نحوه پاشویه کودک و پاشویه نوزاد چگونه است؟

پاشویه برای تب یکی از مواردی است که هر مادری باید از آن اطلاع داشته باشد. کودکان در ابتدای تولد سیستم ایمنی بسیار ضعیفی را دارند، بنابراین بالا رفتن حرارت بدن و یا تب می‌تواند برای آن‌ها خطرناک باشد. اگر به این موضوع رسیدگی نشود، می‌تواند باعث بروز مشکلات جدی شود. اگرچه تب شدید باید توسط پزشک مورد بررسی قرار گیرد، اما در مواقعی که تب کودک شما خفیف است، می‌توانید با روش‌های خانگی مانند پاشویه نوزاد آن را درمان کنید. نحوه پاشویه کودکان کمی متفاوت‌تر از بزرگسالان بوده و نیازمند رعایت چند نکته است که در این مطلب از مرکز خدمات پرستاری سلامت اول، ارائه دهنده انواع خدمات پرستار کودک در منزل، آن‌ها را با شما به اشتراک خواهیم گذاشت.

پاشویه برای تب کودک و نوزاد

به طورکلی پاشویه برای کودکان زیر 5 سال توصیه نمی‌شود؛ زیرا کودکان در حفظ گرمای بدن خود کنترلی ندارند و ما با عمل پاشویه دمای بدن آن‌ها را تغییر داده و باعث سردی دست و پا در نوزادان و احتمال لرز در آن‌ها خواهیم شد. بهتر است برای کاهش تب نوزادان از روش های دیگری مانند کم کردن لباس کودک و یا پایین آوردن دمای محیط استفاده کنیم و اگر مجبور به انجام آن شدیم، حتما با پزشک مشورت کنیم.

نکته قابل توجهی که وجود دارد این است که در واقع روش صحیح برای پایین آوردن تب کودک، تن شویه بوده و نه پاشویه؛ بدین شکل که شما نواحی حساس‌تری از بدن نوزاد و کودک را که در تعدیل دمای بدن نقش بیشتری دارند با استفاده از روش‌هایی که عنوان می‌شوند پایین خواهید آورد. در ویدئوی زیر، نحوه صحیح پایین آوردن تب کودکان فوری و بدون نیاز به داروی خاصی معرفی شده است که شما می توانید با استفاده از آن به راحتی به پایین آوردن تب کودکان خود کمک کنید:

نحوه پاشویه کودک

همانطور که گفته شد، نحوه پاشویه کودکان با سنین کم، کمی با بزرگسالان متفاوت بوده و باید این کار را در چندین مرحله انجام دهید. نکته بسیار مهمی که وجود دارد این است که برای پاشویه نوزاد، هرگز از آب سرد استفاده نکنید؛ چراکه ممکن است باعث لرز کودک و یا تشنج شده و بدتر شدن شرایط جسمانی را بدنبال داشته باشد. بهترین دمای آب برای پاشویه کردن کودک، آب کاملا ولرم بوده و استفاده از آب داغ یا سرد توصیه نمی‌شود و علاوه بر این، هرگز نباید دست و پای کودک را مستقیما درون آب قرار ندهید. در ادامه، به طور مرحله به مرحله آموزش خواهیم داد که چگونه کودک را پاشویه کنیم و چه نکاتی را باید در هر مرحله رعایت کنیم:

