بهداشت دهان و دندان در سالمندان

افراد در هر سنی ممکن است مشکلات و بیماری‌های مربوط به دهان و دندان را تجربه کنند. در این میان، بهداشت دهان و دندان در سالمندان به‌دلیل برخی بیماری‌های زمینه‌ای، ناتوانی در انجام مراقبت‌های لازم و تغییرات در دهان و فک از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. اگر در بین اعضای خانواده‌تان افراد مسن حضور دارند، بهتر است توصیه‌های لازم در زمینه بهداشت دهان و دندان سالمندان مانند حمام کردن سالمندان را به آن‌ها یادآوری کنید. از آنجایی که بهداشت دندان مصنوعی سالمندان مختص این سن است؛ نکات قابل توجه در زمینه حفظ سلامت دهان و دندان آن‌ها که در این مطلب معرفی شده است، با دیگر گروه‌های سنی متفاوت خواهد بود.

نگرانی سالمندان درباره دندان و لثه

می‌توانید به افرادی که از آنها مراقبت می کنند بگویید، یادآوری کند که مسواک بزنند و نخ دندان بکشند یا دندان های مصنوعی خود را تمیز کنند. در بعضی موارد، مراقبان ممکن است مسواک زدن و مراقبت های دیگر را نیز انجام دهند. افرادی که در استفاده از دست خود مشکل دارند و یا به زوال عقل مبتلا هستند ممکن است به کمک پرستاری سالمند نیاز داشته باشند.

مراقبت از دندان مصنوعی، مشکل در مسواک زدن، ابتلا به بیماری لثه، داشتن پوسیدگی دندان بر روی ریشه دندان ها و جایگزینی دندان‌های از دست رفته و شکاف‌های لثه از مهم‌ترین نگرانی سالمندان در خصوص بهداشت دهان و دندان است.

بهداشت دندان مصنوعی سالمند

استفاده از دندان مصنوعی به‌دلیل طول درمان کم و همچنین خوش‎قیمت بودن، با استقبال زیادی در بین سالمندان مواجه است. یکی از مهم‌ترین نکات مراقبتی در زمینه دندان مصنوعی، رعایت بهداشت از طریق شست‌وشوی صحیح و منظم و همچنین مراقبت از دندان‌ها برای جلوگیری از صدمه و آسیب به آن‌ها است. اگر برای مراقبت از فرد مسن خانواده‌تان از مراقب کمک می‌گیرید، بهتر است از توجه او نسبت به بهداشت دهان و دندان سالمندان مطمئن شوید.

به گفته سایت dentalhealth :

لثه های شما ممکن است با افزایش سن عقب نشینی کنند (کوچک شوند) و در نتیجه دندان های شما کمی حساس تر شوند. تیم دندانپزشکی شما می‌تواند بهترین روش‌های مسواک زدن را برای کنترل هرگونه مشکل لثه به شما نشان دهد و ممکن است یک دهانشویه برای مقابله با حساسیت پیشنهاد کند.
اگر با دست ها یا بازوهای خود مشکل دارید، یا اگر بینایی شما ضعیف است، ممکن است تمیز کردن دندان های خود را به درستی دشوارتر کنید. تیم دندانپزشکی شما می تواند در مورد بهترین وسایل کمکی به شما کمک و راهنمایی کند. یک آینه بزرگ‌کننده و یک نور خوب اغلب مفید هستند.
اگر در گذشته تعدادی دندان از دست داده اید و بریج یا دندان مصنوعی دارید، ممکن است نیازها و مشکلات خاصی برای تمیز کردن داشته باشید. تیم دندانپزشکی شما می تواند در این مورد به شما کمک کند.

