لکنت زبان در کودکان در واقع یک وقفه در جریان صحبت کردن است. بسیاری از کودکان لکنت زبان را در بین 2 تا 5 سالگی تجربه می کنند پرستار کودک می تواند در نگداری کودکان با این شرایط شما را یاری کند. در بسیاری از موارد ، لکنت زبان خود به خود در سن 5 سالگی از بین می رود. در بعضی از کودکان ممکن است دوره درمان طولانی تر باشد . روش های درمانی موثری برای کمک به کودک برای غلبه بر علت لکنت زبان در کودکان وجود دارد. البته باید توجه داشته باشید که ناروانی گفتار با لکنت زبان متفاوت است. ناروانی بخشی از فرایند یاد گیری تکلم در کودکان 2 تا پنج سال است که ممکن است یک کلمه را چند بار تکرار کنند یا برای ادای کلمات و جملات کمی بیشتر فکر کنند.
لکنت زبان در کودکان جور دیگری است. مثلا کودک می گوید “ب.ب.ب.بازی کنیم” یا مثلا “ی.ی.ی.یه روز ی.ی.ی.یه مرده میره… ” این نوع گفتار لکنت زبان است. لکنت زبان بیشتر با علائم ظاهری دیگر همراه است. مثلا کودک وقتی می خواهد کلمه ای را بیان کند حالت صورتش کج و ماوج می شود. در ابتدای جمله کلام در گلویش گیر می کند و مسدود می شود. در بیشتر مواقع کودک فک و دهان کودک به شکلی تغییر می کند که مشخص است برای حرف زدن دارد سخت تلاش می کند.
علت لکنت زبان در کودکان چیست؟
لکنت زبان در کودکان، اختلالی در گفتار است که با توقف، تکرار یا کشش صداها، هجاها یا کلمات مشخص می‌شود. این اختلال می‌تواند در افراد در هر سنی رخ دهد و علل مختلفی دارد. اینکه دقیقا چرا این نقص در کودکان بروز می کند، به صورت ریشه ای هنوز مشخص نیست. علت لکنت زبان در کودکان عبارتند از:
- سرعت غیر طبیعی در صحبت کردن: برخی افراد به طور ذاتی تمایل به صحبت با سرعت بالا دارند که می‌تواند منجر به عدم هماهنگی بین پردازش ذهنی و تولید گفتار شود و در نتیجه لکنت زبان در کودکان را به همراه داشته باشد.
- ژنتیک: سابقه خانوادگی لکنت زبان، یکی از عوامل خطر ابتلا به این اختلال است. مطالعات نشان داده‌اند که ژن‌هایی در بروز لکنت زبان در کودکان نقش دارند.
- حمله عصبی: گاهی علت لکنت زبان ناگهانی در کودکان، یک حمله عصبی است. به عنوان مثال لکنت زبان کودکان می‌تواند پس از یک تجربه ی ناگهانی و شوک‌آور مانند تصادف، آسیب دیدگی یا بیماری حاد رخ دهد.
- آسیب دیدگی مغزی: آسیب به بخش‌هایی از مغز که مسئول کنترل گفتار هستند، می‌تواند منجر به لکنت زبان شود.
- اختلالات ذهنی: برخی از اختلالات ذهنی مانند اوتیسم و سندرم داون می‌توانند با لکنت زبان همراه باشند.
- استرس: استرس می‌تواند علائم لکنت زبان را در افراد مبتلا به این اختلال تشدید کند.
- آسیب احساسی و عاطفی: تجربیات سخت و تروماتیک می‌توانند در کودکان و بزرگسالان منجر به لکنت زبان شوند.
علائم لکنت زبان کودکان چیست؟
کودک در سن 18 تا 24 ماهگی ممکن است اولین علائم لکنت زبان در کودکان را از خود نشان دهد. در این سن کودک در حال یادگیری حرف زدن است به تازگی جمله سازی را امتحان می کند. لکنت در این سن کاملا طبیعی است و نباید با دیدن آن ناراحت و مایوس شوید. نشانه های واقعی لکنت زبان شامل موارد زیر است:
- کش دادن بعضی حروف مثلا می گوید س.س.س.س.سیب بده
- بعضی کلمات، عبارات یا هجا ها را تکرار می کنند
- برای بعضی هجا ها صدا در می آورند.
- صدایی غیر مربوط بجای بعضی حروف را جایگزین می کنند
علائم لکنت زبان در کودکان ممکن است بین چند هفته تا چند ماه طول بکشد. باز هم جای نگرانی نیست چراکه بیشتر موارد لکنت زبان تا قبل از پنج سالگی به طور خودکار از بین می روند. اما اگر لکنت زبان کودک با حرکات غیر ارادی بدن همراه بود، باید تا قبل از 3 سالگی به پزشک مراجعه کنید. حتی تا 5 سالگی هم می توان همچنان به پزشک مراجعه کرد.