1. نم دار کردن یک حوله نرم: برای شروع پاشویه نوزاد یا کودک خود در منزل باید از یک حوله نمدار استفاده کنید. این حوله می‌تواند یک پارچه نخی یا حوله جاذب آب باشد که با وجود آن، دیگر پای کودک به طور مستقیم با آب در تماس نبوده و اذیت نمی‌شود. به علاوه، این دستمال‌ها به دلیل جنسی که دارند باعث می‌شود معمولا مدت زمان بیشتری مرطوب بمانند و نتیجه‌ی پاشویه کردن کودکان را آسان‌تر کند.
2. کشیدن دستمال روی بدن کودک: در کنار پاشویه نوزاد، شیوه اصولی‌تر برای پایین آوردن تب کودکان بدون دارو، استفاده از روش تن شویه می‌باشد؛ در این روش، با استفاده از همان دستمال یا حوله نمدار و آب ولرم و قرار دادن آن بر روی قسمت‌های مختلف بدن کودک مانند: زیر بغل، سینه، کشانه ران و شکم، دمای بدن را پایین آورده و تب را از بین خواهید برد.
3. چک کردن تب کودک: پس از انجام مرحله دوم پاشویه نوزاد باید دوباره دمای بدن او را چک کنید. اگر دمای بدنش کمتر شده بوده، این فرآیند را متوقف کنید و تنها کاری که در این زمان باید انجام دهید، چک کردن دوباره حرارت در بازه‌های زمانی کوتاه است. در صورتی که پس از انجام درست نحوه پاشویه نوزاد، هنوز دمای بدن پایین نیامده بود، مرحله دو را مجدد تکرار کنید و در صورتی که دمای بدن او با استفاده از این روش پایین نیامد، لازم است به پزشک متخصص مراجعه کنید.
4. پایین آوردن دمای اتاق: سعی کنید دمای اتاق را متعادل و رو به پایین تنظیم کنید.استفاده از یک پنکه کمک بسیاری به پایین آوردن تب می کند.
5. خوابیدن: اجاره دهید کودک استراحت کند، خوابیدن می تواند به پایین آمدن سریعتر دمای بدن کودک کمک کند.

نکات مهم در پاشویه برای تب کودک

اگر می‌خواهید از پاشویه برای تب کودک به درستی برای پایین آوردن آن استفاده کنید، باید چند نکته مهم را در نظر بگیرید که در اینجا به آن‌ها خواهیم پرداخت:

• استفاده از آب سرد و یا الکل برای این کار توصیه نمی‌شود؛ این کار ممکن است موجب تشدید تب کودک و حتی تشنج در او شود.
• در صورتی که در طی انجام فرآیند پاشویه، کودک دچار لرز شود، نشان از اشتباه انجام شدن این کار بوده و باید متوقف شود.
• استفاده از لباس‌های نازک و خنک در حین انجام پاشویه نوزاد، به تسریع روند پایین آوردن تب کودک کمک خواهد کرد.
• دمای محیط باید به گونه‌ای تنظیم شود که نه زیاد گرم باشد و نه زیاد سرد. که باعث بیقراری نوزادان نشود.
• از قرار دادن دست و پای کودک به طور مستقیم در آب خودداری کنید و صرفا دستمال نمدار را روی بدن او قرار دهید.
• در صورت لزوم و با مشورت پزشک، از داروهای کاهش تب مانند شیاف، شربت و یا قرص‌هایی مانند استامینوفن استفاده کنید.

چرا کودکان تب می‌کنند؟

تب کردن کودکان دلایل زیادی دارد؛ اکثر افراد تصور می‌کنند که تب کودکان صرفا بدلیل سرماخوردگی اتفاق می‌افتد، در حالی که علل مختلفی منجر به تب می‌شوند. تب کردن بچه‌ در واقع یک واکنش سیستم ایمنی بدن او به عوامل ویروسی و باکتریایی می‌باشد و بدان معناست که سیستم ایمنی کودک توانسته با عامل بیماری‌زا مقابله کند. در ادامه، دلایل تب کردن کودکان و نوزادان عنوان شده‌اند:

• سرماخوردگی
• واکسیناسیون
• عفونت ویروسی و میکروبی
• دندان درآوردن کودک
• عفونت مجاری ادراری
• گرمازدگی
• زیاد بودن لباس
• کم آبی بدن

به نقل از www.chop.edu

کودک شما برای مبارزه با میکروب ها تب می کند. سیستم ایمنی کودک شما دمای بدن را افزایش می دهد تا به کودک شما کمک کند تا بدون آسیب رساندن به کودک از شر میکروب ها خلاص شود.

تب اغلب باعث می شود کودک شما احساس گرما کند و برافروخته به نظر برسد. تب می تواند باعث سردرد یا بدن درد، تعریق یا لرز شود.

