معمولا زردی خفیف، خطر خاصی ندارد و خودبهخود درمان میشود. اما در نوع شدید این بیماری به علت حجم بالای بیلیروبین موجود در خون باعث آسیبهای جدی مغزی خواهد شد.