بیشتر مهارت های ارتباطی را کودکان پس از ورود به مدرسه می آموزند. به همین خاطر لکنت نیز در این سن درمان می شود. ولی با این حال بهتر است کودک با گفتار درمانگر نیز ارتباط داشته باشد تا این مشکل هرچه سریعتر برطرف شود. بیشتر کودکان بخاطر لکنت زبان خود، در مدرسه خجالت زده می شوند.
به منظور کاهش این مشکل می توانید با معلم کودک خود حرف بزنید و از او بخواهید موقعیت های استرس زا را برای کودک کمتر کند و همچنین به دیگر کودکان هم گوشزد کند که نباید واکنش تمسخرآمیز داشته باشند. چراکه کودک دارای لکنت، به مشکل خود تا آن سن آگاه شده است و متوجه تفاوت تکلم خود با دیگران می شود.
نکاتی که در مواجهه لکنت زبان در کودکان باید رعایت کرد
کودکان مبتلا به لکنت زبان ممکن است در هنگام صحبت با چالش‌هایی روبرو شوند. به عنوان یک بزرگسال، صبر و حوصله شما در هنگام صحبت با این کودکان می‌تواند نقش مهمی در افزایش اعتماد به نفس و روان‌تر شدن گفتار آنها داشته باشد. در ادامه، نکاتی را برای برقراری ارتباط موثر با کودکان مبتلا به لکنت زبان ارائه می‌کنیم:
- از تکمیل کردن جملات آنها بپرهیزید: زمانی که کودک در حال صحبت است، حتی اگر به نظر می‌رسد که در پیدا کردن کلمه مناسب مشکل دارد، صبر کنید و اجازه دهید جمله خود را به طور کامل بیان کند. چرا این کار مهم است؟ تکمیل جملات کودک می‌تواند به او احساس ناکافی بودن و عدم توانایی در بیان افکار خود را القا کند. همچنین این کار می‌تواند جریان گفتار را مختل کند و اضطراب کودک را افزایش دهد. و لکنت زبان در کودکان را حتی افزایش دهد.
- به او فرصت بدهید و به هیچ وجه وسط حرفش نپرید: به کودک زمان کافی برای بیان افکار و ایده‌های خود بدهید. حتی اگر مکث‌های طولانی در گفتار او وجود دارد، به او فشار نیاورید و اجازه دهید با سرعت خودش صحبت کند. چرا این کار مهم است؟ عجله کردن و قطع کردن صحبت کودک می‌تواند او را مضطرب و ناامید کند. صبر و شکیبایی شما به کودک نشان می‌دهد که به حرف‌های او اهمیت می‌دهید و برای آنها ارزش قائل هستید.
- نگویید سریعتر یا آرام تر حرف بزند: به جای تمرکز بر سرعت گفتار، بر روی محتوای صحبت کودک تمرکز کنید. به او گوش دهید و سعی کنید منظور او را درک کنید. چرا این کار مهم است؟ گفتن جملاتی مانند “سریعتر حرف بزن” یا “آرام‌تر حرف بزن” می‌تواند برای کودک استرس‌زا باشد و لکنت او را تشدید کند. به جای تمرکز بر سرعت، بر روی کیفیت گفتار و برقراری ارتباط موثر تمرکز کنید.
- با او ارتباط چشمی داشته باشید و با علاقه صحبت هایش را پیگیری کنید: در هنگام صحبت با کودک، به چشمان او نگاه کنید و با حرکات سر و صورت نشان دهید که به حرف‌های او توجه می‌کنید. چرا این کار مهم است؟ برقراری ارتباط چشمی و نشان دادن علاقه به صحبت‌های کودک، به او احساس امنیت و اعتماد به نفس می‌دهد و به او کمک می‌کند تا راحت‌تر صحبت کند.
- با او آرام و شمرده صحبت کنید: با لحنی آرام و شمرده با کودک صحبت کنید. از به کار بردن لحنی تند و عجولانه خودداری کنید. این کار استرس کودک را زیاد کرده و موجب افزایش لکنت زبان در کودکان می شود. چرا این کار مهم است؟ صحبت کردن با لحنی آرام و شمرده به کودک کمک می‌کند تا الگوی گفتاری شما را تقلید کند و سرعت و ریتم گفتار خود را کنترل کند.
- از عبارات کوتاه و ساده استفاده کنید: جملات خود را کوتاه و ساده بیان کنید. از به کار بردن کلمات و اصطلاحات پیچیده که ممکن است برای کودک قابل فهم نباشد، خودداری کنید. چرا این کار مهم است؟ استفاده از جملات کوتاه و ساده به کودک کمک می‌کند تا منظور شما را به درستی درک کند و راحت‌تر به آن پاسخ دهد.
