سردی دست و پای نوزاد؛ علت سردی دست و پا هنگام تب در کودکان

برخی مواقع شما متوجه سردی دست و پای کودک یا نوزاد خود می‌شوید. این درحالی است که دمای بدن کودک شما در طبیعی ترین حالت خود قرار دارد و فقط پاها یا دست اون یخ شده است. اگر این سردی دست و پا نوزاد ممتد و مداوم باشد ممکن است خطرساز شود.

یکی از بیماری‌های رایج در کودکان، ابتلای آن‌ها به تب می‌باشد. در اکثر موارد با انجام کارهایی چون شستشوی دست‌ها و پاها یا تشویق کودک به نوشیدن مایعات بیشتر، تب فروکش می‌کند. اما در برخی موارد تب کردن کودک در حدی است که امکان تشنج کردن داشته یا با عفونت بالای بدن همراه می‌شود که انجام سریع مراقبت‌های درمانی و یا کمک گرفتن از یک پرستار کودک در منزل برای بهبود کودک بسیار اهمیت پیدا می‌کند.

آیا سردی دست و پای کودک طبیعی است؟

از آن‌جایی که دستگاه گردش خون نوزاد به صورت کامل شکل نگرفته است و نمی‌تواند اکسیژن لازم را به دست و پای نوزاد برساند، سرد بودن دست و پا نوزاد نگران کننده نیست. زیرا این اختلاف دما گاها در اندام نوزاد دیده می‌شود که شکم و قفسه سینه نوزاد گرم‌تر از دست و پای آن‌ها است. به همین دلیل برای اندازه‌گیری دقیق دمای بدن نوزاد باید قفسه سینه او را چک کنید.

در زمستان از کلاه و دستکش لطیف استفاده کنید اما در تابستان فقط لازم است به مدت فاصله های زمانی کوتاه دمای بدن نوزاد را بررسی کنید. البته اختلاف دما در اعضای بدن نوزاد امری طبیعی است اما اگر این سردی دست و پا با تعریق در نوزادان همراه بود باید سریعا به پزشک مراجعه کرد.

علل سرد بودن دست و پا در کودکان

دلایل متفاوتی وجود دارد که دست و پاهای کودک همیشه سرد باشد اما سرد بودن دست و پا بیشتر در نوزادان و شیرخواران مشاهده می‌شود و به مرور زمان ممکن است بهبود پیدا کند. اما اگر این موضوع در کودک شما ادامه دار بود باید علت سردی دست و پا در کودکان را همراه علائم بزرگسالان بررسی کرد. دلایل سردی دست و پا نوزادان به شکل زیر است:

1. تب در کودکان
2. عدم وجود حرارت مناسب در نوزاد نارس
3. سپسیس
4. گردش خون
5. عرق سرد بر اثر واکسن نوزاد
6. تعریق زیاد و عدم وجود تعادل دمای محیطی
7. مننژیت
8. بیماری های مرتبط با دهان، دست و پا

در ادامه به بررسی اجمالی هریک از علائم سرد بودن دست و پا کودکان خواهیم پرداخت.

1. علت سردی دست و پا هنگام تب در کودکان

اگر بخواهیم تعریف واضحی برای تب در کودکان بیان کنیم، باید بگوییم دمای بالاتر از 37 درجه بدن تب نامیده می‌شود. بالا بودن دمای بدن کودکان باعث بی‌حالی و بی‌قراری آن‌ها شده و اشتهای آن‌ها را کم می‌کند. اما چیزی که در این باره اهمیت دارد این است که تب در کودکان ممکن است منجر به عوارض خطرناک و جبران ناپذیری شود. بنابراین لازم است با شناخت علائم و عوارض تب در کودکان، در صورت ابتلای فرزندتان به سرعت اقدامات لازم را انجام دهید.

وقتی دمای بدن کودک به بالاتر از حد نرمال خود می‌رسد، باعث بروز علائم زیر می‌گردد:

• زردی پوست یا چشم
• قرمز شدن صورت کودک
• کم شدن شدید اشتها
• خواب آلودگی بیش از حد
• مشکلات ادراری
• اسهال یا یبوست
• گریه و بی‌تابی

در این شرایط ما به والدین توصیه می‌کنیم از یک پزشک و پرستار کودک کمک بگیرید تا کودک دوران بیماری را راحت تر سپری کند. تب در کودکان می‌تواند یکی از دلایل اصلی در علت سرد شدن پاها در تب بالا باشد. اگر تب کودک بالای 38 درجه سانتیگراد باشد علت شایع اختلاف دمای دست و پا با بقیه بدن کودک شما است. هم‌چنین بدن کودک در تلاش برای مقابله با تب ممکن است دچار بروز لرز نیز شود.

