در مرحله‌ی رشد ذهنی و جسمی نوزاد چهار ماهه می‌توان با استفاده از تکنیک هایی خاص به رشد بهتر نوزاد کمک نمود، شما 3 ماه است که کوچولوی خود را به دنیا آورده اید و اکنون او وارد چهارمین ماه زندگی خود شده است. قطعا از این که کودک شما به تازگی با کنجکاوی به شما نگاه میکند هیجان زده شده اید و لازم است بدانید که 4 ماهگی زمان خوبی برای آموزش فعالیت های مختلف به نوزاد است.
استفاده از روش های آموزشی صحیح منجر به رشد ذهنی، عاطفی و جسمی کودک شما خواهد شد. در این مقاله ابتدا به بررسی این که یک کودک چهار ماهه قادر به انجام چه کارهایی خواهد بود می‌پردازیم و سپس برخی از فعالیت هایی را که می توانید با کودک 4 ماهه خود انجام دهید بیان شده است. این نکات از جمله فعالیت هایی هستند که یک پرستار کودک نیز باید برای کودک انجام دهد.
چه کارهایی به رشد مغز نوزاد چهار ماهه کمک می کند؟
تحقیقات ثابت کرده است که به طور کلی مغز انسان تا 25 سالگی رشد و تکامل پیدا می کند. اما نوزادان از بدو تولد اطلاعات مختلف را جذب می کنند. برخلاف تصور شما، نوزادان چهار ماهه یا حتی کمتر، در حال جمع آوری پایه ای ترین اطلاعات از دنیای اطراف خودشان هستند. سپس در سن 3 تا پنج سالگی این اطلاعات را هرس می کنند.
به این معنا که بر اساس چیز هایی که در معرضشان قرار گرفته اند و مواردی که تجربه کرده اند، مغز کودک تصمیم میگیرد که چه اطلاعاتی مفید هستند و باید بر روی آنها تمر کز بیشتری گذاشته شود و چه اطلاعاتی باید فراموش شوند. این امر نشان می دهد که چهار ماهگی نوزاد و دوران قبل و بعد از آن تا سن 5 سالگی اهمیت اساسی در تعیین رشد مغز نوزاد و مسیر زندگی وی در آینده دارد. مواردی مثل موسیقی، زبان دوم، کتاب ها و داستان ها، عشق و محبت، ارتباط با دیگران و لذت بردن از دنیای اطرافشان، از جمله مفید ترین اطلاعات و احساساتی هستند که نوزاد چهار ماهه می تواند از آنها برخوردار باشد.
تقویت رشد ذهنی کودکان وابسته به چه چیزهایی است؟
سه عامل در رشد ذهن کودک بسیار تاثیر گذار است:
- قابل پیش بینی بودن دنیای اطراف
- در آغوش گرفته شدن توسط والدین
- کشف دنیای اطراف
قابل پیش بینی بودن: هرچه دنیای اطراف کودک شما منظم تر و قابل پیش بینی تر باشد، کودک احساس امنیت بیشتری میکند و می تواند در سایه این امنیت نیروی ذهنی خود را بر رشد کردن متمرکز کند. منظور از قابل پیش بینی بودن این است که تمام کار ها و برنامه های خانواده یا حداقل خود کودک، یک روتین و نظم هر روزه داشته باشد. مثلا در خوالی زمان مشخصی بیدار شود، در یک بازه زمانی مشخصی غذا بخورد، بازی کند، عصرانه بخورد و…
در آغوش گرفته شدن: آغوش والدین تاثیر بی نهایت مهمی در رشد او دارد. به یاد داشته باشید که هیچ نوزاد یا کودکی با در آغوش گرفته شدن، لوس یا شیطون بار نیامده. نوزاد چهار ماهه یا به طور کلی نوزادان، قبل از تولد در یک فضای بسیار گرم و راحت به نام شکم مادر، زندگی می‌کردند. نوازش و در آغوش گرفته شدن توسط والدین به نوزادان کمک میکند تا با احساس امنیت و آرامش به شناخت دنیای اطراف بپردازند. غفلت از نوازش و در آغوش گرفتن نوزادان و کودکان موجب می شود تا عارضه ای به نام گرسنگی پوست در آنها پدید بیاید که می تواند تبعات نامطلوب روانی جبران ناپذیری در آینده بر روی آنها داشته باشد.