- تند و سریع حرف نزنید: از صحبت کردن با سرعت بالا خودداری کنید. به کودک فرصت کافی برای پردازش اطلاعات و سازماندهی افکار خود بدهید. چرا این کار مهم است؟ صحبت کردن با سرعت بالا می‌تواند برای کودک گیج‌کننده و استرس‌زا باشد. صبر و حوصله شما به کودک کمک می‌کند تا با آرامش و تمرکز بیشتری صحبت کند. این عمل طول می کشد! برای او در آهسته صحبت کردن الگو باشید، آرام صحبت کردن به گفتار کودک شما کمک می کند.
- مطمئن بشوید که حرف شما را فهمیده است: پس از بیان هر مطلب، از کودک بخواهید تا با کلمات خود آن را بازگو کند. این کار به شما کمک می‌کند تا مطمئن شوید که کودک منظور شما را به درستی درک کرده است. چرا این کار مهم است؟ اگر کودک منظور شما را به درستی درک نکرده باشد، ممکن است در پاسخ به شما دچار مشکل شود. با پرسیدن سوالات و تشویق کودک به بازگویی مطالب، از سوء تفاهم جلوگیری کنید
- کودک را مجبور نکنید: اگر کودک دچار لکنت شد و استرس گرفت، مجبور کردن کودک به بیشتر حرف زدن هیچ فایده ای ندارد و لکنت او را بهتر نمی کند. بهتر است در این شرایط با آرام کردن کودک او را به فعالیت هایی نیاز به حرف زدن ندارد تشویق کنید.
روش های درمان لکنت زبان کودک
لکنت زبان، اختلالی در گفتار است که با تکرار، کشش یا انسداد صداها مشخص می‌شود. این اختلال در کودکان شایع است و می‌تواند به دو دسته اصلی تقسیم شود: لکنت رشدی و لکنت اکتسابی. راهکارهای ساده برای کمک به کودکان مبتلا به لکنت زبان:
- گفتار گروهی: این روش شامل صحبت کردن کودک به طور همزمان با شما یا فرد دیگری است. این کار به کودک کمک می‌کند تا الگوی گفتار ریتمیک و روان را از شما الگو بگیرد و اضطراب خود را در هنگام صحبت کردن کاهش دهد.
- گفتار سایه: در این روش، از کودک می‌خواهید تا صحبت‌های شما را به طور همزمان و بدون مکث تکرار کند. این کار به تقویت مهارت‌های گوش دادن و هماهنگی بین شنیدن و صحبت کردن در کودک کمک می‌کند. و موجب کاهش لکنت زبان در کودکان می شود
- گفتار نجوا گونه: از کودک بخواهید با صدای بسیار کم صحبت کند. صحبت کردن با صدای کم، فشار عضلات تنفسی و تارهای صوتی را کاهش می‌دهد و به روان‌تر شدن گفتار کودک کمک می‌کند.
- آواز خواندن: آواز خواندن می‌تواند به چند دلیل برای کودکان مبتلا به لکنت زبان مفید باشد. اول اینکه، آواز خواندن به طور طبیعی ریتمیک و آهنگین است و می‌تواند به کودک کمک کند تا الگوی گفتار ریتمیک را در خود ایجاد کند. دوم اینکه، آواز خواندن معمولاً با احساسات مثبت همراه است و می‌تواند به کاهش اضطراب کودک در هنگام صحبت کردن کمک کند.
- صحبت با عروسک یا بچه‌های کوچک: صحبت کردن با موجودات غیرانسان، مانند عروسک یا بچه‌های کوچک، می‌تواند به کاهش فشار روانی کودک در هنگام صحبت کردن کمک کند. در این شرایط، کودک احساس می‌کند که مورد قضاوت قرار نمی‌گیرد و می‌تواند آزادانه و بدون اضطراب صحبت کند. این یک روش کوثر برای کاهش لکنت زبان در کودکان است
- صحبت با خود: از کودک بخواهید با صدای بلند با خود صحبت کند. این کار به کودک کمک می‌کند تا در محیطی آرام و بدون استرس، با زبان خود بازی کند و اعتماد به نفس خود را در هنگام صحبت کردن افزایش دهد.
به نقل از Mayoclinic :
معمولاً کودکان بین 2 تا 5 سال دوره هایی را پشت سر می گذارند که ممکن است لکنت داشته باشند. برای اکثر کودکان، این بخشی از یادگیری صحبت کردن است و به خودی خود بهتر می شود. اما لکنتی که ادامه می یابد ممکن است برای بهبود روان گفتار نیاز به درمان داشته باشد.