گاهی اوقات ممکن است علت سردی دست و پا هنگام تب در کودکان بعد از پاشویه نوزاد خود ، متوجه سرد بودن دست و پاهای او شوید. سوالی که در این مواقع والدین از ما می‌پرسند، این است که دلیل سردی دست و پای کودک در صورتی که تب دارد و پیشانی یا شکم او داغ است چیست؟ در پاسخ به این سوال باید بگوییم که از جمله دلایل سردی دست و پا هنگام تب سرد در کودکان می‌تواند موارد زیر باشد:

• نداشتن خواب کافی
• کم آبی و خشکی بدن کودک
• کمبود ویتامین B12 کودک
• کمبود آهن و کم خونی کودک
• ضعف بدنی کودک

نداشتن خواب کافی

با شروع سرماخوردگی یا عفونت بدن، کودک بی‌قرار شده و ساعت خوابیدن او به هم می‌ریزد. داغی بدن در اثر تب و احتمالا درد عضلات کودک اجازه استراحت و خواب کافی را به او نمی‌دهند. از آن‌جایی که عدم خواب کافی در بدن باعث به هم خوردن سیستم عصبی شده و در اثر فعل و انفعالاتی که در عملکرد غده هیپوتالاموس اتفاق می‌افتد، دمای بدن در دست‌ها و پاها کاهش پیدا می‌کند.

کم آبی و خشکی بدن کودک

معمولا تب کردن کودکان با کاهش میزان آب بدن‌شان همراه می‌شود. همچنین بسیاری از کودکان همراه با تب به اسهال و استفراغ نیز مبتلا می‌شوند که باعث از دست دادن آب بیشتری از بدن‌شان خواهد شد. از آن‌جایی که کودک بی‌حال و بی‌اشتها شده، آب کافی به بدن او نمی‌رسد و همین باعث سردی دست و پاهای کودک می‌شود.

کمبود ویتامین B12 کودک

ویتامین B12 در بدن باعث امکان حمل گلبول‌های قرمز خون برای انتقال اکسیژن می‌شود. کمبود این ویتامین باعث احساس سردی شدید در بدن می‌شود. در اولین جایی که سردی آن خود را نشان می‌دهد پا و دست‌ها هستند.

کمبود آهن و کم خونی کودک

وظیفه آهن در بدن انتقال انرژی و مواد مغذی به سایر اندام‌های بدن از طریق سیستم گردش خون است. کمبود آهن در خون باعث کاهش انتقال انرژی در بدن شده و باعث سردی اندام‌ها می‌شود.

ضعف بدنی کودک

علاوه بر مواردی که تا اینجا بیان کردیم، طول مدت بیماری در کودک و همچنین کم اشتهایی او باعث کاهش دریافت مواد مغذی مورد نیاز بدن می‌شود. نرسیدن مواد مغذی به بدن باعث ضعف عمومی بدن و همچنین سردی دست و پاهای کودک می‌شود.

2. عدم وجود حرارت مناسب در نوزاد نارس

نوزادان نارس و یا نوزادانی که وزن خیلی کمی دارند قادر به حفظ و تنظیم دمای گرم بدن نیستند و به سرعت دمای گرما خود را ازدست می‌دهند. از این رو قبل از سردی دست و پای نوزاد حتی در هوای گرم نیز باید به لباس نوزاد توجه کرد.

3. سرد بودن دست و پا نوزاد؛ سپسیس

سپسیس اگر درمان نشود ممکن است به مرگ نیز برسد. سپسیس نوعی التهاب است که به دلیل عفونت به وجود میاید و از نشانه‌های این بیماری میتوان به ثپش قلب شدید، تب، افزایش میزان تنفس، پریدگی رنگ پوست، حالت تهوع و استفراغ که بیش از نیم روز مداوم باشد نام برد.

