مسمومیت غذایی در کودکان و اقدامات والدین

مسمومیت غذایی در کودکان توسط باکتری ها و گاهی ویروس ها یا سایر میکروب ها ایجاد می شود. این میکرو ارگانیسم ها می توانند وارد مواد غذایی شوند و توسط خوردن یا آشامیدن وارد بدن انسان گردند . این میکروب ها قابل چشیدن، بوییدن یا دیدن نیستند و تنها با میکروسکوپ قابل مشاهده هستند . این موجودات علیرغم ریز بودن می توانند تأثیر زیادی بر بدن داشته باشند. وقتی میکروب هایی که باعث مسمومیت غذایی می شوند وارد سیستم گوارش ما می شوند، می‌توانند سمومی را از خود آزاد کنند. این سموم خطرناک هستند، و می توانند باعث اسهال و استفراغ و سایر مشکلات جسمی شوند. مسمومیت غذایی ممکن است برای کودکان اتفاق بیفتد که در این شرایط بهتر است والدین و یا پرستار کودک اقدامات فوری لازم را انجام دهند.

مسمومیت غذایی چیست

معمولاً پزشکان از واژه “مسمومیت غذایی” برای توصیف بیماری استفاده می کنند که پس از خوردن غذای آلوده به سرعت بروز می کند.
افراد اغلب طی چند ساعت پس از مسمومیت غذایی به اسهال مبتلا می شوند یا شروع به استفراغ می کنند. خبر خوب این است که مسمومیت غذایی می تواند به سرعت بهبود یابد. بیشتر افراد در طی دو روز بهبود می یابند و هیچ مشکل پایداری ندارند.

در چند مورد ،یک مسمومیت شدید غذایی می تواند منجر به بستری شدن بیمار گردد .بیشترین علتی که افراد برای درمان مسمومیت غذایی به درمانهای پزشکی نیاز دارند ، اغلب به دلیل کمبود آب بدن است. کمبود آب بدن رایج ترین عارضه جدی پس از مسمومیت غذایی است.

علائم و نشانه های مسمومیت غذایی

نشانه های مسمومیت غذایی به میکروب و عامل ایجاد کننده آن بستگی دارد. ممکن است شخصی در عرض یک یا دو ساعت از خوردن یا نوشیدن مواد غذایی یا مایعات آلوده احساس بیماری کند. د ر انواع دیگر مسمومیت، علائم ممکن است برای چند هفته ظاهر نشود. در بیشتر موارد، علائم طی 1 تا 10 روز برطرف می شوند.

علائمی که نشان می دهد کودک مسمومیت غذایی دارد:

حالت تهوع (احساس بیماری)
شکم درد و گرفتگی
استفراغ
اسهال
تب
سردرد و ضعف کلی

در موارد نادر، مسمومیت غذایی می تواند احساس سرگیجه، تاری دید یا احساس گزگز در بازوها را ایجاد کند. در موارد بسیار نادر، ضعفی که گاهی اوقات همراه با مسمومیت غذایی است باعث ایجاد تنفس می شود.

عوامل مسمومیت غذایی

وقتی افراد چیزی را که به میکروب آلوده است بخورند یا بنوشند ، می توانند با مسمومیت غذایی بیمار شوند. غالباً ، افراد به دلیل استفاده از غذاهای حیوانی مانند گوشت، مرغ، تخم مرغ، لبنیات و غذاهای دریایی دچار مسمومیت می گردند.
اما میوه ها ، سبزیجات و سایر غذاهای خام شسته نشده نیز می توانند آلوده شده و باعث بیماری افراد شوند. حتی آب می تواند مسمومیت غذایی ایجاد کند.

باکتری ها می توانند غذاهایی را که در دمای اشتباه نگهداری می شوند یا خیلی طولانی نگه داشته شوند را آلوده کنند.
آشپزها یا سایر افرادی که در توزیع مواد غذایی دخیل هستند اگر دست خود را نشویند یا از ظروف یا تخته های برش آلوده استفاده کنند ، می توانند غذاها را آلوده کنند.

افراد مبتلا به مشکلات جسمی و بیماری های زمینه ای مثل ( بیماری مزمن کلیه) یا افرادی که از سیستم ایمنی ضعیفی برخوردار هستند بیشتر از افرادی که از سلامتی خوبی برخوردار هستند در معرض خطر مسمومیت های غذایی قرار دارند.

