باتوجه به اینکه پیری جمعیت تعداد سالمندان مبتلا به صرع رو به افزایش است، بنابراین نیاز روز افزونی به درک اثرات صرع بر زندگی این اشخاص وجود دارد. بروز هر نوع تشنج به طور فزاینده‌ای از سن ۶۰ سالگی به بعد زیاد می‌شود که می‌تواند به دلیل سایر بیماریهای عصبی مانند زوال عقل یا سکته ایجاد شود.
بیماری صرع یک اختلال عصبی مزمن است که روی هر فردی تأثیرات مختلفی به جا می‌گذارد؛ اما معمولاً با تشنج‌های ناگهانی و نامنظم همراه است. این اختلال ممکن است در هر سنی افراد را درگیر کند، اما در سالمندان با چالش های بیشتری همراه است و تشخیص و مدیریت آن نیز سخت تر از سنین جوانی است. در این مقاله، به بررسی چالش های صرع در سالمندان خواهیم پرداخت و راهکارهای تشخیص، مدیریت، و پیشگیری از آن را بررسی خواهیم کرد. با ما همراه باشید!
آنچه در ادامه می‌خوانید:
- بیماری صرع چیست و چه علائمی دارد؟
- علل ابتلا به صرع در سالمندان
- تشخیص صرع در سالمندان
- درمان سالمندان مبتلا به صرع
- چگونه صرع برای سالمندان چالش‌برانگیز می‌شود؟
- سلامت اول؛ مرجع استخدام پرستار سالمند
بیماری صرع چیست و چه علائمی دارد؟
صرع یک اختلال عصبی مزمن است که تأثیرات گوناگونی روی فعالیت مغزی افراد دارد. این بیماری عمدتاً با تشنج‌های ناگهانی و نامنظم همراه است. تشنج‌ها به دلیل فعالیت بی‌نظم و بی‌ترتیب نورون‌ها در مغز ایجاد می‌شوند. علائم و نشانه‌های بیماری صرع ممکن است بسیار متنوع باشند و بستگی به نوع صرع، سن بیمار، و شدت تشنج‌ها داشته باشند.
علل ابتلا به صرع در سالمندان
صرع یک عارضه شایع مرتبط با مغز است که منجر به تشنج مکرر و غیر قابل تحریک می‌شود. صرع معمولاً از کودکی یا بزرگسالی شروع می‌شود، اگرچه ممکن است در هر سنی شروع شود. سالمندان بالای ۶۵ سال دارای بالاترین میزان ابتلا به صرع هستند که یک چهارم موارد صرع تازه شروع شده را تشکیل می‌دهند.
علل زیادی برای ایجاد صرع در میان افراد مسن وجود دارد، به همین دلیل نیاز است تشنج توسط پزشک متخصص مورد بررسی قرار بگیرد. اما شایع ترین علل صرع در افراد مسن عبارتند از:
- زوال عقل
- سکته
- تومور مغزی
- آسیب‌های مغزی
- شرایط پزشکی مؤثر بر عملکرد مغز
- سایر عوامل خطرزا ناشی از سبک زندگی ناسالم مانند: مصرف الکل، سیگار، کم‌خوابی، استرس و افسردگی در سالمند
به طور میانگین نیمی از تشنج‌هایی که افراد مسن تجربه می‌کنند، هیچ علت شناخته شده‌ای ندارد. اگر شخصی دچار تشنج شود، بسیار مهم است که علت این امر بررسی گردد و فرد مورد حمایت و کمک قرار بگیرد.
تشخیص صرع در سالمندان
بر خلاف تشخیص صرع در کودکان، این امر در افراد مسن می‌تواند دشوار باشد. اغلب به‌اشتباه تصور می‌شود که تشنج در افراد مسن، به علت زوال عقل یا روند پیری ایجاد می‌شود. تجربه افراد مختلف از تشنج متفاوت است. برخی از افراد هر روز تشنج را تجربه می‌کنند؛ درحالی‌که برخی دیگر به‌ندرت یا زمانی که داروهایشان را فراموش می‌کنند، تشنج می‌کنند.
گاهی اوقات فرد متوجه نمی‌شود که دچار تشنج شده است؛ به همین دلیل مهم است که دوستان، خانواده یا پرستار سالمند به هرگونه تغییر رفتاری توجه کنند. مشاهده تغییرات رفتاری مانند تشنج یا اختلال شناختی و سردرگمی فرد حائز اهمیت است.
زمانی که نشانه‌ها بروز می‌کند را یادداشت کنید. برای مثال آیا زمانی که فرد مشغول انجام کار خاصی بود یا در وضعیت خاصی قرار داشت علائم ظهور کرد؟ دوره‌های سردرگمی و گیجی چه مدت طول کشید؟ اظهارات شاهد می‌تواند در تشخیص صحیح بسیار کمک‌کننده باشد. بعد از بروز علائم حتماً به پزشک مراجعه کنید.
