عزت نفس در کودک از مهم ترین فاکتورهای پایه ریزی شخصیت کودک و سلامت اجتماعی و عاطفی اوست و نقش مهمی در نحوه برخورد او با مشکلات و سایر چالش های موجود در مسیر زندگی دارد. عزت نفس در معنای عام، درک ارزش های فردی و احساساتی ست که افراد در توصیف خودشان بیان می کنند. کودکان با عزت نفس بالا یا پایین متولد نمی شوند؛ بلکه آن ها باید یاد بگیرند که چگونه نسبت به خود احساس خوبی داشته باشند.
والدین به عنوان نخستین افرادی که کودک با آن ها سر و کار دارد، نقش بسیار پررنگی در خصوص ایجاد عزت نفس در کودک دارند و ضروری است که صبر و شکیبایی زیادی داشته باشند زیرا روشی که برای تربیت و تعامل با آن ها در نظر می گیرند، زمینه ساز شکل گیری عزت نفس کودک است. در صورتی که کودک در مورد خودش احساس خوبی داشته باشد، احساس شایستگی و ارزشمند بودن دارد، برای تجربه کردن پدیده ها و برقراری روابط دوستانه در اجتماع، مشتاق خواهد بود و قدرت بیشتری برای مقابله با مشکلات خواهد داشت. در این مقاله به بیان علل اهمیت وجود عزت نفس در کودک و روش های شکل گیری آن خواهیم پرداخت:
چرا وجود عزت نفس در کودک مهم است؟
کودکان با عزت نفس، دارای احساس توانمندی و روحیه مثبت نگر هستند. آن ها برای خود ارزش قائل اند و به کارهایی که می توانند انجام دهند، افتخار می کنند و حداکثر تلاش خود را به کار می گیرند. آن ها می توانند در مواجهه با چالش های زندگی، به درستی واکنش نشان دهند و اشتباهات خود را پذیرفته و از آن درس بگیرند. عزت نفس در کودک باعث می شود که او درخواست کمک از دیگران را نوعی ضعف تلقی نکند.
پیشنهاد مطالعه: هزینه ی متوسط پرستاری کودک درمراکز مراقبتی چقدر است؟( بریتانیا)
فقدان عزت نفس در کودک چه علائمی دارد؟
- زمانی که کودک بدون هیچ گونه تلاشی در جهت پیشبرد یک کار، از انجام آن خودداری می کند. چرا که این رفتار اغلب نشان ترس از شکست و مواجهه با درماندگی است.
- وقتی در ابتدای یک کار و با ظهور اولین نشانه های نا امیدی، تسلیم می شود، دروغ می گوید و یا تقلب می کند.
- شخصیت کنترل گر و غیر منعطف دارد و مداوما احساساتش را پنهان می کند.
- بهانه گیر، لجباز و به دنبال مقصر جلوه دادن دیگران است
- افت تحصیلی محسوس دارد و نسبت به انجام فعالیت های معمول خود، بی علاقه و بی انگیزه است
- نسبت به حضور در جامعه بی علاقه است و به تدریج دوستانش را از دست می دهد.
- نسبت به آراِء و نظرات دیگران، بیش از حد حساس و نگران است.
پیشنهاد مطالعه: استخدام پرستار کودک
کودک چگونه می تواند شخصا در جهت بهبود عزت نفس تلاش کند؟
نوزادان به محض تولد، شروع به یادگیری در مورد جهان می کنند و از هر آن چه که می بینند، می شنوند و یا از اطرافیان احساس می کنند، به ایده هایی درباره خود می رسند.
کودکان خردسال، خود را در کارهایی مانند دویدن، ساختن وسایل و بازی کردن با سایر همسالان می سنجند و هر چه در این کارها با اطمینان پیش بروند، عزت نفس بیشتری خواهند داشت. با افزایش سن، آن ها خود را برای یادگیری مهارت های جدید به چالش می کشند و این انگیزه درونی آن ها برای موفقیت است. تجربه موفقیت و شکست، تاثیر چشمگیری در عزت نفس کودک دارد. دستیابی به موفقیت به آن ها ثابت می کند که شرایط و ملزومات رسیدن به موفقیت و پیروزی را دارند و همین امر سبب می شود احساس خوبی در مورد خود داشته باشند. وقتی کودکان کاری را به درستی انجام می دهند که رضایت و خشنودی دیگران را در پی دارد، با گذشت زمان سعی می کنند این روند را تکرار کرده و عزت نفس مثبت را درون خود تقویت کنند.
والدین برای تقویت عزت نفس در کودک چه اقداماتی باید انجام دهند؟
- عشق، علاقه و احترام خود به کودک را ابراز کرده و ویژگی های مثبت شان را به او یادآوری کنید.
- مثبت نگر بودن در زمان مواجهه با چالش ها و سختی های زندگی را به او آموزش دهید.
- ارزش تلاش و پشتکار در زندگی را دائما به کودک یادآوری کنید چرا که در نتیجه تلاش نکردن، ممکن است چیزهای زیادی را از دست بدهد. او را ترغیب کنید تا پدیده های جدید را امتحان کند و موفقیتش را جشن بگیرید.
- به کودک کمک کنید تا برای هر روزش هدف مشخص داشته باشد، برای آن ها برنامه ریزی کند و پیگیر باشد.
- به کودک خود بیاموزید که نباید از بیان نظرات و عقایدش هراس داشته باشد حتی اگر دیگران با او هم نظر نباشند.
- موفقیت های کودک را ستایش کنید و در مواردی که به خوبی پیش نرفته اند، یاری گر آن ها باشید.
- به کودک این اطمینان را دهید که اشتباهات آن ها بخشی از زندگی است و برای همه اتفاق میفتد و بهتر است از آن درس بگیرند.
- در صورتی که نگران هستید عزت نفس پایین کودک بر زندگی روزمره و روابط اجتماعی اش اثر منفی بگذارد، موضوع را با متخصص مربوطه در میان بگذارید و در صورت لزوم در جلسات درمانی، همراه فرزندتان باشید و توصیه های متخصص در مورد نحوه برخورد با کودک را اجرا کنید.
چه عواملی به عزت نفس در کودک آسیب می زند؟
بدگویی درباره کودک: زمانی که کودک کاری برخلاف میل والدین انجام می دهد، بهتر است به آن ها گفته شود که چه کاری را می توانند در ازای آن انجام دهند. ضروری است که والدین از زدن برچسب های منفی به کودک پرهیز کنند.
نادیده گرفتن کودک: بد رفتاری و بی توجهی نسبت به کودک و نیز نادیده گرفتن آن ها در شرایطی که او به هم صحبتی با شما احتیاج دارد، اثرات مخربی در عزت نفس او به جا می گذارد.
مقایسه منفی: مقایسه کودک با سایر فرزندان خانواده و یا دوستان و هم سالانش از جمله رفتارهایی است که مخرب عزت نفس در کودک است. هر کودکی دارای نقاط ضعف و قوت منحصر به فرد است و بهتر است والدین نقاط قوت آن ها را مورد توجه قرار دهند.
پیشنهاد مطالعه: چگونه به کودک خود کمک کنیم تا حرف زدن را شروع کند؟