چه میکروب هایی باعث مسمومیت غذایی می شوند؟

سالمونلا

باکتری سالمونلا عامل اصلی مسمومیت غذایی در ایالات متحده است. این باکتری ها معمولاً وقتی در تماس با مدفوع حیوانات قرار می گیرند وارد مواد غذایی می شوند. دلایل اصلی مسمومیت با سالمونلا خوردن لبنیات ، گوشت نیم پز و محصولات تازه و خام است که به خوبی شسته یا پخته نشده است.

E. coli اشریشیا کلی

باکتری های E. coli معمولاً وقتی در تماس با مدفوع حیوانات قرار می گیرند به غذا یا آب وارد می شوند. خوردن گوشت گاو پخته نشده، شایع ترین علت مسمومیت با باکتری E. coli در ایالات متحده است.

لیستریا

این باکتری ها بیشتر در محصولات لبنی غیرپاستوریزه، غذاهای دریایی دودی و گوشت های فرآوری شده مانند هات داگ یافت می شوند. باکتری لیستریا همچنین می تواند میوه ها و سبزیجات را آلوده کند، اگرچه این مورد کمتر مشاهده می شود.

کمپیلوباکتر

این باکتری ها معمولاً گوشت، مرغ و شیر غیر پاستوریزه را آلوده می کنند. کمپیلوباکتر همچنین می تواند آب را آلوده کند. مانند سایر انواع باکتری ها، این ها معمولاً از طریق تماس با مدفوع حیوان آلوده وارد مواد غذایی می شوند.

استافیلوکوکوس اورئوس

این باکتری ها (که در گوشت ها ، سالادهای آماده و غذاهای ساخته شده با لبنیات آلوده وجود دارد) از طریق تماس دست، عطسه یا سرفه پخش می شوند. این بدان معنی است که افرادی که غذا را تهیه یا آماده می کنند می توانند عفونت را منشر کنند.

شیگلا باکتری

شیگلا می تواند غذاهای دریایی یا میوه ها و سبزیجات خام را آلوده کند. بیشتر اوقات این باکتری ها وقتی افراد پس از استفاده از دستشویی دست خود را به درستی نمی شویند منتشر می شوند . گاهی اوقات، عفونت باعث ایجاد خون در مدفوع می شود.

هپاتیت A

افراد این ویروس را بیشتر از خوردن صدف خام یا غذاهایی دریافت می کنند که توسط شخصی که آلوده است آلوده شده باشد. شناخت منبع عفونت ممکن است دشوار باشد زیرا افراد ممکن است 15 تا 50 روز پس از آلوده شدن بیمار نشوند.

نورو ویروس ها

این ویروس ها معمولاً غذایی که توسط یک فرد آلوده کننده تهیه شده است را آلوده می کنند. برخی از این موارد ، از جمله لیستریا و E. coli، می توانند باعث مشکلات احتمالی خطرناک برای قلب، کلیه و خونریزی داخلی شوند.

چه موقع باید با دکتر تماس بگیرم

بیشتر موارد مسمومیت غذایی نیازی به مراقبت های جدی پزشکی ندارند ، اما بعضی از آنها نیاز به مراقبت های پزشکی خاص دارند.
شایع ترین مشکل جدی ناشی از مسمومیت غذایی کمبود آب بدن است.
اگر کودک شما هر یک از این علائم را دارد با پزشک تماس بگیرید:

• استفراغ که بیش از 12 ساعت طول بکشد.
• اسهال با تب بالاتر از 101 درجه فارنهایت (38.3 درجه سانتیگراد)
• شکم درد شدید که پس از مدفوع از بین نمی رود
• مدفوع خونی (اسهال یا مدفوع منظم) یا استفراغ خونی\
• حرکات روده ای شدید
• طپش قلب

علایم کم آبی در بدن کودکان شامل موارد زیر است:

• تشنگی شدید
• ادرار کم یا بدون ادرار بودن
• سرگیجه
• چشمهای گود رفته
• سبکی سر یا ضعف جسمی

چه افرادی در مقابل مسمومیت غذایی آسیب پذیر تر هستند

مسمومیت غذایی (به ویژه کمبود آب بدن) برای افرادی که سیستم ایمنی ضعیف دارند یا مشکلات جسمی دارند ، می تواند جدی تر باشد.
اگر کودک شما از نظر جسمی دارای مشکلات جسمی هستند (مانند مشکلات کلیوی یا بیماری سلول داسی شکل) ، در هنگام مسمومست غذایی بلافاصله با پزشک خود تماس بگیرید. زنان باردار باید در صورت مسمومیت غذایی سریعا به پزشک خود اطلاع دهند زیرا برخی از میکروب ها می توانند کودک متولد شده را تحت تأثیر قرار دهند.

