اختلال یا بیماری دو قطبی (Bipolar disorder) یک اختلال روانی بوده که با دوره‌های تغییرات شدید در احساسات، انرژی و سطوح فعالیت همراه است. افراد مبتلا به این بیماری ممکن است در دوره‌های افسردگی که در آن احساس تاریکی، ناراحتی و کم‌انرژی دارند، یا هیجان‌های نامناسب که ممکن است منجر به رفتارهای بی‌رویه و بی‌اندازه شود، قرار گیرند.
با تشخیص صحیح و درمان مناسب، افراد مبتلا به دوقطبی می‌توانند کنترل بهتری بر تغییرات شدید احساسات خود پیدا کنند و به زندگی بهتری دست یابند. این بیماری می‌تواند تأثیرات زیادی بر زندگی روزمره، روابط شخصی و حرفه‌ای و به طور کلی بر کیفیت زندگی فرد مبتلا داشته باشد. بنابراین، شناخت نشانه‌ها و اقدامات درمانی مناسب از اهمیت بسیاری برخوردار است. افراد دچار این بیماری عموماً با استخدام پرستار بیمار سعی در کنترل آن دارند.
در این مقاله، ما قصد داریم به بررسی علل، نشانه‌ها، روش‌های تشخیص و درمان دوقطبی بپردازیم تا به شناخت بهتری از این اختلال روانی برسیم و به افراد مبتلا به آن کمک کنیم تا با مواجهه با چالش‌هایی که این بیماری برای آنها ایجاد می‌کند، بهتر مقابله کنند.
اختلال دو قطبی چیست؟
اختلال دو قطبی (بیپولار) یک اختلال روانی و اعصابی است که شامل حالت‌های شیدایی و افسردگی می‌شود. در اپیزودهای افسردگی، فرد احساس ناراحتی و ناامیدی می‌کند و علاقه‌اش به فعالیت‌های روزانه کاهش می‌یابد، در حالی که فرد در اپیزودهای شیدایی (مانیا و هایپومانیا) از انرژی بیش از حد برخوردار و علاقه‌مند به انجام فعالیت‌های جدید و هیجان‌انگیز است.
با رویکرد و درمان مناسب، می‌توان علائم این اختلال را کاهش داد و بحران‌های روانی را مدیریت کرد. معمولا درمان شامل درمان دارویی و سایکوتراپی می‌شود که بیشتر بیماران به آن پاسخ می‌دهند و کیفیت زندگی آنها بهبود می‌یابد. با کسب آگاهی از اختلالاتی مانند اختلال وسواس ocd و دو قطبی می‌توان آن را به خوبی درمان کرد.
روش های درمان بیماری افسردگی دو قطبی
بیماری افسردگی دو قطبی یک بیماری مزمن است که تا آخر عمر بیمار همراه اوست. با این حال، این بیماری با درمان‌های موجود قابل کنترل بوده و می‌تواند به بهبود عملکرد فرد در زندگی روزمره‌اش کمک کند. درمان‌های اصلی این بیماری شامل درمان دارویی، سایکوتراپی و تغییرات در سبک زندگی است.
در درمان دارویی، متخصصان معمولا داروهای تثبیت‌کننده خلق و خو را تجویز می‌کنند. این شامل داروهایی مانند دیوالپروکس سدیم، والپروئیک اسید، اولانزاپین، کاربامازپین، لیتیوم، و ترانکوپین می‌شود. همچنین درمان‌های طب سنتی مانند استفاده از روغن ماهی، تکنیک‌های آرامش بخش و مراقبه نیز می‌تواند به کنترل بیماری کمک کند.
استفاده از هیپنوتیزم و زالودرمانی نیز به عنوان روش‌های مکمل در درمان اختلال دوقطبی مطرح هستند. به همین منظور، مشاوره به افراد با این بیماری توصیه می‌شود تا بهترین روش‌های درمانی برای هر فرد مشخص شود. به طور کلی، ترکیبی از درمان‌های مختلف می‌تواند به کنترل و مدیریت اختلال دوقطبی کمک کند و کیفیت زندگی فرد را بهبود بخشد.
بنا به گفته‌های سایت Mayo Clinic :
اختلال دوقطبی که قبلاً افسردگی شیدایی نامیده می شد، یک وضعیت سلامت روانی است که باعث نوسانات شدید خلق و خوی می شود که شامل اوج هیجانی (شیدایی یا هیپومانیا) و پایین بودن (افسردگی) می شود.
