مراقبت از بیمار مبتلا به اسکیزوفرنی اغلب توسط اعضای خانواده یا پرستار بیمار در منزل انجام میشود. پرستار بیمار مبتلا به اسکیزوفرنی نقش مهمی در زندگی او ایفا مینماید زیرا با راهنمایی و مراقبت صحیح از یک بیمار روانی، فرد قادر خواهد بود به زندگی مستقل خود ادامه دهد.
گاهی ممکن است مراقبان و اعضای خانواده فرد مبتلا به اسکیزوفرنی، احساس ناامیدی، استرس و درماندگی را تجربه کنند. لازم است اعضای خانواده و پرستار بیمار طیف در مورد این بیماری اطلاعات لازم را کسب نمایند و از طیف وسیعی از رفتارهایی را که در این بیماری ظاهر می شوند آگاهی داشته باشند .
بهترین روش مراقبت از بیمار مبتلا به اسکیزوفرنی و دیگر اختلالات روانی این است که اقدامات مراقبتی باید به روشی انجام شود که بیمار احساس نکند که به حریم خصوصی او تجاوز شده و دچار استرس اضافی نشود. تنها در صورتی که پرستار بیمار از روشهای تخصصی مراقبتی استفاده نماید بیمار می تواند از شانس خوبی برای بهبود و رشد روانی بهره مند شود.
تشخیص نوع مراقبت از بیمار اسکیزوفرنی
تشخیص نوع مراقبت از بیمار مبتلا به اسکیزوفرنی مستلزم مشاهده دو یا چند مورد از معیارهای زیر برای حداقل یک دوره یک ماهه است:
- توهمات
- پراکنده گویی
- رفتار به شدت آشفته یا کاتاتونیک
- کاهش بیان عاطفی
علاوه بر این، فرد در محل کار، روابط بین فردی یا خود مراقبتی برای مدت زمان قابل توجهی دچار اختلال شده است. همچنین، علائم بیماری باید حداقل شش ماه طول کشیده باشد. برای تشخیص اسکیزوفرنی، همچنین لازم است احتمال وجود سایر بیماری ها با علائم مشابه را رد نمود. مانند اختلال اسکیزوافکتیو، اختلال دوقطبی، اختلال افسردگی با ویژگیهای روان پریشی، مصرف مواد، طیف اوتیسم یا اختلالات ارتباطی.
بنابه گفته های سایت verywellmind :
مراقبت از اسکیزوفرنی اغلب توسط اعضای خانواده یا سایر افراد نزدیک انجام می شود و نقش مهمی در اطمینان از اینکه افراد مبتلا به این بیماری روانی قادر به زندگی کامل هستند ایفا می کند. با این حال، طبیعی است که مراقبان افراد مبتلا به اسکیزوفرنی وقتی در این نقش قرار می گیرند، احساس ناامیدی، استرس و درماندگی را تجربه کنند.
نه تنها باید سریعاً بیماری و طیف وسیعی از رفتارهایی را که می تواند شامل شود بیاموزید و درک کنید، بلکه باید تعیین کنید که چگونه می توان بهترین مراقبت را بدون غلبه بر یا ایجاد استرس بی مورد ارائه کرد. این یک عمل متعادل کننده ظریف است که چنین نیست. آسان، حداقل می گویند. با این حال، هنگامی که به درستی انجام شود، بهترین شانس را برای فرد مبتلا به اسکیزوفرنی فراهم می کند.
