سرطان آپاندیس یکی از نادرترین انواع سرطان است که از بافت پوششی یا سلولهای نورو اندوکرینی در آپاندیس منشاء میگیرد. این نوع سرطان میتواند به صورت خوشخیم و بدخیم ظاهر شود، اما در موارد بدخیم، معمولاً به سایر قسمتهای بدن گسترش مییابد. به دلیل شیوع پایین آن، تشخیص سرطان آپاندیس دشوار است و اغلب بهطور تصادفی زمانی که آپاندیس به دلیل آپاندیسیت برداشته میشود، شناسایی میگردد. همچنین ممکن است زمانی کشف شود که بیمار به دلایل دیگری اسکن انجام میدهد و رادیولوژیست موردی غیرعادی را مشاهده کرده و پیشنهاد تستهای بیشتر میدهد.
هرچند که علل دقیق این سرطان ناشناخته است، عواملی مانند افزایش سن ممکن است خطر ابتلا به آن را افزایش دهند. به دلیل خطرات این بیماری، شناخت علت و علائم اولیه آن برای همه افراد و پرستار بیمار، برای تشخیص زودهنگام ضروری است. بنابراین در این مقاله ما میخواهیم به این بیماری بپردازیم. تا پایان با ما همراه باشید.
سرطان آپاندیس چیست؟
همانطور که در بالا اشاره کردیم، سرطان آپاندیس نوعی سرطان نادر است که از سلولهای تشکیلدهنده آپاندیس رشد میکند. آپاندیس یک اندام کوچک به اندازه یک انگشت است که معمولاً در ناحیهای نزدیک به محل اتصال روده کوچک و روده بزرگ قرار دارد. محققان هنوز نمیدانند آپاندیس چه وظیفهای در بدن دارد، اما انسانها میتوانند بدون این عضو نیز زندگی کنند. به همین دلیل، در صورت مشاهده علائم عفونت یا التهاب (ورم)، آپاندیس اغلب برداشته میشود
سرطان آپاندیس زمانی رخ میدهد که سلولهای آپاندیس دچار جهش شده و بهطور غیرقابل کنترلی رشد میکنند و تومور تشکیل میدهند. تومورها میتوانند بدخیم (سرطانی) یا خوشخیم (غیرسرطانی) باشند، اما حتی تومورهای خوشخیم نیز ممکن است به بدخیم تبدیل شوند. تومورهای بدخیم آپاندیس میتوانند به سایر نقاط بدن گسترش یابند، در حالی که تومورهای خوشخیم معمولاً در آپاندیس باقی میمانند.
سرطان آپاندیس تحت دسته سرطانهای دستگاه گوارش قرار میگیرد. اگر تومور آپاندیس از دیواره آپاندیس عبور کند، ممکن است یک ماده ژلهای بسیار غلیظ در شکم جریان یابد که دستگاههای گوارشی مانند روده بزرگ، روده کوچک و کبد را احاطه کرده و در نهایت باعث از کار افتادن آنها میشود. این شرایط به نام پزودومیگزوما پریتونی (PMP) شناخته میشود و به درمان فوری و متفاوتی نیاز دارد.
به نقل از وبسایت healthline :
زمانی رخ میدهد که سلولهای سالم غیرطبیعی شده و به سرعت رشد میکنند. این سلولهای سرطانی به یک توده یا تومور در داخل آپاندیس تبدیل میشوند که اغلب بهطور تصادفی پس از جراحی برداشت آپاندیس کشف میشود.
سرطان آپاندیس نادر محسوب میشود. طبق گزارش مؤسسه ملی سرطان ایالات متحده، این بیماری سالانه حدود یک یا دو نفر از هر یک میلیون نفر را تحت تأثیر قرار میدهد.
علت سرطان آپاندیس چیست؟
سرطان آپاندیس یک بیماری پیچیده است که هنوز به طور کامل علل آن شناسایی نشده است. به رغم اینکه هیچ عامل خطر واضحی برای این بیماری وجود ندارد و به نظر نمیرسد که سرطان آپاندیس به ارث برسد، برخی عوامل خطر ممکن است خطر ابتلا به این بیماری را افزایش دهند. این عوامل شامل موارد زیر است:
- سیگار کشیدن
- سابقه خانوادگی سرطان آپاندیس
- سابقه خانوادگی سندرم نئوپلازی غدد درونریز چندگانه نوع ۱
- داشتن شرایطی که نحوه تولید اسید معده را تحت تأثیر قرار میدهند (مانند گاستریت آتروفیک، کمخونی پرنیشیوز یا سندرم زولینگر-الیسون)
به طور کلی سرطان آپاندیس زمانی آغاز میشود که سلولهای آپاندیس تغییر کرده و به طور غیرقابل کنترلی رشد میکنند. با این حال، محققان هنوز نمیدانند که چه چیزی این فرایند را آغاز میکند
علائم سرطان آپاندیس
بیش از نیمی از افراد مبتلا به سرطان آپاندیس علائمی ندارند. این بیماری معمولاً در طول جراحی یا تصویربرداری برای شرایط دیگر مانند آپاندیسیت کشف میشود. برخی از علائم ممکن است شامل بادکردگی شکم، تودههای تخمدانی، درد شدید یا مزمن شکم، ناراحتی مبهم در قسمت پایین شکم سمت راست و تغییرات در عملکرد روده (مانند یبوست، انسداد یا اسهال) باشد.