4. گردش خون

سیستم گردش خون نوزاد به طور کامل ممکن است تا یک سالگی شکل نگیرد. در سه ماهه اول بدن نوزاد در تلاش است که قلب و ریه‌های خود را تکمیل کند و چون دست و پا از قلب دور هستند خون‌رسانی درستی به آن‌ها نمی‌رسد. از این رو کمبود اکسیژنی که به دست و پای کودک نمی‌رسد باعث می‌شود رنگ پوست نوزاد مایل به آبی شود. و این اختلاف دما در بدن نوزادان که تغییر رنگ پوست آن‌ها است بیماری به اسم آکروسیانوز نام دارد و ممکن است در ناحیه گوش‌ها، نوک سینه، لب یا بینی نیز تحت تاثیر قرار دهد.

ممکن است در مواقعی مثل از حمام بیرون آمدن، در هوای سرد قرار گرفتن و موارد این چنینی رنگ پوست او آبی شود که مسئله نگران کننده نیست و بعد از عادت کردن بدن نوزاد به گردش خون خود کاهش و درمان می‌یابد. در صورتی که این موضوع ادامه‌دار بود و بیش از یک سالگی نوزاد طول کشید حتما با پزشک خود مطرح کنید. زیرا ضعف گردش خون در بدن کودکان می‌تواند دلایل بیماری‌های قلبی، مشکلات ریوی یا تنفسی و خیلی از عفونت‌ها شود.

5. سردی دست و پا در کودکان؛ عرق سرد بر اثر واکسن نوزاد

یکی از دلایلی که دست و پای نوزاد سرد می‌شود عرق سرد است. عرق سرد می‌تواند به صورت تنها یا با وجود تب و لرز خود را نشان دهد. یکی از شایع‌ترین علائم واکسیناسیون در نوزادان تب و لرز است که پس از واکسن زدن رخ می‌دهد. عرق سرد، واکنش است که بدن گرمای زیادی که براثر واکسن به تب درآمده را از طریق عرق سرد دفع و کنترل کند. پس این تعریق به کودک کمک می‌کند تا سریع‌تر درمان شود و جای نگرانی نیست. البته عرق سرد بعد از واکسن نوزادان همیشه بخاطر تب به وجود نمی‌آید و ممکن است دلایل دیگری نیز داشته باشد.

6. تعریق زیاد و عدم وجود تعادل دمای محیطی

گاهی والدین فکر می‌کنند اگر لباس بیشتری به کودک بپوشانند باعث جلوگیری از سرماخوردن او می‌شوند. در حالیکه این خود باعث تعریق زیاد در نوزاد شده و با عرق سرد خود را نشان می‌دهد. پس قبل از پوشاندن نوزاد حتما به دمای محیط توجه کرده و تعادل لازم را رعایت کنید.

به نقل از سایت healthline :

علت سرد شدن دست های نوزاد چیست؟
تنظیم دما
دست های کودک شما ممکن است حتی سردتر از آنچه هستند احساس کنند، زیرا دستان شما گرمتر هستند. دمای بدن نوزادان کمی بالاتر از بزرگسالان است، اما بازوها، دست‌ها، پاها و پاهای آن‌ها معمولاً خنک‌تر از شما هستند. این می تواند برای هر کسی گیج کننده باشد!
اساساً دمای مرکزی نوزاد (در وسط بدن او) گرمتر از یک بزرگسال است. اما آنها نمی توانند خود را گرم کنند یا به دلیل اندازه کوچکشان نمی توانند به سرعت دمای خود را تنظیم کنند. آنها همچنین حتی برای پاها، پاها، بازوها و دست های خود حرارت ندارند

7. علت سرد بودن دست و پا کودکان؛ مننژیت

مننژیت التهاب پرده‌های محافظی است که مغز و نخاع را پوشانده است و بر اثر یکسری باکتری و عفونت به‌وجود می‌آید. اولین علائم مننژیت سردی دست و پا است که به مرور علائمی مانند آنفولانزا و سرماخوردگی رخ می‌دهد. سرعت بد شدن مننژیت بسیار زیاد است پس در صورت مشاهده هرکدام از علائم زیر کودک خود را زیر نظر پزشک قرار دهید:

• لرز شدید
• کاهش اشتها
• خوابیدن بیش از حد
• حرارت بالای بدن
• مشکلات تنفسی
• دردهای عضلانی شدید
• استفراغ

8. بیماری های مرتبط با دهان، دست و پا

بیماری های دست، پا و دهان یک عفونت شایعی است که مانند علائم سرماخوردگی را دارد و خیلی جدی نیست. اما سردی دست و پا کودک می‌تواند آخرین مرحله از علت این موضوع باشد. اگر علائم این چنینی داشتید از آنجا که این عفونت یک عفونت واگیردار و ویروسی است در مدت زمان یک هفته درمان می‌شود و داروهای آن معمولا با داروهای فروکش تب یکسان است.