برای ارجاع به متخصص گفتار و زبان به نام آسیب شناس گفتار و زبان، با متخصص مراقبت های بهداشتی خود تماس بگیرید. یا می توانید برای قرار ملاقات مستقیماً با آسیب شناس گفتار-زبان تماس بگیرید.
زمان مناسب برای مراجعه به گفتار درمانگر
در صورتی که لکنت زبان در کودکان بیش از 6 سال ادامه پیدا کرد، آزمایش های تشخیصی و درمان های مناسب توسط مدارس به کودکان ارائه می شود. اگر چنین اتفاقیی رخ نداد، در حالت های زیر می توانید به گفتار درمانگر مراجعه کنید.
- اگر کودک بخاطر خجالت یا استرس از حرف زدن در جمع خودداری می کند.
- بعضا کودک بخاطر اجتناب از لکنت زبان و از روی ترس، کلمات خود را عوض می کند.
- در صورتی که واکنش های غیر ارادی دیگری در صورت و بدن کودک همزمان با لکنت دیده می شود
- گیر کردن خاصی روی بعضی کلمات دارند و هجا ها را تکرار می کنند.
- بیش از حد سریع حرف می زند.
- همراه بودن حرکات صورت و تنش در عضلات آن همراه بلا لکنت
- تن صدایش در هنگام وقوع لکنت بیشتر بیشتر می شود
چگونه می توان به درمان لکنت زبان کودکان کمک کرد
این مراحل را برای کمک به کودک خود امتحان کنید:
- یکی از موثر ترین کارها لذت بخش کردن حرف زدن برای کودک است. از او نخواهید که لزوما بدون لکنت حرف بزند.
- در هنگام صرف غذا از فرصت برای گفتگو استفاده کنید.
- از گفتن حرفایی مثل نفس عمیق بکش یا کمی مکث کن خودداری کنید. این حرف ها بیشتر باعث حساسیت کودک می شود.
- همیشه آرام و شمرده صحبت کنید.
- قبل از اینکه کودک سوال یا حرف خود را تمام کند، جواب او را ندهید و بگذارید حرفش را تمام کند.
- به کودک نگویید که قبل از حرف زدن خوب فکر کند.
سن شروع لکنت زبان در کودکان
شروع این مشکل از سه سالگی خواهد بود و تا 6 سالگی خود را نشان می‌دهد. به طورکلی ممکن است احتمال کمی داشته باشد اما در تا سن 12 سالگی نیز امکان بروز لکنت زبان کودکان وجود دارد. گاها بزرگسالان نیز دچار لکنت زبان می‌شوند ولی ممکن است ریشه آن را در کودکی دیده شده اما به آن توجهی نشده است.
در پایان
لکنت زبان کودکان اختلالی شایع در گفتار کودکان است که می‌تواند بر اعتماد به نفس و روابط اجتماعی آنها تاثیر منفی بگذارد. با این حال، با صبر و حوصله، حمایت و راهنمایی صحیح، می‌توان به این کودکان کمک کرد تا بر لکنت خود غلبه کنند و به طور روان و موثر صحبت کنند. علت دقیق و مکانیزم دقیق رخ دادن لکنت زبان در کودکان هنور مشخص نیست. در این مقاله، نکات مهمی را برای برقراری ارتباط موثر با کودکان مبتلا به لکنت زبان ارائه کردیم. به یاد داشته باشید که صبر، شکیبایی و درک شما نقشی اساسی در کمک به این کودکان دارد.
سوالات متداول
لکنت زبان کودک به چه دلایلی رخ می‌دهد؟
لکنت زبان کودکان می‌تواند بعلت سابقه‌ی خانوادگی در لکنت زبان، ناهنجاری ارثی در مغز که به مرکز تکلم آسیب می‌زند، ضربات شدید عاطفی، آسیب‌های مغزی ناشی از سکته مغزی یا تشنج می‌تواند باعث لکنت نوروژنیک شود، قرار گرفتن کودک در شرایط چالش برانگیز و استرس‌زا و یا دلایل دیگری که توسط پزشک یا روانشناس تشخیص داده می‌شود، باشد.
لکنت زبان کودکان چه علائمی دارد؟
کودک نمی‌تواند به درستی هجاها را ادا کرده و در خواندن هجاهای مشابه هم مشکل دارد. نمی‌تواند تکرار جملات و کلمات، کشیده گویی و مکث حین ادای کلمات داشته باشد و همچنین دچار ناتوانی در برقرار کردن ارتباط است.
علائم لکنت زبان کودک از چه سنی شروع می‌شود؟
ابتدایی‌ترین نشانه های لکنت زبان در زمانی ظاهر می شود که کودک بین 18 تا 24 ماهگی است.
دلیل اصلی بروز لکنت زبان در کودکان چیست؟
وراثتی بودن آن دلیل اصلی لکنت زبان در کودکان است.