تب چند درجه نیاز به پاشویه دارد؟

برای کودکان زیر 3 ماه، دمای بالای 38 درجه سانتی‌گراد خطرناک است؛ این عدد برای کودکان بین 3 تا 6 ماه، برابر با 38.3 درجه سانتی‌گراد بوده و برای نوزادان بالای 6 ماه، دمای بدن بالاتر از 39.4 درجه سانتی‌گراد باید سریعا توسط پزشک مورد بررسی قرار گیرد. معمولا پاشویه نوزادان برای تب های معمولی و غیر شدید بسیار موثر و کارآمد می باشد.

پایین آوردن تب نوزاد در خانه

علاوه بر پاشویه نوزاد، روش‌های دیگری نیز برای پایین آوردن تب کودک در خانه وجود دارند که با بکارگیری آن‌ها، به احتمال زیاد دمای بدن فرزند شما متعادل شده و نیاز به استفاده از داروهای شیمیایی و یا مراجعه به پزشک نخواهید داشت. راهکارهای پایین آوردن تب کودک بدون دارو عبارتند از:

1. کاهش درجه حرارت اتاق: تنظیم دمای محیط، از موثرترین راهکارها برای کم کردن تب نوزاد می‌باشد. در قسمتی که نحوه پاشویه نوزاد را توضیح دادیم، عنوان شد که بهتر است این کار در محیطی با دمای متعادل انجام شود تا اثربخشی بیشتری داشته باشد. در صورتی که دمای اتاق بالا باشد، خطر خونریزی مغزی در اثر بالا رفتن دمای بدن تا +40 درجه وجود دارد.
2. لباس نازک و نخی: پوشاندن لباس نازک و خنک به کودک و نوزاد، از بهترین راهکار های کاهش دماب بدن در کنار پاشویه کودک می‌باشد. از پوشاندن لباس های گرم برای کودک حودداری کنید زیرا لباس های پشمی و گرم باعث افزایش دمای بدن کودک شده و ممکن است تب کردن کودک را بدنبال داشته باشد.
3. شیر مادر: در ابتدای مطلب و پیش از شروع توضیحات پاشویه نوزاد و کودک، اشاره کردیم که ضعف سیستم ایمنی و مقابله آن با یک عامل بیماری‌زا در بدن، موجب تب کودک می‌شود. شیر مادر، بهترین غذا برای نوزادان بوده که سیستم ایمنی را تقویت می‌کند. دادن شیر مادر به نوزاد باعث کم شدن تب و عفونت در بدن او می‌شود. در صورتی که نوزاد شیر مادر می‌خورد، در طول مدت بیماری به هیچ عنوان شیر مادر را از او نگیرید.
4. حمام ولرم نوزاد: از راهکارهای مناسب برای پایین آوردن دمای بدن نوزاد، یک حمام با آب ولرم می‌باشد؛ حمامی که با استفاده از آب نه خیلی گرم و یا خیلی سرد انجام شود، جایگزین مناسبی برای پاشویه نوزاد بوده و دمای بدن او را متعادل می‌سازد.
5. استفاده از دستمال مرطوب: یک دستمال مرطوب بردارید و با آب ولرم خیس کنید. پس از مرطوب کردن دستمال روی پیشانی کودک و سایر قسمت‌های بدن مانند دست و پا و سینه و کشاله ران می‌گذاریم. پاشویه برای تب بچه با تبخیر آب دستمال باعث می‌شود که گرمای بدن کودک کاهش پیدا کند.

آیا پاشویه برای تب کودک مفید است؟

زمانی که دمای بدن کودک بالای 38 درجه برسد، بدن واکنش منفی نشان داده، تبادل و گردش خون کاهش می‌یابد و برای جلوگیری از آسیب بدن، باید اول از هرچیزی تب او را کاهش داد. همان‌طور که گفته شد، همانطور که گفتیم پاشویه برای کودکان زیر پنج سال توصیه نمی‌شود اما برای بقیه افراد روش مناسبی برای پایین آوردن حرارت بدن است. البته به شرطی که علائم دیگری به همراه تب وجود نداشته و نیازی به مراجعه به دکتر نباشد. در این شرایط با پاشویه برای تب کودکان در منزل، می‌توانید تب آن‌ها را کاهش دهید.

