بیماری سارکوئیدوز چیست و چگونه درمان می شود؟

سارکوئیدوز Sarcoidosis یک بیماری نادر است که باعث می شود تکه های کوچکی از بافت بدن قرمز و متورم شود. به این بافت های تغییر شکل یافته گرانولوما می گویند که اندام های بدن از جمله ریه ها و پوست را درگیر می کند.

علائم سارکوئیدوز بستگی به این دارد که کدام اندام تحت تاثیر قرار گرفته است، اما به طور معمول شامل موارد زیر است:

برجستگی های حساس و قرمز روی پوست
تنگی نفس
سرفه مداوم
برای بسیاری از افراد مبتلا به سارکوئیدوز، علائم اغلب بدون اینکه تحت درمان قرار گیرند، در عرض چند ماه یا چند سال بهبود می یابند. برای این افراد، علائم معمولاً شدید نیستند.

با این حال، تعداد کمی از افراد متوجه می شوند که علائم آنها به تدریج ایجاد می شود و با گذشت زمان بدتر می شود، تا جایی که زندگی این افراد به شدت تحت تاثیر قرار می گیرند. این وضعیت به عنوان سارکوئیدوز مزمن شناخته می شود.

در حال حاضر هیچ درمانی برای این مشکل وجود ندارد اما معمولاً می توان علائم را با دارو کنترل کرد.

همچنین بخوانید: عوامل ایجاد کننده بیماری های تنفسی در کودکان

علائم سارکوئیدوز

پیش‌بینی اینکه سارکوئیدوز چگونه روی فرد مبتلا تأثیر می‌گذارد غیرممکن است، زیرا این بیماری می‌تواند بر هر عضوی تأثیر بگذارد و بسته به اینکه کدام اندام درگیر است، علائم بیماری بسیار متفاوت است.

اکثر افراد مبتلا به سارکوئیدوز علائم را به طور ناگهانی نشان می دهند، اما معمولاً در عرض چند ماه یا چند سال از بین می روند و این بیماری عود نمی کند. این وضعیت به عنوان سارکوئیدوز حاد شناخته می شود.

برخی از افراد اصلاً هیچ علامتی ندارند و این عارضه پس از عکس برداری با اشعه ایکس به دلیل دیگری تشخیص داده می شود.

تعداد کمی از افراد متوجه می شوند که علائم آنها به تدریج ایجاد می شود و با گذشت زمان بدتر می شود تا جایی که به شدت تحت تأثیر قرار می گیرند. ممکن است تعداد زیادی گرانولوم در یک اندام ایجاد شود و از عملکرد صحیح آن جلوگیری کند. همانطور که بیان شد این وضعیت به عنوان سارکوئیدوز مزمن شناخته می شود. سارکوئیدوز اغلب ریه ها، پوست و یا غدد لنفاوی را درگیر می کند.

علائم ریوی

ریه ها در حدود 90 درصد افراد مبتلا به سارکوئیدوز تحت تأثیر قرار می گیرند. این بیماری به عنوان سارکوئیدوز ریوی شناخته می شود.

علائم اصلی این مشکل تنگی نفس و سرفه خشک مداوم است. برخی از افراد مبتلا به سارکوئیدوز ریوی درد و ناراحتی را در قفسه سینه خود تجربه می کنند، اما این غیر معمول است.

علائم پوستی

پوست نیز در بسیاری از افراد مبتلا به سارکوئیدوز تحت تأثیر قرار می گیرد. این مشکل می تواند باعث ایجاد برجستگی ها یا لکه های قرمز رنگ روی پوست (به ویژه ساق پا)، و همچنین راش در قسمت بالایی بدن شود.

