اختلال تیک در کودکان چیست و روشهای کنترل و درمان آن چگونه است

اختلال تیک در کودکان حرکات یا صداهای ناگهانی هستند که افراد به طور مکرر آنها را  انجام می دهند. کودکانی که دچار تیک هستند نمی توانند بدن خود را کنترل کنند و آن عمل را انجام ندهند.  به عنوان مثال دانش آموزی را تصور کنید که در سر جلسه امتحان نشسته است و متوجه می شود که حرکات قسمت هایی از بدن او از اختیارش خارج است . قطعا این دانش آموز نمی خواهد با انجام این حرکات سبب جلب توجه همکلاسی ها و معلم شود بنابراین سعی می کند آنها را کنترل کند.

بعد از مدت کوتاهی او متوجه می شود که این تلاش ها نتیجه بخش نیست و برعکس هرچه بیشتر تلاش میکند جلوی آن را بگیرد با شدت بیشتری باز می گردد .سرانجام این دانش آموز چاره ای جز رها کردن این حرکات غیر ارادی ندارد و بدنش در این شرایط با تکان هایی نه چندان مشهود شروع به تکان خوردن می خورد ، البته ممکن است کسی متوجه این حرکات نشود اما ذهن او مشغول این موضوع شود که دقیقا چه اتفاقی برای او افتاده است.

این دانش آموز دارای اختلال تیک در کودکان است ، بیماری که بسیاری از افراد را قبل از 18 سالگی مبتلا می کند. گاهی اوقات فرد دچار یک نوع تیک می شود – مانند بالا انداختن شانه ها – که مدتی طول می کشد و بعد از بین می رود. احتمال دارد که تیک دیگری یراغ کودک بیاید مثل انقباض بینی و جایگزین تیک قبلی شود. ولی لازم نیست نگران باشید این اختلال هیچ ارتباطی با اختلالات وخیم تر مثل اختلال دوقطبی در کودکان ندارد.

اختلال تیک در کودکان چیست؟

تیک یک حرکت غیر ارادی جسمی یا صدای غیر ارادی غیر قابل کنترل است. تیک هایی که  شامل حرکات غیر ارادی هستند  را تیک حرکتی می نامند. تیک هایی که شامل اصوات هستند  را تیک های صوتی نامیده می شوند. تیک ها هم ساده هستند و هم پیچیده. تیک‌های عصبی حرکات ناگهانی هستند که بارها و بارها تکرار می‌شوند. این اتفاق کاملا غیرارادی است و فرد کنترلی روی آن‌ها ندارد. تیک‌های عصبی می‌توانند حرکتی یا صوتی یا ترکیبی باشند. تیک عصبی در کودکان باید بررسی و درمان شوند. چرا که ماندگاری این تیک‌ها در سنین کودکی، می‌تواند خطرناک و غیرقابل جبران باشد.

اختلال تیک در کودکان معمولا در مواقع استرس و اضطراب خودش را نشان داده و نمود سریع‌تری دارند. تیک عصبی در کودکان انواع مختلفی دارند. عوامل گوناگونی این تیک‌ها را ایجاد می‌کنند. این تیک‌ها می‌توانند به‌اندازه‌ای شدید شوند که زندگی روتین کودک شما را تحت تاثیر قرار دهند. در پروسه درمان حضور یک پرستار کودک می‌تواند برای شما بسیار مفید باشد.

نوع تیک های یک فرد ممکن است با گذشت زمان تغییر کند. همچنین طول دوره زمانی که تیک در فرد اتفاق می افتد نیز ممکن است تغییر کند. تیک ها اغلب ظاهر میشوند و بعد از یک مدت ناپدید شده  و وقتی که  کودک دچار استرس یا اضطراب می شود، بدتر می شود.این موضوع کاملاً طبیعی است که نگران باشید که ممکن است  اختلال تیک در کودکان هرگز از بین نرود. خوشبختانه معمولاً اینطور نیست. بیشتر تیک ها موقتی هستند و معمولا  هر بار بیش از 3 ماه دوام نمی آورند و پس از آن ناپدید می شوند.

به نقل از rch.org.au :

تیک های حرکتی حرکاتی هستند که می توانند هر قسمتی از بدن را تحت تاثیر قرار دهند، به ویژه صورت، چشم ها، سر و شانه ها. هر حرکتی می تواند یک تیک باشد و حرکت بدون دلیل یا هدف مشخص انجام می شود. تیک های آوایی، که صدا تولید می کنند، می توانند شامل هر چیزی از صاف کردن گلو، بوییدن، جیرجیر کردن تا کلمات یا حتی عبارات باشند. آنها می توانند اغراق آمیز و خارج از زمینه به نظر برسند.

تیک های  حرکتی

تیک های حرکتی ساده شامل  حرکات ناگهانی یک گروه عضلانی است. تیک های حرکتی پیچیده می توانند چند گروه از عضلات را درگیر کنند و شبیه یک عمل معنادار باشند. گاهی حتی به نظر می رسد که این کار را عمدی انجام می دهند در حالی که نیست.