علاوه بر این، عنوان کردیم که بجای پاشویه نوزاد، از روش تن‌شویه استفاده کنیم؛ در این روش، با استفاده ار یک دستمال که با آب ولرم مرطوب شده است، قسمت‌های حساس‌تر بدن نوزاد مانند سینه و کشاله ران را تحت تماس با دستمال قرار داده و بدین ترتیب، دمای بدن را متعادل می‌سازیم که روشی کاملا اصولی و مفید برای کم کردن دمای بدن بچه می‌باشد.

پایین آوردن تب کودک با آب نمک

پاشویه با آب نمک یکی از روش های موثر و مورد تایید پزشکان می باشد. برای پایین آوردن تب کودک با آب نمک، لکن را از آب ولرم پر کنید و 3 تا 7 قاشق نمک داخل آن بریزید و پای کودک را درون آن قرار دهید. بهتر است از نمک صورتی و یا سنگ نمک استفاده شود. شما می توانید برای انجام پاشویه کودک و بچه خود از محلول آب ولرم و نمک استفاده کنید و سریع تب فرزند خود را پایین بیاورید.

جمع بندی

در این مطلب،مراقبت از نوزاد و  نحوه درست پاشویه نوزاد را به شما آموزش دادیم و هر آنچه که برای انجام این فرآیند نیاز دارید گفته شد. ممکن است برخی از والدین به دلیل عدم شناخت کافی و نداشتن اطلاعات صحیح در این شرایط نتوانند اقدامات درستی را انجام دهند و مجبور شوند فرزند خود را نزد پزشک بروند، یا از پرستار زن باردار یا کودک کمک بگیرند، اما با همین موارد ساده‌ای که عنوان شد در صورت نبود علائم دیگر، می‌توانید به راحتی این مشکل را در منزل حل کنید. اگر شما هم از روش دیگری برای پاشویه کردن کودکان و کاهش تب استفاده می‌کنید، حتما نظرات خود را با ما به اشتراک بگذارید.

سوالات متداول

1. بهترین دمای آب برای پاشویه کودک چه مقداری است؟

استفاده از آب ولرم یعنی با دمای 37 درجه سانتی‌گراد که نزدیک به دمای بدن است، بهترین گزینه برای انجام پاشویه نوزاد است. استفاده از آب سرد ممکن است برای کودکان ناراحت‌کننده باشد و آب گرم نیز خطرناک بوده و منجر به سوختگی یا آسیب به پوست کودک می‌شود.

2. پاشویه نوزاد چه تفاوتی با تن شویه نوزاد دارد؟

پزشکان توصیه می‌کنند که بجای پاشویه، از تن شویه برای نوزادان استفاده شود. تن شویه عبارت است از قرار دادن دستمال یا حوله نمدار بر روی قسمت‌هایی از بدن نوزاد که نقش مهمتری در تعدیل دما دارند. سینه، کشاله ران و زیر بغل، بخش هایی هستند که در تن شویه نوزاد به آن‌ها توجه می‌شود.

3. چه درجه حرارتی در نوزادان نشان دهنده تب بوده و خطرناک است؟

برای کودکان زیر 3 ماه، دمای بالای 38 درجه سانتی‌گراد خطرناک است؛ این عدد برای کودکان بین 3 تا 6 ماه، برابر با 38.3 درجه سانتی‌گراد بوده و برای نوزادان بالای 6 ماه، دمای بدن بالاتر از 39.4 درجه سانتی‌گراد باید سریعا توسط پزشک مورد بررسی قرار گیرد.

4. سریع‌ترین روش پایین آوردن تب در کودکان چیست؟

با مشاهده تب در کودکان می‌توانید از شیاف استامینوفن کودکان با مشورت از دکتر کمک بگیرید.

5. آیا پاشویه نوزاد برای پایین آوردن تب کودک مناسب است؟

پاشویه با استفاده از آب ولرم یکی از راه های سنتی پایین آوردن تب بچه ها می باشد.