انگزایتی یا اختلال اضطرابی به صورت خلاصه و کلی یعنی وقوع سیکل های اضطراب و فروکشی، به صورت مکرر و طولانی مدت و بدون وجود یک دلیل مناسب و مضطرب کننده واقعی. اگر این حالت برای سال ها یا ماه ها است که در شما وجود دارد و نمی توانید کنترل زیادی روی اضطراب خود داشته باشید، یعنی به اختلال اظطرابی یا انگزایتی دچار شده اید یا شاید از ابتدای تولد بوده اید. نیاز نیست از بابت این بیماری نگرانی زیادی داشته باشید. انگزایتی در بیشتر مواقع به روش های درمانی پاسخ مثبت می دهد و بیمار تا 90 درصد بهبود می یابد. بیمار هم اما بهتر است ابتدا بدانید با چه چیزی روبه رو هستید. به همین دلیل باید پاسخ سوال انگزایتی چیست؟ برای شما روشن شود.
انگزایتی چیست؟
انگزایتی یا اختلال اضطرابی، یعنی اضطراب بیش از حد یا بی دلیل. اضطراب به معنای واقعی وجود خود پدیده بدی نیست. اضطراب تمرکز ما را در شرایطی که احتمال خطر وجود دارد زیاد می کنید. به ما انگیزه می دهد که برای حل مسائل با تمرکز و سرعت بیشتری قدم برداریم. مثلا اگر برای یک مصاحبه شغلی آماده می شوید یا برای مراسم خواستگاری آماده می شوید، اضطراب داشتن کاملا طبیعی است. اما اگر در مواجه با مسائل معمول بطور مکرر دچار اظطراب می شوید احتمالا به انگزایتی دچار هستید. انگزایتی نوعی اضطراب مزمن است که می تواند ابعاد مختلفی از زندگی شما را تحت تاثیر قرار دهد.
البته انگزایتی انواع مختلفی دارد که در ادامه با انواع انگزایتی نیز آشنا خواهیم شد. اما باید گفت که انگزایتی می تواند لزوما به صورت فراگیر و مزمن نباشد و تا حدودی اختصاصی عمل کند. به این معنا که تنها در مواجه با یک نوع خاصی از شرایط محیطی یافکری، دچار اضطراب می شوید. مثلا تنها در مواجهه با دوچرخه سواری دچار اضطراب شوید یا تنها با حضور پیدا کردن در یک مهمانی پر جمعیت اضطراب بگیرید.
علائم انگزایتی (نشانه های ابتلا به اختلال اضطرابی)
علائم انگزایتی را می توان به دو دسته کلی تقسیم کرد. علائم احساسی و علائم جسمی. دانستن علائم جسمی انگزایتی بسیار مهم تر است. زیراکه بیشتر افراد نمی توانند علائم احساسی خود را ببینند و یا نمی توانند متوجه وجود ارتباط بین علائم احساسی و انگزایتی شوند. اما با مشاهده علائم جسمی، بیشتر احتمال دارد که متوجه مشکل بشوند و پیگیر درمان شوند. علائم جسمی انگزایتی عبارتند از:
- معده درد عصبی
- تپش قلب
- اختلال خواب
- تکرر ادرار و اسهال
- لرزش دست ها و پاها یا بدن
- تعریق زیاد
- نفس تنگی
- درد و فشار در قفسه سینه
- کاهش اشتها
- کاهش مل جنسی
- سردی دست و پا
- سردرد یا خواب رفتن اندام ها
علائم احساسی انگزایتی و اختلال شناختی در کودکان لزوما در تمامی افراد بروز نمیکند. علاوه بر آن می توان گفت که علائم احساسی این اختلال، به راحتی ممکن است با علائم دیگر اختلالات، اشتباه گرفته شوند. در نتیجه اگر علائم احساسی را در کنار علائم جسمی مشاهده کردید آنگاه می توانید به ابتلا به اختلال اضطرابی یا همان انگزایتی شک کنید. علائم احساسی انگزایتی عبارتند از:
- احساس ترس
- تحریک پذیری زیاد
- فکر کردن به بد ترین و ترسناک ترین سناریو ها
- عدم تمرکز
- تنش احساسی
- عدم برقراری ارتباط چشمی
علت بروز انگزایتی
برای دانستن علت انگزایتی باید بدانید که منشا اضطراب چیست. منشا اضطراب بخشی به نام آمیگدال در مغز است که از بدوی ترین بخش های مغز محسوب می شود. این بخش از مغز توانایی تحلیل پیچیده را ندارد و با دریافت اطلاعات ساده و پایه ای که احتمال وقوع خطر را معنا می دهند آژیر خطر اضطراب را به صدا در می آورد. البته مغز دارای یک بخش پیشانی نیز هست که این بخش اصلی ترین تمایز بین ما دیگر موجودات جهان را به وجود می آورد یعنی تفکر آگاهانه. این بخش نیز نقش مهمی در مورد اضطراب ایفا می کند. بخش پیشانی با ارسال پیام خطر و اضطراب از طرف آمیگدال شروع بهانجان تحلیل های پیچیده تر و ارزایبی دقیق تز خطر می کند و اگر خطر واقعی بود اجازه مضطرب شدن به مغز را می دهد.
