نوجوانان همواره در معرض ابتلا به انواع اختلالات رفتاری نوجوانان از جمله افسردگی، اضطراب، اختلالات اشتها، انواع اعتیاد و غیره هستند. این اختلالات با علائمی مانند جدا شدن نوجوان از جامعه اطراف خود، علائم غم یا اضطراب، رفتارهای اغراق شده و غیره مشخص می‌شوند. به کمک تراپیست و متدهای درمانی از جمله گفتاردرمانی، آموزش مهارت‌ها به نوجوان و در برخی از موارد استفاده از دارو، میتوان اختلالات رفتاری نوجوانان را کنترل و درمان کرد.
اختلال رفتاری در نوجوانان
اختلالات رفتاری نوجوانان مانند مثبت گرایی سمی افراد یک امر شایع و رایج است. همه ما این دوران را با اختلالات رفتاری متعدد تجربه کرده‌ایم. دوران گذار از کودکی به نوجوانی همواره برای همه افراد با چالش‌هایی همواره است که برخی از نوجوانان این چالش‌ها را به‌صورت اختلالات رفتاری نشان می‌دهند. اختلالات رفتاری نوجوانان باید شناسایی و درمان شوند. در غیر این صورت ممکن است که در سنین بزرگسالی هم ادامه داشته باشند. برخی از نوجوانان همواره رفتارهای چالش برانگیزی از خود نشان می‌دهند که خطراتی برای آن‌ها در همان دوران ایجاد می‌کند.
چرا باید به اختلالات روانی و رفتاری در نوجوانان توجه کرد؟
امروزه از هر 5 تا 7 نوجوان یکی از آن‌ها نشانه‌های اختلالات رفتاری نوجوانان را دارا هستند. تشخیص اختلالات رفتاری مانند این امر نشان دهنده شیوع هر چه بیشتر اختلالات رفتاری در بین نوجوانان است. این آمار نشان میدهد که امروزه مشکلات رفتاری در بالاترین آمار خود قرار دارد. بنابراین لازم است که درخصوص بروز این مشکلات در نوجوان حساس بوده و در صورت مشاهده، اقدام به درمان آن بکنید. در این پروسه می‌توانید از خدمات پرستار بیمار نیز بهره‌مند شوید.
به نقل قول از سایت betterhealth:
شایع ترین اختلالات رفتار مخرب شامل اختلال نافرمانی مقابله ای (ODD)، اختلال سلوک (CD) و اختلال نقص توجه بیش فعالی (ADHD) است. این سه اختلال رفتاری علائم مشترکی دارند، بنابراین تشخیص آن می‌تواند دشوار و زمان‌بر باشد. یک کودک یا نوجوان ممکن است همزمان دو اختلال داشته باشد. سایر عوامل تشدید کننده می تواند شامل مشکلات عاطفی، اختلالات خلقی، مشکلات خانوادگی و سوء مصرف مواد باشد.
عوامل ایجاد اختلال رفتاری در نوجوانان
نظرات زیادی در خصوص دلایل ایجاد اختلالات رفتاری نوجوانان وجود دارند. هیچ کدام از این نظرات به‌تنهایی بروز اختلال روانی و رفتاری در نوجوانان را توجیه نمی‌کنند؛ اما در بروز این عارضه نقش دارند.
1. استفاده افراطی از صفحه نمایش و فناوری دیجیتال
افزایش استفاده از ابزار دیجیتال با افزایش آمار بروز اختلالات رفتاری در نوجوانان ارتباط مستقیم دارد. هرچه زمان بیشتری صرف استفاده از این محصولات شود؛ فرد زمان و انرژی کمتری برای رفتارهای سالم مانند دوستیابی و فعالیت‌های فیزیکی سالم صرف می‌کند. همین امر باعث بروز مشکلات رفتاری نوجوانان می‌شود.
علاوه بر این شبکه‌های اجتماعی همواره حجمی از استرس و فشار روانی را به فرد تحمیل می‌کند. نوجوانان در این شبکه‌ها همواره مورد قضاوت قرار می‌گیرند و فشار زیادی را تحمل می‌کنند. این مقایسه‌ها باعث می‌شود که فرد اعتمادبهنفس و عزت نفس کمتری داشته باشد و همواره زمینه‌ای برای بروز اختلالات رفتاری ایجاد شود.
