چگونه تنش های خانوادگی را کم کنیم؟ کاهش استرس خانواده یکی از ملزومات زندگی در این دوران پر تنش است. بروز استرس در خانواده امری اجتناب ناپذیر است به عنوان مثال نمرات بد، مشکلات مالی یا مشاجرات بر سر کار، همه نمونه هایی از استرس های روزمره هستند. خانواده هایی که برای مقابله این اوقات سخت آماده هستند، با آمادگی بیشتر برای رفع این مشکلات آینده ظاهر می شوند.
ارتباطلات خانوادگی ترکیبی از احساسات مختلف مانند عشق، اشتیاق، درگیری و مشاجره است. این روابط سبب رشد اعضای خانواده، پیوند مستحکمتر و یادگیری اصول اصلی زندگی مخصوصا در کودکان میگردد. در این مقاله چند نکته برای کمک به خانواده در جهت کنترل و کاهش استرس خانواده را عنوان می کنیم. کاهش استرس در خانواده به ویژه در کودکان، از دغدغه ها و چالش های بسیاری از خانواده ها و پرستار در منزل محسوب میگردد، به طوری که به دنبال راه حلهای گوناگونی، جهت حل این مشکل، هستند، اما علت این امر و راههای مدیریت استرس در خانواده چیست؟
کاهش استرس در خانواده
استرس، گویی مهمان ناخواندهای است که در بزنگاههای زندگی، سایه سنگین خود را بر سر خانوادهها میگستراند. زمانی که عوامل استرسزا از توان اعضای خانواده فراتر میروند، این مهمان ناخوانده، تار و پود زندگی را به هم میریزد و بنیان خانواده را سست میکند. ریشههای استرس خانوادگی در اعماق رویدادهای گوناگونی نهفته است. گاه، چالشهای اقتصادی، بار سنگین تعهدات، یا بیماری یکی از اعضای خانواده، زنگ خطر استرس را به صدا در میآورد. در مواقع دیگر، تنشهای درونخانوادگی، اختلافات و مشاجرات، ریشههای این معضل را تشکیل میدهند.
به نقل از سایت canr :
استرس یک بخش طبیعی از زندگی است. همه ما در موقعیت ها، اشکال و مقادیر مختلف با استرس مواجه می شویم. چه چیزی باعث ایجاد استرس برای یک فرد می شود، ممکن است برای شخص دیگری چندان مهم نباشد.
استرس می تواند ناشی از رویدادهای به ظاهر کوچک مانند ترافیک سنگین یا یک صف طولانی در فروشگاه باشد، یا می تواند در نتیجه یک رویداد بحرانی مانند از دست دادن شغل، مرگ در خانواده، یک بیماری همه گیر مانند آنچه ناشی از کروناویروس جدید، ویروسی که باعث بیماری عفونی COVID-19 یا سیل فاجعهباری که در اواسط میشیگان رخ داد.
انواع استرس در خانواده
هرچند استرس پدیدهای اجتنابناپذیر در زندگی است، اما پیامدهای مخرب آن، بهویژه در محیط خانواده، انکار ناپذیر است. استرس خانوادگی، میتواند به صورت مشاجره، بیتفاوتی، تعهدات از دست رفته و حتی بیماری خود را نشان دهد. در ادامه به انواع مختلف استرس خواهیم پرداخت.
استرس مثبت
استرس مثبت به عنوان محرکی موثر عمل میکند و میتواند خانواده را به سوی چالشهای جدید سوق دهد. این نوع استرس با ایجاد انگیزه و پویایی، زمینه رشد و ارتقای توانمندیهای اعضای خانواده را فراهم میآورد. با مواجهه با استرس مثبت، خانوادهها فرصت مییابند تا تواناییهای خود را تقویت کنند و در مسیر توسعه فردی و جمعی گام بردارند.
استرس منفی یا پریشانی
استرس منفی زمانی بروز میکند که بار مشکلات و فشارهای زندگی از توان خانواده فراتر رود. این نوع استرس با خود اضطراب و نگرانی به همراه دارد و میتواند آرامش خانه را به شدت مختل کند. در شرایطی که استرس منفی غالب شود، روابط خانوادگی تیره میشود و اعضای خانواده با مشکلات روانی و جسمانی بیشتری مواجه میگردند. مقابله با این نوع استرس نیازمند تقویت مهارتهای مقابلهای و استفاده از حمایتهای تخصصی است.