درد شکم یا نفخ ممکن است نشانهای از سرطان آپاندیس یا بیماری دیگری باشد. تومورهای آپاندیس ممکن است هیچ علامتی ایجاد نکنند یا علائمی مبهم ایجاد کنند که اغلب نادیده گرفته میشوند تا زمانی که مشکلی جدی به وجود آید. به همین دلیل، مهم است که در صورت دیدن هرگونه علائمی که نشان دهنده یک بیماری است به پزشک مراجعه شود. به طور کلی موارد زیر میتواند نشانه های سرطان آپاندیس باشد:
- ناراحتی در بخش پایین سمت راست ناحیه شکم
- نفخ
- تورم شکم ناشی از تجمع مایعات
- رفلاکس
- کاهش اشتها
- تنگی نفس
- مشکلات هضم غذا
- یبوست و/یا اسهال
- افزایش تدریجی سایز دور کمر
- فتق و توده یا جرم در تخمدان.
شما ممکن است بدون تجربه علائم به سرطان آپاندیس مبتلا شوید یا علائم را تا زمانی که تومور گسترش یابد مشاهده نکنید. علائم سرطان آپاندیس بسته به شخص متفاوت است.
انواع تومورهای سرطان آپاندیس
چندین نوع تومور خوشخیم (غیرسرطانی) و بدخیم (سرطانی) میتوانند در آپاندیس شکل بگیرند. تومورهای سرطانی با توجه به نوع سلولی که از آنجا شروع میشوند، طبقهبندی میشوند.
1- تومورهای نورواندوکرین (تومورهای کارسینوئید):
این تومورها از نوع خوش خیم بوده و حدود نیمی از سرطانهای آپاندیس را تشکیل میدهند و از سلولهای نورواندوکرین که مواد شیمیایی مرتبط با هضم را تولید میکنند، رشد میکنند. این تومورها به تدریج رشد کرده و معمولاً به درمان فوری نیاز ندارند.
2- آدنوکارسینوما (Adenocarcinoma)
آدنو کارسینوما یا اپیتلیال آپاندیس که از نوع تومور های بدخیم هستند، شایع ترین نوع سرطان آپاندیس است که ، از سلولهای پوشاننده دیواره آپاندیس رشد میکند. این سلولها مادهای به نام موسین تولید میکنند که از دیواره معده، روده و آپاندیس محافظت میکند. بیشتر سرطانهای اپیتلیال آپاندیس میتوانند منجر به تجمع موسین و ترکیدن آپاندیس شوند. زمانی که موسین در شکم تجمع مییابد، شرایطی به نام پزودومیگزوما پریتونی (PMP) ایجاد میشود که با حضور و رشد سلولهای توموری که موسین تولید میکنند، در شکم مشخص میشود. تومورهای آدنو کارسینوما خود به چند دسته زیر تقسیم میشوند:
- آدنوکارسینوم موسینوس: این نوع با ترشح موسین شناخته میشود و دومین نوع رایج سرطان آپاندیس است.
- آدنوکارسینوم نوع کولونیک: مشابه سرطان روده بزرگ است و معمولاً در نزدیکی قاعده آپاندیس ظاهر میشود.
- آدنوکارسینوم سلول حلقهای: نوعی مهاجم که به سرعت علائم را نشان میدهد و نیاز به ارزیابی فوری پزشکی دارد.
3- تومورهای سیستادنوما موسینوس (Mucinous Cystadenoma)
نوعی تومور خوشخیم است که معمولاً در تخمدانها یا آپاندیس دیده میشود و حاوی موکوس (مادهای ژلمانند) است. این نوع تومور به دلیل تولید مقادیر زیادی موکوس شناخته میشود و ممکن است در هر سنی ایجاد شود، اما بیشتر در زنان در سنین باروری مشاهده میشود.