اثرات مختلف رفتار با بیمار اسکیزوفرنی
اثرات مختلف رفتار با بیمار اسکیزوفرنی فراتر از معیارهای تشخیصی است، فرد مبتلا به اسکیزوفرنی تعدادی از علائم بیماری را نشان می دهد که بر زندگی روزمره وی تأثیرات منفی می گذارد که شامل موارد زیر است:
- واکنش نامناسب به موقعیت ها (مثلاً خندیدن به اخبار غم انگیز)
- الگوی خواب مختل شده
- خشم، اضطراب، افسردگی یا فوبیا
- احساس از خودبیگانکی
- احساس اینکه اتفاقات اطرافشان واقعی نیستند
- مشکلات زبان، حافظه و عملکرد اجرایی
- ناتوانی از درک اینکه علائم او ناشی از بیماری است
- عدم تفسیر صحیح موقعیتهای اجتماعی
- خصومت یا تهاجمی شدن نسبت به دیگران
اسکیزوفرنی در سالمندان با علائم شدیدتری همراه بوده و نیاز به مراقبت جدی تری دارند؛ به عنوان یک پرستار سالمند در منزل تهران، هرچه بیشتر در مورد فتار با بیمار اسکیزوفرنی بدانید، برای کمک به بیمار و اعضای خانواده او مجهزتر خواهید بود. لازم است با یادگیری علائم بیماری، روشهای درمان، پیش آگهی از علایم عود بیماری و سایر جزئیات برای موثر بودن در این نقش آماده تر شوید.
مراقبت از بیمار اسکیزوفرنی
مراقبت از بیمار اسکیزوفرنی نیازمند توجه به جنبههای مختلف جسمانی، روانی و اجتماعی است. افراد مبتلا به اسکیزوفرنی ممکن است دچار توهمات، هذیانها و مشکلات شناختی شوند که میتواند زندگی روزمره آنها را مختل کند. برای مراقبت موثر، ایجاد یک محیط پایدار و حمایتی بسیار حیاتی است. خانواده و نزدیکان باید از علائم و نشانههای بیماری آگاه باشند و در مواقع بحرانی با پزشک یا متخصصان سلامت روان مشورت کنند. پیگیری منظم درمان دارویی و حضور در جلسات درمانی نیز از اهمیت ویژهای برخوردار است.
همچنین، ایجاد یک شبکه حمایتی قوی میتواند به بهبود مراقبت از بیمار اسکیزوفرنی کمک کند. این شبکه شامل خانواده، دوستان و گروههای حمایتی است که میتوانند حمایت عاطفی و عملی ارائه دهند. فعالیتهای روزانه، تمرینهای ذهنی و فیزیکی منظم، تغذیه سالم و خواب کافی نیز نقش مهمی در مدیریت بیماری دارند.
ارائه فرصتهایی برای تعامل اجتماعی و تشویق به شرکت در فعالیتهای اجتماعی میتواند به کاهش احساس انزوا و بهبود حالت روحی بیمار کمک کند. در نهایت، توجه به نیازهای فردی هر بیمار و همکاری نزدیک با تیم درمانی، کلید اصلی موفقیت در مراقبت از بیمار اسکیزوفرنی است.
چگونه بهترین رفتار با بیمار اسکیزوفرنی را داشته باشیم
برای داشتن بهترین رفتار با بیمار اسکیزوفرنی، باید رویکردی حمایتی و بدون قضاوت داشته باشید. این بیماران به توجه و احترام نیاز دارند و باید احساس کنند که درک میشوند. در ادامه به برخی نکات مهم برای برقراری ارتباط و رفتار مناسب با این بیماران اشاره میکنیم:
- ایجاد محیط امن و پایدار: یکی از مهمترین مواردی که حین نگهداری از بیمار اسکیزوفرنی باید بدانید آن است که ایجاد یک محیط آرام و بدون تنش میتواند به کاهش استرس و اضطراب بیمار کمک کند. سعی کنید تا حد امکان از تغییرات ناگهانی و غیرقابل پیشبینی پرهیز کنید.
- گوش دادن فعال: به صحبتهای بیمار با دقت گوش دهید و نشان دهید که به احساسات و نگرانیهای او اهمیت میدهید. از قطع کردن صحبتهای او خودداری کنید و با جملات کوتاه و تشویقآمیز نشان دهید که گوش میدهید و او را درک میکنید.
- توجه به احساسات: احساسات بیمار را جدی بگیرید و به او نشان دهید که درک میکنید. حتی اگر برخی از باورهای او غیرواقعی به نظر برسند، نباید آنها را نادیده بگیرید یا به او بخندید. بهتر است به جای چالش کردن باورهای او، با آرامش و همدلی صحبت کنید.
- تشویق به درمان: بیماران اسکیزوفرنی نیازمند درمان مداوم و پیگیری داروها هستند. آنها را تشویق کنید که جلسات درمانی و ویزیتهای پزشکی خود را منظم پیگیری کنند و به مصرف داروهای تجویز شده پایبند باشند.
