سنگ غدد بزاقی به اصطلاح انگلیسی salivary stones سنگهای کوچکی هستند که در غدد بزاقی دهان تشکیل می شوند. آنها می توانند جریان بزاق را مسدود کرده و باعث ایجاد درد یا ناراحتی شوند. اصطلاح پزشکی سنگ های بزاقی سیالولیت ها است. هنگامی که آنها غدد بزاقی را مسدود می کنند ، این امر به عنوان سیالولیتیازیس شناخته می شود.
سنگ های بزاقی به ندرت می توانند باعث نگرانی باشند و نیاز به پرستار بیمار نمی باشد ولی با این وجود برخی از سنگها ممکن است نیاز به مداخله و معالجه پزشک داشته باشند. در این مقاله، توضیح می دهیم که سنگهای بزاقی چیست و با علائم و دلایل آن آشنا می شویم :
سنگ غدد بزاقی چیست ؟
این غدد در دهان مایعی به نام بزاق تولید می کنند. بزاق از دندان محافظت می نماید و به جویدن و بلع مواد غذایی کمک می کند و روند هضم را تسهیل می نماید. دهان حاوی صدها غدد بزاقی کوچک است. همچنین سه جفت غدد بزاقی بزرگ نیز در اطراف دهان وجود دارد. این غدد بزرگ شامل موارد زیر است:
- غدد پاروتید، که در زیر گوش ها در قسمت گونه ها قرار دارند
- غدد تحت فکی در انتهای دهان نزدیک خط فک
- غدد زیر زبانه، که در زیر زبان قرار دارند
سنگ غدد بزاقی ترکیبی از کلسیم و سایر مواد معدنی هستند. آنها می توانند در مجاری هر نوع غده بزاقی تشکیل شوند. سنگهای بزرگتر می توانند جریان بزاق را مسدود کرده و باعث تورم غدد شوند.طبق تحقیقات سال 2012 ، بیش از 80 درصد سنگهای بزاقی در غدد تحت فکی تشکیل می شوند ، در حالی که 6 تا 15 درصد در غده پاروتید رخ می دهد ،
علائم سنگ غدد بزاقی
شایعترین علائم بیماری سنگ غدد بزارقی درد و ناراحتی در هنگام جویدن غذا و باز و بسته کردن دهان می باشد و با علائم آبسه دندان نیز شباهت دارد. علائم خاص عفونت غده بزاقی ممکن است در بین افراد متفاوت باشد و به محل و شدت آنها بستگی دارد. این علائم معمولاً بر قسمت هایی از سر یا گردن تأثیر می گذارد و ممکن است باعث موارد زیر شود:
- تب
- لرز
- درد
- احساس طعم بد هنگام جویدن غذا
- درد و تورم در ناحیه فک و گوش
- حساسیت
- تورم در اطراف سنگ
- احساس توده در زیر زبان
- دردی که هنگام خوردن زیاد می شود
- علائم عفونت می تواند شامل تب و ایجاد چرک باشد
علائم اصلی بیماری سنگ غده بزارقی
علاوه بر موارد ذکر شده، تعدادی نشانه اصلی برای سنگ غدد بزاقی وجود دارد که به صورت زیر می باشد:
- درد در ناحیه غده بزاقی و احساس درد بیشتر هنگام جویدن غذا
- کاهش یا افزایش غیرطبیعی میزان بزاق دهان
- عفونت محسوس و قابل مشاهده در غده بزاقی
- ایجاد کیست مایع در اطراف ناحیه
علت ایجاد سنگ غدد بزاقی چیست؟
پزشکان به طور کامل نمی دانند که چه عواملی باعث ایجاد سنگهای بزاق می شود اما دلایلی که میتوانند تاثیر گذار باشد شامل موارد زیر می باشد:
- عفونت های مکرر غدد
- کم آبی و کاهش جریان بزاق دهان
- استفاده از دارو های خاص
- رژیم غذایی کم فیبر
- افزایش کلسیم
غدد بزاقی چه کسانی سنگ ساز می شود؟
یکسری از عوامل زمینه ای هستند که ریسک و احتمالا مبتلا شدن فرد به سنگ بزاقی را افزایش می دهند:
- افزایش سن
- پرتودرمانی روی منطقه سر یا گردن
- صدمات دهان و ضربه به غدد بزاق
- مصرف داروهای مؤثر بر تولید بزاق ، مانند آنتی کولینرژی
- ابتلا به نقرس یا سندرم سوژرن
- مشکلات کلیوی
- نوشیدن آب نا کافی در طول روز
همچنین توجه داشته باشید که این بیماری در مردان نسبت به زنان بسیار شایعتر می باشد.
تشخیص سنگ غدد بزاقی
برای تشخیص عفونت های غدد بزاقی و سنگ غدد بزاقی، پزشک اغلب در مورد علائم آنها از شخص سؤال پرسیده ، تاریخچه پزشکی بیمار را مرور کرده و معاینه فیزیکی دهان و فک را انجام می دهد. در جایی که غده باعث ایجاد عفونت شده است، پزشک ممکن است یک نمونه را نیز برای آزمایش به آزمایشگاه بفرستد. اگر انسداد در غده بزاقی وجود داشته باشد ، یک پزشک با استفاده از آزمایشات تصویربرداری می تواند دید بهتری از منطقه داشته باشد، مانند موارد زیر:
- سونوگرافی
- اسکن توموگرافی کامپیوتری (CT)
- اسکن تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI)
- آندوسکوپی بزاق (سیالو ودوسکوپی
- سیالوگرافی، شامل تزریق رنگ به غدد بزاقی است که در اسکن های اشعه ایکس نشان داده می شود
درمان سنگ غدد بزاقی
برای درمان بیماری سنگ غدد بزاقی با توجه به اندازه و مکان آن روش های متفاوتی وجود دارد. پزشک با توجه به نوع آن یکی از روش های زیر را برای درمان سنگ بزاقی انتخاب می کند:
استفاده از دارو های مسکن و ضد التهاب برای کاهش درد و تورم
- ماساژ برای خارج کردن سنگ
- افزایش جریان و تولید بزاق با نوشیدن آب زیاد
- سنگ شکنی با استفاده از موج صوتی
- جراحی سنگ غدد بزاقی
- برداشتن غده بزاقی
توجه داشته باشید که جراحی زمانی انجام می شود که سنگ بزاقی به حدی بزرگ است که با سایر روش ها خارج نمی شود.
