طلاق دوران سختی برای هر خانواده است و این زمانی سخت‌تر می‌شود که پای کودکان هم در میان باشد. تاثیر طلاق بر فرزندان به راحتی قابل چشم‌پوشی نبوده و باید آگاهی کاملی در مورد آن داشت. کودکان طلاق ممکن است مشکلات بیشتری با نمود بیرونی شامل بزهکاری، اختلالات مختلف و رفتارهای پرخاشگرانه نسبت به سایر همسالان داشته باشند.
کودکان و نوجوانانی که طلاق والدین خود را تجربه کرده‌اند، به میزان بیشتری افسردگی، عزت نفس پایین و پریشانی عاطفی را تجربه می‌کنند. برای بررسی بهتر این تاثیرات در ادامه مقاله همراه ما باشید تا با توجه به تحقیقات انجام شده و تجربیات به دست آمده از پرستار کودک، درباره این موضوع اطلاعات بیشتری کسب کنید.
تاثیرات طلاق بر فرزندان
تحقیقات نشان می‌دهد فرزندان طلاق نسبت به دیگران بیشتر در معرض فقر، شکست تحصیلی، فعالیت جنسی زودهنگام و پرخطر، ازدواج زودهنگام، زایمان غیر زناشویی، اختلافات زناشویی و در نتیجه طلاق هستند. مشکلات عاطفی مربوط به طلاق شاید در ماه‌ها و حتی سال‌های نخست چندان چشمگیر نباشد، اما در دوران بزرگسالی بیشتر خود را نشان می‌دهد.
درک اهمیت این مشکلات و مکانسیم‌هایی که طلاق از طریق آنها روی رفتارها تاثیر می‌گذارد، پیامدهای اجتماعی مهمی را به دنبال دارد. البته این نکته را هم باید در نظر داشت که تاثیر طلاق بر فرزندان بر اساس ویژگی‌های اجتماعی، اقتصادی و… هر خانواده متفاوت است. در صورت عدم رسیدگی به نیازهای کودک حساس به خصوص، ممکن است طعم تلخ طلاق والدین خود را بیشتر چشیده و در معرض خطرات زیادی قرار بگیرند. اما در صورت توجه و پیگیری شاید بتوان این دسته از مشکلات را تا حد زیادی کنترل کرد.
همچنین به نقل از سایت verywellfamily :
با از بین رفتن ازدواج، برخی از والدین سوالاتی مانند “آیا باید برای بچه ها با هم بمانیم؟” والدین دیگر طلاق را تنها گزینه آنها می دانند.
و در حالی که همه والدین ممکن است نگرانی های زیادی در ذهن خود داشته باشند – از آینده وضعیت زندگی خود گرفته تا نامشخص بودن ترتیب حضانت – آنها ممکن است بیشتر نگران نحوه برخورد فرزندان با طلاق باشند.
پس طلاق چه اثرات روانی بر فرزندان دارد؟ بستگی دارد. در حالی که طلاق برای همه کودکان استرس‌زا است، برخی از بچه‌ها سریع‌تر از بقیه بازمی‌گردند.
تاثیر طلاق بر فرزند پسر
بررسی‌های دیگری نشان می‌دهد تاثیر طلاق بر فرزندان پسر و دختر با هم تفاوت دارند که بخشی از تاثیرات روی فرزندان پسر را در این بخش می‌خوانید:
- پسران احساسات خود را سرکوب کرده و از این رو به شدت پرخاشگر می‌شوند. معمولا پسرها تلاش بیشتری برای سرکوب احساسات خود داشته و میزان پرخاشگری آنها نسبت به دختران نیز بیشتر می‌شود.
- از دیگر تاثیرات طلاق روی فرزند پسر، افت تحصیلی را می‌توان نام برد. فرار از مدرسه، دعوا یا کشمکش با همکلاسی‌ها از شایع‌ترین مشکلاتی است که این دسته از پسران در مراکز آموزشی تجربه می‌کنند. طلاق به طور کلی علاقه پسران به تحصیل را کاهش داده و اغلب آنها را به سمت ترک تحصیل سوق می‌دهد.
- درصد زیادی از پسران طلاق به شدت افسرده شده و مشکلاتی نظیر تنش و استرس را تحمل می‌کنند. میزان این افسردگی در نوجوانان پسر حتی می‌تواند بیشتر از دختران باشد؛ به ویژه زمانی که پسر نتواند به صورت مداوم و طولانی با هر کدام از والدین خود وقت بگذارند.