عوارض سردی دست و پا کودکان در هنگام تب

بروز تب در کودکان مخصوصا در سنین زیر دو سال که توانایی صحبت کردن در مورد مشکل خود را ندارند، حساسیت بیشتری دارد. به طور کلی مهم‌ترین و البته خطرناک‌ترین عارضه تب کردن در کودکان، تشنج می‌باشد که ممکن است بر عملکرد مغزی او اثرات جبران ناپذیری را داشته باشد. در صورتی که کودک‌ در اثر تب تشنج کند، ممکن است دچار سفت شدن و کشیدگی یک‌باره عضلات شده، چشمان خود را به یک طرف بچرخاند یا بدن او دچار حرکاتی تند و سریع شود. اگر کودک‌تان هر یک از این علائم را داشت، هر چه سریع‌تر او  را به اورژانس برسانید.

یکی دیگر از عوارض تب در کودکان، برگشت مجدد تب می‌باشد. در واقع این نکته را باید بدانید که علت اصلی تب، عفونت است و با مصرف داروهای تب‌بر، دمای بدن کودک به طور موقت پایین می‌آید. از بین رفتن عفونت با مصرف داروها ممکن است تا چند روز نیز طول بکشد، بنابراین در طول این مدت باید حواستان به بازگشت تب در کودک‌تان باشد.

زمان مناسب مراجعه به پزشک در هنگام سردی دست و پا نوزادان

دمای طبیعی بدن کودکان تا دو سالگی بین 36.6 تا 38 درجه سانتی‌گراد است. اگر دست و پای کودک شما همیشه سرد است و با گرم کردن هم رفع نمی‌شود و مشاهده علائم زیر حتما به پزشک مراجعه کنید:

1. اسهال و استفراغ
2. سردی قلب و قفسه سینه
3. بی‌حالی و بی‌تابی شدید
4. کم اشتهایی
5. تشنج
6. بثورات

ارتباط سردی دست و پا هنگام تب در کودکان با عفونت

پاسخ به این سوال مثبت است. وجود infection در بدن کودک می‌تواند باعث سردی دست و پاهای او شده باشد. حتی عفونت سرماخوردگی هم ممکن است باعث سردی دست و پاهای فرزندتان شود. بنابراین لازم است با مراجعه به پزشک متخصص نسبت به انجام آزمایش مربوط به وجود عفونت در بدن کودک خود اطمینان حاصل کنید.

اقدامات لازم برای گرم کردن دست و پا کودکان

در ماه‌های اول نوزاد این وجود این عارضه سردی دست و پا طبیعی است. اما اگر به مرور زمان درمان نشد ممکن است خبر از بیماری جدی‌تری بدهد. اما به طور کلی اگر مورد شدیدی نبود می‌توانید این 4 راهکار را در جهت گرم شدن دست و پای نوزاد خود انجام دهید :

1. چک کردن مداوم دمای محیط
2. آغوش کانگورو
3. پوشش صحیح نوزاد
4. اندازه گیری دمای بدن کودک

در ادامه به بررسی آن‌ها خواهیم پرداخت.

1. چک کردن مداوم دمای محیط

اگر به‌جز دست و پا نوزاد دیگر اعضای بدن او مثل سر نوزاد سرد بود حتما دمای محیط را چک کنید و به تعادل برسانید. دمای مناسب فضا برای نوزادان در بهار و تابستان معمولا چیزی بین 20 تا 22 و در پائیز و زمستان 20 تا 24 درجه سانتی‌گراد است. بهتر است برای اتاق نوزاد دمای مطبوعی فراهم کنید تا لباس های سبک به او بپوشانید.

2. انجام آغوش کانگورو در هنگام سرد بودن دست و پای نوزاد

تمامی لباس‌های نوزاد را دربیاورید و تنها یک لایه نازک و پوشک به تن او باشد نوزاد را روی شکم خود قرار دهید و یک پتوی نازک را به دور و نوزاد بپیچید. دقت کنید صورت نوزاد روی پتو نباشد. این کار حتی برای بهبود و درمان نوزادان نارس نیز بسیار موثر بوده است. توجه داشته باشید تنها در صورتی که شاداب هستید این کار را انجام دهید زیرا بیش از هرموقعی باید حواستان به تنفس راحت نوزاد باشد و خواب نروید.