تیک های حرکتی ساده  شامل موارد زیر است:

• چروک شدن بینی
• چرخش سر
• چشمک زدن
• گاز گرفتن لب
• حرکات ناگهانی اعضای صورت مانند لبخند زدن
• بالا انداختن شانه ها

تیک های حرکتی پیچیده شامل موارد زیر است:

• لگد زدن
• پرش اعضای بدن
• تقلید از حرکات دیگران
• بوییدن اشیا

تیک های صوتی

تیک های ساده صوتی شامل ایجاد یک صدای معمولی است. تیک های صوتی پیچیده شامل گفتارهای معنی دارتری هستند (مانند کلمات).

تیک های صوتی ساده عبارتند از:

• سرفه کردن
• پاکسازی گلو
• ناله کردن
• خرناس کشیدن
• تکرار صدای هیس

تیک های صوتی پیچیده عبارتند از:

• تکرار کلمات و عبارات
• صداهای حیوانات
• صدا کردن دیگران
• داد زدن

علت تیک عصبی در کودکان

تیک عصبی در کودکان به دلایل گوناگونی ایجاد می‌شود. مهم‌ترین دلایل ایجاد تیک عصبی در کودکان معمولا عوامل زیستی و محیطی هستند. سایر موارد شامل ژنتیک، وسواس، افسردگی، بیش‌فعالی، محیط پرتنش و استرس‌های مزمن و طولانی زمینه‌ساز بروز این تیک‌ها هستند. در واقع شاید بتوان گفت که باید از بروز تیک در کودکان ممنون باشیم. چراکه علت تیک احتمالا نشانه هشدار دهنده برای یک ناراحتی آزار دهنده مخفی در کودک است. بیماری ptsd به عنوان مثال می تواند یکی از دلایل باشد.

درمان تیک عصبی کودکان

درصورتی‌که تیک عصبی در کودکان تا 6 ماه درمان نشوند و شدت بگیرند؛ ممکن است در روند زندگی کودک شما اختلال ایجاد کنند. برای درمان این تیک‌ها باید به یک دکتر مغز و اعصاب مراجعه کنید. برای درمان تیک عصبی ابتدا باید نوع آن را تشخیص داد. درمان این تیک‌ها به روش‌ها دارویی و روانشناختی انجام می‌شود. در بین این دو دسته، روش دارویی موثرتر بوده و کاربرد بیشتری دارد؛ اما معمولا این دو روش در کنار هم به‌عنوان روش‌های مکمل هم استفاده می‌شوند.

درمان‌های رفتاری تیک عصبی در کودکان

درمان رفتاری معمولاً به عنوان یکی از اولین درمان‌ها برای تیک‌های عصبی کودکان توصیه می‌شود. یکی از انواع اصلی این نوع درمان برای تیک‌ها، درمان معکوس عادت است. این درمان شامل موارد زیر است:

• آشنا کردن کودک با وضعیت خود
• افزایش آگاهی کودک از زمان وقوع تیک‌ها و شناسایی هرگونه تمایل که در آن زمان احساس می کند.
• آموزش یک پاسخ جدید که در زمان احساس تمایل به تیک انجام دهد – به عنوان مثال، اگر تیک کودک شانه بالا انداختن است، ممکن است به کودک آموزش داده شود که دستان خود را کشش دهد تا تمایل به تیک برطرف شود

مداخله رفتاری جامع برای تیک‌ها نیز ممکن است استفاده شود. این کار شامل یادگیری مجموعه‌ای از تکنیک‌های رفتاری برای کمک به کاهش تیک‌ها است. یک تکنیک به نام پیشگیری از مواجهه و پاسخ نیز گاهی اوقات استفاده می‌شود. این تکنیک به کودکان کمک می‌کند تا یاد بگیرند احساس نیاز به تیک را تا زمانی که کم شود، سرکوب کنند.

این تکنیک‌ها معمولاً نیاز به چند جلسه با یک درمانگر دارند و اگر استمرار پیدا کنند، بهترین نتیجه را می‌دهند.

انواع اختلال تیک در کودکان

انواع مختلفی از اختلالات تیک وجود دارد:

• اختلال تیک موقت: این تیک شایع ترین نوع اختلال تیک است. در اختلال تیک موقت ، عمر تیک ها کمتر از یک سال است که به ندرت طولانی تر می شود .
• اختلال تیک مزمن (مداوم) : این نوع از  اختلال تیک ، کمتر شایع است. با اختلال تیک مزمن (مداوم) ، تیک بیش از یک سال به طول می انجامد . تیک ها ممکن است حرکتی یا صوتی باشند ، اما هر دو  همزمان اتفاق نمی افتند .
• سندرم تورت  Tourette syndrome: این مورد  یک اختلال تیک بسیار شایع است. با سندرم تورت ، فرد دارای تیک های حرکتی متعدد  است و حداقل بیش از یک سال دارای یک تیک صوتی مزمن است.