پیامدهای نادیده گرفتن استرس در خانواده
خانواده، همانند پریز برق، زمانی که بیش از حد بارگذاری شود، قادر به تحمل فشار نخواهد بود و در نهایت اتصال کوتاه رخ میدهد. خانوادههایی که برای مدت طولانی در معرض استرسهای مزمن قرار میگیرند، میتوانند در دراز مدت الگوهای رفتاری ناسالمی را در پیش بگیرند. برخی از پیامدهای نادیده گرفتن استرس در خانواده عبارتند از:
- بحث و جدل
- مشکلات سلامتی
- افزایش مصرف مواد
- اختلافات خانوادگی
- مشکلات تحصیلی و شغلی
عوامل ایجاد استرس در خانواده
زندگی در دنیای پرشتاب امروز، اجتنابناپذیر است که گاه و بیگاه، خانوادهها را نیز درگیر امواج پرتلاطم استرس و اضطراب کند. این عوامل استرسزا، میتوانند بهمثابه جرقههایی باشند که آرامش و صمیمیت را در خانوادهها از بین ببرند و شعلههای ناآرامی و تنش را برافروزند. در ادامه، به برخی از مهمترین عوامل ایجاد استرس در خانواده اشاره میکنیم:
- مشکلات مالی: مشکلات مالی، یکی از شایعترین و عمدهترین عوامل ایجاد استرس در خانوادهها است. کمبود درآمد، ناتوانی در پرداخت هزینهها، بدهی و مشکلات اقتصادی، میتواند بهطور مستقیم بر آرامش و ثبات خانواده تأثیر منفی بگذارد و زمینه را برای ایجاد تنش و درگیری بین اعضای خانواده فراهم کند.
- مشکلات مربوط به سلامتی: فشاری یا ناتوانی یکی از اعضای خانواده، میتواند بهطور قابلتوجهی بر سلامت روان و جسم همه اعضای خانواده تأثیر بگذارد. مراقبت از فرد بیمار، نگرانیهای مربوط به آینده و هزینههای درمانی، میتواند بار روانی و استرس زیادی را به خانواده تحمیل کند.
- مشکلات شغلی: فشار کاری زیاد، ساعات کاری طولانی، عدم تعادل بین کار و زندگی، بیثباتی شغلی و ترس از بیکاری، همگی از جمله عواملی هستند که میتوانند به استرس در خانواده منجر شوند.
- مشکلات مربوط به تربیت فرزندان: تربیت فرزندان، بهویژه در دوران نوجوانی، میتواند چالشهای خاص خود را برای خانوادهها به همراه داشته باشد. مسائل مربوط به رفتار فرزندان، افت تحصیلی، انتخاب شغل و مسائلی از این قبیل، میتواند منجر به بحث و جدل و افزایش استرس در خانواده شود.
- مشکلات زناشویی: مشکلات زناشویی و اختلافات خانوادگی، یکی از اصلیترین عوامل ایجاد استرس در خانوادهها است. مشکلاتی مانند عدم ارتباط صحیح، بیاعتمادی، حسادت، خشونت خانگی و مشکلات جنسی، میتواند به طور جدی سلامت روانی و جسمی همه اعضای خانواده، بهویژه فرزندان، آسیب بزند.
- عوامل محیطی: عواملی مانند بار صوتی بلند، آلودگی هوا، ترافیک و شلوغی محیط زندگی، میتوانند به طور مستقیم بر سلامت روان و سطح استرس افراد تأثیر بگذارند و در روابط خانوادگی اختلال ایجاد کنند.
- فاجعهها و رویدادهای ناگوار: فوت اعضای خانواده، بیماریهای صعبالعلاج، بلایای طبیعی و سایر رویدادهای ناگوار، میتوانند به طور قابلتوجهی بر سلامت روان و جسم اعضای خانواده تأثیر بگذارند و منجر به ایجاد استرس و اضطراب شدید شوند.
- سبک زندگی ناسالم: کمبود خواب، تغذیه نامناسب، عدم فعالیت بدنی و مصرف مواد مخدر و الکل، میتواند به طور مستقیم بر سلامت جسم و روان افراد تأثیر بگذارد و زمینه را برای ایجاد استرس و اضطراب در خانواده فراهم کند.
- تنهایی و انزوا: فقدان حمایت اجتماعی و احساس تنهایی و انزوا، میتواند به طور قابلتوجهی بر سلامت روان افراد تأثیر بگذارد و احساس استرس و اضطراب را در آنها افزایش دهد.
چگونه تنش های خانوادگی را کم کنیم؟
برای کاستن فشار استرسی که روی خانوادهها وجود دارد راهکارهای مختلفی در پاسخ به چالش های گوناگونی که با آن درگیر هستند وجود دارد:
چالش اول؛ پرخوری
شواهد و تحقیقات علمی، نشان می دهد که استرس طولانی مدت، می تواند موجب تولید کورتیزول بیش از حد و افزایش اشتهای فرد گردد. استرس همچنین می تواند شما را به یک فرد پرخوری عصبی مبدل سازد که برای غلبه بر استرس خود، به طور مداوم در حال غذا خوردن است.