تشخیص سرطان آپاندیس
همانطور که قبلا اشاره کردیم، سرطان آپاندیس اغلب در هنگام جراحی شکم برای یک بیماری دیگر یا پس از آپاندکتومی (برداشتن آپاندیس) به دلیل آپاندیسیت مشکوک بروز پیدا میکند. اگر پزشک فکر کند که فردی ممکن است به سرطان آپاندیس مبتلا شود ، ابتدا یک معاینه فیزیکی انجام میدهد و آزمایشهایی را برای ارزیابی وضعیت بیمار ترتیب میدهد. در صورتی که نتایج نشاندهنده احتمال ابتلا به سرطان آپاندیس یا پزودومیگزوما پریتونی (PMP) باشد، پزشک فرد بیمار را به یک متخصص ارجاع میدهد تا آزمایشهای بیشتری انجام شود. این آزمایش ها شامل موارد زیر است:
- آزمایش خون: این آزمایش شامل شمارش کامل خون و بررسی مارکرهای تومور میباشد.
- سیتیاسکن: تصاویری از داخل بدن تهیه میشود که به شناسایی ناهنجاریها کمک میکند.
- امآرآی (MRI): تصاویر مقطعی دقیقی از بدن ارائه میدهد و میتواند به شناسایی تومورها کمک کند.
- اولتراسون: از امواج صوتی برای تهیه تصاویر استفاده میشود و میتواند به بررسی وضعیت آپاندیس کمک کند.
- لاپاروسکوپی تشخیصی: در این روش، از یک لوله نازک با دوربین برای مشاهده داخل شکم استفاده میشود و در صورت مشاهده علائم تومور، اقدامات لازم انجام میشود.
- بیوپسی: در این روش، نمونهای از بافت برای بررسی به آزمایشگاه ارسال میشود تا مشخص شود که آیا تومور سرطان آپاندیس است یا خیر.
عوارض و خطرات سرطان آپاندیس
عوارض و خطرات بیماری سرطان آپاندیس در تومورهای بدخیم میتواند بسیار خطرناک شود. پس حتما با مشاهده اولین علائم به پزشک متخصص مراجعه کنید. برخی از عوارض این بیماری عبارتند از:
- خطر گسترش به سایر اندام ها: اگر سرطان آپاندیس به موقع شناسایی نشود، میتواند به بافتها و اندامهای دیگر گسترش یابد و وضعیت بیمار را وخیمتر کند.
- عوارض جانبی: این بیماری ممکن است باعث بروز عوارضی مانند آپاندیست (التهاب آپاندیس) شود، که میتواند به عمل جراحی اورژانسی نیاز داشته باشد.
- مشکلات گوارشی: مشکلات گوارشی مانند انسداد روده، نفخ، یبوست و … میتواند از عوارض بیماری سرطان آپاندیس باشد. بنابراین لازم است که از غذاهای ایجاد کننده سرطان روده به شدت دوری کنید.
- عوارض جراحی: عمل جراحی برای برداشت آپاندیس و تومور ممکن است با خطرات متعددی همراه باشد، از جمله خونریزی، عفونت و عوارض ناشی از بیهوشی.
- عوارض روانی: تشخیص سرطان میتواند به اضطراب، افسردگی و سایر مشکلات روانی منجر شود که بر کیفیت زندگی تأثیر میگذارد.
- کاهش کیفیت زندگی: عوارض ناشی از این بیماری و روند درمان آن مانند شیمی درمانی، ممکن است منجر به کاهش توانایی انجام فعالیتهای روزمره و کیفیت کلی زندگی بیمار شود.
درمان سرطان آپاندیس
درمان سرطان آپاندیس نیازمند بررسی دقیق نوع و مرحله بیماری است. با مشاوره با پزشک متخصص، میتوان گزینههای درمانی مناسب را انتخاب کرد و به بهبود کیفیت زندگی و نتایج درمانی کمک کرد. روشهای درمانی اصلی شامل موارد زیر است:
1- جراحی سرطان آپاندیس
جراحی درمان اصلی سرطان آپاندیس است و به ویژه برای بیمارانی که در مراحل اولیه بیماری هستند و از سلامت خوبی برخوردارند، توصیه میشود. در این روش، آپاندیس و ممکن است سایر بافتهای تحت تأثیر در شکم و ناحیه لگن برداشته شوند. نوع عمل به محل و مرحله تومور بستگی دارد.