علائم دیگر

اگر سایر اندام ها تحت تأثیر قرار گیرند، ممکن است برخی از علائم زیر را نیز داشته باشید:

غدد حساس و متورم در صورت، گردن، زیر بغل یا کشاله ران
خستگی و احساس عمومی ناخوشی
مفاصل دردناک
چشم های قرمز یا دردناک
ریتم غیر طبیعی ضربان قلب
مسدود شدن یا گرفتگی بینی
درد در استخوان ها
سنگ کلیه
سردرد

علل سارکوئیدوز

سیستم ایمنی بدن به طور معمول با انتشار گلبول های سفید در خون برای جداسازی و از بین بردن میکروب ها با عفونت ها مبارزه می کند.
این امر منجر به التهاب (تورم و قرمزی) بافت های بدن در آن ناحیه می شود. سیستم ایمنی بدن به هر چیزی در خون که تشخیص نمی دهد اینگونه پاسخ می دهد و زمانی که عفونت از بین می رود این پاسخ التهابی نیز متوقف می شود.

تصور می‌شود که سارکوئیدوز به این دلیل اتفاق می‌افتد که سیستم ایمنی به حالت دفاع “بیش از حد” تغییر وضعیت داده که بدن شروع به حمله به بافت‌ها و اندام‌های خود می‌کند. سپس التهاب حاصل باعث ایجاد گرانولوم در اندام ها می شود.

بسیاری از بیماری های مشابه مانند آرتریت روماتوئید و لوپوس وجود دارند که در اثر حمله بدن به بافت های خود ایجاد می شوند. این بیماری ها در مجموع به عنوان بیماری های خود ایمنی شناخته می شوند.

البته معلوم نیست چرا سیستم ایمنی اینگونه رفتار می کند. این امکان وجود دارد که برخی از عوامل محیطی باعث ایجاد این بیماری در افرادی شود که از نظر ژنتیکی مستعد ابتلا به آن هستند.

سارکوئیدوز گاهی اوقات ممکن است در بیش از یک عضو از خانواده رخ دهد، اما هیچ مدرکی مبنی بر ارثی بودن این بیماری وجود ندارد. این بیماری عفونی نیست، بنابراین نمی تواند از فردی به فرد دیگر منتقل شود.

چه کسی بیشتر احتمال ابتلا به این بیماری را دارد

سارکوئیدوز می تواند افراد در هر سنی را مبتلا کند، اما معمولا در بزرگسالان بین 20 تا 40 سال شروع می شود. در دوران کودکی نادر است. این عارضه افراد را از هر قومیتی تحت تاثیر قرار می دهد. همچنین در زنان شایع تر از مردان است.

تشخیص سارکوئیدوز

بسته به اینکه کدام اندام تحت تأثیر قرار گرفته است، ممکن است تعدادی آزمایش برای تشخیص نوع سارکوئیدوز انجام شود. اگر علائم بیمار حاکی از ابتلا به سارکوئیدوز ریوی (سارکوئیدوزی که ریه ها را تحت تاثیر قرار می دهد) باشد، ممکن است برای بررسی علائم این بیماری، یک عکس رادیوگرافی قفسه سینه یا یک سی تی اسکن از ریه های لازم باشد.

در برخی موارد، پزشکان ممکن است بخواهند داخل ریه های بیمار را با استفاده از یک لوله بلند، نازک و انعطاف پذیر با یک منبع نور و یک دوربین در انتهای آن (آندوسکوپی) که از گلو عبور می کند، معاینه کنند. نمونه کوچکی از بافت ریه نیز ممکن است در طی این آزمایش برداشته شود تا بتوان آن را زیر میکروسکوپ بررسی کرد. این کار به عنوان بیوپسی شناخته می شود.

اگر پزشکان تصور کنند که ممکن است بیمار مبتلا به سارکوئیدوزی باشد که سایر اندام‌ها – مانند پوست، قلب یا چشم‌ها را درگیر کرده است – معمولاً اسکن یا معاینه این نواحی انجام می‌شود.

نحوه درمان سارکوئیدوز

اکثر افراد مبتلا به سارکوئیدوز نیازی به درمان ندارند زیرا این بیماری اغلب خود به خود از بین می رود.
معمولا در عرض چند ماه یا چند سال بیمار بهبود می یابد. تغییرات ساده در شیوه زندگی و مسکن های بدون نسخه (مانند پاراستامول یا ایبوپروفن) اغلب داروهایی هستند که برای کنترل درد ناشی از عود آن لازم است.