روش شستشو دندان مصنوعی

در انتخاب بهترین روش شستشوی دندان مصنوعی باید به ساختار، جنس و مکانیزم عمل آن‌ها، توجه داشته باشید. به این شکل می‌توانید با توجه به نوع و جنس دندان مصنوعی یک یا چند روش شستشوی زیر را انتخاب کنید:

• شستشوی عادی با آب
• مسواک زدن دندان‌های مصنوعی
• شستشو با مواد شیمیایی و تمیزکننده دندان مصنوعی
• شستشو با سرکه
• شستشو با قرص

بهداشت دندان مصنوعی متحرک

برخی نکات مهم و کلیدی در رعایت بهداشت دندان مصنوعی سالمندان وجود دارد که باید برای دندان‌های مصنوعی متحرک نیز به‌کار ببرید، ازجمله:

• برای شستشوی دندان مصنوعی متحرک از آب خیلی داغ استفاده نکنید.
• استفاده از آب لوله کشی و تصفیه شده، بهترین گزینه برای شستن دندان مصنوعی است.
• در صورت لزوم استفاده از سفیدکننده دندان مصنوعی، گزینه‌های رقیق شده را در الویت قرار دهید.
• حداقل یک بار در شبانه‌روز، دندان‌های مصنوعی متحرک را بیرون آورده و به‌خوبی بشویید تا هرگونه جرم و مواد اضافی از آن خارج شود.
• از تمیز کردن و شستن دهان و لثه غافل نشوید.

روش های مراقبت از دندان مصنوعی

قبل از گذاشتن پروتزهای مصنوعی روزانه به لثه ها در آینه نگاه کنید. قبل از قرار دادن مجدد دندان مصنوعی، اجازه دهید لثه های قرمز و متورم خوب شوند. اگر طی چند روز قرمزی برطرف نشد، با دندانپزشک تماس بگیرید. زخم های سفید در داخل گونه ها همچنین می تواند به این معنی باشد که دندان مصنوعی مناسب نیست.

هر روز حداقل 6 ساعت پروتزهای مصنوعی را از دهان بیرون بگذارید. زخم دهان با افزایش سن آهسته تر بهبود می یابد و برای بهبودی از اصطکاک و زخم ناشی از دندان مصنوعی به زمان نیاز دارد. اگر اندازه دندان‌های مصنوعی خیلی بزرگ یا کوچک باشد و برای دهان به اندازه درست نشده باشد بهتر است آن را تحمل نکنید زیرا با این کار به دهان آسیب جدی وارد می نمایید.

قطعا مدت زمانی لازم خواهید داشت تا به دندان مصنوعی عادت کنید. اما اگر بعد از هفته های اول هنوز هم این دندان ها باعث آسیب یا آزار دهان شما می شوند، با دندانپزشک در مورد اندازه کردن مجدد آن‌ها صحبت کنید. هرگز سعی نکنید خودتان پروتزهای دندان را درست کنید.

آشنایی با روش‌های مراقبت از دندان‌های مصنوعی یکی از مهم‌ترین مواردی است که باید در زمینه بهداشت دهان و دندان در سالمندان و جلوگیری از آفت دهان درنظر داشته باشید. هم چنین با نکات مراقبتی زیر می‌توانید از سلامت دندان مصنوعی محافظت کنید:

• بعد از هر وعده غذایی، دندان‌های مصنوعی را خارج کرده و خوب آبکشی کنید.
• روزی یک بار، دندان مصنوعی را با استفاده از مسواک، تمیز و جرم‌زدایی کنید.
• در زمان خواب و وقتی دندان مصنوعی را از دهان خارج می‌کنید، آن را مرطوب نگه‌دارید.
• قبل از استفاده از دندان مصنوعی(صبح‌ها) آن را آبکشی کنید.
• برای مراجعه به دندانپزشک و انجام معاینات دوره‌ای، برنامه منظمی را دنبال کنید.

