طبق آمارها، در سالهای گذشته از هر 6 فرد بالای 60 سال، یک نفر مورد سالمند آزاری elder abuse قرار گرفته است. همانطور که میدانید، تعداد سالمندان با پیر شدن جمعیت جهان رو به افزایش است. در حالی که جمعیت افراد بالای 60 سال جهان در سال 2015 حدود 900 میلیون نفر بود، پیشبینی میشود این آمار در سال 2050 به بیشتر از 2 میلیارد نفر برسد. در این صورت باید از راهکارهای مقابله با آزار سالمندان مانند استخدام پرستار سالمندان استفاده کرد. در این مطلب به این موضوع و تاثیرات آن روی سالمندان اشاره خواهد شد.
سالمند آزاری چیست؟
سالمند آزاری به هر نوع رفتار خشونتآمیز، سواستفاده یا بی توجهی عمدی گفته میشود که علیه افراد سالمند صورت میگیرد. این موضوع میتواند منجر به آسیب جسمی، روانی یا عاطفی شود. این پدیده در محیطهای مختلفی مانند خانه، جامعه و حتی مراکز مراقبت از سالمندان رخ میدهد که انواع مختلف آن عبارتند از:
- آزار جسمی با استفاده از نیروی فیزیکی که منجر به آسیب، درد یا ناتوانی فرد سالمند میشود؛ مانند ضرب و شتم و هل دادن که عواقب بدی در پی دارد.
- آزار روانی یا عاطفی شامل اعمالی که منجر به ترس، اضطراب، کاهش اعتماد به نفس یا افسردگی در سالمندان شود؛ مانند تحقیر، توهین، تهدید یا انزوای اجتماعی
- بی توجهی و غفلت مانند عدم تامین نیازهای اساسی فرد سالمند شامل غذا، پوشاک، مسکن و مراقبتهای بهداشتی
- هر نوع تماس یا رفتار جنسی بدون رضایت فرد سالمند
- سواستفاده از منابع مالی فرد سالمند بدون رضایت او همچون دزدی، کلاهبرداری یا سواستفاده از حسابهای بانکی
تاریخچه سالمند آزاری
تاریخچه پیر آزاری به صورت دقیق ثبت نشده، اما میتوان گفت این پدیده همواره به اشکال مختلف وجود داشته است. برای نمونه، سالمندان در دوران باستان و قرون وسطی مورد بی توجهی و رفتارهای خشونتآمیز قرار میگرفتند. البته آنها در بسیاری از جوامع مورد احترام افراد بودند. با این حال، آگاهی عمومی و شناخت رسمی این مشکل در دوران معاصر بیشتر مورد توجه قرار گرفته است.
با افزایش جمعیت سالمندان از سال 2000 میلادی به بعد، موضوع آزار و اذیت سالمندان به یکی از اولویتهای اصلی سیاستگذاریهای اجتماعی تبدیل شد. قوانین و مقررات بیشتری برای حمایت از سالمندان در نظر گرفته شد و سازمانهای مختلفی حمایت خود را از این قشر جامعه اعلام کردند.
جرم سالمند آزاری
بسیاری از کشورها، قوانین خاصی را برای حفاظت از سالمندان و مجازات افرادی که مرتکب سالمند آزاری میشوند، وضع کردهاند. برخی از این اقدامات قانونی شامل این موارد هستند:
- افراد مرتکب به این جرم ممکن است با تعقیب کیفری مواجه شده و مجازاتی مانند حبس، جریمه مالی یا محروم شدن از خدمات اجتماعی را تجربه کنند.
- خود سالمندان یا نمایندگان قانونی آنها میتوانند از مرتکبین آزار سالمندان شکایت کرده و خسارتهای مالی و غیرمالی را درخواست نمایند.
- در نهایت دادگاهها میتوانند اقدامات حفاظتی خود مانند صدور حکم یا محدودیتهای قانونی را برای جلوگیری از تکرار این کار اعمال نمایند.
چگونه از پیر آزاری جلوگیری کنیم؟
راهکارهای زیادی برای جلوگیری از پیر آزاری و اقدام علیه آن وجود دارد که در این بخش به چند نمونه اشاره میشود. البته به یاد داشته باشید استفاده از خدمات پرستار سالمند میتواند آمار آزار و اذیت سالمندان را کاهش دهد.
