یکی از مسائل حیاتی و ضروری برای رشد و تکامل نوزاد، انجام چکاپ کودکان و نوزادان در سه سال اول زندگی آن‌هاست. در حقیقت این چکاپ‌ها روند رشد و سلامت فیزیکی کودکان را مورد بررسی قرار می‌دهند و از این طریق، در رشد صحیح و سلامت کودک تأثیر می‌گذارند.
به همین دلیل، در ادامه مقاله به بررسی چکاپ‌های مورد نیاز کودکان در سال‌های اولیه زندگیشان خواهیم پرداخت. در صورتی که نیاز به پرستاری کودک خود دارید، می‌‌توانید از طریق شرکت خدمات پرستاری کمک گرفته و اطلاعات بیشتری را کسب نمایند.
اهمیت چکاپ نوزاد و کودک چیست؟
نوزادان بسیار آسیب پذیرند و توانایی صحبت کردن هم ندارند. به همین دلیل اگر دچار هرگونه مشکل یا بیماری شوند نمی توانند بروز دهند و بیماری می تواند به راحتی پیشرفت کند. این درحالیست که بسیاری از امراض و بیماری ها در زمان نوزادی یا بسیار راحت تر درمان می شوند یا قابل پیشگیری هستند. انواع بیماری های قلبی و عصبی را می توان در زمان نوزادی تشخیص داد و درمان موثری برای آن آغاز کرد.
اهمیت دیگر چکاپ نوزاد آن است که شما می توانید روند رشد نوزاد خود را مورد برسی تخصصی قرار دهد و چنانچه استباهی از بابت تغذیه و یا مراقبت از نوزاد از شما سر زده است و نا دانسته در حال تکرار آن هستید، به موقع متوجه شوید و روند درست را پیش بگیرید.
چکاپ کودک چگونه است؟
تمامی کودکان در طول زندگی خود برای برخورداری از سلامت فیزیکی و عاطفی، نیازمند انجام چکاپ‌های مختلف هستند. در حقیقت چکاپ کودک، باعث می‌شود تا نوزاد از تمامی جوانب مورد بررسی قرار گیرد و حتی در صورت وجود بیماری پنهان، طی این بررسی‌ها درمان شود. وجود پرستار کودک در طی این فرایند کمک شایانی به انجام بهتر چکاپ‌ها می‌کند. فراموش نکنید که وزن گیری نوزاد را هم مورد چکاپ قرار دهید.
چکاپ نوزاد به طور کلی در سنین ۲ هفتگی، ۲ ماهگی، ۴ ماهگی، ۶ ماهگی، ۹ ماهگی، ۱۲ ماهگی، ۱۵ ماهگی، ۱۸ ماهگی، ۲ سالگی، ۲. ۵ سالگی، ۳ سالگی، ۴ سالگی و ۵ سالگی صورت می‌گیرد.
انواع چکاپ کودکان
در حقیقت چکاپ نوزاد، از بدو تولد شروع می‌شود و تا دوران نوجوانی ادامه خواهد داشت. طی بررسی‌های موجود در این چکاپ‌ها، وضعیت کودک مورد ارزیابی قرار می‌گیرد و از بروز بیماری‌ها جلوگیری می‌شود. به طور معمول، چکاپ‌ها و آزمایش‌های مربوط به کودکان به شکل زیر است:
| زمان | نوع چکاپ |
| بدو تولد تا یک ماهگی |
بررسی قد، وزن و دور سر بررسی سلامت چشم، قلب، دست و پا بررسی شنوایی آموزش نحوه شیردهی به مادر تزریق واکسن |
| یک ماهگی |
تزریق واکسن بررسی نوه شیردهی معاینات فیزیکی |
| دو ماهگی | تزریق واکسن
بررسی سلامت جسمی و روحی |
| چهار ماهگی |
تزریق واکسن آزمایش خون بررسی تغذیه کودک معاینات فیزیکی آموزش‌هایی جهت رویش دندان نوزاد |
| شش ماهگی |
تزریق واکسن بررسی رویش دندان‌ها بررسی غذای کمکی کودک |
| شش ماهگی |
تزریق واکسن بررسی رویش دندان‌ها بررسی غذای کمکی کودک |
| شش ماهگی |
آزمایش خون بررسی روند تکاملی نوزاد |
| پانزده ماهگی | بررسی روند رشد |
چکاپ هنگام تولد تا یک ماهگی
پس از تولد نوزاد، چکاپ‌های مربوطه توسط فرد متخصص و یا پرستار انجام می‌شود. در این چکاپ، ابتدا قد، وزن و دور سر نوزاد اندازه‌گیری می‌شود. همچنین در روز اول، میزان دفع ادرار و مدفوع نوزاد مورد بررسی قرار می‌گیرد.