- حمایت اجتماعی و فعالیتهای مثبت:بیماران را تشویق کنید که در فعالیتهای اجتماعی و سرگرمیهای سالم شرکت کنند. این فعالیتها میتواند به بهبود حالت روحی و کاهش احساس انزوا کمک کند.
- صبر و تحمل:
- برخورد با بیماران اسکیزوفرنی ممکن است گاهی چالشبرانگیز باشد. نیاز به صبر و تحمل زیادی دارید. تلاش کنید تا در مقابل رفتارهای غیرمنطقی یا چالشبرانگیز، آرامش خود را حفظ کنید و به یاد داشته باشید که این رفتارها بخشی از بیماری هستند.
نقش مهم پرستار برای بیمار اسکیزوفرنی
پرستاران نقش بسیار مهم و چندبعدی در مراقبت از بیماران مبتلا به اسکیزوفرنی دارند. این نقش شامل ارائه مراقبتهای جسمانی، روانی و اجتماعی به بیماران است. در ادامه به برخی از وظایف و مسئولیتهای کلیدی پرستاران در این زمینه اشاره میشود:
- ارزیابی و نظارت مداوم: پرستاران به طور منظم وضعیت جسمانی و روانی بیماران اسکیزوفرنی را ارزیابی میکنند. این ارزیابی شامل نظارت بر علائم بیماری، عوارض جانبی داروها و تغییرات رفتاری بیمار است. پرستاران میتوانند اطلاعات مهمی را به تیم درمانی ارائه دهند تا برنامه درمانی مناسبی تدوین شود و در صورت نیاز، تغییرات لازم اعمال شود.
- مدیریت داروها و پایبندی به درمان: پرستاران مسئول تجویز و نظارت بر مصرف داروهای بیماران هستند. آنها به بیماران آموزش میدهند که چگونه داروهای خود را به درستی مصرف کنند و در صورت بروز عوارض جانبی یا مشکلات دیگر، به موقع اقدام کنند. همچنین، پرستاران میتوانند به بیماران و خانوادههایشان در درک اهمیت پایبندی به درمان دارویی و مراجعه منظم به پزشک کمک کنند.
- حمایت روانی و عاطفی: پرستاران نقش مهمی در ارائه حمایت روانی و عاطفی به بیماران اسکیزوفرنی دارند. آنها با بیماران صحبت میکنند، به نگرانیها و مشکلات آنها گوش میدهند و به آنها کمک میکنند تا با استرسها و چالشهای روزمره بهتر کنار بیایند. ایجاد یک رابطه اعتمادآمیز با بیمار میتواند به بهبود حالت روحی و کاهش اضطراب و تنش کمک کند.
- آموزش و توانمندسازی بیماران و خانوادهها: پرستاران به بیماران و خانوادههایشان آموزشهای لازم را درباره بیماری اسکیزوفرنی، علائم، روشهای مدیریت و پیشگیری از عود بیماری ارائه میدهند. این آموزشها میتواند شامل راهکارهای مقابله با استرس، تکنیکهای آرامسازی و روشهای بهبود کیفیت زندگی باشد.
- هماهنگی مراقبتها و ایجاد شبکه حمایتی: پرستاران به عنوان پل ارتباطی بین بیمار و دیگر اعضای تیم درمانی عمل میکنند. آنها هماهنگی لازم بین پزشکان، روانشناسان، مددکاران اجتماعی و سایر متخصصان را برای ارائه یک مراقبت یکپارچه و جامع فراهم میکنند. همچنین، پرستاران میتوانند به ایجاد و تقویت شبکههای حمایتی اجتماعی برای بیماران کمک کنند.
- پیشگیری و آموزش جامعه: پرستاران میتوانند در برنامههای آموزشی و آگاهیبخشی به جامعه شرکت کنند و اطلاعات لازم را درباره اسکیزوفرنی و نحوه حمایت از بیماران به جامعه منتقل کنند. این اقدامات میتواند به کاهش استیگما و تبعیض نسبت به بیماران اسکیزوفرنی کمک کند.