- شرکت در کمپینهای عمومی و حرفهای، آگاهی ما را نسبت به این موضوع افزایش میدهد.
- از آن جا که بخش قابل توجهی از تربیت در دوران کودکی شکل میگیرد، بد نیست این آموزشها در قالب برنامههای آگاهیرسانی در مدارس ارائه شود.
- مدیریت استرس برای سالمندان و مراقبتهای بیشتر، از بسیاری از خطراتی که در کمین آنها است، جلوگیری به عمل خواهد آورد.
- بسیاری از مراکز مراقبت از سالمندان به تعریف دوباره نگهداری از این عزیزان و بهبود استانداردهای خود نیاز دارند.
- مددکاران یا افرادی که از بیماران معلول و مجنون مراقبت میکنند نیز به آموزشهای بیشتری نیاز دارند.
علاوهبر موارد فوق، اجباری کردن گزارش سواستفاده به مقامات، ایجاد گروههای خودیاری بیشتر، ایجاد خانههای امن و پناهگاههای اضطراری، در نظر گرفتن برنامههای روانشناختی برای سواستفاده کنندگان و مداخله و پشتیبانی مراقبان همگی سبب پیشگیری از بروز چنین حوادثی میشود.
تاثیر اذیت و آزار بر سالمند
پیری آزاری تاثیرات گسترده و عمیقی بر جنبههای مختلف زندگی سالمندان دارد. این تاثیرات میتوانند جسمی، روانی، عاطفی، اجتماعی و مالی باشند و کیفیت زندگی فرد را تحت تاثیر قرار دهند.
تاثیرات جسمی سالمند آزاری
آزار سالمند میتواند به جراحات قابل مشاهده همچون کبودیها، زخمها، شکستگیها و سوختگیها منجر شود. این آسیبها اگر مداوم باشند، بیماریهای مزمن مانند دردهای مداوم، عفونتها و مشکلات حرکاتی را به دنبال دارند. غفلت و بی توجهی افراد ممکن است سوتغذیه و بیماریهای این چنینی را برای سالمند در پی داشته باشد.
سالمند آزاری و تاثیرات روانی و عاطفی
آزار روانی و عاطفی ممکن است باعث احساس بیارزشی، افسردگی و اضطراب شود. این تاثیرات شاید در موارد شدید منجر به خودکشی شود. سالمندانی که مورد آزار قرار میگیرند، همواره دچار ترس هستند و شاید اختلال در خواب به همراه کابوس را تجربه کنند.
تاثیرات اجتماعی و سالمند آزاری
این سالمندان ممکن است از تعاملات اجتماعی خودداری کرده و تنهایی را ترجیح دهند. آزار از سوی خانواده نیز میتواند روابط آنها را دچار اختلال کرده و از حمایتهای پیشین محروم شوند. احساس ناتوانی سالمندان، قطعا با نارضایتی از زندگی همراه خواهد بود.
با توجه به این که جمعیت بسیاری از کشورهای جهان از جمله ایران رو به پیری است، باید از هماکنون اقداماتی برای جلوگیری از سالمند آزاری انجام شود. ارائه آموزشهای لازم در این باره اهمیت زیادی دارد. در این مطلب از سلامت اول به مفهوم آزار دادن سالمندان اشاره شد. این رفتار از سوی شخص یا اشخاص مراقبت سالمند به صورت خودآگاه یا ناخودآگاه سر زده که متاسفانه منجر به افت کیفیت زندگی فرد سالمند میشود. گفته شده از هر 24 مورد از آزار و اذیت سالمندان؛ تنها یکی از آنها گزارش میشود و با آموزشهای لازم میتوان این تعداد را تا حد زیادی کاهش داد.
سوالات متداول
انواع سالمند آزاری کدامند؟
آزار فیزیکی، آزار جنسی، آزار عاطفی و روانی و سواستفاده مالی، برخی از مهمترین انواع اذیت و آزار سالمندان را شامل میشود.
چگونه میتوان از پیر آزاری جلوگیری کرد؟
با برگزاری کمپینهای آگاهی عمومی و حرفهای، غربالگری، برنامه آگاهیرسانی در مدارس، مداخلات پشتیبانی مراقبت مانند مدیریت استرس و توجه به مراقب و آموزش مددکار میتوان تا حد چشمگیری از آزار سالمندان دوری کرد.