2. انتظارات تحصیلی فزاینده
پیشرفت تحصیلی روزبهروز اهمیت بیشتری پیدا کرده و همین امر باعث رقابت بیشتر بین نوجوانان می‌شود. شرایط اقتصادی و نامطمئن رقابتی برای قبولی در دانشگاه و رقابت با دوستان سبب می‌شود که این فشار افزایش پیدا کند. در این شرایط نوجوانان در خصوص آینده خود دچار ابهامات زیادی می‌شوند و استرس اجتناب‌ناپذیری را تحمل می‌کنند. این اضطراب زمینه ایجاد نوجوانان انواع اختلالات رفتاری در نوجوانان می‌شود.
3. کاهش تاب‌آوری
مهارت سازگاری و کنار آمدن با موقعیت‌های مختلف در بین نوجوانان امروزی کمرنگ شده است. چرا که آن‌ها همواره راه فرار و تکیه‌گاهی برای هر کدام از شکست‌ها و ناامیدی‌های خود داشته‌اند. پس آن‌ها شانس کمتری برای افزایش مهارت تاب‌آوری و سرسختی خود دارند و با کوچک‌ترین مشکل احساسی دچار درماندگی می‌شوند.
4. رشد ناکافی قشر پیشانی و عدم هماهنگی ساختارهای مغزی
قشر پیشیانی در شکل‌گیری شخصیت و کنترل تکانه‌ها بسیار موثر است. در نوجوانان این قسمت هنوز به‌اندازه کافی رشد نداشته و به‌این‌ترتیب توانایی خود مدیریتی و کنترل خشم ندارند. همین امر زمینه بروز اختلالات رفتاری مانند رانندگی پرسرعت یا سومصرف مواد را ایجاد می‌کند. در این دوران هرکدام از بخش‌های مغز همزمان با هم رشد نمی‌کنند و هماهنگی بین آن‌ها وجود ندارد. این ناهماهنگی از دیگر دلایل بروز اختلالات رفتاری نوجوانان است.
5. عدم تعادل هورمونی
هورمون‌های مرتبط با بلوغ روی خلق‌و‌خو و اداره هیجانی نوجوانان تاثیر سو دارد. به‌عبارت دیگر نوجوانان همواره نوسانات خلقی را تجربه می‌کنند. این نوسانات معمولا ناشی از عدم تعادل هورمون‌های استروژن، پروژسترون و تستوسترون است. تحریک‌پذیری، اضطراب، افسردگی و تکانشگری از مهم‌ترین علائم عدم تعادل هورمون‌‌ها است.
علائم اختلال روانی و رفتاری نوجوانان
برخی از علائم اختلالات رفتاری نوجوانان و اختلال شناختی در کودکان درصورتی‌که شدت بیشتری داشته و در مدت زمان بیشتری ادامه پیدا کنند؛ می‌توانند خطرناک و هشداردهنده باشند. از مهم‌ترین علائم هشداردهنده اختلالات رفتاری نوجوانان عبارت‌اند از:
- احساس درماندگی و ناامیدی
- گریه بی‌دلیل
- تغییرات ناگهانی در رفتار
- بی‌اشتهایی و بی‌خوابی
- افت ناگهانی تحصیلی
- قطع ارتباط بی‌دلیل با دوستان و کمتر شدن تعاملات اجتماعی
- بروز مشکلات جسمانی از جمله سردرد، معده‌درد و کمردرد
- بروز رفتارهای پرخاشگرانه و علائم اختلالات رفتاری تخریبی مانند نرفتن به مدرسه، دزدی و درگیری
- نگرانی بیشازاندازه و مخرب در خصوص وزن و ظاهر
- خودزنی و اقدام به خودکشی
انواع اختلالات رفتاری در نوجوانان
برای اینکه نحوه درمان اختلالات رفتاری نوجوانان را بشناسید؛ لازم است که با انواع اختلالات رفتاری نوجوانان آشنا شوید. از رایج‌ترین انواع اختلالات رفتاری نوجوانان عبارت‌اند از:
1) اختلال رفتاری افسردگی
افسردگی از شایع‌ترین مشکلات رفتاری نوجوانان است. آمارها نشان می‌دهند که تقریبا نیمی از نوجوانان حداقل یک دوره افسردگی را تجربه کرده‌اند. رایج‌ترین علائم افسردگی در نوجوانان عبارت‌اند از:
- کاهش تمرکز
- افکار خودکشی
- خلق منفی
- نداشتن انرژی
- عزت نفس پایین
- عدم علاقه به فعالیت‌های روزمره
- کاهش تمرکز
- بیماری ptsd
اضطراب جزئی از زندگی هر روزه ما است. اختلالات اضطرابی علائمی مانند خستگی مزمن، در کودکان و نوجوانان را در پی دارد. برخی از نکات اهمیت بالینی اضطراب در بین کودکان را نشان میدهد.