بیماری دهان و دندان در سالمندان

برخی بیماری‌های شایع و رایج در زمینه دهان و دندان سالمندان وجود دارد که مرکز پرستاری سلامت اول در زمینه پیشگیری از آن‌ها، نکات قابل توجهی را ارائه کرده است. بیماری‌های شایع مربوط به دهان و دندان افراد مسن به شرح زیر است:

• بیمار یپریودنتال
• پوسیدگی دندان
• از دست‌دادن دندان 
• خشکی دهان
• سایش دندان
• ضایعات سرطانی در دهان
• بیماری‌های دهان ناشی از دیابت
• عقب رفتن لثه

نکات مراقبت از دندان و لثه سالمندان

دندان‌ها را با خمیر دندان‌های حاوی فلوراید مسواک بزنید و این کار را دو بار در روز (صبح و شب) انجام دهید و حداقل روزی یک بار از نخ دندان استفاده کنید. پلاک های دندانی می‌تواند به سرعت بر روی دندان سالمندان ایجاد شود. پلاک دندان یا (Dental Plaque) به لایه ای نازک و چسبناک گفته می‌شود که حاوی میلیون ها باکتری است که به سطح دندان‌ ها آلوده می‌چسبد. مراقب علائم بیماری لثه باشید. این علائم شامل لثه هایی است که پس از مسواک زدن یا بعد از خوردن غذاهای سفت مانند سیب خونریزی می‌کنند.

برای ارتقا بهداشت دهان سالمند  مرتباً به دندانپزشک مراجعه کنید. بسیاری از کارشناسان هر 6 ماه یکبار چکاپ را توصیه می کنند. به دندانپزشک در مورد داروهای جدیدی که سالمند مصرف می‌کند اطلاع‌رسانی نمایید. یک رژیم متعادل داشته باشید که شامل غلات کامل، سبزیجات و میوه‌ها باشد و دارای چربی اشباع و سدیم کمی باشد. تغذیه مناسب برای حفظ سلامت لثه و جلوگیری از پوسیدگی دندان بسیار حیاتی است.

برای مراقبت از بهداشت دهان و دندان سالمندان، برخی نکات مهم و کلیدی نیز وجود دارد که شامل موارد زیر است:

• شستشوی دقیق و منظم دندان‌ها
• رعایت بهداشت روزانه دهان و لثه
• استفاده همیشگی از نخ دندان
• انجام معاینات دوره‌ای و سالیانه

استفاده از مسواک برای ارتقا بهداشت دهان سالمندان

سالمندان مبتلا به آرتروز گاهی در مسواک زدن مشکل دارند زیرا نمی توانند مسواک را به راحتی در دست نگه دارند. دست و انگشتان آن‌ها ممکن است سفت، دردناک یا ضعیف باشد. اگر سالمند این مشکلات را دارد بهتر است از راهکارهای زیر استفاده نماید:

• از مسواک برقی استفاده کنید. با پیچاندن اسفنج، باند الاستیک یا نوار چسب، دسته یک مسواک غیر الکتریکی را بزرگتر کنید تا در دست گرفتن آن راحت تر باشد.
• دسته مسواک را از طریق گوی ساخته شده از لاستیک فشرده بزرگ نمایید.
• با چسباندن چوب های بستنی، دسته مسواک را بلندتر و ضخیم تر کنید. همچنین ممکن است بتوانید مسواک، دستگاه خمیر دندان و نگهدارنده نخ مخصوص طراحی شده به صورت دیجیتال را خریداری کنید.
• اگر دهان سالمند به راحتی خونریزی می کند، ممکن است مسواک با پرزهای نرم برای او بهترین انتخاب باشد.

خونریزی لثه یا دهان می تواند به دلیل یک مشکل سلامتی جسمی یا عوارض برخی از داروها اتفاق بیفتد. اگر سالمند دندان‌های حساسی داشته باشد ممکن است خمیر دندانی که برای دندان‌های حساس طراحی شده است بیشتر به او کمک کند.