جهت کاهش استرس در خانواده، اعضای خانه را در طول روز و حداقل به مدت 10 دقیقه دور هم جمع کنید، باهم صحبت کنید، باهم قدم بزنید، باهم کتاب بخوانید یا مجله ها روز را ورق بزنید، تمامی این اقدامات به طور باورنکردنی حتی برای 10 دقیقه در روز می تواند اثرات شگرفی بر مدیریت استرس خانواده داشته باشد.
چالش دوم؛ خواب کم
خواب کم، می تواند شما را از پای درآورد، همچنین می تواند متابولیسم پایه بدن شما را تحت الشعاع قرار داده و موجب افزایش اشتهایتان گردد و با بی حوصله کردن شما، مانع فعالیت شما خواهد شد که همین عامل هم موجب افزایش و اضافه وزن شما خواهد شد.
برنامه روتین و منظمی را جهت خواب اعضای خانواده فراهم نمایید، در نظر داشته باشید، که افراد بنا به نیازشان، به خواب نیاز دارند:
- کودکان 6 سال و کمتر از 6 سال: 11 تا 13 ساعت در روز
- کودکان در سن مدرسه: 10 تا 11 ساعت در روز
- نوجوانان: 8 تا 10 ساعت در روز
- بزرگسالان: 8 ساعت یا بیشتر
چالش سوم؛ مشکلات مالی
مشکلات و دغدغه های مالی، یکی دیگر از مشکلات روتین است که سلامت شما و فرزندانتان را تحت تاثیر قرار می دهد، کودکان ممکن است، احساس کنند که اوضاع مثل همیشه نیست و یا مشکلی در خانه وجود دارد و حتی ممکن است، این مشکل را به خود مرتبط بدانند.
در مورد مسائل مالی سخت نگیرد، مشکلات مالی، همچون سایر مشکلات روتین زندگی، گذرا و قابل حل است اما ممکن است، زمانبر باشد، با کودکانتان در این مورد صادق باشید و به آن ها وعده و قولی ندهید که نمی توانید از عهده آن برآیید. کودکان، به شدت باهوش هستند و شما را درک می کنند، به شرطی که موضوع را صادقانه برای آن ها توضیح دهید.
چالش چهارم؛ دعوای والدین
یکی از مخربترین علامت های از بین بردن حس امنیت و اعتماد به نفس کودکان، مشاهده والدین پرخاشگر است. اختلاف نظر در مورد مسائل زندگی و استرس های روزمره و البته تفاوت شخصیت و نگاه دو طرف می تواند عامل اختلاف و بحث و جدل باشد.
در صورتی که کودک شما در منزل حضور دارد و دعوای شما را می شنود، سعی کنید نفس عمیقی بکشید و به خاطر داشته باشید که بحث و جدل در هر خانواده ای ممکن است رخ دهد پس جهت کاهش استرس در خانواده، خونسردی خود را حفظ کرده و بحث را به زمان دیگری موکول کنید.
چالش پنجم؛ تاثیر دوستان
زمانی که کودک شما، به کلاس سوم یا چهارم ابتدایی می رسد، بسیار رخ می دهد که با دوستانش به مشکل برمیخورد و دوست ندارد به مدرسه برود، این عامل نشان می دهد که عاملی مانع از حضور پرشور کودکتان در مدرسه می شود.
به کودکتان زمان دهید، او با چالش های زیادی در زندگی اجتماعی خود رو به رو می شود، بنابراین صبور باشید و به او این اعتماد را بدهید تا شما را محرم اسرار خود بداند و در مورد مشکلاتش با شما صحبت کند و شما را در جریان چالشهای زندگیاش قرار دهد، هم صحبت و هم راز او باشید و او را راهنمایی کنید و از مشاوره با روانشناس کودکان غافل نشوید.
چالش ششم؛ مدرسه
در جامعه رقابت پذیری همچون جامعه ما، کودکان همواره نگران عملکرد درسی و نمرات خود هستند و دوست دارند که به لحاظ درسی و ورزشی و فعالیت های فوق برنامه جز قشر خوب و عالی کلاس باشند که همین خود، می تواند عامل استرس زا باشد.