- اضطراب روند صعودی داشته و هر روز در حال افزایش است
- افسردگی از نوجوانان انواع اختلالات رفتاری در نوجوانان است که باعث ایجاد خلل در روند انجام فعالیت‌های روزمره می‌شود.
- در اثر بروز این اختلالات رفتاری در نوجوانان تکانشگری و علائم پرخاشگری نوجوان افزایش پیدا می‌کند.
- ارتباطات و تعاملات اجتماعی کمتر می‌شوند.
- فرزندان بابت وجود این مشکل، احساس ناراحتی دارد.
- روزبهروز بابت مشکلات بیشتری ناراحت می‌شوند.
3) اختلالات خوردن
این اختلال باعث اشتباه زیاد یا کم می‌شود. کم‌اشتهایی روانی در برخی از کیس‌ها به مرگ‌و‌میر منجر می‌شود. این اختلال در نوجوانانی ایجاد می‌شود که به وزن خود حساسیت بیشازاندازه دارند و تا حد مرگ به خودشان گرسنگی می‌دهند. اختلال خوردن از خطرناک‌ترین انواع اختلالات رفتاری در نوجوانان و خیلی زود باید تحت درمان قرار بگیرد.
4) اختلال اعتیاد
نوجوانان ریسک‌پذیری بالایی دارند و دوست دارند هر چیزی را تجربه کند. همین امر آن‌ها را به سمت تجربه کردن مواد مخدر سوق میدهد. از طرفی مواد مخدر برای برخی از آن‌ها تبدیل به یک راه فرار از ناراحتی‌ها و اختلالات رفتاری دیگر مانند افسردگی، اضطراب، عدم اعتمادبهنفس و غیره می‌شود.
5) شخصیت مرزی
درصورتی که نوجوان نتواند هویت و جایگاه خودش را در دنیا تثبیت کند؛ امکان بروز اختلال شخصیت و خصوصا اختلال شخصیت مرزی بالا می‌رود. نداشتن یک هویت ثابت و سردرگمی ناشی از آن همچنین تکانشگری‌ها و بی‌ثباتی هیجانی در این دوران بالا می‌رود. آن‌ها عموما در ایجاد رابطه با دیگران به شدت مشکل دارند و به‌همین دلیل است که احساس ناتوانی و انزا و ناامیدی دارند.
6) اختلال شخصیت خودشیفته و نمایشی
آمار ابتلا به این دو اختلال رفتاری نوجوانان هم در دوران نوجوانی افزایش پیدا می‌کند و از شایع‌ترین اختلالات این دوران سنی است. نوجوانان معمولا در مقایسه با دیگر توانایی‌ها و دستاوردهای خود یک نگاه اغراق‌آمیز دارد و همین امر باعث ایجاد طرحواره استحقاق و خودشیفگی نوجوانان می‌شود. از طرفی از دلایل حساسیت آن‌ها در مقایسه با نظر و تفکر دیگران، گاهی نیاز به توجه و رفتارهای نمایشی است.
7) اختلال اسکیزوفرنی
معمولا اولین علائم اسکیزوفرنی در نوجوانی بروز می‌کند. اولین جرقه‌های این بیماری هم معمولا در زمان نوجوانی ایجاد می‌شوند. اختلال اسکیزوفرنی سبب می‌شود که نوجوانان درک درستی از واقعیت نداشته و رفتارهای غیرعادی نسبت به موضوعات مختلف داشته باشند.
8) وسواس فکری-عمل
در اوایل دوران نوجوانی و در سنین 10 تا 12 سالگی نوجوانان درگیر وسواس می‌شوند. تغییرات شیمی مغز، شروع سنین بلوغ و نوسانات هورمونی و همچنین تحمل فشارهای روانی از مهم‌ترین دلایل بروز وسواس فکری و عملی در نوجوانان است.
9) بازی‌های ویدئویی
این اختلال مشابه وابستگی به مواد مخدر یا قماربازی طوری است که نوجوان نمی‌تواند اشتیاقش برای انجام این بازی را کنترل کند. سازمان جهانی بهداشت به‌تازگی این مشکل را در لیست اختلالات رفتاری نوجوانان جای داده است. این اختلال در مواردی حتی بزرگسالان را هم درگیر می‌کند.
