اضافه وزن در کودکان یکی از مهم ترین مشکلات در قرن اخیر است.در واقع این بحران، یک بحران جهانی است و اکثرا کودکانی که شهرنشین هستند و در کشور هایی با درآمد متوسط یا کم زندگی می کنند دچار این مشکل می شوند. شمار این کودکان هر روز بیشتر می شود،طبق آمار جهانی در سال 2016 شمار کودکان چاق زیر پنج سال به بیش از چهل و یک میلیون می رسد.در واقع نیمی از این کودکان در قاره اسیا و یک چهارم انها در قاره افریقا زندگی می کنند.
علت چاقی کودکان
تشخیص علت چاقی کودکان سبب می‌شود که روش‌های کنترل وزن و کاهش وزن کودک را بهتر متوجه شوید. قطعا اصلی‌ترین دلایل چاقی در کودکان، پرخوری و کم‌تحرکی است. والدین در این سن سردرگم می‌شوند و نمی‌دانند که با توجه به سن رشد کودک، چه میزان غذا برای او فراهم کنند. برخی به اشتباه تصور می‌کنند که با توجه به اینکه کودک در سن رشد قرار دارد؛ پس نیازهای تغذیه‌ای بیشتری داشته و به غذای بیشتری هم نیاز دارد. درنتیجه آنها مقاومتی در برابر پرخوری کودک نمی‌کنند و همین امر سبب چاقی و اضافه وزن کودک می‌شود. همچنین داشتن رژیم غذایی غلط و پرکالری باعث چاقی بیمار گونه کودک شما می‌شود. در این موارد بهتر است از یک پرستار کودک کمک بگیرید.
کودکانی که از چاقی رنج می‌برند؛ معمولا کودکانی هستند که برنامه غذایی منظم و درستی ندارند و والدین به خوبی روی تغذیه آنها نظارت ندارند. هرچند پرخوری عصبی و غذا خوردن‌های استرسی نیز در این سنین شایع است. همچنین کودکانی که از چاقی رنج می‌برند؛ معمولا نقاط اشتراک زیادی دارند که از اصلی‌ترین آنها کم تحرکی‌شان است. کودکانی که چاق هستند؛ معمولا زمان زیادی را برای تماشا تلویزیون یا بازی‌های ویدئویی صرف می‌کنند. آنها ساعت‌ها یک جا بی‌حرکت می‌مانند و همین کم‌تحرکی درنهایت باعث چاقی و اضافه وزن آنها می‌شود. اصلی‌ترین دلایل اضافه وزن در کودکان عبارت‌اند از:
- دسترسی آسان به غذاهای پرکالری و ارزان
- مصرف بیش از اندازه غذاهای فست‌فود و غذاهای غیرخانگی
- مصرف بیش از اندازه قند و نوشیدنی‌های شیرین و خوراکی‌هایی که قند پنهان دارند.
- استفاده از پرس‌های غذا بزرگتر از غذا کودک
- صرف وقت بیش از حد جلو تلویزیون یا بازی‌های ویدئویی
- فعالیت‌های ورزشی و تحرک کوتاه مدت و کم
تشخیص اضافه وزن در کودکان
برای تشخیص اضافه وزن در کودکان باید از روش محاسبه شاخص توده بدنی استفاده کنید. وزن بدن باید در مقایسه با قد اندازه‌گیری شود. شاخص توده بدن به شرح زیر است:
- ۵ تا ۸۴ درصد: وزن سالم
- ۸۵ تا ۹۴ درصد: اضافه وزن
- ۹۵ تا ۹۹٫ ۹۹ درصد: چاق
همچنین کودکانی که اضافه وزن دارند؛ این نشانه‌ها را دارند:
- از نظر جسمی، بزرگتر از دیگر بچه‌های هم‌سن خود هستند.
- به‌اندازه بزرگسالان یا بیشتر از آنها غذا مصرف می‌کنند.
- لباس‌هایی می‌پوشند که برای سن آنها مناسب نیست و مناسب افراد بزرگتر است.
- همیشه گرسنه هستند و آمادگی خوردن غذا را دارند.
- خیلی زود از تحرک و تمرین‌های ورزشی خسته می‌شوند.
- بیشتر از سه ساعت در روز تلویزیون تماشا کرده و در یک جا بی‌حرکت می‌مانند.