پیشگیری از بیماری دهان و دندان در سالمندان

همان‌طور که اشاره شد، رعایت بهداشت دهان و دندان در سالمندان، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. آموزش نکات مراقبتی به سالمندان، تمیز کردن صحیح و روزانه دندان، معاینات مکرر دندان، دوری از عادات ناخوشایند مانند دندان قروچه و … از درگیر شدن با بیماری‌های مربوط به دهان و دندان در افراد مسن جلوگیری می‌کند. اگر این سوال ذهن شما را به خود مشغول کرده است که دندان قروچه چیست، باید بدانید که این اصطلاح به شرایطی اطلاق می‌شود که فرد در خواب یا بیداری، دندان‌ها را به هم فشار داده و روی هم می‌ساید که انجام مکرر آن باعث آسیب به دندان می‌شود.

نکته قابل توجه در پیشگیری از پوسیدگی دندان افراد مسن‌تر این است که باید از خمیر دندان‌های حاوی فلوراید با دوز بالا برای مدیریت پوسیدگی دندان آن‌ها استفاده کنید.

جمع بندی

در این مطلب به بررسی تمام آن چیزی که باید از بهداشت دهان و دندان سالمندان بدانید، پرداختیم. این آگاهی به شما کمک می‌کند تا به‌خوبی در زمینه مراقبت و رعایت بهداشت دندان مصنوعی سالمندان عمل کنید و آن‌ها را از دردسرهای مربوط به مشکلات و بیماری‌های دهان و دندان در امان نگه‌دارید، بهداشت دهان و دندان افراد در دوران سالمندی بسیار به ریشه و نحوه دندان درآوردن نوزاد در کودکی نیز ارتباط دارد.

سوالات متداول

1. برای بهداشت دهان و دندان در سالمندان چه کاری توصیه می شود؟

مسواک زدن دو بار در روز و نخ دندان کشیدن یک بار در روز می تواند به پیشگیری از بیماری لثه و پوسیدگی دندان کمک کند. استفاده از مسواک نرم و خمیر دندان حاوی فلوراید بسیار مهم است. دهانشویه می تواند به از بین بردن باکتری های موجود در دهان و خوشبو شدن نفس کمک کند. سالمندان باید دهانشویه ای را انتخاب کنند که فاقد الکل و حاوی فلوراید باشد.

2. چرا مراقبت از دهان و دندان به یک سالمند مهم است؟

سلامت دهان و دندان ضعیف می تواند سایر بیماری ها مانند دیابت، پنومونی آسپیراسیون و بیماری های قلبی عروقی را به خطر بیندازد. رعایت بهداشت دهان و دندان برای افراد مسن بسیار مهم است.

3. چگونه دهان یک سالمند را تمیز کنیم؟

برای جلوگیری از آسپیراسیون، مسواک را به زور وارد دهان او نکنید. مسواک زدن را برای سالمندان با استفاده از روش مسواک زدن معمولی مانند دیگران انجام دهید. پس از مسواک زدن از نگهدارنده نخ دندان و مسواک بین دندانی برای تمیز کردن سطوح بین دندانی سالمندان استفاده کنید.

4. بهترین دهانشویه برای سالمندان چیست؟

دهان شویه چای سبز یک انتخاب عالی برای یک محصول شستشوی دهان برای بیماران مسن است، و در از بین بردن پلاک و باکتری ها موثر است. همچنین برای استفاده در بیماران مبتلا به زوال عقل بی خطر است. اهمیت استفاده از شستشوی دهان را نمی توان نادیده گرفت.

5. روش‌های شستن دندان مصنوعی کدام است؟

شستشوی عادی با آب، مسواک زدن، شستشو با مواد تمیزکننده شیمیایی، شستشو با سرکه و شستشو با قرص از رایج‌ترین روش‌های شستن دندان مصنوعی به‌شمار می‌رود.

6. بیماری‌های شایع دهان و دندان سالمندان چیست؟

بیماری پریودنتال، پوسیدگی دندان، از دست‌دادن دندان، خشکی دهان، سایش دندان، ضایعات سرطانی در دهان، بیماری‌های دهان ناشی از دیابت و عقب رفتن لثه از بیماری‌های شایع دهان و دندان افراد مسن محسوب می‌شود.