بیشتر بخوانید : شناخت دلایل ایجاد مسمومیت دارویی در سالمند و راههای کنترل آن

تشخیص مسمومیت غذایی

در هنگام مراجعه یک پزشک ممکن است در مورد آنچه فرزند شما اخیراً خورده است پرس و جو نماید . پزشک با معاینه ای که انجام می دهد، و آزمایشی که ممکن است نمونه ای از خون، مدفوع یا ادرار را برای تجزیه و تحلیل به آزمایشگاه ارسال کند می تواند علت اصلی مسمویت غذایی را تشخیص دهد.

درمان مسمومیت غذایی

معمولاً مسمومیت غذایی روند خود را طی می کند و بچه ها خود به خود بهتر می شوند . هر چند گاهی پزشکان آنتی بیوتیک برای درمان انواع شدیدتر مسمومیت غذایی یا باکتریایی را تجویز می کنند. کودک مبتلا به کم آبی شدید ممکن است نیاز به درمان در بیمارستان با مایعات داخل وریدی (IV) داشته باشد. مطالعه مطلب رژیم غذایی مناسب در کودکان به شما کمک می کند تا مسمومیت غذایی برای فرزند شما به حداقل برسد.

مراقبت در منزل از کودک مبتلا به مسمومیت غذایی :

مسمومیت غذایی معمولاً طی چند روز به خودی خود از بین می رود. برای کمک به فرزندتان می توانید اقدامات زیر را به انجام برسانید:

استراحت کافی : برای محافظت در برابر کمبود آب بهتر است کودک مایعات بنوشد. محلول های الکترولیت کارساز هستند د ، اما کودک باید از نوشیدن محلول های کافئین دار اجتناب ورزد.  پیشنهاد می‌شود مطلب نکات مهم برای رژیم غذایی سالم جهت کنترل چاقی کودکان را مطالعه کنید.
برای سهولت تامین آب بدن بهتر است بهتر است مایعات به صورت، جرعه های کوچک و مکرر خورده شود.
تا زمان قطع اسهال، از مصرف غذاهای جامد و لبنیات خودداری گردد.

داروهای ضد اسهال بدون نسخه پزشک استفاده نگردد. این داروها می توانند علائم مسمومیت غذایی را طولانی تر کنند.
هنگامی که اسهال و استفراغ متوقف شد، برای جلوگیری از ناراحتی بیشتر معده، برای چند روز وعده های غذایی کوچک، نرم و کم چربی را به کودک داده شود.
در صورت جدی شدن علائم یا مشاهده مجدد علائم کم آبی بدن، با پزشک کودک خود تماس بگیرید.

پیشگیری مسمومیت غذایی

برای محافظت از خانواده در برابر مسمومیت غذایی، این نکات را رعایت نمایید:

