جوش های هورمونی از معضلات پوستی آزاردهنده بوده که بیشتر افراد آن را در دوران بلوغ و جوانی تجربه میکنند. افزایش سطح هورمون مردانه یعنی تستوسترون در بدن را میتوان یکی از اصلیترین دلایل به وجود آمدن آکنه عنوان کرد که در صورت بروز، حتما باید به پزشک غدد مراجعه کرد.
این آکنهها معمولا روی پوست چرب و بخشهایی مانند پیشانی، بینی و چانه به وجود میآیند. گرچه مراقبت از بیمار در این شرایط معمولا نیازی به پرستار در منزل ندارد اما رعایت نکات مراقبتی اهمیت زیادی داشته و در صورت عدم توجه میتواند مشکلات جدیتری ایجاد کند. این نوع جوشها در زنان به خاطر تغییرات هورمونی در دورههای مختلف همچون پریودی و بارداری به وجود میآید. با این وجود مردان هم در نواحی مختلف صورت خود با جوشهای این چنینی مواجه میشوند. برای این که بدانید آکنه چیست و چه ویژگیهایی دارد، این مطلب را از دست ندهید.
جوش های هورمونی چیست؟
اکنه هورمونی نوعی از آکنه یا جوش است که به خاطر نوسانات و بروز اختلالات هورمونی به وجود میآید. همانطور که گفته شد، افراد بیشتر در زمان بلوغ با این جوشها دست و پنجه نرم میکنند. با این حال، آکنههای هورمونی در سنین بزرگسالی هم میتوانند رخ دهند و تحقیقات نشان میدهد بیشتر در زنان شایع هستند. یک مطالعه مهم در سال 2008، این موضوع را به ما نشان داد که تقریبا نیمی از زنان بین 20 تا 29 سال و 25 درصد از زنان بین 40 تا 49 سال آکنه دارند.
جوشهای هورمونی اغلب در ناحیه پیشانی و چانه به وجود آمده و کسانی که دچار آن میشوند، معمولا پوست چربی دارند. گرچه در این حالت نیازی به کمک گرفتن از پرستار بیمار وجود ندارد اما نباید این موضوع ساده انگاشته شده و برای درمان اقدام نشود.
بهتر است بدانید که جوشهای کبدی نیز تقریبا چنین علائمی دارند. به همین دلیل، بسیاری از بیماران در تشخیص این دو جوش با مشکل مواجه میشوند که در این مورد میتوانند از کمک پزشک استفاده کنند. تنها راه پیدا کردن تفاوت بین جوشهای هورمونی و کبدی، انجام آزمایشهای لازم در آزمایشگاههای معتبر سراسر کشور است.
آکنههای هورمونی به صورت خفیف یا شدید رقم میخورد که نوع خفیف آن معمولا دردی نداشته و به صورت جوش سر سفید یا سر سیاه پدیدار میشود. این جوش در اکثر مواقع خود به خود و حتی بدون نیاز به مراجعه پزشک یا استفاده از دارو از بین میرود. این در حالیست که آکنههای هورمونی شدیدتر با التهاب همراه بود و پوست اطراف جوشها نیز حساس میشود.
چه چیزی باعث آکنه هورمونی می شود؟
اکثر جوش های هورمونی زمانی رخ میدهد که غدد چربی در پوست به گروهی از هورمونها به نام آندروژن حساستر میشوند. اندروژنها سبب بزرگ شدن غدد چربی و افزایش تولید چربی در پوست میشوند و بعضا خطرات دیگری را برای بدن به دنبال دارند. همه افراد سطحی از این غدد را در خود دارند که البته میزان آن در دوران بلوغ افزایش مییابد. بر اثر عوامل مختلف دیگر، میزان این غدد ممکن است بیشتر شود. بعضی زنان قبل از دوره پریود خود ممکن است سطح آندروژن بیشتری را در بدن خود داشته باشند. حال در صورتی که بدنشان نسبت به آندروژن حساس باشد، دچار آکنه میشوند.
آندورژنهایی نظیر تستوسترون به تحریک غدد چربی پرداخته تا چربی بیشتری به وجود بیاید. به این ترتیب، پوست انسان چرب میشود. چربی یا سبوم زیاد باعث بسته شدن منافذ باز و فولیکولهای مو شده و در نتیجه فرد دچار آبسه پوستی میشود.