کشف دنیای اطراف: نوزادان و کودکان کنجکاو ترین موجودات این دنیا هستند. بازی کردن یکی از مهم ترین ابزار های آنها در شناخت جهان پیرامونشان است. بازی کردن لزوما با اسباب بازی انجام نمی شود. بهتر است گاهی با خلاقیت خودتان کودکتان را سرگرم کنید. مثلا یک یا چند برگ کاغذ را مچاله کنید و با آن یک توپ بازی خلاقانه برای کودک خود بسازید. یا برای کودک موسیقی پخش کنید و با او برقصید. مطمئن شوید که فضای خانه برای اکتشافات کودک شما کاملا امن است او می تواند آزادانه در هرجای خانه به بازی و اکتشاف بپردازد.
چگونه به رشد ذهنی کودک کمک کنیم؟
کودک را زیر نظر بگیرید تا علایق او را بیاموزید، حتی اگر به شدت با علایق شما متفاوت باشد. سپس، با ارائه فرصت‌های مقرون‌به‌صرفه و مؤثر برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد آنها در محیط‌ها و جوامع کنونی، آن علایق را پرورش دهید. تعامل و تشویق منظم برای یادگیری و امتحان کردن چیزهای جدید مهم است، خواه قرار گرفتن در معرض زبان های خارجی، هنرهای خلاقانه، اکتشافات علمی یا هر چیز دیگری که کودک شما را برای پرسیدن سوالات بیشتر و جستجوی پاسخ ترغیب می کند. این تجربیات نه تنها برای رشد کل کودک مفید است، بلکه فرصت‌های فوق‌العاده جدیدی را برای خانواده و کودک فراهم میکند تا با هم یاد بگیرند.
تاثیر تکنولوژی بر رشد ذهنی و مغزی نوزادان و کودکان
تاثیر تکنولوژی بر رشد و آینده کودک شما کاملا به خود شما بستگی دارد. شما هم می توانید با استفاده از تکنولوژی، اطلاعات و آموزش های بی نهایت ارزشمندی به کودکان خود بدهید هم می توانید به کودک خود آسیب برسانید.
تحقیقات جدید ثابت کرده که اختصاص دادن یک بازه زمانی 60 تا 85 دقیقه ای در روز برای بازی کردن کودکان با موبایل، تبلت، کنسول های بازی و… می تواند مفبد باشد. بازی های ویدیویی بخاطر ساختارشان مهارت هایی مثل سماجت، یافتن راه حل، نا امید نشدن و شروع دوباره از اول و… را به کودک بیاموزند. اما اگر استفاده کودکان و نوزادان از تکنولوژی از محدوده فوق الذکر بیشتر شود، به شناخت کودک از دنیای واقعی آسیب می رساند.
تعیین کردن یک زمان محدود برای بازی با تکنولوژی، کودکان را با محدودیت ها و نظم دنیای واقعی آشنا می کند. مخلص کلام آن است که تکنولوژی باید به عنوان یک وسیله کمکی برای آموزش و کشف دنیای اطراف برای کودکان عمل کند. به صورتی که بعضی مهارت ها و اخلاقیات را از تکنولوژی یاد بگیرند تا از آنها در دنیای واقعی استفاده کنند. چراکه فرایند رشد ذهنی کودک زمانی به طور کامل طی می شود که آنها در تجارب یادگیری خود از جمله فعالیت های حسی، زبانی و فیزیکی فعال باشند.
به نقل از medlineplus.gov:
نوزاد 4 ماهه معمولی باید:
کاهش وزن به حدود 20 گرم (تقریبا دو سوم اونس) در روز
وزن آنها 2 برابر بیشتر از وزن هنگام تولد است
در حالت نشسته تقریباً هیچ گونه افتادگی سر نداشته باشید
در صورت تکیه دادن بتوانید صاف بنشینید
وقتی روی شکمشان قرار می گیرد سرشان را 90 درجه بالا بیاورند
بتوانید از جلو به عقب غلت بزنید
یک شی را نگه دارید و رها کنید
هنگامی که جغجغه در دستان آنها قرار می گیرد، بازی کنید، اما در صورت افتادن نمی توانند آن را بلند کنند.