درمان اختلالات رفتاری نوجوانان
هر مشکلی درمان خاص خودش را دارد. اختلالات رفتاری نوجوانان نیز متدهای درمانی متعددی دارند. رایج‌ترین راهکارها برای درمان اختلالات رفتاری نوجوانان، درمان شناختی رفتاری و دارودرمانی یا ترکیبی از هر دو است. از رایج‌ترین متدهای درمانی اختلالات رفتاری نوجوانان عبارت‌اند از:
- آموزش خانواده برای درک بهتر اختلالات رفتاری نوجوانان
- آموزش مهارت‌های مختلف به نوجوانان
- درمان شناختی و رفتاری
- تجویز دارو در موارد خاص
پیشگیری از اختلال رفتاری در نوجوانان
دانستن این که چه عواملی باعث اختلال رفتاری در نوجوانان می‌شود، تا حد زیادی می‌تواند از بروز آن جلوگیری کند. عامل مهم دیگری که ممکن است منجر به خشونت رفتاری فرد در دوران نوجوانی شود، شیوه زندگی او در دوران کودکی است. در اوایل کودکی با نظم بخشیدن به رفتار کودک میتوان از خشونت وی در دوران نوجوانی جلوگیری کرد.
محدودکردن کودک برای جلوگیری از قرارگرفتن در معرض خشونت‌های رسانه‌ای و بازی‌های ویدئویی کمک‌کننده است. این محدودیت‌ها باید با شیوه مناسب و عاری از خشونت اعمال شود تا مؤثر و مثبت باشد. بررسی‌ها نشان میدهد قرارگرفتن کودکان در معرض خشونت، حساسیت آن‌ها را به خشونت کاهش میدهد و باعث می‌شود خشونت را به‌عنوان بخشی از زندگی بپذیرند.
لازم است کودکان در محیط مدرسه امنیت داشته باشند و به آن‌ها آموزش داده شود تاحدامکان از محیط‌ها و موقعیت‌های خطرساز و پرتنش دور شوند. تاثیر مدرسه در سلامت روان دانش آموزان و همچنین سبک فرزندپروری که فرزندان در تعیین قوانین و انتظارات خانواده مشارکت دارند، در گسترش رفتارهای بالغانه در دوران حساس نوجوانی نقش بسزایی دارد.
سخن آخر
نوجوانی همواره سن پرچالشی است. در این سن معمولا شاهد انواع اختلالات رفتاری نوجوانان هستیم. بیشتر نوجوانان به‌نسبت شرایط ژنتیکی، اجتماعی و سنی درگیر انواع مشکلات و اختلالات رفتاری هستند. در این دوران انواع اختلالات رفتاری نوجوانان مانند افسردگی، اختلالات اضطراب، اختلال افسردگی، وسواس، اسکیزوفرنی و غیره در کمین نوجوانان است. نوسانات هورمونی، چالش‌های زندگی نوجوان و مواردی ازاین‌دست زمینه بروز مشکلات رفتاری نوجوانان را ایجاد می‌کند. معمولا با تراپی و در موارد شدیدتر، مصرف دارو میتوان این اختلالت را درمان کرد.
سوالات متداول
1. شایع‌ترین مشکلات رفتاری و روانی نوجوان چیست؟
افسردگی، اضطراب، اعتیاد به بازی‌های کامپیوتری، اختلال اشتها، سومصرف مواد، شخصیت مرزی، شخصیت خودشیفته، شخصیت نمایشی، وسواس و اسکیزوفرنی شایع‌ترین اختلالات رفتاری نوجوانان هستند.
2. چطور بروز اختلالات رفتاری نوجوانان را در نوجوانان تشخیص دهیم؟
علائم هشداردهنده بروز اختلال در نوجوانان شامل احساس ناامیدی، گریه بی‌دلیل، نوسانات رفتاری، گوشه‌گیری و دوری از دوستان، افکار خودکشی و غیره است.
3. چه عواملی باعث اختلال رفتاری در نوجوانان می‌شود؟
مصرف مواد مخدر، فقر، الگوبرداری و تربیت غلط از عوامل ایجاد کننده اختلالات رفتاری نوجوانان است.
4. انواع اختلالات رفتاری در نوجوانان شامل چه مواردی می‌شود؟
اضطراب، اختلال اعتیاد، و اختلال رفتاری افسردگی از انواع اختلالات رفتاری در نوجوانان است.
5. علت گریه بی دلیل نوجوان ها چیست؟
تغییرات هورمونی، استرس‌های اجتماعی، تغییرات جسمی، کمبود خواب، احساس تنهایی و … از دلایل عمده این مشکل است.