علاوه براین، نحوه صحیح شیردهی به مادر آموزش داده شده و نحوه شیرخوردن نوزاد نیز ارزیابی می‌شود. از سوی دیگر، چکاپ نوزادان در بیمارستان شامل معاینه چشم‌ها، صدای ضربان قلب، بررسی نبض و بندناف، پا‌ها و باسن و انجام تست شنوایی نیز می‌شود. در این چکاپ، برنامه واکسیناسیون نیز به والدین ارائه می‌شود تا بر اساس زمان‌بندی مناسب، نوزاد را جهت تزریق واکسن به مراکز درمانی ببرند.
چکاپ نوزاد در یک ماهگی
در چکاپ یک ماهگی علاوه بر تزریق دوز موردنیاز واکسن‌ها، سؤالاتی در زمینه شیردهی و دفع مدفوع و گریه و کولیک نوزاد پرسیده می‌شود تا روند تکاملی وی در جدولی ثبت شود.
چکاپ کودک دو ماهگی
در چکاپ دوماهگی، نوزاد برای بررسی سلامت جسمی و روحی، تحت معایناتی قرار می‌گیرد. همچنین در این چکاپ سایر دوز‌های موردنیاز واکسن نیز تزریق می‌شود.
چکاپ چهار ماهگی کودکان
در چکاپ چهارماهگی، فرد متخصص از تزریق دوز‌های قبلی واکسن به نوزاد اطمینان حاصل می‌کند. علاوه براین، در این چکاپ آزمایش خون گرفته‌می‌شود تا نوزاد از لحاظ کم‌خونی مورد ارزیابی قرار گیرد که از ان به عنوان غربالگری هماتوکریت و هموگلوبین نیز یاد می‌شود.
در این فرایند، از مادر سؤالاتی در زمینه اینکه آیا کودک چیز دیگری به غیر از شیر مادر و یا شیر خشک مصرف می‌کند یا خیر؟ سوال می‌شود. زیرا برخی مواد تأثیر زیادی بر کم‌خونی نوزاد در چکاپ کودک دارند. همچنین، معاینات فیزیکی مانند اندازه‌گیری دور سر، قد و وزن نیز انجام شده و اطلاعاتی در زمینه رویش دندان‌ها نیز به مادر داده‌می‌شود.
چکاپ شش ماهگی نوزادان
در چکاپ شش ماهگی نوزاد که یکی از مهم‌ترین چکاپ‌های کودکان بشمار می‌رود، دوز‌های موردنیاز واکسن به کودک تزریق می‌شود و سؤالات مختلفی در زمینه رویش دندان‌ها و یا شروع غذا کمکی از مادر پرسیده‌می‌شود.
چکاپ نه ماهگی کودکان
در چکاپ نه ماهگی نیز دوز‌های مربوطه واکسن به نوزاد تزریق می‌شوند. در این چکاپ نوزاد، غربالگری رشد صورت می‌گیرد. به این طریق که سؤالاتی در این زمینه از مادر پرسیده‌می‌شود تا فرد متخصص بتواند روند رشد و تکامل نوزاد را مورد بررسی قرار دهد.