علت بروز انگزایتی در کارکرد همین دو بخش از مغز قرار دارد. هم بخش آمیگدال و هم بخش پیشانی، اطلاعات و دستور کار عملکردی خود مبنی بر اینکه چه چیزهایی خطر محسوب می شوند را در دوران کودکی کسب می کنند. ما با الگو بردازی و آموختن از والدین خود می آموزیم که خطر چیست و چه چیزهایی خط محسوب می شوند و در نهایت برای چه موارد و عواقبی باید مضطرب شویم. اگر بخش پیشانی مهارت تحلیل داده های خام مربوط به خطر را که از آمیگدال دریافت کرده است، به خوبی فرا نگرفته باشد، شما دائما در مواجهه با طیف وسیعی از رویداد ها، به دستور بخش غیر هوشمند آمیگدال، مضطرب می شوید که این اضطراب مکرر را انگزایتی می نامند.
در موارد دیگر ممکن است شما مهارت تحلیل داده های مربوط به ارزیابی خطر مربوط به نوعی شرایط خاص را به خوبی فرا نگرفته باشید. مثلا بعضی از مبتلایان به انگزایتی، نمی توانند در یک مهمانی یا به طور کلی یک رویداد دسته جمعه حاضر شوند. زیرا که ترس از قضاوت شدن یا ضعف عملکرد اجتماعی دارند. درحالی که آنها هیچ ضعفی ندارند و کسی هم به قضاوت آنها نمی پردازد یا اگر هم بپردازد قضاوت آنها بی اهمیت است. این مورد را سوشال انگزایتی یا اختلال اضطراب اجتماعی می نامند.
انواع انگزایتی
اختلال اضطراب فراگیر (GAD): شدید ترین نوع انگزایتی نوع فراگیر یا GAD است. در این نوع از انگزایتی هیچ الگوی مشخصی برای فعال شدن ماشه اضطراب وجود ندارد و شخص به دلیل وقوع طیف وسیعی از رویداد ها می تواند مضطرب شود. این نوع انگزایتی می تواند زندگی روزمره شما را مختل کند.
سویال انگزایتی یا اختلال اضطراب اجتماعی (Social Anxiety): شیوع بیشتری در دنیا دارد و از نظر تعداد مبتلایان شایع ترین است. مبتلایان به این نوع اختلال از جمعیت هراس دارند. این افراد از حاضر شدن در مهمانی ها، رویداد های جمعی، اماکن شلوغ و یا ارتباط گرفتن با تعداد زیادی از افراد در یک بازه زمانی کوتاه، به شدت مضطرب می شوند.
اختلال اضطراب پس از سانحه (PTSD): این نوع انگزایتی بر اثر وقوع یک حادثه بسیار پر خطر که یا به فرد آسیب رسانه یا نرسانده ایجاد می شود. مثلا شخصی به سفر می رود و برای استراحت در کنار جاده و در کنار دیگر خودرو ها توقف می کند. سپس تصمیم به راه افتادن میگیرد. خودروی دیگری که با فاصله بسیار کمتری از او پارک کرده است چند ثانیه زودتر حرکت می کند ولی ناگهان یک تریلی که ترمز بریده است آن خودروی دیگر زیر میگیرد و همه سرنشینان آن جان می سپارند.
در این حالت شخص ممکن است برای مدت طولانی دچار اضطراب شدید شود و دائما از خود بپرسد که اگر کمی زودتر زاه افتاده بودم چه می شد؟ و این سوالات و اضظراب تا مدت ها ادامه پیدا می کند.
پرستاری از مبتلایان به اختلالات اضطرابی
داشتن اختلال اضطرابی بیشتر از اینکه موضوعی نگران کننده برای مبتلایان باشد دارای تاثیرات مخرب است. همچنین میتواند منجر تشدید سایر شرایط روحی و جسمی شود. افسردگی (که اغلب با اختلال اضطراب رخ میدهد) یا سایر اختلالات سلامت روان سوء استفاده از مواد مشکل در خواب (بی خوابی)، مشکلات گوارشی یا روده سردرد و درد مزمن، روان پریشی، انزوای اجتماعی، مشکلات عملکرد در مدرسه یا خودکشی از شایع ترین عوارض مبتلایان به اختلالات اضطرابی است.
هیچ راهی برای پیش‌بینی قطعی وجود ندارد که چه چیزی باعث ایجاد اختلال اضطرابی در فرد می‌شود، اما اگر مضطرب هستید می‌توان از اقدامات پرستاران برای کاهش تأثیر علائم استفاده نمود: سریع تر نسبت به مراقبت‌های پرستاران اقدام کنید. اگر صبر کنید درمان اضطراب مانند بسیاری دیگر از شرایط سلامت روان دشوارتر شود ممکن است سلامت روحی را تحت شعاع قرار دهد. تلاش کنید مبتلایان را در فعالیت‌هایی که از آنها لذت می‌برند شرکت دهید.