گاهی عفونت باکتریایی در این جوشها رخ میدهد که فرد التهاب و درد نسبتا زیادی را هم تحمل میکند. تمیز نکردن صورت، مواد آرایشی و بهداشتی، سبک زندگی، استرس و تغذیه نامناسب همگی از دلایل تشدید این جوشها هستند. پس با مشاهده نخستین آثار آکنه روی صورت چه در دوران بلوغ و چه دوران دیگر زندگی، باید تغییراتی را جهت کاهش آنها در سبک زندگی اعمال کرد.
جوش های هورمونی چه شکلی هستند؟
اگر نگاهی به جوشهای صورت داشته باشید، میبینید در مناطق مختلفی از صورت به وجود میآیند. با این حال، اغلب جوشها و آکنه هورمونی دوران بلوغ و جوانی در ناحیه T صورت شامل پیشانی، بینی و چانه به وجود میآیند. این بدان معنا نیست که سایر بخشهای صورت از گزند این نوع جوشها در امان هستند، اما احتمال ایجاد جوش در این نواحی به مراتب کمتر است. جوشهای بخش T به صورت خفیف، متوسط و شدید به وجود میآید و روشهای درمانی متنوعی برای هر یک از آنها به چشم میخورد.
البته در موارد خفیف، این جوشها بدون نیاز به درمان و خیلی سریع بهبود پیدا میکنند و فرد نباید نگرانی خاصی بابت آنها داشته باشد. این نوع معمولا بدون هیچ دردی بوده و ظاهری مشابه با جوشهای سرسفید و سرسیاه دارند. از سوی دیگر، جوشهای هورمونی متوسط تا شدید اغلب دارای ضایعه ملتهب بوده و به شکل جوش بزرگ دارای عفونت نشان داده میشوند.
ضمنا امکان به وجود آمدن جوشهای هورمونی روی فک، گونه و اطراف لب در بزرگسالی وجود دارد. این نوع آکنهها بیشتر گرههایی شامل مایع روی پوست صورت بوده و برای اطمینان از نوع آنها ضمن انجام آزمایشهای مرتبط، بد نیست با پزشک و متخصص پوست هم در ارتباط باشید. راهنماییهای متخصصان سبب کاهش درد و التهاب شده و روند درمان نیز سریعتر انجام میشود.
جوش هورمونی در مردان
در بالا نیز به این موضوع اشاره شد که جوش هورمونی و شیوه بروز آن معمولا در مردان و زنان تفاوت دارد. نخست وقوع این مشکل در مردان را بررسی میکنیم. آکنه در مردان میتواند به عنوان یک مشکل پوستی پررنگ و قابل توجه شناخته شده و ظاهر فرد را حسابی تحت تاثیر قرار بدهد؛ به ویژه به خاطر افزایش سطح تستوسترون که مهمترین عامل برای به وجود آمدن این جوشها به شمار میرود. افزایش تولید این هورمون در دوران نوجوانی و زمان بلوغ اغلب باعث افزایش تولید چربی پوست شده و این میتواند باعث انبساط منافذ پوست شود و تشکیل جوشهای هورمونی شود.
آکنهها معمولا در بخشهای چرب پوست مردان مانند پیشانی، گونهها و چانه شکل میگیرد و علائمی نظیر درد، التهاب و قرمزی را با خود به دنبال دارد. این جوشها در صورت شدید بودن و تاثیر روی ظاهر میتوانند تاثیرات مخرب روانی و اجتماعی ناخواسته نیز داشته باشند. از این رو، مراقبت مداوم و استفاده از روشهای درمانی مناسب میتواند باعث بهبود این دسته از جوشها شده و اعتماد به نفس بیشتری را برای مردان به ارمغان میآورد.
جوش های هورمونی در زنان
بعد از بررسی آکنه در مردان، نوبت به بررسی این عارضه در زنان میرسد. اکنه هورمونی در زنان معمولا به عنوان عارضهای پوستی رایج در دورههایی از زندگی شناخته میشود که تغییرات هورمونی زیادی را شاهد هستیم. سطح هورمونهایی مانند استروژن و پروژسترون در دورههایی مانند قاعدگی تغییر کرده و این منجر به افزایش تولید چربی در پوست میشود. در نتیجه جوشهای هورمونی نسبتا زیادی در نواحی از صورت به وجود میآید که تعداد آن به میزان چرب بودن پوست بستگی دارد.