بتوانید یک جغجغه را با هر دو دست بگیرید
بتوانید اشیا را در دهان قرار دهید
9 تا 10 ساعت در شب با 2 چرت در روز بخوابید (در مجموع 14 تا 16 ساعت در روز)
نوزاد در ۴ ماهگی چه کارهایی انجام می دهد؟
بهتره بدانیم نوزاد ۴ماهه چه کارهایی انجام می دهد، استاندارد و نقاط مشترک نوزادان چهارماهه در چیست؟ در چهارماهگی نوزادان تقریبا دوبرابر وزن اولیه خود رشد داشته‌اند. همچنین آمادگی برای بازی، سرگرمی و هرنوع برقراری ارتباط و شناخت را نیز پیدا کرده‌اند. درست است که روند رشدی و تفکری هر نوزادی با یکدیگر متفاوت است اما معمولا در این سن بسیار توانمندتر شده‌اند و سروصدای بیشتری از خود تولید می کنند. گاهی ممکن است به هل دادن اشیاه یا فشار دادن چیزی نیر روی بیاورند. این سن نوزاد نسبت به هرچیزی کنجکاو است و هرآن‌چیزی که می‌بیند میکشد و بلافاصله در دهان خود میکند. این موضوع تقریبا در نوزاد چهار ماهه اکثریت افراد دیده شده است. گفتنی است نوزاد چهارماهه بشدت به صحبت های شما گوش می‌دهد و گاها تقلید یا عکس العملی نشان خواهد داد.در ادامه به چهار علائمی که نشان‌گر این است، نوزاد قادر به انجام کارهای مختلفی است خواهیم پرداخت:
- حالات صورت
- رنگ‌ها
- غلت خوردن
- ارتباطات کلامی
در ادامه به توضیح کامل‌تری از این مقاله می‌پردازیم.
1. حالات صورت
کودک کوچک شما قادر است چهره مراقبان اصلی، از جمله چهره والدین خود را شناسایی کند. آنها همچنین می‌توانند حالت چهره ها را بسنجند.
2. رنگ‌ها
او می‌تواند بین سایه های روشن رنگ مانند نارنجی و قرمز تفاوت قائل شود. رنگ‌های روشن در این مرحله کودک را مجذوب خود می‌کنند.
3. غلت خوردن
کودک شروع به غلت خوردن می‌نماید کودک شما تمایل زیادی به قرار گیری روی شکم نشان می‌دهد و شروع به کشف محیط اطراف، اشکال، رنگ‌ها، لمس و بافت های اطراف میکند.
4. ارتباطات کلامی
با یادگیری کلمات و هجاهای جدی ، وضعیت کلامی کودک بهبود می‌یابد. ممکن است متوجه شوید که کودک اصوات زیادی تولید میکند و تمایل دارد که با شما گفتگو نماید و این چیز خوبی است.
مواردی که هنگام بازی با نوزاد چهار ماهه خود باید از آنها اجتناب کنید
- سیگار یا هر نوع دیگری از دخانیات نکشید.
- از قرار دادن هر نوع وسیله تیز در اطراف کودک خودداری کنید.
- از آنجا که با کوچولوی خود بازی خواهید کرد، اطمینان حاصل کنید که از لباسهای راحت و نرم استفاده می‌کنید که پوست لطیف کودک را خراش نمی‌دهد و به جایی گیر نمی‌کند.
- مطمئن شوید که جیب شما خالی است. بسیاری از اوقات، والدین این کار را فراموش می‌کنند و در نهایت به کودک یا خود آسیب می‌رسانند.
- هرگز اجازه ندهید کودک از دید خارج شود.
- فقط اسباب بازی هایی که خطر خفگی ندارند را نزدیک کودک نگه دارید.
بهترین فعالیت‌ها مناسب برای رشد ذهنی و جسمی نوزاد چهار ماهه
در ادامه راهکارهایی را برای تقویت رشد ذهنی و رشد قد کودک نوزاد 4 ماهه جمع آوری کرده ایم که انجام این 7 روش بسیار به شما در جهت رشد ذهنی نوزادتان کمک خواهد کرد.
1. کتاب خواندن و ارتباط
کتاب خواندن یک فعالیت سرگرم کننده است که تخیل و واژگان کودک شما را تقویت میکند. شروع کتاب خواندن برای نوزاد چهار ماهه هرگز زود نیست، و این چیزی است که باید مورد توجه والدین قرارگیرد.