همچنین در این چکاپ، اطلاعاتی در زمینه حس بینایی و شنوایی کودک نیز کسب می‌شود. در صورت نیاز به انجام بررسی‌های بیشتر، فرد متخصص آزمایشات و غربالگری‌های بیشتری را برای کودک درخواست می‌دهد.
چکاپ دوازده ماهگی نوزاد
در چکاپ دوازده ماهگی از کودک به صورت ناشتا خون گرفته‌می‌شود تا کم‌خونی و فشار خون او مورد ارزیابی قرار گیرد. در این چکاپ کودکان لازم است تا در حدود ۸ ساعت ناشتا باشند. از طرفی دیگر در چکاپ دوازده ماهگی، سؤالاتی در زمینه فرایند رشد، رفتار و تغذیه کودک، پرسیده می‌شود تا روند تکاملی او بررسی شود.
چکاپ کودک پانزده ماهه
در چکاپ پانزده ماهگی، سؤالاتی در زمینه رشد و رفتار کودک مطرح می‌شود مانند روی پنجه راه رفتن کودک طبیعی است یا خیر، همچنین میزان رشد کودک از طریق اندازه‌گیری قد و وزن نیز مورد بررسی قرار می‌گیرد.
چکاپ براساس آزمایش خون نوزادان
برخی از آزمایشات در چکاپ نوزادان به منظور بررسی وضعیت سلامتی آن‌ها ضروری است. برخی از مهم‌ترین این آزمایشات عبارت است از:
- شمارش کامل سلول‌های خونی یا CBC
- آزمایش هموگلوبین
- آزمایشات بیوشیمیایی
- آزمایش گروه خونی
- آزمایش چربی خون
- آزمایش قندخون
- آزمایش ادرار
اقدامات پس از چکاپ کودک و نوزادان
لازم است پس از انجام چکاپ نوزادان، نکاتی را مدنظر داشته باشید:
- پس از تزریق واکسن، بهتر است در روز اول از کمپرس سرد و روز دوم از کمپرس گرم استفاده نمایید. البته باید توجه داشت که اینکار با احتیاط انجام شود و به صورت مستقیم بر روی محل تزریق قرار نگیرد.
- پس از تزریق واکسن در صورت بروز تب از قطره استأمینوفن استفاده می‌شود که میزان آن توسط فرد متخصص بیان خواهد شد.
- پس از هر چکاپ، بهتر است کودک را در وضعیت آرام قرار دهید و یا او را در آغوش بگیرید تا حس امنیت کند.
انجام چکاپ نوزادان مسأله بسیار ضروری است که باید توسط والدین جدی گرفته‌شود. این چکاپ‌ها باعث می‌شود تا نوزاد از نظر هرگونه خطر احتمالی، بررسی شود و در صورت نیاز تحت درمان قرار گیرد. در طی این چکاپ‌ها، والدین می‌توانند سؤالات و ابهامات خود را در زمینه‌های مختلف همچون تنبلی چشم در کودکان، خواب کودک و… نیز مطرح نمایند و از این طریق به اطلاعات لازم دست پیدا کنند.
سؤالات متدوال
چکاپ کودک از چه زمانی انجام می‌شود؟
از بدو تولد نوزادان لازم است چکاپ‌های مربوطه انجام شود.
آیا در چکاپ نوزاد، نیاز به انجام آزمایش خون است؟
با توجه به اینکه انواع مختلفی از چکاپ‌ها در بازه‌های زمانی مختلفی برروی نوزاد انجام می‌شود، در برخی از این چکاپ‌ها لازم است آزمایش خون نیز از نوزاد گرفته‌شود.
چکاپ کودکان، در چند مرحله انجام می‌شود؟
چکاپ به طور کلی در سنین ۲ هفتگی، ۲ ماهگی، ۴ ماهگی، ۶ ماهگی، ۹ ماهگی، ۱۲ ماهگی، ۱۵ ماهگی، ۱۸ ماهگی، ۲ سالگی، ۲. ۵ سالگی، ۳ سالگی، ۴ سالگی و ۵ سالگی صورت می‌گیرد که شامل سیزده مرحله است.