نیازهای اساسی بیمار مبتلا به اسکیزوفرنی
یک فرد مبتلا به اسکیزوفرنی ممکن است برای کارهای اساسی زندگی روزمره به کمک نیاز داشته باشد و لازم است پرستار این بیماران دارای توانایی سازماندهی و انظباط مناسبی باشند. ممکن است لازم باشد در مواردی مانند برنامه ریزی قرار ملاقات با پزشک، رانندگی تا مطب پزشک، طراحی برنامههای روتین و فراهم نمودن محیطی قابل پیش بینی و تعیین اهداف واقع بینانه به بیمار کمک نمایید.
کنترل داروهای مهم بیمار اسکیزوفرنی
فرد مبتلا به اسکیزوفرنی احتمالاً داروهای تجویزی خاصی را مصرف میکند. از این جهت تعدادی از وظایف پرستار این بیماران مربوط به نظارت به مدیریت داروهای مصرفی آنها می باشد که شامل موارد زیر است:
- دارو دادن به بیمار
- نظارت بر مصرف دارو
- آگاهی از عوارض جانبی داروها و اطلاع رسانی به پزشک یا روانپزشک در صورت مشاهده آنها
- تشویق فرد مبتلا به اسکیزوفرنی به مصرف منظم داروهای خود
- استفاده از تقویم دارویی برای پیگیری مصرف داروها
- تشویق به استفاده از جعبه تقسیم قرص یا تایمر
- کمک به تزریق داروها
- کسب آگاهی از تداخلات دارویی
- تهیه فهرستی از داروها و مکملهای ی که توسط بیمار مصرف می شوند
- اطمینان از عدم مصرف الکل و مواد مخدر توسط بیمار
اهمیت همکاری بیمار در روند درمان
لازم است فرد مبتلا به اسکیزوفرنی تا حد ممکن در روند درمان بیماری همکاری و مشارکت نماید. یادگیری مهارتهای زندگی، یا مهارتهای اجتماعی تاثیرات شایانی در بهبود کیفیت زندگی بیمار دارد. نقش پرستار بیمار اسکیزوفرنی می تواند شامل کمک به بیمار در برخورداری از درمان مناسب، اطمینان از ادامه مراحل درمان یا کمک به انجام اقدامات درمانی در منزل یا جامعه باشد.
استفاده از روش های خود مراقبتی
انجام اقدامات خود مراقبتی مناسب هم برای فرد مبتلا به اسکیزوفرنی و هم برای پرستار او بسیار ضروری و مهم است. چند نمونه از اقدامات خودمراقبتی شامل موارد زیر است:
- ورزش روزانه حداقل 30 دقیقه
- پیروی از رژیم غذایی سالم و متعادل
- عدم مصرف الکل یا مواد مخدر
- وقت گذرانی با دوستان مناسب
- برخورداری از خواب کافی
- مشارکت در فعالیتهای لذت بخش
- استفاده از تکنیکهای ذهن آگاهی یا تنفس عمیق
- تقویت حس شوخ طبعی
به یاد داشته باشید که این بیماری از نظر احساس ناامیدی، عصبانیت، ترس، گناه یا درماندگی بر بیمار و اطرافیان او تأثیرات عاطفی منفی خواهد گذاشت. لازم است فرد مبتلا به اسکیزوفرنی احساسات منفی خود را بپذیرید تا به جای نادیده گرفتن مشکل، راههایی برای کنار آمدن با آن پیدا کند.
9 نکته مهم مراقبت از بیمار اسکیزوفرنی
مراقبت از بیمار اسکیزوفرنی نیازمند توجه و دقت در جنبههای مختلف جسمانی، روانی و اجتماعی است. در ادامه به برخی از نکات مهم مراقبت از بیماران اسکیزوفرنی اشاره میکنیم:
- پیگیری منظم درمان دارویی: مصرف منظم داروهای تجویز شده توسط پزشک برای کنترل علائم اسکیزوفرنی بسیار حیاتی است. خانوادهها و مراقبان باید اطمینان حاصل کنند که بیمار داروهای خود را به موقع و به میزان مناسب مصرف میکند.
