آلودگی هوا اثرات نامساعد بر بارداری گذاشته و به زایمان زود هنگام، کم وزن شدن نوزاد، نقص های مادرزادی و حتی مرده به‌دنیا آمدن نوزاد منتهی می‌شود. هوای آلوده ساختمان و استنشاق مواد مضر مانند دود سیگار نیز پیامدهای منفی به دنبال دارد. در این مقاله درباره تأثیر آلودگی هوا بر جنین و راهکارهای کاهش اثرات آلودگی صحبت می‌کنیم.
عوامل و انواع آلودگی بر جنین
- انواع آلاینده‌های هوا
- تأثیر آلودگی هوا بر جنین
- نحوه اثر آلودگی هوا
- چگونه خطرات آلودگی هوا را کاهش دهیم؟
- کلام پایانی
انواع آلاینده‌های هوا
اقسام مختلف آلودگی هوا درون یا بیرون از خانه عبارت‌اند از:
- آلودگی هوای بیرون ناشی از دود
- آلودگی محیط داخلی و خارجی ناشی از دود سیگار
- مشاغل پرخطر مانند کار با ترکیبات شیمیایی سمی، کار با حیوانات و کار در مناطق صنعتی
- مواد شیمیایی خانگی مانند آزبست
- مواد شیمیایی خطرناک مانند مواد شوینده و تمیزکننده
- موادی که باعث حساسیت می‌شود؛ مانند کپک‌ها
تأثیر آلودگی هوا بر جنین
تاکنون تمام اثرات بالقوه آلودگی هوا بر جنین شناسایی نشده است. جالب است بدانید آلودگی هوا برای برخی از بارداری‌ها خطرساز است و برای برخی دیگر نیست. هنوز دلیل این امر روشن نیست و هیچ راهی وجود ندارد که از طریق آن متوجه شد چه کسی پیامدهای منفی بارداری را تجربه خواهد کرد، اگرچه قرارگرفتن در معرض آلودگی هوا احتمال خطر را افزایش می‌دهد.
برخی از اثرات آلودگی هوا بر جنین عبارت‌اند از:
1. زایمان زودرس
در افراد بارداری که در مناطق آلوده ساکن هستند، ریسک زایمان پیش از موعد بیشتر است. زایمان زودرس با خطراتی از قبیل عدم رشد کامل ریه، کم‌وزن بودن نوزاد هنگام ولادت و مرگ وی در حین یا اندکی پس از تولد همراه است.
بین اثر آلاینده‌های رایج مانند دی‌اکسید گوگرد، اکسید نیتروژن، دی‌اکسید نیتروژن و ازن و زایمان زودرس رابطه مستقیمی وجود دارد. خطر این آلاینده‌ها طی بارداری‌های بعدی افزایش می‌یابد.
2. مرده‌زایی
مرده‌زایی به معنای مرگ جنین پس از هفته بیستم بارداری و در ماه‌های پایانی آن است. تحقیقات نشان داده است تأثیر آلودگی هوا بر جنین در سه ماه سوم بارداری زیادتر است.
3. وزن کم هنگام تولد
آلودگی هوا می‌تواند رشد جنین را با اختلال روبه‌رو کند و سبب شود نوزاد به طرز غیرعادی کوچک متولد شود. در نتیجه نوزادی نارس با بدن و ریه‌های ناکامل به دنیا می‌آید. کم‌وزنی نوزاد عامل خطر برای مشکلات متعدد سلامتی، رشد و مرگ پس از تولد است.
آنالیزها نشان می‌دهد دی‌اکسید نیتروژن تأثیر مستقیمی بر کم‌وزن شدن نوزاد دارد.
مطالعه بیشتر : پرستار زن باردار
نحوه اثر آلودگی هوا
آلودگی هوا نه‌تنها رشد جنین را با مشکل مواجه می‌کند؛ بلکه سلامت مادر را نیز با خطر روبه‌رو می‌کند. و تاثیرات منفی آلودگی هوا در زنان باردار و جنین آنها بسیار زیاد است. میزان اثر آلاینده‌های هوا به عوامل زیر وابسته است:
- اثر آلاینده‌ها بر سیر تکاملی جنین
- میزان آلودگی و مدت زمانی که جنین با آلاینده‌ها در تماس است.
- آلاینده‌های ویژه
سایر موارد می‌تواند منجر به تقلیل یا ازدیاد اثر این موارد شود. مطالعات حاکی از آن است که در مناطق آلوده تعداد نوزادانی که ناقص به دنیا می‌آیند، بیش از مناطق دیگر است.
همچنین دیگر علل خطرساز برای والدین کم‌درآمد مانند قرارگرفتن در معرض نژادپرستی، تغذیه نامناسب، عدم دریافت خدمات پرستاری در دوران بارداری و محیط ناامن زندگی تأثیر آلودگی هوا بر جنین را شدت می‌بخشد.
چگونه خطرات آلودگی هوا را کاهش دهیم؟
سطح آلودگی خارج از خانه و محل کار قابل‌کنترل نیست؛ اما راهکارهای زیر برای کاهش اثرات آلودگی هوا می‌تواند مؤثر واقع شود:
- هنگامی که میزان آلودگی هوا بسیار زیاد است؛ مانند زمان آتش‌سوزی، به محل‌های پاک‌تری نقل‌مکان کنید.
- برای جلوگیری از مسمومیت با منوکسید کربن، یک آشکارساز نشت گاز نصب کنید.
- هنگام استفاده از شوینده‌ها و تمیزکننده‌ها ماسک بزنید.
- در داخل خانه سیگار نکشید و به دیگران نیز اجازه این کار را ندهید. از افرادی که سیگار می‌کشند بخواهید قبل از ورود به خانه لباس خود را عوض کنند.
- برای کاهش آلودگی هوای داخل منزل از فیلترهای تهویه هوا با راندمان بالا استفاده کنید.
- در مواقعی که هوا بسیار ناسالم و آلوده است از بیرون رفتن خودداری کنید. کیفیت هوای روزانه به‌ویژه در شهرهای بزرگ از طریق سایت‌ها یا نرم‌افزارها قابل‌دسترسی است.
- با پزشک خود درباره سایر عوامل خطرساز برای جنین صحبت کنید.
کلام پایانی
آلودگی هوا یک خطر جدی هم برای جنین و هم برای مادر است. سایر عوامل خطرساز می‌تواند با اثرات منفی آلاینده‌های هوا ترکیب شده و باعث تشدید خطرات شود. اگر در مناطق آلوده زندگی می‌کنید یا فرد سیگاری در منزل دارید و نگران این آلودگی‌ها هستید، می‌توانید با متخصصان ما برای پرستار نوزاد در مؤسسه پرستاری سلامت اول مشورت کنید.
راهکارهای حفاظتی ساده مانند ماندن در خانه و استفاده از ماسک‌های دارای فیلتر در صورت خروج از منزل می‌تواند تأثیر آلودگی هوا بر جنین را کاهش دهد.