وقتی افسرده می شوید، ممکن است احساس غمگینی یا ناامیدی کنید و علاقه یا لذت را نسبت به بیشتر فعالیت ها از دست بدهید. هنگامی که خلق و خوی شما به سمت شیدایی یا هیپومانیا (کمتر شدیدتر از شیدایی) تغییر می کند، ممکن است احساس سرخوشی، پر انرژی یا تحریک پذیری غیرعادی داشته باشید. این نوسانات خلقی می تواند بر خواب، انرژی، فعالیت، قضاوت، رفتار و توانایی تفکر واضح تأثیر بگذارد.
اپیزودهای نوسانات خلقی ممکن است به ندرت یا چندین بار در سال رخ دهد. در حالی که اکثر مردم برخی از علائم عاطفی را بین دوره‌ها تجربه می‌کنند، برخی ممکن است هیچ‌کدام را تجربه نکنند.
اگرچه اختلال دوقطبی یک بیماری مادام العمر است، اما می توانید با پیروی از یک برنامه درمانی، نوسانات خلقی و سایر علائم خود را مدیریت کنید. در بیشتر موارد، اختلال دوقطبی با داروها و مشاوره روانشناسی (روان درمانی) درمان می شود.
آسیب‌های اختلال دو قطبی
یکی از آسیب‌های بزرگ اختلال دو قطبی، اعتیاد و خودکشی است. هرچند تاثیرات آن بسته به شدت بیماری متفاوت است، اما اگر فرد نتواند احساسات خود را کنترل کند، ممکن است به خودکشی روی بیاورد یا در اعتیاد گرفتار شود.
علاوه بر این، این اختلال می‌تواند تاثیر شدیدی بر زندگی افراد دیگر داشته باشد. برای مثال، ازدواج با یک فرد دارای اختلال دوقطبی ممکن است زندگی مشترک را دشوارتر کند و نقش اطرافیان در تشدید عوارض بیماری حائز اهمیت است.
بهترین راه برای پیشگیری از این آسیب‌ها، تشخیص زودهنگام بیماری و آغاز درمان مناسب است. اگر نشانه‌های اختلال دوقطبی را مشاهده کردید، بهتر است با متخصصان مشورت کرده تا از آسیب‌های بیشتر جلوگیری کنید.
علائم بیماری دو قطبی
شناسایی علائم بیماری افسردگی دو قطبی در کودکان و نوجوانان چالش‌برانگیز است. تشخیص این وضعیت که آیا علائم ناشی از تغییرات معمول در زندگی، وضعیت‌های تروماتیک یا اختلال دوقطبی هستند، پیچیده است.
کودکان و نوجوانان، دوره‌های واضح افسردگی، شیدایی و نیز مود سوئینگ (تغییرهای شدید در حالت روحی) را تجربه می‌کنند. اما الگوی زمانی ظهور و تغییرات این علائم در آنها با بزرگسالان متفاوت است. علاوه بر این، علائم ممکن است به سرعت تغییر کرده و حتی ناپدید شوند که این موضوع تشخیص اختلال را دشوارتر می‌کند.
یکی از علایم مهم اختلال دوقطبی در کودکان و نوجوانان، تغییرات قوی در مود و خلق و خو است. از آنجایی که تشخیص دوقطبی در این گروه سنی معمولاً سخت‌تر از بزرگسالان است، بهتر است در صورت تجربه هر یک از علائم دوقطبی، کمال دقت را در تشخیص و درمان موضوع اعمال کنید.
اگر با علایم شدید مانیا یا افسردگی مواجه شدید، حتماً به متخصصین مشاوره و پزشکان روانشناس یا اعصاب و روان مراجعه کنید. بهتر است هرگز خودتان تشخیص کلی بر روی وضعیت خود قائل نشوید، بلکه تغییرات خود را به دقت بررسی کنید و از خدمات پزشکان متخصص استفاده کنید.
انواع اختلال دو قطبی
بیماری دو قطبی شامل انواع مختلفی است که در ادامه به طور خلاصه آنها را معرفی می‌کنیم:
- اختلال دوقطبی نوع یک: در این نوع از اختلال دوقطبی، فرد حتما حداقل یک دوره از حالت شیدایی یا مانیا را تجربه می‌کند. این دوره ممکن است با حالت افسردگی همراه باشد یا نباشد.
- اختلال دوقطبی نوع دو: در این اختلال دوقطبی، فرد اغلب دوره‌های شدید افسردگی را تجربه می‌کند. اگر این دوره‌ها همراه با حالت مانیا باشند، شدت آن کمتر است که به آن Hypomania گفته می‌شود.