2. صحبت کردن با نوزاد
صحبت با کودک یکی از بهترین راه‌های مطمئن برای یادگیری جزییات زبان و تسلط بهتر بر کلمات است. در اینجا نحوه انجام این کار آورده شده است.
کودک چهار ماهه خود را هر چند وقت یکبار برای چند دقیقه یا ثانیه روی شکم قرار دهید تا عضلات پشت و گردن او رشد کند. اطمینان حاصل کنید که فواصل کوتاهی برای قرار گیری کودک به روی شکم اختصاص دهید و تقریباً یک ساعت در روز جمع زمان روی شکم بودن او شود.
نام اشیا اطراف خود را بگویید و چهره های بامزه ای ایجاد کنید تا توجه کودک را جلب نمایید و او را برای حرف زدن تشویق نمایید می‌توانید صداهای حیوانات یا صداهای کارتونی خنده دار ایجاد کنید. با قلقلک دادن چند ثاینه ای پاها یا شکم، کودک را بیشتر تحریک نمایید.
3. زمان اکتشاف
اجازه دهید که کودک چهار ماهه شما با اسباب بازی های رنگارنگ روی یک پارچه تمیز روی زمین قرار گیرد یک روش عالی برای آشنایی او با دنیای اطراف است. کودک تمام اسباب بازی های خود را لمس میکند و علت و معلول آشنا می‌شود به عنوان مثال، او متوجه می‌شود که یک توپ را وقتی به سمتی بیندازد از او دور می‌شود.
تعدادی بالش یا کوسن و تشک با بافت هایی مانند مخمل و پشم تهیه کنید. بگذارید کوچولوی شما پارچه های مختلف را لمس کند و احساس کند. چند اسباب بازی مناسب سن را که خطر خفگی ندارند بگیرید و اجازه دهید کودک با آنها بازی کند.
اسباب بازی هایی مانند جغجغه، توپ های پرشی به آنها کمک میکند تا معنی علت و معلول را درک کنند. اسباب بازی‌ها را در اطراف کودک بگذارید و برای سرگرمی و گشت و گذار بیشتر کودک قسمتی از اتاق را به این کار اختصاص دهید.
4. به آینه نگاه کنید
نوزاد چهار ماهه علاقه زیادی به نگاه کردن به تصویر خودش در آینه دارند. کودک را با آینه کنار تختخواب او تنها بگذارید تا او اکتشاف کند. به او زمان دهید تا حالات چهره و حرکات خود را مشاهده کند.
کودک شما متوجه نخواهد شد که خودش به آینه خیره شده است و شما می‌توانید شاهد تحولات سرگرم کننده و رشد ارتباط او با تصویر باشید.
5. تمرینات ساده برای نوزاد چهار ماهه
شاید بالاخره وقت آن رسیده است که کودک کوچک شما کمی بیشتر آن دست ها و پاهای کوچک را تمرین دهد. اگر متوجه شدید که کودک کوچک شما انرژی زیادی دارد، وقت آن است که از این انرژی به خوبی استفاده کنید.
با بالا و پایین بردن کودک خود شروع کنید. هنگامی که او را نگه می دارید او را تشویق کنید تا دست و پایش را در هوا مرتب حرکت دهد او را به آرامی روی زمین قرار دهید و او را به تمرین غلتاندن خود تشویق کنید اسباب بازی های مختلف را روی زمین پخش کرده تا او را ترغیب به تعقیب آنها کرده و در طول مسیر عضلات خود را محکم کند.
6. حباب بازی
نوزاد چهار ماهه شما از انجام بازی حباب لذت فراوانی خواهد برد. در اینجا نحوه انجام آن بیان شده است آب صابون را آماده کرده و دمنده را در آن فرو ببرید. از جهات مختلف به سمت کودک حباب بفرستید اما مطمئن شوید که به چشم و دهان کودک شما برخورد نمی‌کنند. کوچولوی شما سعی میکند حباب‌ها را بگیرد و با خوشرویی واکنش نشان می‌دهد. به او اجازه دهید حبابهایی روی بازوها، پاها و قسمتهای مختلف بدنش را لمس نماید.