تغییرات هورمونی در دوران بارداری حتی قویتر از دوران قاعدگی است و میتواند جوشهای هورمونی زیادی را به بار بیاورد. این جوشها اغلب با درد، التهاب و قرمزی همراه بوده و به لحاظ اجتماعی و روانی برای تمام بانوان ناراحتکننده است. بنابراین، درمان زودهنگام آن برای آنها اهمیت فراوانی دارد.
مطالعهای در سال 2013 نشان میدهد که از 835 زن بررسی شده مبتلا به آکنه، 55 درصد سطوح آندروژن زیادی داشتند. مطالعه دیگری در سال 2017 در کشور ترکیه روی 207 زن نشان از وجود این غدد در بیشتر از 55 درصد از آنها بود. این مطالعات در کشورهای دیگری مانند برزیل و ژاپن نیز انجام شده تا متخصصان به درک درستی در مورد این عارضه برسند.
درمان جوش های هورمونی صورت
نحوه درمان آکنه هورمونی در قدم اول به میزان آسیبدیدگی صورت و بدن بستگی دارد. پزشک با بررسی این مورد، درمان بهتری را برای بیمار در نظر میگیرد. البته نوع جوش و مدت زمان ایجاد آن نیز در تصمیم نهایی پزشک اثرگذار خواهد بود. از راهکارهای مهم در از بین بردن جوشهای هورمونی، این موارد را میتوان نام برد:
1. درمان خانگی جوش های هورمونی چانه
خوب است بدانید با برخی روشهای خانگی هم میتوان برای درمان این بیماری اقدام کرد. موثرترین راه بهبود جوشها و آکنههای به وجود آمده توسط تغییرات هورمونی، تغییر در سبک زندگی است. سبک زندگی سالم باعث میشود همواره پوستی شفاف و تمیز داشته و دیگر خبری از مشکلاتی مانند آکنه هورمونی نباشد. با این که تغییرات در سبک زندگی راهکار اصلی درمان آکنه نیست، اما رعایت آنها ضمن درمان پزشکی میتواند افزایش سرعت در روند درمانی را به دنبال داشته باشد. از این رو، اقدامات و نکات زیر را فراموش نکنید:
- از خاراندن و دست زدن مرتب به جوشهای خود پرهیز کنید.
- مواد غذایی حاوی آنتی اکسیدان و گنجاندن آن در برنامه غذایی، روند درمان را سریع میکند.
- استفاده از ماسکهای ضدجوش در طول هفته از سوی متخصصان توصیه میشود.
- برخی محصولات شیمیایی سخت و خشن برای شست و شوی صورت را هرگز نباید استفاده کرد.
- اگر صورت شما زیاد عرق نمیکند، نیازی به شستن پوست خود برای 2 بار در روز نیست و به طور میانگین یک بار در روز کفایت میکند.
- روزانه یک فنجان چای سبز بنوشید تا پوست بهتری داشته باشید.
2. قرص برای درمان جوش هورمونی
زمانی که جوش های هورمونی به صورت شدید روی پوست دیده شود، پزشک روشهای خاصی را برای درمان در نظر میگیرد که عبارتند از:
- قرصها: پزشک جهت درمان سریع جوشهای هورمونی، رتینوئیدهای خوراکی مانند ایزوترتینوئین را تجویز میکند. قرص راکوتان رایجترین مورد برای رفع این عارضه است که نقش موثری در درمان منافذ بسته به خاطر التهاب، چربی و عفونت پوستی دارد. البته این قرص صرفا باید با تجویز پزشک تجویز شود.
- کرمهای موضعی: برای درمان آکنههای هورمونی شدید، رتینوئیدها میتوانند گزینه بسیار مناسبی باشند. این مواد از مشتقات ویتامین A بوده و حتما میدانید این ویتامین تاثیر زیادی در ترمیم و بازسازی پوست دارد. از این رو، متخصصان در سالهای اخیر کرمهای ترتینوئین را به وجود آورده که خاصیت ضد آکنه دارند. این کرمها باید با فاصله زمانی مناسب روی صورت مالیده و برای چند دقیقه ماساژ داده شوند.