- آموزش و آگاهی: بیماران و خانوادههای آنها باید درباره بیماری اسکیزوفرنی، علائم، علل و روشهای درمان آن آگاهی کافی داشته باشند. این آگاهی میتواند به مدیریت بهتر بیماری و کاهش ترس و نگرانیها کمک کند.
- حمایت روانی و عاطفی: ایجاد یک محیط پایدار و حمایتکننده برای بیمار اهمیت زیادی دارد. بیماران نیاز به شنیده شدن و درک شدن دارند. به نگرانیها و مشکلات آنها گوش دهید و با همدلی و بدون قضاوت با آنها رفتار کنید.
- ایجاد یک روال منظم: ایجاد یک روال روزانه منظم میتواند به کاهش استرس و بهبود وضعیت روانی بیمار کمک کند. این روال میتواند شامل فعالیتهای روزمره، ورزش، تغذیه سالم و خواب منظم باشد.
- پیشگیری از عود بیماری: پرهیز از محرکهایی که میتواند منجر به عود بیماری شود، بسیار مهم است. این محرکها میتواند شامل استرسهای شدید، مصرف مواد مخدر و الکل، و عدم مصرف منظم داروها باشد.
- تشویق به تعاملات اجتماعی: بیماران اسکیزوفرنی نباید در انزوا زندگی کنند. تشویق آنها به شرکت در فعالیتهای اجتماعی و گروههای حمایتی میتواند به بهبود وضعیت روحی و کاهش احساس تنهایی کمک کند.
- مراقبت از خود مراقب: پرستاران بیماران اسکیزوفرنی باید به مراقبت از خود نیز توجه کنند. حمایت از بیمار میتواند استرسزا باشد، بنابراین مهم است که مراقبان نیز استراحت کافی داشته باشند و از منابع حمایتی استفاده کنند.
- مدیریت بحران: در مواقع بحران، مانند دورههای تشدید علائم، برنامهای برای مدیریت بحران داشته باشید. این برنامه میتواند شامل شماره تماسهای ضروری، اطلاعات مراکز درمانی و روشهای آرامسازی بیمار باشد.
- استفاده از خدمات تخصصی: بهرهگیری از خدمات تخصصی مانند مشاوره روانشناسی، کاردرمانی و گروههای حمایتی میتواند به بهبود وضعیت بیمار کمک کند. تیم درمانی میتواند برنامههای درمانی مناسبی را براساس نیازهای خاص بیمار تنظیم کند.
اهمیت کسب آمادگی در مواقع بحرانی
یکی از نکات مهم در مراقبت از بیمار مبتلا به اسکیزوفرنی داشتن آمادگی برای شرایط بحرانی است؟ اولین چیزی که باید در مورد آن آمادگی کسب نمایید آگاهی از علائم عود بیماری است که شامل مشکلات خواب، کناره گیری اجتماعی، عدم رعایت بهداشت فردی، پارانویا، خصومت، توهم و غیره است. لازم است پرستار فرد مبتلا به اسکیزوفرنی، بداند که در یک موقعیت بحرانی چه کاری باید انجام دهد.
اقدامات کلیدی پرستار در مواقع بحرانی :
- دسترسی به اطلاعات تماس ضروری (پزشک، درمانگر، بیمارستان، خانواده و دوستان)
- طرحی برای نحوه برخورد با روان پریشی حاد ( حفظ آرامش، پذیرش ترسهای اساسی، عدم بحث در مورد هذیان ها، مکالمه با لحن آرام و هدایت بیمار )
- کمک گرفتن از بیمار در برنامه ریزیهای درمانی (اجازه دهید بیمار انتخاب کند که به کدام متخصص مراجعه کند تا احساس کند کنترل بیشتری بر امور دارد)
بدون کمک پرستار بیمار، فرد بیمار ممکن است نتواند وظایف اساسی مانند غذا خوردن، لباس پوشیدن و یافتن سرپناه در یک بحران را مدیریت کند.
لازم است حتماً در شرایطی که فرد در شرایط بحران و عود بیماری نیست در مورد طرح مراقبتهای اورژانسی صحبت کنید. این اقدام به کاهش احساس نگرانی در زمانی که واقعاً در موقعیت بحران هستید کمک میکند.
