زخم بستر یکی از عارضه هایی است که بر اثر بی تحرکی یا فشار متمادی بر روی پوست ایجاد می شود. این زخم ها می توانند به صورت سرخ شدگی های موضعی سطحی یا زخم های عمیق پوستی ظاهر شوند. این عارضه را می توان بر اساس میزان پیشرفتش در چهار مرحله دسته بندی کرد:
? یک ناحیه قرمز دردناک روی پوست ایجاد می شود که بعد از اعمال فشار سفید نمی شود. این مساله نشانه آن است که زخم بستر در حال شکل گرفتن است. پوست در این نواحی می تواند گرم یا سرد، سخت یا نرم باشد.
? پوست تاول می زند یا زخم های سر بازی آشکار می‌شود. نواحی اطراف زخم می توانند قرمز شوند و احساس خارش داشته باشند.
? در این مرحله در پوست یک سوراخ مکنده همانند دهانه آتشفشان یا قیف باز می شود و بافت زیر پوست آسیب می بیند. حتی ممکن است بیمار بتواند چربی زیر پوستی خود را از داخل این زخم های قیفی ببیند!
? زخم بستر تا آنجا عمیق و پیشرفته می شود که به عضلات و استخوان ها هم ضربه می زند. حتی در مواردی این آسیب ها می تواند به تاندون ها و مفاصل نیز وارد گردد.
همچنین دو دسته دیگر از زخم های بستر هستند که در دسته بندی فوق جای نمی گیرند.
? زخم با بافت مرده ای به رنگ زرد، سبز یا قهوه ای پوشانده می شود که تخمین عمق زخم را دشوار می سازد. این نوع از زخم بستر غیرقابل مرحله بندی است.
? زخم های بستری که در بافت های زیر پوستی تشکیل می شوند. این نواحی می توانند به رنگ بنفش تیره دربیایند. همچنین امکان ایجاد تاول های خونی زیر پوست وجود دارد. این نوع از آسیب های پوستی به سادگی می توانند به زخم های بستر مرحله 3 یا 4 تبدیل شوند.
باید به پرستاری و درمان بیمار مبتلا به زخم بستر توجه کافی داشت در غیر این صورت ممکن است شرایط بدتر شود.
با توجه به میزان پیشرفت زخم بستر و عمق آسیب های ایجاد شده ممکن است بیمار ناگزیر از استفاده روش های تهاجمی تر شود. شایان ذکر است که برای پیشگیری از ایجاد این عارضه با حتی درمان آن در مراحل اولیه می توان از روشهای غیرتهاجمی و ساده تری استفاده کرد که در مقالات دیگری به آنها اشاره شده است. در ادامه به توضیح برخی از روش های به نسبت تهاجمی تر می پردازیم.
دبریدمان (خارج کردن بافت آسیب دیده)
در برخی موارد ممکن است نیاز به خارج کردن بافت مرده از زخم باشد تا فرآیند ترمیم را سرعت ببخشیم. اگر حجم بافت مرده کم باشد ممکن است بتوان آن را به وسیله کرم ها و پمادهای مخصوصی خارج نمود اما حجم های بزرگتری از بافت مرده را باید با وسایل مکانیکی خارج نمود. برخی از این روش های مکانیکی عبارتند از:
? جداسازی و تنظیف با آب پر فشار
? اولتراسوند
? لیسر
? جداسازی با وسایل جراحی
برای چنین عمل هایی از بی حسی موضعی برای کرخ کردن پوست و نواحی اطراف آن استفاده می شود.
لارو درمانی
این روش یکی از جایگزین های جداسازی مکانیکی بافت مرده است که در آن از لاروهای حشرات استفاده می شود. این لاروها از بافت مرده پوست تغذیه می کنند و بافت های سالم پوستی را دست نخورده باقی می گذارند. این لاروها همچنین با رها سازی مایعات به خصوصی به مقابله با عفونت ها و از بین بردن باکتری ها کمک می کنند.
برخی ممکن است تصور کنند که این روش کمی عجیب و غیرعادی است اما تحقیقات ثابت کرده اند که این روش از روش های سنتی بسیار مفیدتر بوده است.
جراحی
در برخی موارد یک زخم در مرحله 3 یا 4 به خودی خود بهبود پیدا نمی کند و روش های قبلی پاسخ گو نمی شود. در چنین مواردی پزشکان به وسیله جراحی زخم را می بندند و از آسیب دیدگی بافت های بیشتر پیشگیری می کنند. در این عمل ها زخم را تمیز می کنند و دو لبه آن را به هم می رسانند یا در برخی موارد از پوست نواحی کناری به ناحیه زخمی پیوند می زنند.
این اعمال می توانند بسیار سخت و خطرناک باشند و عوارضی همچون عفونت، ضعیف شدن عضلات،عفونت خون،عفونت استخوان، خونریزی داخلی و غیره داشته باشند اما علی رغم این خطرها معمولا جراحی اجتناب ناپذیر است چرا که بیمار ممکن است دچار عفونت خون یا قانقاریا شود و خطرات جانی او را تهدید نماید.
در نهایت باید گفت بهتر است که با مراقبت های پیشگیرانه و درمان در مراحل اولیه بیمار را از چنین روش های سخت و خطرناکی مصون نگه داشت