- پسران طلاق معمولا ارتباط خود را با والدین از دست می‌دهند. آنها برای تامین مالی خود ناچار به کار کردن حتی در سنین نوجوانی هستند و زمان آزاد کمتری برای ملاقات پدر و مادر خود خواهند داشت.
- پسران در اغلب مواقع خود را مقصر طلاق می‌دانند. فرزندان زمانی که با دعوا و بحث‌های فراوان پدر و مادرها روبرو می‌شوند، این موضوع به ذهنشان خطور می‌کند که شاید مقصر تمام اتفاقات باشند. بنابراین، آنها همواره خود را بابت هر چیزی سرزنش می‌کنند.
تاثیر طلاق بر فرزند دختر
جدا از پسران، تاثیر طلاق بر فرزندان دختر نیز مخرب بوده که بد نیست به چند نمونه اشاره کنیم:
- زمانی که فرزند دختر با طلاق والدین خود مواجه می‌شود، استرس، اضطراب و نگرانی فراوانی را تجربه می‌کند. این استرس روی روابط اجتماعی او در خانه، مدرسه و بعضا تا پایان عمر اثر می‌گذارد. دختر همواره به مسائل و روابط پدر و مادر خود فکر کرده و تغییرات منفی خانه به چشم او می‌آید.
- با توجه به اتفاقات پیش آمده برای دختران، اعتماد کردن برای آنها حتی تا پایان زندگی به امری دشوار تبدیل می‌شود. دختر طلاق همواره تصور دارند به زندگی‌شان خیانت شده است و به راحتی روابط خود را از دست می‌دهند.
- درست مانند پسران، دختران نیز با مشکلات تحصیلی مواجه می‌شوند. آنها شاید نمره مناسبی در امتحانات به دست نیاورده و تمایلی هم برای شرکت در کارهای گروهی کلاسی نداشته باشند.
- طلاق در یک خانواده، دختران را به شدت حساس می‌کند. همین منجر به بروز استرس و اضطراب فراوان در او شده و روی روابط اجتماعی، تحصیلی و عاطفی‌اش اثرگذار خواهد بود.
تاثیر طلاق بر سلامت روان فرزندان
در ادامه تاثیر طلاق بر فرزندان، آنها همواره با احساس ناامنی و هراس نسبت به آینده مواجه می‌شوند. مثلا این موضوع که آینده آنها در چه شرایطی خواهد بود، مدام در ذهن کودک مرور شده و این روی اقدامات دیگر و روابط او اثر می‌گذارد. ترس از ترک شدن، مشکلات دیگری را به همراه دارد. وقتی کودک متوجه شود یکی از والدین در خانه نیست، هراس زیادی نسبت به آینده خود پیدا خواهد کرد.
از سوی دیگر، کودکان طلاق ممکن است با مشکل طردشدگی مواجه شوند. کودکان خود را در مرکز جهان می‌دانند و هر اتفاقی که رخ دهد، به آنها نیز مربوط می‌شود. پس این حس که کسی آنها را دوست ندارد، شاید تا مدت‌ها همراه آنها باشد. ضمنا کودکان ممکن است به این نتیجه برسند که مقصر طلاق والدین خود هستند و به خاطر حرف یا کار خود احساس گناه و پشیمانی فراوانی دارند. نه تنها کودکان، بلکه نوجوانان نیز ممکن است احساس گناه زیادی بابت این اتفاق داشته باشند.
آثار جدایی والدین در زندگی فرزندان
در خصوص تاثیر طلاق بر فرزندان، این موارد را نمی‌توان نادیده گرفت:
- کودکان طلاق احساس اندوه زیادی در زندگی خود داشته و بعضا اعتقاد دارند که دیگر عضوی از یک خانواده نیستند. این احساس مشابه احساس کودکانی است که والدین خود را بر اثر بیماری، تصادف یا مشکلات دیگر از دست داده‌اند.
- فرزندان طلاق ممکن است احساس اضطراب زیادی داشته و خود را تحت فشار شدیدی ببینند. این احتمال وجود دارد آنها وظایف بیشتری را در خانه به عهده بگیرند. در چنین شرایطی، حس بزرگ بودن به کودک دست داده و مایل به پنهان کردن اضطراب خود هستند و رقابت در کودکان شدید خواهد شد.
- خشم احساسی رایج در بین کودکان طلاق بوده که به خاطر عدم درک یا پذیرش این مسئله روی می‌دهد. کودکان اکثرا خشم خود را نشان نداده و همین سبب مشکلات بزرگ‌تری در آینده می‌شود. این خشم زمانی بیشتر می‌شود که دلایل طلاق روشن نباشد.