پزشکان وضعیت بیمار را بررسی می کنند تا تشخیص دهند که آیا بیماری بدون درمان بهتر یا بدتر می شود. این کار را می توان با اشعه ایکس منظم، آزمایش تنفس و آزمایش خون انجام داد.

داروها

اگر برای بیمار درمان توصیه شود، معمولا از قرص های استروئیدی استفاده می شود. این داروها به تسکین علائم و جلوگیری از آسیب بیشتر به اندام های آسیب دیده با کاهش التهاب و جلوگیری از ایجاد اسکار کمک می کند.

با این حال، قرص های استروئیدی اگر در دوزهای بالا مصرف شوند، می توانند عوارض جانبی ناخوشایندی مانند افزایش وزن و نوسانات خلقی ایجاد کنند.
در صورت مصرف طولانی مدت استروئیدها، سایر عوارض جانبی مانند ضعیف شدن استخوان ها (پوکی استخوان) نیز ممکن است ایجاد شود. بنابراین، این داروها فقط در صورت لزوم استفاده می شوند.

ممکن است ابتدا دوز بالایی از داروی استروئیدی برای مدت کوتاهی به بیمار داده شود و سپس دوز دارو کاهش خواهد یافت. وضعیت بیمار در این مدت کنترل می شود تا مشخص شود که درمان چقدر خوب عمل می کند.

در برخی موارد، مصرف مکمل های کلسیم یا ویتامین D می تواند به کاهش خطر پوکی استخوان ناشی از استفاده طولانی مدت از داروهای استروئیدی کمک کند.
با این حال، فقط در صورت توصیه پزشک باید این داروها مصرف شوند. برخی از افراد مبتلا به سارکوئیدوز ممکن است در حین مصرف داروهای استروئیدی خطر ابتلا به عوارضی از جمله سنگ کلیه را افزایش دهند.

اگر استروئیدها کافی نباشد یا نگرانی هایی در مورد عوارض جانبی وجود داشته باشد، گاهی اوقات ممکن است از داروهای دیگر استفاده شود.
در این موارد، دارویی به نام سرکوب کننده سیستم ایمنی ممکن است توصیه شود. این دارو ممکن است با کاهش فعالیت سیستم ایمنی به بهبود علائم بیمار کمک کند.

زندگی با سارکوئیدوز

اگر فردی به سارکوئیدوز مبتلا است لازم است در سبک زندگی خود تغییرات زیر را بوجود آورد:

اگر سیگار می کشید، سیگار را ترک کنید
از قرار گرفتن در معرض گرد و غبار، مواد شیمیایی، دود و گازهای سمی خودداری کنید
یک رژیم غذایی متعادل داشته باشید
نوشیدن مقدار زیادی آب مفید است
به اندازه کافی ورزش کنید و بخوابید
یک گروه پشتیبانی پیدا کنید و در آن عضو شوید

بیشتر بخوانید: عفونت قارچی پوست و ناخن پا چیست و روش پیشگیری و درمان آن چگونه است

مرکز پرستاری سلامت اول با داشتن مجوز رسمی از وزارت بهداشت و سال ها تجربه در امر ارائه خدمات مراقبت و پرستاری در منزل آمادگی دارد با کادری مجرب و متخصص به صورت شبانه روزی در خدمت همشهریان گرامی باشد.

کادر مجرب این مرکز در قالب پرستار سالمند ، پرستار بیمار و پرستار کودک همواره با در نظر گرفتن آخرین استانداردهای خدمات مراقبتی و پرستاری به ارائه خدمت پرداخته و آسایش و امنیت عزیزان شما را اولویت اصلی خویش قرار داده است.

برای دریافت اطلاعات بیشتر تنها کافی است که با کارشناسان این مرکز تماس حاصل نموده و مشاوره رایگان دریافت نمایید.
هشدار! این مطلب صرفا جنبه آموزشی دارد و برای استفاده از آن لازم است با پزشک یا متخصص مربوطه مشورت کنید.
لطفا به این مقاله امتیار دهید.