مبتلایان به اختلالات اضطراب اجتماعی باید از تعامل اجتماعی و روابط مراقبتی لذت ببرند، زیرا این راهکار میتواند نگرانی‌های آنان را کاهش دهد. یکی از نکات مهم در پرستاری از بیمار مبتلا به اختلالات اضطرابی این است که از مصرف الکل و مواد مخدر در افراد مبتلا به این بیماری جلوگیری کنید زیرا باعث ایجاد یا تشدید اضطراب در آنها می‌شود. ترک این موارد ممکن است به ایجاد اضطراب کمک کند، سعی کنید به مبتلایان کمک کنید که در شرایط آسان‌تری اقدام به ترک مصرف نمایند.
اقدامات پرستاری در اختلالات اضطرابی
اگرچه هر اختلال اضطرابی ویژگی‌های منحصر به فردی دارد، اما اکثر آنها به دو نوع درمان پاسخ می‌دهند: روان‌درمانی یا «گفتار درمانی» و داروها. این درمان‌ها را می‌توان به تنهایی یا ترکیبی انجام داد. یکی از اقدامات پرستاری در اختلالات اضطرابی و درمان قطعی لرزش دست، درمان شناختی رفتاری (CBT)، نوعی از گفتار درمانی است که میتواند به فرد کمک کند تا روش متفاوتی از تفکر، واکنش و رفتار را بیاموزد تا به احساس اضطراب کمتر کمک کند.
داروها اختلالات اضطرابی را درمان نمی‌کنند، اما می‌توانند علائم را به میزان قابل توجهی تسکین دهند. رایج ترین داروهای مورد استفاده داروهای ضد اضطراب (به طور کلی فقط برای مدت کوتاهی تجویز می‌شوند) و داروهای ضد افسردگی هستند. در صورتی که سالمندان و والدین مسن شما از این اختلال رنج می‌برند، بهره‌مندی از خدمات و مشاوره پزشکان متخصص و یا پرستار سالمند در خانه میتواند راهکار مناسبی در درمان سریعتر این اختلال باشد.
بتا بلوکرها، که برای بیماری های قلبی بکار می‌رود، گاهی اوقات برای کنترل علائم فیزیکی اضطراب استفاده می‌شوند. در برخی موارد برای مراقبت از بیماران، پرستاران باید مداخلات پرستاری اسکیزوفرنی را پیش بگیرند و سعی کنند میزان انطباق پذیری بیمار با درمان‌ها افزایش یابد.
اختلال اضطراب anxiety انگزایتی و مراقبت از آن ها
- اضطراب یا anxiety علامت اصلی چندین بیماری است، از جمله: اختلال هراس، مانند آگورافوبیا یا اختلال استرس پس از سانحه کلاستروفوبیا (PTSD) اختلال اضطراب اجتماعی (فوبیا اجتماعی)
- وجود یک بیماری خاص به نام اختلال اضطراب فراگیر (GAD) که معمولاً GAD یک وضعیت طولانی مدت است که باعث می‌شود به جای یک رویداد خاص، نسبت به طیف گسترده‌ای از موقعیت‌ها و مسائل احساس اضطراب کنید. افراد مبتلا به GAD اغلب روزها مضطرب هستند و تلاش می‌کنند تا آخرین باری را که احساس آرامش کردند را به یاد بیاورند. به محض برطرف شدن یکی از افکار مضطرب، ممکن است دیگری در مورد موضوع متفاوت ظاهر شود.
ممکن است اختلال اضطرابanxiety انگزایتی و مراقبت از آن ها کمی دشوار باشد. زیرا این بیماری ابعاد دیگری همچون ابتلا به بیماری قلبی، دیابت مشکلات تیروئیدی، مانند پرکاری تیروئید اختلالات تنفسی، مانند بیماری مزمن انسدادی ریه (COPD) و آسم سوء مصرف یا ترک مواد مخدر ترک مصرف الکل، داروهای ضد اضطراب (بنزودیازپین ها) یا سایر داروها درد مزمن یا تومورهای تحریک پذیر – یا سندرم روده تحریک پذیر را افزایش دهد. گاهی اوقات اضطراب میتواند از عوارض جانبی برخی داروها باشد. نگرانی‌های مبتلایان ممکن است به خودی خود برطرف نشوند و اگر به دنبال کمک نباشند به مرور زمان بدتر می‌شوند.
خلاصه مقاله
اختلال اضطراب شامل نگرانی مداوم و بیش از حد است که در فعالیت‌های روزانه اختلال ایجاد میکند. این نگرانی و تنش مداوم ممکن است با علائم فیزیکی مانند بیقراری، احساس خستگی، مشکل در تمرکز، تنش عضلانی یا مشکلات خواب همراه باشد. اغلب نگرانی‌ها بر روی فعالیت‌های روزمره مانند مسئولیت‌های شغلی، سلامت خانواده یا مسائل جزئی متمرکز است.
سوالات متداول
انگزایتی چیست؟
اختلال اضطرابی. یعنی اضطراب بیش از حد و بی دلیل
سوشال انگزایتی چیست؟
اضطراب در هنگام قرار گرفتن در جمع یا در برخورد با موقعیت های اجتماعی