- داروهای هورمونی: در صورتی که هیچ یک از این روشها جواب نداد، قرصهای هورمونی مانند قرص ضد بارداری از سوی پزشک در نظر گرفته میشود که البته احتمال انجام این کار از سوی پزشک چندان زیاد نیست. این مدل از قرص روش درمانی موثری برای از بین بردن جوشهای هورمونی زنانه است و مردان باید بیشتر از سایر روشها استفاده کنند.
- آنتی بیوتیکها: پزشکان اغلب برای درمان آکنههای هورمونی شدید ضمن تجویز رتینوئیدها، آنتی بیوتیک هم در نظر دارند. تتراسایکلین، کلیندامایسین، اریترومایسین، مینوسایکلین و داکسی سایکلین از جمله بهترین آنتی بیوتیکهایی هستند که حتی شدیدترین آکنههای هورمونی را هم بعد از مدتی برطرف میکنند.
3. درمان آکنه هورمونی با طب سنتی
از روشهای درمانی مناسب برای اکنه هورمونی میتوان طب سنتی را نام برد. البته این روش بیشتر روی آکنههای خفیف و پاکسازی پوست جواب میدهد. هر یک از موارد زیر در درمان این جوشها تاثیرگذار هستند و در نظر گرفتن دو یا چند تا از آنها، این تاثیر را افزایش میدهد.
- چای سبز: اجازه دهید مقداری از چای سبز با یک لیوان آب دم بشکد و بعد از این که کاملا خنک شد، روی صورت اسپری کنید.
- روغن درخت چای: استفاده موضعی از روغن 5 درصد چای باعث درمان جوشهای خفیف هورمونی میشود.
- رازیانه: مصرف رازیانه با خواص ضد میکروبیاش سبب بهبود جوشهای هورمونی در موارد خفیف میشود.
- سیر: سیر خواص ضد باکتری بسیار قدرتمندی داشته و نقش موثری در بهبود آکنههای هورمونی دارد.
- نعناع: درست کردن ماسبک صورت از عصاره نعناع به خاطر خواص ضد باکتری و خنک کنندگی، تاثیر زیادی در درمان دارد.
- عسل: مقداری از عسل را به آرامی روش جوش هورمونی قرار داده و تاثیر شگفتانگیز آن را در روزهای بعد ببینید.
4. درمان جوش هورمونی صورت با حجامت
شیوه کاربرد حجامت و برنامهریزی آن و همچنین تعیین و ترتیب محل انجام برای درمان جوش و آکنه هورمونی از سوی پزشک طب سنتی تعیین میشود. حجامت برای درمان جوش و آکنه از نقاط مختلفی از بدن انجام گرفته که این به جنسیت و سن بیمار، دلیل جوش و آکنه، محل گرفتاری و طول مدت ابتلا به این عارضه بستگی دارد.
نقاطی از بدن که حجامت از آنها اغلب برای کمک به درمان آکنه و جوش انجام میشود، شامل مواردی مانند حجامت ساقین، حجامت کبد، حجامت چانه، حجامت پشت گوشها و حجامت سر و صورت است. برنامهریزی، انتخاب محل دقیق، زمان و ترتیب انجام هر کدام باید توسط پزشک مسلط بر طب سنتی تعیین شود. از مزایای انجام حجامت برای رفع جوش هورمونی میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- حجامت باعث خروج خون آلوده و سموم مختلف از بدن شده و به تصفیه خون و حذف مواد مضر از بدن کمک میکند. این عمل سبب میشود خون تازه و سالم به پوشت رسیده و جوشها و التهابهای پوستی نیز کمتر شوند.
- حجامت با افزایش فشار خون در نقاط مختلف سبب بهبود گردش خون در بدن میشود.
- این کار تاثیر زیادی روی جوشهای هورمونی داشته و عوامل اصلی ایجاد کننده آنها را کنترل میکند.
- حجامت بعد از ایجاد زخمهای کوچک در پوست، باعث فعالیت بیشتر سیستم ایمنی شده و آنتی بادیها و سلولهای مقاومتی را افزایش میدهد.
- در نهایت باید گفت حجامت با افزایش اکسیژنرسانی به پوست، سبب روشن شدن رنگ پوست و کاهش جای جوشها و لکهای مختلف میشود.