- همیشه گرسنه هستند
درمان چاقی در کودکان
چاقی در کودکان از عارضه‌های رایج این سنین است. این عارضه تبعات روحی و جسمی زیادی دارد. امروزه از هر 4 کودک و نوجوان، یک نفر به چاقی مبتلا هستند. چاقی کودکان زمینه بروز بسیاری از بیماری‌های قلبی و تنفسی و برخی بیماری‌های دیگر است. برای درمان اضافه وزن در کودکان ابتدا تلاش می‌شود که عادات غلط در زندگی آنها اصلاح شود. عادت به مصرف غذاهای چاق کننده با غذاهای مفید مانند سبزیجات جایگزین می‌شود. عادت به کم‌تحرکی با انجام فعالیت‌های ورزشی جایگزین می‌شود. در نهایت در مواردی که چاقی کودک شدید و خطرناک باشد؛ راهکارهای دیگری مانند استفاده از داروها یا حتی عمل جراحی روی میز قرار می‌گیرند. درمان چاقی در کودکان معمولا شامل موارد زیر است:
- جایگزین کردن غذاهای سالم و سبزیجات با خوراکی‌های مضر و چاق کننده
- افزایش تحرک کودکان
- کاهش زمان تماشای تلویزیون یا بازی‌های ویدئویی
- اختصاص زمانی برای ورزش و فعالیت بدنی
- جلوگیری از پرخوری
- استفاده از یک رژیم کودکان
- تشویق کودک برای خواب بیشتر
- ایجاد سرگرمی‌های متنوع برای جلوگیری از پرخوری
- استفاده از دارو در کیس‌های چاقی شدید
ورزش‌های مناسب کودکان
یکی از بهترین روش‌هایی که برای کنترل وزن و مقابله با اضافه وزن در کودکان، ورزش است. با ورزش‌های مناسب کودکان می‌توانید کودک خود را به ورزش علاقه‌مند کنید. برای این منظور بهتر است با ورزش‌هایی که برای کودک شما مناسب‌تر هستند؛ آشنا شده و کودک را برای انجام هر کدام از آنها تحریک کنید.
کودکانی که ورزش می‌کنند؛ استقامت، انعطاف و قدرت بیشتری دارند. آنها نه تنها از چاقی و اضافه وزن در امان هستند که زمینه بدنی و سلامت بهتری هم دارند. بهترین ورزش‌ها برای کودکان آن‌هایی هستند که برای‌شان سرگرم کننده بوده و باعث شوند که دوستان بیشتری پیدا کنند یا با چالش‌هایی که به آنها علاقه دارند؛ سرگرم شوند. از مهم‌ترین ورزش‌های مورد علاقه کودکان عبارت‌اند از:
- بسکتبال
- اسکیت
- فوتبال
- طناب
- دو
- اسکی روی یخ
- دوچرخه‌سواری
- تنیس
- ژیمناستیک
- والیبال
تناسب تغذیه و فعالیت بدنی برای کودکان
دنیای رژیم غذایی برای کودکان کاملا جدا و متفاوت از بزرگسالان است. تغذیه استباه برای کودکان می تواند تبعات جبران ناپذیری در پی داشته باشد. رژیم های غذایی برای کودکان لزوما باید شامل همه گروه های غذایی باشد و بعضی گروه ها مثل لبنیات و پروتئین ها را بیشتر از بزرگسالان مصرف کنند. سوءتغذیه در کودکان می تواند به خصوص در قوای فکری – ذهنی آنها در آینده بسیار تاثیر گذار باشد.
به یاد داشته باشید که ورزش ها و فعالیت هایی که فشار عمودی بر راستای قامت کودک وارد کند بسیار در رشد کودک مضرند. غضروف ها و سلول های تقسیم شونده استخوانی که مسئول ایجاد رشد برای کودک در دوران رشد هستند، در این گونه ورزش ها له می شوند و از بین می روند. در تنیجه قد کودک به درستی رشد نمی کند. علاوه بر این بعضی ورزش ها اگر به درستی به کودکان آموزش داده نشوند، موجب تغییر ساختار های بسیار نامطلوب در استخوان بندی کودک می شوند که شاید هیچوقت درمان نشوند.
سخن آخر
یکی از مشکلات رایج در بین کودکان و افراد خردسال، اضافه وزن در کودکان است. چاقی در سنین کم عواقب بسیار بدی دارد و می‌تواند باعث بروز بیماری‌های جسمی و روحی زیادی شود. از طرفی افرادی که در سنین کم با اضافه وزن درگیر هستند؛ در بزرگسالی هم از چاقی رنج می‌برند. چاقی در کودکی، زمینه‌ساز ابتلا به دیابت، بیماری‌های قلبی و عروقی و تنفسی در بزرگسالی است. به‌همین دلیل است که اضافه وزن در کودکان باید جدی گرفته شده و با آن مقابله شود.
برای مقابله با چاقی در کودکان، در درجه اول باید رژیم غذایی آنها کنترل شود. مصرف چربی اضافی و قندهای مصنوعی باید محدود شده و به‌جای آن مواد غذایی سالم استفاده شوند. همچنین داشتن تحرک و فعالیت بدنی بیشتر، از مهم‌ترین نکاتی است که کودکان باید به آنها توجه کنند. تشویق کودکان به ورزش‌های روزانه و انجام یک ورزش حرفه‌ای می‌تواند یک گام مهم در کاهش وزن و مقابله با چاقی باشد.
سوالات متداول
آیا اضافه وزن در کودکان خطرناک است؟
بله؛ کودکانی که اضافه وزن دارند؛ بیشتر در معرض ابتلا به بیماری‌های قلبی و عروقی و تنفسی هستند. از طرفی این کودکان از نظر روحی نیز ضعیف بوده و در معرض ابتلا به افسردگی قرار دارند.
آیا رژیم لاغری در کودکان روی رشد آنها تاثیر منفی دارد؟
باتوجه به اینکه کودکان در سنین رشد قرار دارند؛ لازم است که مواد مغذی لازم به بدن آنها برسد. برای این منظور رژیم‌های لاغری فشرده در این سنین توصیه نمی‌شود. تنها بهتر است غذاهای مضر و کم‌ارزش مانند هله‌هوله‌های رایج از دسترس آنها دور نگه داشته شود و به جای آن مواد غذایی سالم را جایگزین کنید.