تشخیص اختلال تیک در کودکان

معمولا تیک ها را  می توان در یک معاینه دقیق  پس از کسب اطلاعات از سابقه خانوادگی شخص ، سابقه پزشکی و بررسی علائم تشخیص داد. هیچ آزمایش خاصی نمی تواند تیک را تشخیص دهد ، اما گاهی پزشکان برای رد سایر شرایطی که ممکن است علائمی شبیه تیک داشته باشند ، آزمایشاتی را انجام می دهند. در موارد خاصی  تیک ها  به حدی شدید و ناراحت کننده هستند که در زندگی روزمره فرد تداخل ایجاد می کنند و ممکن است برای جلوگیری از عوارض ناخواسته آنها پزشک ترجبح دهد که  دارویی تجویز شود.

اختلال تیک در کودکان عامل خجالت

در بسیاری از اوقات، افراد مبتلا به تیک تصور می‌کنند که تیک آن‌ها از نوع بدترین تیک‌هاست، در حالی که اغلب این‌گونه نیست. این افراد معمولاً نگرانی‌هایی را درون خود احساس می‌کنند که می‌تواند موجب بروز احساس خجالت شدید و بی‌مورد شود. متأسفانه، احساس خجالت می‌تواند تأثیر معکوس داشته باشد و باعث افزایش واکنش‌های عصبی و شدت یافتن تیک شود. قطعا هیچ‌کس نمی‌خواهد وضعیت تیک‌ها در او وخیم‌تر شود، اما آیا راهی برای بهتر کردن آن‌ها وجود دارد؟ در چنین شرایطی، آگاهی از این‌که چگونه با تیک عصبی کودکان برخورد کنیم، می‌تواند نقش مؤثری در کاهش اضطراب، کنترل واکنش‌های احساسی کودک و کمک به بهبود وضعیت او داشته باشد.

اگرچه نمی توانید تیک ها را درمان کنید ، اما می توانید چند گام ساده برای کاهش تأثیر آنها بردارید:

• بهتر است روی آنها تمرکز نکنید. اگر می دانید که تیک دارید ، سعی کنید آن  را فراموش کنید. تمرکز روی تیک فقط اوضاع را بدتر می کند.
• سعی کنید تا جایی که می توانید از موقعیت های پر از استرس پرهیز کنید – قطعا  استرس وضعیت تیک ها را بدتر می کند.
• به اندازه کافی بخوابید . خسته بودن می تواند تیک ها را بدتر کند. بنابراین حتماً یک استراحت کامل شبانه داشته باشید!
• بگذار تیک ها خود را نشان دهند ! نگه داشتن  جلوی یک تیک فقط می تواند آن را به بمبی که در انتظار انفجار است تبدیل کند. آیا تابحال احساس سرفه کرده اید و سعی در جلوگیری از آن داشته اید ؟ می دانید که این کار نتیجه خوبی نداشته است .  این کار به احتمال زیاد باعث بروز شدیدتر سرفه نیز می شود . در مورد تیک ها هم وضع بسیار شبیه به این شرایط می باشد .
• نادیده گرفتن تیک در دیگران. اگر یکی از دوستانتان تیک دارد ، توجه خود را به آن جلب نکنید. به احتمال زیاد دوست شما می داند که در آن قسمت بدن تیک دارد. اشاره به آن فقط باعث می شود فرد بیشتر در مورد آن فکر کند و یا خجالت زده شود .
• اجازه ندهید که  یک تیک کوچک به شما تسلط پیدا کند و شخصیت شما را تحت تاثیر قرار دهد . با آموختن روشهای کنار آمدن با تیک و نادیده انگاشتن آن قطعا  به زودی خواهید توانست این مشکل را تضعیف نموده و کنترل امور را به دست بگیرید . بهترین کار آن است که روش های کنار آمد با تیک عصبی در کودکان را بیاموزید و برای این کار بهتر است با یک پزشک متخصص اطفال مشورت کنید. را رفع نمایید.

سخن آخر

تیک عصبی در کودکان شامل مجموعه‌ای از حرکات غیرارادی است که فرد بدون اینکه تصمیم به انجام آن داشته باشد؛ آن را انجام می‌دهد. تیک‌ها به‌صورت حرکتی یا صوتی یا ترکیبی هستند. تیک‌های عصبی شدت متفاوتی دارند. این تیک‌ها ممکن است یک حرکت مختصر باشند یا به‌صورت حرکات طولانی و پرتکرار انجام شوند. این تیک‌های عصبی معمولا به‌خاطر استرس و تنش‌های عصبی ایجاد می‌شوند و به‌سادگی با روش‌های درمانی یا روانشناختی قابل درمان هستند.

سوالات متداول

آیا درمان تیک عصبی در کودکان ممکن است؟

بله؛ تیک‌های عصبی قابل کنترل و قابل‌درمان هستند.

آیا تیک‌های عصبی تنها در کودکان شایع هستند؟

خیر؛ تیک عصبی در هر سن و هر جنسیتی رخ می‌دهد.