7. بازی قایقرانی
کودک خود را راحت روی تخت بنشانید و یک بالشتک در پشت او قرار دهید. دستان او را به آرامی نگه دارید و آنها را به آرامی به جلو متمایل کنید در حالی که برای او شعر می‌خوانید او را به آرامی عقب برانید و به گونه ای حرکت کنید که گویی به آنها یاد می‌دهید چگونه قایقرانی می‌نمایند. چند بار این کار را تکرار کنید تا یک تمرین حرکتی ملایم اما موثر داشته باشید.
تغذیه نوزاد چهار ماهه
متخصصین کودک تا قبل از شش ماهگی غذای جامد به کودک را ممنوع اعلام می‌کنند. اما گاها برخی کودکان با شیر مادر به تنهایی یا شیرخشک سیر نمی‌شوند و در مسیر رشد به مشکل می‌خورند. در این شرایط طبق نظر و مقدار تعیین شده توسط دکتر غذای جامد شروع می‌شود.
اگر می‌خواهید به کودک خود غذای جامد دهید باید دقت گنید سر و گردن کودک کاملا شکل گرفته و کودک می‌تواند کنترل کند. غذاهای نوزاد 4 ماهه بهتراست سرشار از آهن باشد و به صورت رقیق به کودک داده شود. در هنگام غذای جامد به کودک چهار ماهه باید صبر زیادی به خرج دهید و کودک اگر آزرده خاطر شد اندکی صبر کنید و مجدد امتحان کنید.
نکاتی مهم در نوزاد چهارماهه
به کودک وسیله‌هایی برای بازی و جلب توجه دهید. با کودک خود آواز بخوانید و صحبت کنید. کودکان دوست دارند در آغوش گرفته شوند و صدای شما را مدام بشنوند. اگر نکات زیر را مشاهده کردید حتما به پزشک مراجعه کنید:
- کودک نمی‌خندد.
- هیچ واکنشی به بازی ندارند.
- داشتن چشم‌های انحرافی
- عدم توانایی در نشستن
- نگاه او دارای سیر دنبالی نداشته باشد.
سوالات متداول
1. نگاه گردن در آینه برای نوزاد مضر هست؟
خیر، نوزاد از 4 ماهگی دوست دارد صورت خود را ببیند و این امر موجب تقویت هوش اجتماعی نوزاد می‌شود
2. علائم اختلال رشد نوزاد چه مواردی هستند؟
علاقه کم به ارتباط با اشیاء پیرامون، احساس شود نوزاد مادر یا پدر یا اعضای خانواده را نمی‌شناسد، هیچ صدایی از نوزاد شنیده نشود، نوزاد نمی‌تواند انگشتانش را باز کند، نوزاد پاهایش را تکان نمی دهد، نوزاد اشیاء را با چشمانش دنبال نمی کند، وقتی شما او را صدا می کنید یا با او حرف می زنید، او به سمت شما نمی چرخد و نوزاد اکثر مواقع بی قراری می کند
3. چطور به رشد مهارت‌های نوزاد 4 ماهه کمک کنیم؟
با او حرف بزنید و شعر بخوانید و برای نوزاد داستان بخوانید و نسبت به داستان حالات چهره خود را تغییر دهید. همچنین خواندن لالایی بسیار تاثیرگذار است. به یاد داشته باشید که این کارها را هر روز انجام دهید
4. چه بازی‌هایی برای نوزاد 4 ماهه مناسب است؟
- حباب بازی و تاب بازی
- آواز خواندن
- هواپیما بازی
5. دقت و حواس نوزاد در چهار ماهگی چقدر است؟
نوزادان تا ۳ ماهگی, مشکلات زیادی در زمینه ی تشخیص رنگ دارند, به همین علت است که آن ها به رنگ های روشن و سیاه، سفید علاقه بیشتری نشان می دهند. در چهار ماهگی, بینایی نوزادان بهتر از سه ماهه اول می شود و آن ها می توانند تضاد رنگ ها را به صورت ظریف تر تشخیص دهند برای مثال آن ها دکمه قرمز رنگ را بر روی لباس قرمز رنگ تشخیص می دهد. نوزاد ۴ ماهه همچنین می تواند سرتاسر اتاق را مشاهده کند, با این حال آن ها هنوز به دنبال کردن افرادی که در نزدیکی آن ها قرار دارند, علاقه بیشتری دارند.
