استحمام و حفظ نظافت سالمندان از مهم‌ترین مواردی است که هر فرد باید به آن توجه کند. سالمندان نیز با وجود مشکلات حرکتی یا عدم تمایل به استحمام، باید حداقل 2 بار در هفته به حمام بروند. استحمام سالمند در منزل معمولا نیازمند رعایت برخی اصول و نکات ایمنی بیشتر برای جلوگیری از افتادن سالمند و کمک به تعادل او است. از طرفی ممکن است لازم باشد پرستار یا مراقبت سالمند، در تمام مراحل یا برخی از مراحل به او کمک کند.
دردهای عضلانی و مفاصل و مشکلات استخوانی یا فراموشی و مشکلات شناختی ممکن است باعث شوند که سالمندان تمایلی به استحمام نداشته باشند. گاهی برای حمام کردن سالمند لازم است که ابتدا انگیزه و تمایل این کار را در آنها به وجود بیاورید.
حمام کردن سالمند
سالمندان ممکن است در سنین بالا دیگر قادر نباشند به تنهایی حمام انجام دهند. در این مواقع ممکن است لازم باشد که فردی به آنها کمک کند یا لازم باشد تمهیداتی در نظر بگیرید تا فرد به کمک برخی از لوازم و امکانات بتوانند به‌تنهایی استحمام کنند. در حمام برای سالمندان باید تلاش شوند که سطوح لغزنده تاحدامکان حذف شوند یا دستگیره‌هایی برای تعادل سالمند وجود داشته باشد. استحمام سالمندان از نظرات مختلف اهمیت دارد. با استحمام سالمندان پاکیزه می‌شوند، جریان خون بهتری خواهند داشت، اعتماد به نفسشان بالا می‌رود و دامنه حرکتی بهتری خواهند داشت. تمام این موارد سبب می‌شود که حمام کردن اهمیت بیشتری پیدا کند. برای اجرا نحوه صحیح حمام کردن سالمند می‌توانید از خدمات یک پرستار سالمند بهره‌مند شوید.
به نقل از سایت freedomcare:
حمام کردن افراد مسن می تواند کار دشواری باشد. برای مراقبان، زمان حمام یک مبارزه است و می تواند یک تجربه آسیب زا برای سالمندان آنها باشد. با افزایش سن، افراد به طور طبیعی از دوش گرفتن یا حمام بیزارند.
مشکلی که در مورد توقف همه موارد بهداشتی وجود دارد این است که فرد ممکن است دچار عفونت و بیماری های پوستی شود. درمان بیماری های پوستی می تواند چالش برانگیز باشد. ضروری است که سالمندان خود را به طور منظم حمام کنید و این کار را برای آنها آسان کنید.
قبل از اینکه به چند نکته در مورد حمام کردن سالمندان بپردازیم، اجازه دهید به برخی از مشکلاتی که سالمندان هنگام حمام کردن با آن مواجه هستند نگاهی بیاندازیم.
مراحل استحمام سالمند در منزل
میزان نیاز افراد سالمند به کمک، به میزان مشکلات و ناتوانی آنها بستگی دارد. ممکن است شخص سالمند از چند بیماری رنج ببرد یا عمل جراحی کرده و نیاز به مراقبت بیشتری دارد. از طرفی برخی از افراد سالمند دچار آلزایمر هستند که حتی شیوه استحمام را هم به‌خاطر نیاورده و نیاز دارند تا سالمند نحوه صحیح حمام کردن سالمندان به آنها یادآوری شود.
عده‌ای از سالمندان نیز دچار مشکلات حرکتی و فلج شدگی هستند که توان حرکتی نداشته و مشکلاتی برای استحمام دارند. در جهت نگهداری از پدر و مادر پیر و شیوه حمام کردن سالمندان ممکن است کمی متفاوت بوده و نیاز به رعایت برخی اصول دارد. حمام کردن سالمند شامل مراحل زیر است:
1. قرار دادن برخی لوازم در اختیار فرد سالمند
از پرستار سالمند یا مراقب سالمند بخواهید که تمام وسایل حمام سالمندان را فراهم کرده و در دسترس او قرار دهد. برخی از مهم‌ترین وسایل حمام سالمندان عبارت‌اند از:
- سردوش متحرک
- شوینده
- لیف مخصوص
- کفپوش‌های غیرلغزنده برای جلوگیری از افتادن فرد
- حوله حمام
- دستگیره‌های نصب شده در حمام برای کمک به تعادل سالمند
- حوله
2. آماده‌سازی فرد برای استحمام
در این مرحله از حمام کردن سالمند، مراقب یا پرستار باید به سالمند کمک کنند تا لباس‌های خود را دربیاورد یا خودشان این کار را انجام دهند.