2- شیمیدرمانی سرطان آپاندیس
شیمیدرمانی از داروها برای کشتن یا کند کردن رشد سلولهای سرطانی استفاده میکند. این داروها میتوانند به صورت موضعی یا سیستمیک استفاده شوند. در مواردی که سرطان به سایر بخشهای شکم گسترش یافته، شیمیدرمانی برای از بین بردن سلولهای سرطانی موثر است. در برخی موارد، از روش شیمیدرمانی داخلپرتونی گرم (HIPEC) استفاده میشود که در آن داروهای شیمیدرمانی به طور مستقیم به حفره شکم تزریق میشوند تا سلولهای سرطانی آپاندیس را هدف قرار دهند.
3- پرتو درمانی سرطان آپاندیس
پرتودرمانی نیز ممکن است برای از بین بردن سلولهای سرطانی آپاندیس استفاده شود، به ویژه در مواردی که جراحی کافی نباشد یا سرطان به بافتهای مجاور گسترش یافته باشد.
4- مراقبت تسکینی
در برخی موارد، مراقبت تسکینی برای بهبود کیفیت زندگی بیمار و تسکین علائم استفاده میشود. این نوع مراقبت میتواند شامل مدیریت درد و سایر علائم ناشی از سرطان باشد. پرستار در منزل میتواند در این زمینه کمک شایانی برای بیماران مبتلا به سرطان آپاندیس باشد.
پیشگیری از سرطان آپاندیس
پیشگیری از بیماری سرطان آپاندیس عمدتاً به این دلیل که علل و عوامل خطر خاص بهطور کامل مشخص نیست عملا امکان پذیر نیست. با این حال، میتوان اقداماتی انجام داد تا به کاهش خطر ابتلا به سرطان بهطور کلی کمک کند. این موارد شامل:
- سبک زندگی سالم: استفاده از یک رژیم غذایی مغذی، ورزش منظم، اجتناب از استفاده از تنباکو و محدود کردن مصرف الکل میتواند به بهبود کلی سلامت و کاهش احتمال ابتلا به انواع سرطانها، از جمله سرطان آپاندیس کمک کند.
- معاینههای فیزیکی منظم: تشخیص زودهنگام کلید موفقیت در مدیریت هر نوع سرطان، از جمله سرطان آپاندیس است. معاینههای پزشکی منظم میتوانند به شناسایی تغییرات پیشسرطانی و سرطانی در مراحل اولیه کمک کنند تا بهسرعت اقدامات ضروری صورت گیرد.
- آزمایشات ژنتیکی و مشاوره: افرادی که عامل خطر ژنتیکی برای سرطان آپاندیس دارند، آزمایشات ژنتیکی و مشورت با پزشک متخصص میتواند به آنها در تصمیمگیریهای بهتر در زمینه مراقبتهای بهداشتی کمک کند.
سخن پایانی
سرطان آپاندیس در مراحل اولیه تشخیص داده نمیشود و ممکن است زمانی شما متوجه این بیماری شوید که به شدت پیشرفت کرده باشد. بهترین راه برای پیشگیری از این نوع سرطان، اتخاذ یک سبک زندگی سالم است که میتواند خطر ابتلا به این سرطان و همچنین بسیاری از انواع سرطانهای دیگر را کاهش دهد. شما میتوانید با محدود کردن مصرف دخانیات و الکل، خوردن رژیم غذایی غنی از میوهها و سبزیجات و حفظ وزن سالم، خطر ابتلا به این را کاهش دهید. مراقبت از بیمار سرطانی، به ویژه سرطان آپاندیس نیازمند صبوری و دقت نیاز است که شما میتوانید این کار را با استخدام پرستار خانگی با بهترین شیوه انجام دهید.
سوالات متداول
1- سرطان آپاندیس چیست؟
سرطان آپاندیس نوعی سرطان است که از سلولهای تشکیلدهنده آپاندیس رشد میکند.
2- آیا سرطان آپاندیس درمان دارد؟
روش های مختلفی برای درمان سرطان آپاندیس وجود دارد باید توسط پزشک متخصص در نظر گرفته شود.
3- علائم و نشانه های ابتلا به سرطان آپاندیس
علائم و نشانههای ابتلا به سرطان آپاندیس شامل درد در ناحیه پایین سمت راست شکم، کاهش وزن ناگهانی، تغییرات در عادات رودهای، احساس سیری سریع، و علائم گوارشی مانند نفخ و تهوع هستند.
4- سرطان آپاندیس چگونه به وجود می آید؟
این بیماری ناشی از تغییرات ژنتیکی و آسیب در سلولهای آپاندیس است که میتواند به واسطه عوامل ژنتیکی، التهاب مزمن، عوامل محیطی و سبک زندگی ایجاد شود.