روش تشخیص صرع
تشخیص صرع فقط توسط متخصص مغز و اعصاب انجام می‌شود؛ اما مشاهدات دقیق در تشخیص صحیح بسیار مؤثر است. صرع در افراد مسن از طریق ترکیبی از موارد زیر قابل تشخیص است:
- مشاهدات افراد نزدیک
- پرونده پزشکی
- آزمایش‌های پزشکی از جمله آزمایش خون، الکتروانسفالوگرام، سی‌تی‌اسکن و ام آر آی
درمان سالمندان مبتلا به صرع
ازآنجایی‌که اغلب سالمندان مبتلا به صرع به بیماریهای دیگری نیز مبتلا هستند، تصمیم‌گیری روند درمان صحیح توسط متخصص بسیار مهم است. برنامه درمانی معمولاً شامل داروهای ضدتشنج، داروهای اورژانسی، رژیم غذایی و عمل جراحی می‌شود. درمان صرع در سالمندان معمولا بادو روش دارو درمانی و جراحی انجام می‌شود که در ادامه مختصری درباره هریک می‌پردازیم.
دارو درمانی
در اکثر موارد، صرع در سالمندان را می‌توان با دارو درمان کرد. داروهای ضد صرع مخصوصاً در این گروه از بیماران، تا حد زیادی مؤثر هستند. پزشک معالج باید داروها را با دقت انتخاب کند و دوزها را با توجه به وزن، سن و دیگر داروهایی که ممکن است بیمار در حال مصرف باشد، تنظیم کند. سالمندان باید دقت کنند که داروهای ضد صرع تداخلی با داروهای دیگر نداشته باشند تا عوارض جانبی جدی جلوگیری شود.
جراحی
در برخی موارد، به خصوص زمانی که داروها اثربخشی چندانی نداشته نباشند یا عوارض جانبی آنها زیاد باشد، جراحی ممکن است یک راه حل موثر باشد. جراحی معمولاً در مواردی انجام می‌شود که تشنج‌ها به علت تاریخچه مشخص در مغز به وجود آمده باشند و بتوان آن قسمت را برداشت.
سالمندان ممکن است برای جراحی بسیار حساس باشند، بنابراین تصمیم به انجام جراحی باید با دقت گرفته شود و با توجه به وضعیت عمومی بیمار انجام شود.
برنامه مراقبت از سالمندان مبتلا به صرع
گزارش‌ها نشان می‌دهند اشخاصی که در خانه سالمندان زندگی می‌کنند، بیشتر به بیماری‌هایی مانند صرع مبتلا می‌شوند. در سالمندان فعالیت‌های تشنجی می‌توانند بسیار خفیف و نامحسوس باشد؛ بنابراین مهم است که نزدیکان و پرستار سالمند بدانند که باید به دنبال چه چیزی باشند تا بتوانند علائم را تشخیص داده و مستند کنند. خانواده افراد مسن مبتلا به صرع باید برنامه های دقیقی برای آنها در نظر بگیرند. تعدادی از این برنامه ها عبارتند از:
- دارو درمانی
- ثبت تشنج و گزارش به پزشک
- ایجاد محیط امن برای سالمندان
- تغذیه مناسب
- آموزش در مواجهه با تشنج
- فعالیت های بدنی معتدل
- حمایت روانی در مقابله با استرس
چگونه صرع برای سالمندان چالش‌برانگیز می‌شود؟
بزرگسالانی که به این بیماری مبتلا هستند، در مدیریت آن با مشکل مواجه می‌شوند. از هر ۱۰ فرد ۶۵ساله و بالاتر، ۸ نفر با بیش از یک بیماری مزمن درگیر هستند. تعادل بین درمان صرع و مصرف سایر داروها می‌تواند چالش‌برانگیز باشد.
بسیاری از داروهای صرع دارای عوارض جانبی مانند سرگیجه و تحلیل استخوان هستند که احتمال افتادن و آسیب‌دیدن فرد را افزایش می‌دهند.
صرع همچنین زندگی روزانه افراد را تحت تأثیر می‌دهد؛ به‌ویژه اگر فرد تنها زندگی می‌کند یا در توانایی وی برای رانندگی محدودیت ایجاد می‌شود. پس از یک‌عمر زندگی مستقل ازدست دادن توانایی رانندگی و مراقبت از خود برای این افراد بسیار سخت است. به همین دلیل احتمال به‌وجود آمدن اختلالات ذهنی در سالمندان (مانند افسردگی) نیز وجود دارد.
سلامت اول؛ مرجع استخدام پرستار سالمند
سالمندان مبتلا به صرع بیشتر از آنچه که باید، نیازمند مراقبت و توجه هستند. ابتلا به بیماری هایی همچون صرع و تشنج، باعث کاهش کیفیت زندگی سالمندان می‌شود. ایمن نگه داشتن فرد به هنگام تشنج تا زمانی که به‌خودی‌خود متوقف شود، بسیار ضروری است. می‌توانید دوره های کمک های اولیه را برای کمک به این افراد در هنگام تشنج بگذرانید.
در سطح جهانی با افزایش جمعیت سالمند چالش ها و فرصت‌های زیادی برای ارائه مراقبت های بهداشتی به سالمندان ایجاد شده است. صرع وضعیتی است که با تشنج های عود کننده مشخص می شود، با این‌حال توجه نسبتاً کمی به این گروه سنی شده است. مؤسسه پرستاری سلامت اول آماده اعزام پرستار حرفه‌ای برای کمک به شما و بهبود کیفیت زندگی سالمندان مبتلا به صرع است.