• به همه اعضای خانواده خود بیاموزید که به خصوص پس از استفاده از دستشویی، قبل از خوردن غذا و بعد از لمس مواد غذایی خام، دستان خود را به خوبی بشویند. حداقل به مدت 15 ثانیه از صابون و آب گرم استفاده شود.
•  تمام ظروف ، تخته های برش و سطوحی را که برای تهیه غذا استفاده می کنید با آب گرم و صابون تمیز کنید.
• از شیر غیر پاستوریزه یا غذای حاوی شیر غیر پاستوریزه استفاده نکنید.
• تمام سبزیجات و میوه های خام را که نمی توانید خودتان پوست بگیرید، بشویید.
• غذاهای خام (به ویژه گوشت، مرغ و غذاهای دریایی) را تا زمان پخت، از غذاهای دیگر دور نگه دارید.
• در اسرع وقت از مواد غذایی فاسدشدنی یا هر غذایی با تاریخ انقضا استفاده کنید.
•  تمام مواد غذایی را از منابع حیوانی تا دمای مناسب و پخت کامل بپزید. برای گوشت گاو و گوشت خوک، این به معنای حداقل 160 درجه فارنهایت (71 درجه سانتی گراد) است.
• برای برش های جامد گوشت ، دمای امن 145 درجه فارنهایت (63 درجه سانتی گراد) است. برای مرغ و بوقلمون (آسیاب شده و کامل) ، حداقل 165 درجه فارنهایت (74 درجه سانتیگراد) است.
• تخم مرغ را تا حدی بپزید تا زرده سفت شود. خوردن ماهی به طور کلی در صورت رسیدن به دمای 145 درجه فارنهایت (63 درجه سانتیگراد) بی خطر است.
•  باقی مانده مواد غذایی را به سرعت در یخچال قرار دهید ، ترجیحاً در ظروف درب دار که محکم بسته می شوند.
• اگر تاریخ انقضای مواد غذایی گذشته است، طعم فساد یا بوی عجیبی دارد، و سریعا آن را بیرون بریزید.
•  اگر باردار هستید ، از مصرف تمام گوشت یا غذاهای دریایی خام یا کم پخته، غذاهای دریایی دودی، تخم مرغ های خام و محصولاتی که ممکن است حاوی تخم مرغ خام، پنیرهای نرم، شیر و آب غیر پاستوریزه، سالاد آماده و هات داگ باشد، خودداری کنید.
• از نهرها یا چاه های تصفیه نشده آب ننوشید.
• اگر کسی در خانواده شما مسمومیت غذایی پیدا کرد ، به بخش بهداشت محلی نزدیک خود اطلاع دهید . مقامات ممکن است بتوانند علت مسومیت را پیدا کنند و شیوع بیماری را که می تواند بر دیگران تأثیر بگذارد متوقف کنند.

به یاد داشته باشید که اگر قصد استخدام پرستار کودک یا پرستار بیمار را داشتید، حتما توجه داشته باشید که فرد حرفه ای و کار بلد را جذب کنید زیرا رعایت نکردن این موارد می تواند موجب ایجاد آسیب های جدی به کودک و بیمار شود.

مرکز پرستاری سلامت اول با کادری مجرب و متخصص در عرصه مراقبت و پرستاری از کودک و بیمار و سالمند در منزل ، امادگی دارد به صورت شبانه روزی در قالب پرستار بیمار ، پرستار کودک و پرستار سالمند به ارائه خدمات بپردازد.

سوالات متداول

 1. علائم اصلی مسمومیت غذایی در کودکان چیست؟
نشانه‌های مسمومیت می‌تواند شامل بی‌حالی و سرگیجه در کودک(مخصوصا پس از صرف غذا)، اسهال و استفراغ، بی اشتهایی، تب خفیف و سردرد باشد.
2. چه چیزهایی باعث مسمومیت غذایی می‌شود؟
انواع باکتری‌ها، ویروس‌ها و انگل‌ها می‌توانند باعث مسمومیت غذایی شوند. این موارد می‌تواند در آب، غذا و یا هوا باشد و با ورود به بدن کودک، او را دچار مسمومیت کند.
 3. درمان خانگی مسمومیت‌های غذایی چیست؟
عسل بهترین گزینه است؛ عسل می‌تواند با خواص ضد قارچ و ضد باکتریایی خود به درمان سریع مسمومیت‌های غذایی کمک کند. البته در مورد مسمومیت با شیر از موارد زیر استفاده کنید:

• برنج، موز و نان بخورید
• آب زیاد بنوشید
• به هیچ عنوان از داروهای ضد اسهال استفاده نکنید
• سرکه سیب بخورید

 4. چگونه از مسمومیت غذایی پیش‌گیری کنیم؟
همیشه دستان خود را به خوبی بشویید و تمام ظروف را نیز با دقت بشویید. از غذاهای غیر پاستوریزه استفاده نکنید و همچنین سبزیجات و میوه‌هایی که نمی‌توانید پوست بگیری را بخوبی بشویید. بسته بندی مواد گوشتی را محکم کنید و از دیگر مواد یخچالی دور نگاه دارید و همیشه یخچال خود را از موارد فاسد تخلیه کنید. همچنین پخت مواد غذایی را کامل انجام دهید

 5. چگونه از کودک مسموم خود مراقبت کنیم؟
به کودک استراحت کافی بدهیم و مکررا به کودک مایعات مختلف بدهیم. همچنین در صورت مراجعه به پزشک، داروهای تجویز شده توسط پزشک را منظم بدهیم