3. پوشش صحیح نوزاد

لباس مناسب با فضایی که نوزاد در آن هست انتخاب کنید. استفاده از کلاه نازک، دستکش و جوراب بشدت توصیه می‌شود.

4. دمای بدن کودک را چگونه اندازه بگیریم

حتما اولین روشی که به طور ناخودآگاه برای اندازه‌گیری دمای بدن فرزندتان انجام می‌دهید، لمس پیشانی یا بدن او می‌باشد. این روش اندازه‌گیری را روش لمسی می‌گویند و به دلیل این که نتیجه آن به دمای بدن فردی که اندازه‌ می‌گیرد، بستگی دارد، خطای زیادی داشته و از نظر پزشکی قابل استناد نخواهد بود. به طور کلی برای اندازه‌گیری دمای بدن کودکان از قرار دادن دماسنج در نقاط پیشانی، گوش، دهان، زیر بغل یا مقعد استفاده می‌کنند. البته انتخاب از میان این روش‌ها با توجه به دقت و همچنین سن کودکان انجام می‌شود.

اندازه‌گیری دمای بدن کودک از طریق گوش و پیشانی دقت پایین‌تری نسبت به دیگر نقاط گفته شده دارد. ولی به طور کلی برای نوزادان ابتدا دمای بدن‌شان را از طریق قرار دادن دماسنج در زیربغل دمای بدن‌شان اندازه‌گیری کنید و در صورتی که دما بالاتر از 37.5 درجه باشد، با استفاده از روش مقعدی دمای بدن‌شان را اندازه‌ بگیرید. برای سنجش میزان دمای بدن کودکان بزرگتر از 4 سال نیز می‌توانید از روش دهانی استفاده کنید. در این روش دما سنج را در زیر زبان کودک قرار دهید و از او بخواهید برای چندین ثانیه دماسنج را در دهان خود نگه دارد

نکات مهم در دست و پای سرد در کودکان

در ادامه به چند نکته مهم برای جلوگیری از سردی دست و پای کودکان پرداخته‌ایم:

• برای حفظ دمای کودک در اتاقی که پنجره و در آن بسته است نگهداری کنید تا از ورود هوا جلوگیری شود و بدن کودک به تعادلی برسد.
• کهنه، لباس و ملحفه کودک خیس نماند. در اولین فرصت عوض کنید.
• بدن نوزاد را روی سطح سرد مثل ترازو، ملحفه یا جای سنگی قرار ندهید.
• بدن نوزاد را بیش از حد گرم نگه ندارید. جلو نور مستقیم خورشید، کنار شوفاژ، شومینه یا زیر کرسی خودداری کنید و لباس زیادی به آن نپوشانید.
• در زمان حمام نوزاد به گرم بودن محیط حمام و عدم وجود جریان هوای تند توجه لازم را داشته باشید.
• برای حمام کردن نوزاد از آب ولرم استفاده کنید.

سوالات متداول

1. وقتی دمای بدن کودک افزایش میابد چه علائمی را بروز می‌دهد؟

علائمی مانند گرم شدن شدید بدن، بی قراری، گریه بی دلیل، بی حالی، بی اشتهایی و خواب بیش از حد کودک.

2. اولین علائم مننژیت چیست؟

از اولین علائم در بیماری مننژیت می‌توان به سردی دست و پا اشاره کرد.

3. سردی پا و دست هنگام تب در کودکان چه علتی دارد ؟

علت هایی از جمله کمبود ویتامین B12، کمبود آهن و کم خونی، نداشتن خواب کافی که که معمولا با شروع سرما خوردگی و عفونت می‌باشد و همیطور کم آبی و خشکی بدن که با کم شدن آب بدن کودکان اتفاق می‌افتد.

4. آیا عفونت باعث سرد شدن دست و پای کودکان می‌شود ؟

بله، عفونت در بدن کودکان باعث می‌شود دست و پای کودک سرد شود که عفونت سرما خوردگی هم علائم مشابه‌ای دارد.

5. خطرناک ترین عوارض تب کردن در کودکان چیست؟

خطرناک ترین عارضه تب در کودکان تشنج می‌باشد که بر روی عملکرد مغزی تاثیر میگذارد. دیگرعلائم آن میتوان به سفت شدن و کشیدگی یک‌باره عضلات اشاره کرد.