Things you can do to try to remove salivary gland stones
You can try to remove a salivary gland stone by doing things to increase the amount of saliva in your mouth, such as:
- sucking on a lemon or lemon drops
- drinking plenty of water
- gently massaging around the stone
If you have pain and swelling, you can:
- take paracetamol or ibuprofen
- suck ice cubes or ice lollies
The symptoms will not go away until the stone has been removed.
درمان خانگی سنگ غده بزاقی
برای درمان سنگ غدد بزاقی بدون جراحی و در منزل پزشکان چندید روش زیر را توصیه می کنند:
- افزایش مصرف مایعات
- ماساژ
در صورت ایجاد انسداد برای تشدید جریان بزاق ، روزانه چندین بار منطقه آسیب دیده ماساژ داده شود - برای ترغیب تولید بزاق ، لواشکهای بدون قند یا آب نبات سخت و ترش را بمکید
- مصرف غذاهای ترش و نوشیدنی هایی که باعث تولید بزاق می شوند مانند لیموناد ، ترشی یا خیار شور توصیه می شود
- استفاده از یک کمپرس گرم به مدت 10 تا 15 دقیقه چند بار در روز در منطقه متورم
- با استفاده از شستشوی دهان و شستشو های حاوی کربوکسی متیل سلولز از یک جایگزین بزاق استفاده نمایید.
- مکیدن لیمو یا پرتقال جریان بزاق را افزایش می دهد و این می تواند به بیرون ریختن سنگ کمک کند.
- فرد همچنین می تواند مکیدن آدامس بدون قند یا آب نبات های سخت و ترش مانند قطره لیمو را امتحان کند
- نوشیدن زیاد مایعات
مصرف منظم مایعات به مرطوب نگه داشتن دهان کمک می کند و می تواند جریان بزاق را افزایش دهد. - دارو
برخی داروهای بدون نسخه مانند ایبوپروفن و استامینوفن می توانند به تسکین درد و تورم کمک کنند. - مکیدن مکعب های یخ.
چه زمانی لازم است در مورد سنگ غدد بزاقی به پزشک مراجعه کنید
سنگهای بزاق گاهی می توانند باعث عفونت یا آبسه شوند ، بنابراین افرادی که قادر به درمان سنگها به صورت خانگی نیستند باید به پزشک مراجعه کنند. اگر پزشک نتواند سنگها را خارج کند ، ممکن است فرد را به بیمارستان مراجعه کند.
هرکسی که علائم عفونت یا آبسه دارد باید سریعاً به پزشک مراجعه کند. پزشک معمولاً می تواند عفونت را با آنتی بیوتیک درمان کند.
پیشگیری از سنگ غدد بزاقی
در بسیاری از موارد ، روش های خاصی برای جلوگیری از سنگ و عفونت غده بزاقی به طور کامل وجود ندارد. با این حال چند نکته در مورد شیوه زندگی ممکن است به کاهش خطر ابتلا به عفونت کمک کند. این موارد شامل:
- در طول روز هیدراته بمانید و از مایعات فراوان استفاده کنید
- روزانه دو بار مسواک بزنید
- نخ دندان روزانه پس از صرف غذا استفاده شود
- بعد از خوردن غذا یا نوشیدن نوشیدنی یا غذاهای شیرین یا گازدار ، دهان را با آب بشویید
- هر شش ماه یکبار به دندانپزشک مراجعه نموده و پیگیری دوره ای انجام می شود
- جویدن آدامس بدون قند یا خوردن آب نبات های بدون قند توصیه می شود
- اجتناب از محصولات دخانی شامل سیگار و قلیان و …
- خوردن مواد غذایی در قسمت جلویی دهان برای تشویق تولید بزاق
بیماری سنگ غدد بزاقی با علائمی مثل درد هنگام بلعیدن و باز و بسته کردن دهان شروع شده که اگر در زمان مناسب درمان نشود میتواند خطرناک و آسیب زا باشد. همانطور که گفته شد روش های درمان متنوعی وجود دارد اما اگر سریعا درمان نشود نیاز به جراحی برای خارج کردن سنگ و بعد از آن نیاز به بهره گیری از خدمات شرکت پرستاری برای مراقبت می باشد. همچنین شما می توانید با رعایت موارد پیشگیرانه تا آخر عمر خود به این بیماری مبتلا نشوید.
سوالات متداول
1. آیا سنگ غده بزاقی خطرناک است؟
در صورتی که درمان سنگ غده بزاقی به موقع درمان نشود امکان بروز عوارض جانبی خطرناک وجود دارد.
2. سنگ بزاقی یا سیالولیت چیست؟
سیالولیت نام دیگر سنگ غده بزاقی است که سنگ هایی هستن که در داخل غده بزاقی ایجاد می شوند.
3. بیماری سنگ غده بزاقی قابل درمان است؟
امروزه با پیشرفت علم پزشکی روش های زیادی برای درمان سنگ بزاقی افراد وجود دارد.