عوارض طلاق برای فرزندان
شناخت عوارض و تاثیر طلاق بر فرزندان به این خاطر مهم است که می‌تواند زمینه را برای بروز بسیاری از اختلالات رفتاری، روحی و روانی در زندگی فرد به وجود آورد. از شایع‌ترین عوارض مربوط به طلاق در بین دختران و پسران می‌توان اضطراب، پرخاشگری، عصیان، حسادت، بدبینی نسبت به دیگران، فرار از منزل، ترک تحصیل یا افت تحصیلی، بزهکاری و کج روی اجتماعی، ازدواج زودهنگام برای دختران، کمبود اعتماد به نفس، اختلال هویت، اعتیاد، فقر و ضعف سلامت جسمانی را نام برد.
این قضیه روی سلامت روانی فرد هم تاثیر گذاشته و باعث مشکلاتی مانند بی اشتهایی، کم خوابی، سو تغذیه، احساس درماندگی و سرخوردگی، حقارت ناشی از عدم دسترسی به کانون گرم خانواده و پرخوری می‌شود. پرخاشگری ناشی از نبود یکی از اعضای خانواده نیز مشکل دیگری است که کودکان زیادی با آن دست و پنجه نرم می‌کنند. در نهایت نداشتن قدرت اراده را باید نام برد که سبب پریشانی کودک می‌شود.
اقدامات لازم جهت کنار آمدن کودک با طلاق والدین
در خصوص رفتار مناسب در جدایی والدین راهکارهایی وجود دارد که بهتر است انجام شود:
- کودکان خود را واسطه بحث و موضوعات خود نکنید. کودکان در این شرایط دچار اضطراب و استرس می‌شوند.
- آرامش والدین در حضور کودک بسیار مهم است. مشکلات و تنش‌های رابطه را به صورت آشکار جلوی کودک نشان ندهید.
- رابطه بعد از طلاق را به یک رابطه دوستی با احترام و ارزش نگه دارید.
- توانمندی‌های کودک خود را به او گوشزد کنید و نگذارید قربانی طلاق شوند.
- احساس طرد شدگی از احساسات شایع در کودکان طلاق است در این شرایط به کودک خود حس امنیت دهید.
- برای رسیدگی و طی شدن روند طلاق حتما کودک را زیر نظر پزشک قرار دهید.
جمع‌بندی
اگر تصمیم نهایی خود را در مورد طلاق گرفته‌اید، باید آن را با آرامش و به صورت شفاف به کودک خود منتقل کنید. انتقال این پیام به صورت ناگهانی و بدون صبر و حوصله کافی، تاثیرات مخربی روی ذهن و روحیه کودکان در ادامه زندگی خواهد گذاشت.
همچنین به یاد داشته باشید که بعد از جدایی نیز باید برای کودکان خود به اندازه کافی زمان گذاشته و به آنها محبت کنید. رعایت نکات و ترفندهای ذکر شده در این مطلب از سلامت اول، تاثیر طلاق بر فرزندان را به حداقل خواهد رساند. بنابراین، توصیه می‌شود آنها را حتما جدی بگیرید.
سوالات متداول
1. آیا تاثیر طلاق بر فرزندان پسر و دختر متفاوت است؟
تحقیقات نشان می‌دهد تاثیرات جدایی والدین از هم در هر جنسیتی تفاوت داشته و باید از آنها آگاه بود.
2. شایع‌ترین تاثیرات طلاق در فرزندان چیست؟
احساس ناامنی و هراس نسبت به آینده، بلاتکلیفی، ترس از ترک شدن، احساس گناه و ناتوانی و ناامیدی از برجسته‌ترین مشکلاتی است که کودکان بعد از طلاق والدین تجربه می‌کنند.
3. طلاق و جدایی والدین چه تاثیری بر سلامت روان فرزندان دارد؟
مهم ترین چیزی که کودک ممکن است درگیر آن شود، این است که با طلاق والدین احساس اندوه زیادی در زندگی خود داشته و بعضا اعتقاد دارند که دیگر عضوی از یک خانواده نیستند.
4. طلاق والدین برای کودکان چه عوارضی دارد؟
عوارض مربوط به طلاق در بین دختران و پسران می‌تواند اضطراب، پرخاشگری، عصیان، حسادت، بدبینی نسبت به دیگران، فرار از منزل و خیلی مسائل دیگر را در برگیرد.