راه های جلوگیری از جوش ها و آکنه های هورمونی
برای جلوگیری از بروز جوش های هورمونی، انجام این روشها را به شما توصیه میکنیم:
- برای تمیز نگه داشتن منافذ پوست خود از چربی، آلودگی و آرایش، نیاز است پوست را با یک شوینده ملایم برای دو بار در روز بشویید. انباشته شدن آلودگی در سطح پوست سبب انسداد منافذ شده و پوست برای نفس کشیدن اقدام به ایجاد جوشهایی در سطح پوست میکند.
- از یک مرطوبکننده بدون چربی برای پوست خود استفاده کرده و آن را تنها روی نقاطی از پوست بمالید که احساس خشکی دارد.
- برای یک بار در هر روز از مکمل پروبیوتیک یا ماست به همراه جوانه گندم استفاده کنید. پروبیوتیکها با کمک به تسکین التهاب روده، برای مشکلات پوستی از جمله جوشهای هورمونی بسیار مناسب هستند.
- ورزش باعث ایجاد گردش خون شده و این میتواند به کاهش التهاب پوست کمک کند. بنابراین، لازم است حداقل دو روز در هفته را به انجام این کار اختصاص دهید.
جمعبندی
جوش های هورمونی به صورت ناگهانی به وجود میآیند و ممکن است در دوران مختلفی مانند بلوغ، بارداری و پریود روی بدن اثرگذار باشند. این امر میتواند جنبههای مخربی روی سلامتی روان فرد نیز داشته و به ناراحتی و افسردگی وی منجر شود. با این وجود، روشهای متعددی برای مقابله با این بیماری مانند درمانهای پزشکی و طب سنتی به چشم میخورند و میتوان علاوه بر مقالات آموزشی سلامت اول، از راهنماییهای متخصص پوست و مو نیز بهره برد.
فراموش نکنید درمان آکنه به صبر و حوصله فراوان شما نیاز داشته و جوشها به یک باره بهبود پیدا نمیکنند. پزشکان با توجه به وضعیت شخصی و نوع جوشها، راههایی مناسب را برای درمان ارائه میکنند. با رعایت دقیق دستورالعملهای پزشک و اعمال تغییرات در سبک زندگی، وضعیت پوست خود را به صورت قابل توجهی بهبود میدهید و این راهی صحیح برای رسیدن به پوستی سالمتر و زیباتر خواهد بود.
سوالات متداول
1. جوش های هورمونی چیست؟
جوش یا آکنه هورمونی دستهای از جوشهای پوستی هستند که به خاطر تغییرات هورمونی در بدن مانند بلوغ، بارداری، پریودی و سایر شرایط هورمونی به وجود میآیند.
2. جوشهای هورمونی چه علائمی دارند؟
این جوشها معمولا با علائمی مانند جوشهای قرمز و التهابی، جوشهای عمیق و دردناک، جوشهایی در مناطقی مانند گونهها، فک و پشت گردن همراه هستند.
3. چه راهکارهایی برای درمان اکنه هورمونی وجود دارد؟
روشهای درمانی مانند استفاده از داروهای موضعی و سیستمیک، درمانهای پوستی نظیر ماسکها و لوسیونها، تغییرات در رژیم غذایی و سبک زندگی، استفاده از محصولات مراقبتی پوست و روشهای طب سنتی همچون استفاده از گیاهان دارویی و تغذیه مناسب، همگی در درمان هر چه سریعتر آکنه هورمونی نقش دارند.
4. علت جوش هورمونی جیست؟
جوش هورمونی زمانی رخ میدهد که غدد چربی در پوست به گروهی از هورمونها به نام آندروژن حساستر میشوند.
5. برای جوش هورمونی چی خوبه؟
دمنوش چای سبز، روغن درخت چای، عسل، رازیانه و سیر میتواند به بهبود جوش هورمونی کمک زیادی به شما بکند.
6. چه قرصی برای جوش های هورمونی خوبه؟
تتراسایکلین، کلیندامایسین، اریترومایسین، مینوسایکلین و داکسی سایکلین از جمله بهترین آنتی بیوتیکهایی هستند که حتی شدیدترین آکنههای هورمونی را هم بعد از مدتی برطرف میکنند.