- اختلال دوقطبی ادواری: این اختلال شامل نشانه‌هایی از هر دو حالت مانیا و افسردگی است، اما با شدت کمتر؛ اگر این علائم طولانی‌مدت ادامه داشته و درمان نشوند، احتمال ابتلا به اختلال دوقطبی نوع یک یا دو افزایش می‌یابد.
- اختلال دوقطبی پیش‌رونده یا تناوب سریع: افرادی که از این نوع اختلال رنج می‌برند، بیشتر از چهار بار در سال با نوسانات شدید روحی و خلقی مواجه می‌شوند. این نوع می‌تواند هر دو نوع اختلال دوقطبی نوع یک و دو را داشته باشد.
جلوگیری از بیماری افسردگی دو قطبی
هیچ شیوه قابل اطمینانی برای پیشگیری از اختلال دو قطبی وجود ندارد. اما تشخیص به موقع و درمان زود هنگام این بیماری می‌تواند از بدتر شدن وضعیت و جلوگیری از اختلالات دیگر جلوگیری کند. در صورت تشخیص Bipolar disorder، اطلاعات زیر می‌توانند به شما کمک کنند:
۱. توجه به علائم خطر: اگر متوجه علایم خطر شوید، می‌توانید از شروع دوره جدیدی جلوگیری کنید. اگر الگوی تغییر حالات خود را می‌شناسید و عوامل تحریک کننده آنها را شناسایی کرده‌اید، به پزشک خود اطلاع دهید. از خانواده و دوستانتان برای کمک در تشخیص علائم خطر استفاده کنید.
۲. جلوگیری از مصرف مواد و الکل: مصرف مواد و الکل می‌تواند به بدتر شدن وضعیت شما کمک کند. بنابراین تا جایی که می‌توانید از آنها پرهیز کنید.
۳. پیروی از دستورات دارویی: هرگز داروهای خود را بی‌دلیل تقلیل ندهید یا قطع نکنید. در هر حال باید به دستورات پزشک خود به صورت کامل عمل کنید.
سخن پایانی
بیماری‌های روانی اهمیت بسیاری دارند و ممکن است حتی بیشتر از بیماری‌های جسمی در افراد تاثیرگذار باشند. این بیماری‌ها می‌توانند به اختلالات مختلفی منجر شوند و تأثیر بسیار زیادی بر کیفیت زندگی فرد و اطرافیانش داشته باشند. بنابراین، شناخت نشانه‌های بیماری افسردگی دو قطبی و درمان آن بسیار اهمیت دارد.
تشخیص و درمان افسردگی دو قطبی به عهده روانشناس و روان‌پزشک است و برای درمان بهتر، باید بهترین پزشک و درمانگر انتخاب شود. با اینکه انتخاب پزشک و درمانگر مناسب بسیار مهم است، اما در عین حال باید تأکید داشت که برای اعتماد و تعامل خوب با آنان، صداقت و صراحت در ارتباط با آنها بسیار اهمیت دارد.
از این رو، اگر نشانه‌های اختلال دوقطبی در خود یا اطرافیان‌تان مشاهده کردید، حتما اطلاعات بیشتری جمع آوری کنید و به دنبال درمان و حمایت مناسب باشید. به یاد داشته باشید که صحت و بهبودی به مراتب مهم‌تر از هر چیز دیگری است.
سوالات متداول
اختلال دو قطبی چیست؟
یک اختلال روانی است که با تغییرات شدید در خلق و خو، انرژی و فعالیت، افکار و هیجانات همراه است. افراد مبتلا به این اختلال ممکن است دوره‌های افسردگی شدید (مانیا) و همچنین دوره‌های افزایش شدید انرژی، حالت خوب و بالقوه‌ی خطرناک را تجربه کنند.
علائم و نشانه‌های Bipolar disorder چیست؟
علائم و نشانه‌های این اختلال شامل تغییرات در خواب و اشتها، تغییرات در انرژی و فعالیت، افکار محدود شده یا گسترده شده، حالت تهاجمی یا خشونت، افکار خودکشی یا خودآسیب‌رسانی و افکار دیگر اختلالی مانند اضطراب یا مصرف مواد مخدر است.
چگونه بیماری دو قطبی درمان می‌شود؟
درمان اختلال دو قطبی شامل مصرف داروها، مشاوره روان‌درمانی، مشارکت در گروه‌های مختلف و تغییرات در سبک زندگی مثل ورزش، تغذیه مناسب، و خواب به موقع است. ارائه مراقبت‌های صحیح به افراد مبتلا به این اختلال می‌تواند کمک شایانی به کاهش عوارض و بهبود وضعیت آنها کند.