3. چک کردن دمای آب
مرحله مهمی از نحوه صحیح حمام کردن سالمندان که نباید فراموش کنید؛ تنظیم دمای آب است. دمایی که سالمند با آن حمام می‌کند؛ شاید با دمای آب برای سایر افراد متفاوت باشد. به‌نسبت نیاز سالمند دمای مناسب را تنظیم کنید.
4. راهنمایی فرد سالمند برای استفاده از دستگیره‌های حمام
از مهم‌ترین نکات ایمنی که در زمان استحمام سالمند در منزل باید به آن توجه کنید؛ این است که پرستار باید برای گرفتن و استفاده از دستگیره‌ها به فرد سالمند راهنمایی کند. این کار باید آهسته و با همکاری و کمک پرستار و فرد سالمند انجام شود تا از افتادن وی جلوگیری شود. همچنین می‌توان از صندلی‌های مخصوص برای نشستن فرد سالمند در حمام استفاده کرد.
5. آغاز روند حمام
در ادامه استحمام سالمند در منزل فرد سالمند را وارد حمام می‌کنید. افرادی که دچار اختلال شناختی یا زوال عقل هستند؛ ممکن است نتوانند خودشان استحمام انجام دهند. در این صورت پرستار باید این کار را انجام هد.
پرستار می‌تواند در برخی از مراحل مانند شستن سر یا بدن به سالمند کمک کند. درواقع به‌نسبت نیاز و میزان ناتوانی حرکتی و شناختی سالمند، ممکن است لازم باشد پرستار در بخش‌هایی از استحمام یا تمام آن به فرد سالمند کمک کند. در حمام می‌توانید برای بهداشت دهان و دندان سالمندان هم کاری کنید و از فلوراید، مسواک یا سایر روش‌های بهداشتی استفاده کنید.
6. شستن موها
شستن سر و موها برای برخی از سالمندان از مراحل چالشی استحمام است. برخی از سالمندان ممکن است نتوانند دست‌ها را بالا برده و موها و سرشان را بشویند. در‌این‌صورت پرستار باید به آنها کم کند.
7. خروج از حمام
بعد از اتمام استحمام سالمند در منزل، حوله را به دست سالمند بدهید و در صورت نیاز برای خشک کردن بدن به او کمک کنید. خشک کردن بدن سالمند با حوله باید به‌آرامی انجام شود. چرا که پوست سالمند حساس بوده و ممکن است دچار آسیب شود. درصورتی‌که پوست سالمند دچار مشکلات پوستی است یا از خشکی پوست رنج می‌برد؛ در این مرحله باید از لوسیون پوست هم استفاده شود.
سالمند را در هفته چندبار حمام ببریم؟
سالمندان حداقل به یک یا دو بار حمام در هفته نیاز دارند. این میزان حمام از بروز انواع عفونت‌های پوستی یا عفونت‌های دستگاه ادراری جلوگیری می‌کند.
درجه حرارت حمام برای سالمند
برای استحمام سالمند در منزل بسیار مهم است که آب دمای مناسبی داشته باشد. تنظیم دمای آب از سرماخوردگی و استخوان‌درد سالمند و همچنین خشکی پوست سالمندان جلوگیری می‌کند. دمای آب نباید بیشتر از 45 تا 47 درجه باشد. استحمام سالمند با آب گرم و ولرم بهترین گزینه است.
وسایل حمام سالمندان
به‌نسبت میزان ناتوانی و نیاز سالمند، وسایل حمام سالمندان، متفاوت خواهد بود. رایج‌ترین وسایل حمام سالمندان عبارت‌اند از:
- شوینده‌ها
- لیف
- حوله
- لباس
- لوسیون
- انواع لیف‌ها و لوازم دسته‌دار برای شستن راحت‌تر بدن
- صندلی مخصوص حمام سالمند
- دستگیره‌های ایمنی حمام سالمند
ویژگی حوله مناسب برای حمام سالمندان
بهترین حوله برای افراد کهنسال باید راحت بوده و به‌اندازه کافی نرم و لطیف باشد تا به پوست آسیب‌پذیر آنها آسیبی نرساند. ویژگی‌های بهترین حوله برتی افراد مسن شامل موارد زیر است:
- نرم بودن
- قدرت جذب بالا
- اندازه و سایز مناسب
- وزن سبک
- خشک کردن سریع
- قابل شستشو و مقاوم
- بدون مواد حساسیت‌زا
- باکیفیت
راهکارهای تشویق سالمند به حمام کردن
سالمندان معمولا تمایلی به استحمام ندارند. برای تشویق آنها می‌توانید از روش‌های زیر استفاده کنید:
- محیط حمام را ایمن نگه دارید
خیلی از سالمندان به‌خاطر ترس از افتادن، از حمام رفتن واهمه دارند. با ایمن کردن محیط حمام و اضافه کردن دستگیره‌ها ایمنی، صندلی مخصوص، کفی‌های ضدلغزش و غیره می‌توانید این اطمینان را به فرد سالمند بدهید که مشکلی برای او پیش نمی‌آید.