به کودکتان کمک کنید تا درس های مورد علاقه خود را پیدا کند وآن ها را به پیش ببرد و او را تشویق کنید که ضعف ها و نقاط ضعف خود را در درسها پیدا کند و آن ها را با شما در میان بگذارد، به او کمک کنید تا درس هایی که نقطه ضعف دارد، پیشرفت کند و او را با جزیی ترین و کوچکترین پیشرفت ها تشویق کنید. او را به هیچ عنوان با دیگران و دوستانش مقایسه نکنید و تاکید کنید که او، باید نسبت به روز قبل خودش بهتر باشد.
چالش هفتم؛ تغییر در روتین زندگی
هر گونه تغییر در سبک زندگی، کار وفعالیت می تواند موجب ایجاد استرس در خانواده و محیط خانه شود، کودکان کمتر از 6 سال نمی توانند استرس خود رانشان دهند واغلب گوشه گیر ومنزوی می شوند و شور و شوق سابق را ندارند.
با کودکتان صحبت کنید و جهت کاهش استرس در خانواده، وعده های غذایی منظم را به خاطر داشته باشید. زمانی را جهت کتاب خواندن و مطالعه و زمانی را جهت پیاده روی صبحگاهی یا عصرگاهی در نظر بگیرید. همچنین کودک شما، در سن رشد است و لازم است که به صورت منظم، سه وعده غذایی را مصرف کند و در نتیجه لازم است تا برنامه و رژیم غذایی مناسبی را برای وی درنظر بگیرید، سایر اعضای خانواده هم جهت کار وفعالیت روزانه به انرژی نیاز دارند، لذا از وعده های غذایی سالم استفاده نموده و استفاده از مواد فرآوری شده و آماده را به حداقل برسانید.
جمع بندی
کودک شما، لازم است تا به نوعی استرس خود را کاهش دهد و حضور و وجود شما در این زمینه بسیار کارساز است. به یاد داشته باشید که راههای مدیریت استرس در خانواده، در بهبود عملکرد تک تک اعضای خانواده و رشد و نمو سالم کودکان نقش به سزایی دارد. از اطلاعات روز و کتاب ها غافل نشوید، تکنیکهای روانشناسی روز به روز در حال گسترش است پس حتما آن ها را دنبال کنید.
سوالات متداول
1. استرس خانوادگی چیست؟
استرس خانواده را می توان به عنوان هر عامل استرس زا تعریف کرد که به یک یا چند نفر از اعضای خانواده در یک زمان مشخص مربوط می شود که بر ارتباط عاطفی بین اعضای خانواده، خلق و خوی آنها، رفاه و همچنین حفظ سلامتی آنها تأثیر می گذارد.
2.نمونه ای از استرس در خانواده را مثال بزنید؟
محیط پر سر و صدا، همسر ناراضی، نگرانی های مالی، یا حتی وظایف روزمره خانگی مانند شستن لباس ها را می توان تلقی کرد.
3.چگونه بر استرس خانواده غلبه کنیم؟
برای انجام کاری که برای شما و خانواده تان آرامش بخش و سرگرم کننده است، وقت بگذارید. کتاب بخوانید، یا یک فیلم خانوادگی درکنار هم داشته باشید.
4.آیا استرس خانواده می تواند باعث اضطراب شود؟
در یک نمونه بالینی یا پرخطر، استرس خانوادگی ممکن است پیشبینیکننده قویتری برای اضطراب باشد.
5. چگونه تکنیکهای مدیریت استرس به اعضای خانواده به کاهش استرس کمک میکند؟
آموزش تکنیکهای مدیریت استرس، مانند تمرینات تنفسی، مدیتیشن، و زمانبندی موثر، میتواند اعضای خانواده را مجهز به ابزارهایی کند که در مواجهه با چالشهای روزمره به کار گیرند. این تکنیکها باعث میشوند که هر فرد بتواند به طور مستقل استرس خود را مدیریت کرده و از انتقال اضطراب به سایر اعضا جلوگیری کند. در نتیجه، کل خانواده محیطی آرامتر و پایدارتر را تجربه خواهند کرد.
6. تقسیم عادلانه وظایف در خانه چگونه میتواند بار استرس را از دوش اعضای خانواده بردارد؟
تقسیم عادلانه وظایف در خانه به این معناست که تمامی اعضای خانواده به تناسب توانایی و زمان خود در کارهای خانه مشارکت کنند. این توزیع مسئولیتها باعث میشود که فشار کاری بر روی یک یا دو نفر متمرکز نشود و همه اعضا فرصت کافی برای استراحت و رسیدگی به نیازهای شخصی خود داشته باشند. این امر به کاهش تنش و استرس در خانه کمک میکند و محیطی متعادلتر و آرامتر ایجاد میکند.