در نهایت، یادداشتی از علائم مهم بیماری داشته باشید تا بتوانید به سرعت متوجه شوید که چه زمانی همه چیز تغییر کرده است و ممکن است لحظه عود بیماری شروع شده باشد.
مهارتهای مقابله با علایم
هر چه فرد مبتلا به اسکیزوفرنی زودتر تحت درمان قرار گیرد و در روند درمان همکاری نماید ، از نظر عزت نفس و امید به آینده وضعیت بهتری خواهد داشت. به همین دلیل، لازم است پرستار بیمار با آموزش مهارتهای مقابله ای و راهبردهای خودیاری به بیمار او را برای شرایطی که بیشتر تحت تأثیر این بیماری قرار دارد، حمایت کند. می توان با کمک به فرد مبتلا به اسکیزوفرنی برای انجام کارهایی که قادر به انجام آن است به توانمندسازی او در زندگی کمک نمود.
مقابله با قضاوت اجتماعی
معمولا بیمار نگران قضاوت اجتماعی و عکس العمل دیگران در مورد رفتار خود است. بنابراین ممکن است وسوسه شود که مشکلات خود را از همه افراد پنهان کند. پنهان نمودن علایم بیماری تنها باعث بروز اضطراب و نگرانی بیشتر و شدت گرفتن علایم میشود و شرایط را بدتر مینماید. بنابراین لازم است بیمار شرایط خود را بپذیرد و در عین حال برای درمان آنها با پزشک و پرستار خود همکاری نمود و تلاش کند تا بهترین زندگی ممکن را داشته باشد.
محل مناسب برای نگهداری از بیمار اسکیزوفرنی
فرد مبتلا به اسکیزوفرنی به یک مکان ثابت برای زندگی نیاز دارد. تصمیم گیری در مورد محل زندگی فرد به این بستگی دارد که فرد تا چه حدی می تواند از خود مراقبت کند و چقدر به نظارت دیگران نیاز دارد.
زندگی تحت نظارت پرستار بیمار اغلب بهترین گزینه است، مگر اینکه فرد دارای مشکلات جدی باشد که به محیطی تحت نظارت شدیدتر نیاز دارد. اگر یکی از اعضای خانواده یک فرد مبتلا به اسکیزوفرنی هستید، لازم است که در انجام وظایف مراقبتی تعادل ایجاد کنید. اگرچه ممکن است وسوسه انگیز باشد که همه این کارها را خودتان انجام دهید، لازم است بدانید که نقشی که بر عهده گرفته اید فشار زیادی را به همراه دارد و در نهایت به حمایت یک پرستار بیمار ماهر و باتجربه نیاز خواهید داشت.
توجه داشته باشید که نقش پرستار بیمار برای فرد مبتلا به اسکیزوفرنی بسیار مهم است. به معنای واقعی کلمه، ممکن است یک پرستار مناسب تنها کسی باشد که فرد مبتلا به اسکیزوفرنی را از بیکاری، بی خانمانی و سایر پیامدهای منفی این بیماری دور نگه می دارد.
سوالات متداول درباره مراقبت از بیمار مبتلا به اسکیزوفرنی
فرد مبتلا به اسکیزوفرنی چه نیازهایی دارد؟
فرد مبتلا به اسکیزوفرنی نیز مانند دیگر افراد یکسری نیازهای عمومی دارد و یکسری از نیازهای خاص که پرستار بیمار اسکیزوفرنی باید آن ها را بداند.
آیا مراقبت از بیمار مبتلا به اسکیزوفرنی سخت است؟
همانطور که میدانید شغل پرستاری کار سخت و دشواری است و مراقبت از بیمار مبتلا به اسکیزوفرنی نیز همانطور شرایط را دارا است.
رفتار با بیمار اسکیزوفرنی چقدر مهم است؟
رفتار با بیمار اسکیزوفرنی مهمترین بخش مراقبت می باشد. پرستار می بایست که توانایی رفتار درست با بیمار را بلد باشد.
کنترل داروهای بیمار اسکیزوفرنی
یکی از مهم ترین کارهایی که مراقب و پرستار باید در زمان آن ها دقت داشته باشند، کنترل داروهای بیمار مبتلا به اسکیزوفرنی است.