- از مسکن‌ها و داروهای مخصوص استفاده کنید
دردهای استخوانی و مفصلی که خم شدن و ایستادن را برای سالمند سخت‌تر می‌کند؛ از مواردی است که حمام رفتن سالمند را برای او سخت‌تر می‌کند. با مصرف مسکن‌ها می‌توانید این دردها را کنترل کنید.
- برنامه‌های اجتماعی خاصی برای سالمندان در نظر بگیرید
برنامه‌هایی مانند دیدار با دوستان، دیدن نوه‌ها، ملاقات با اعضای فامیل، شرکت در یک ایونت، کلاس یا دورهمی برای سالمند در نظر بگیرید تا به‌واسطه آن، مجبور شود به نظافت خود رسیدگی کند و انگیزه کافی را داشته باشد.
- به سالمند در خصوص حفظ حریم خصوصی‌اش اطمینان بدهید
خیلی از سالمندان به‌خاطر عدم رعایت حریم شخصی از رفتن به حمام امتناع می‌کنند. برای آنها شرایطی فراهم کنید که به‌سادگی و با کمترین احساس معذب بودن بتوانند حمام کنند.
- به نیاز و خواسته‌های سالمند توجه کنید
در خصوص راهکارهای تشویق سالمند به حمام کردن به حرفهای او توجه کنید. اگر شکایتی در خصوص نحوه حمام سالمند در منزل دارد؛ به آن رسیدگی کرده و مشکل را حل کنید. راضی نگه داشتن سالمند برای استحمام باعث می‌شود که در دفعات بعدی هم او با کمال میل اقدام به استحمام کند.
اقدامات قبل از استحمام سالمند در منزل
پیش از شروع استحمام لازم است به چند نکته توجه کنید:
- وسایل مورد نیاز برای استحمام سالمند در منزل را آماده کنید
- از ایمن بودن محیط حمام مطمئن شوید. محیط حمام باید نور کافی داشته و بیش از اندازه شلوغ نباشد. همچنین لوازم ایمنی مورد نیاز از جمله دستگیره‌ها در حمام نصب شده باشند.
- دمای آب را بین 38 تا 45 درجه تنظیم کنید.
اقدامات لازم در حین حمام کردن سالمند
در حین حمام به چند نکته مهم توجه کنید:
- یک اتاق گرم برای در آوردن و پوشیدن لباس آماده کنید. این اتاق باید دمای مناسب و حریم خصوصی داشته باشد.
- به سالمند در حفظ تعادل کمک کنید. می‌توانید از یک صندلی برای این کار کمک بگیرید.
- از یک دوش ملایم شروع کنید.
- شامپو زدن موها در آغاز انجام شود.
- در مرحله بعد نوبت لیف زدن بدن است.
- به سالمند در شستن نواحی که دسترسی به آنها سخت است؛ کمک کنید.
- کمک در خشک کردن بدن و استفاده از حوله را فراموش نکنید.
- کمک در پوشیدن لباس آخرین مرحله از نحوه صحیح حمام کردن سالمندان است که باید انجام دهید.
اقدامات بعد از استحمام سالمند در منزل
- بعد از استحمام سالمند در منزل از یک حوله نرم برای خشک کردن و گرم نگه داشتن بدن سالمند استفاده کنید. ابتدا کمی منتظر بمانید تا بدن او در دمای حمام کمی خشک شده و آب آن گرفته شود و سپس از حمام خارج شوید.
- پیش از پوشاندن لباس، برای نقاط حساس بدن و نقاط آسیب‌پذیر از لوسیون استفاده کنید.
- در پروسه لباس پوشاندن به سالمند کمک کنید.
- حوله حمام باید همواره بهداشتی و تمیز بماند. قرار دادن حوله در جای مرطوب و تاریک بستری برای رشد میکروب و قارچ فراهم می‌کند
- بعد از حمام به سالمند نوشیدنی بدهید تا تعریق و از دست رفتن آب بدن در حین حمام جبران شود.
- دمای اتاقی که سالمند در آن استراحت می‌کند را اندازه‌گیری کرده مطمئن شوید که اتاق گرم باشد.
نکات مهم در نحوه حمام کردن سالمند در منزل
براری استحمام سالمند در منزل به نکات زیر توجه کنید:
- از دستگیره‌های مخصوص برای کمک به تعادل سالمندان استفاده کنید.
- در همه مراحل استحمام سالمند در منزل از احساس راحتی سالمند مطمئن شده و با او صحبت کنید.
- از دمپایی‌های ضد لغزش استفاده کنید.
- حریم شخصی سالمند را حفظ کنید.
- از خشک بودن کف حمام قبل و بعد از استحمام سالمند در منزل مطمئن شوید.
چرا برخی از سالمندان نسبت به حمام کردن مقاومت می‌کنند؟
بالا رفتن سن برخی از کارها مانند ایستادن یا خم شدن یا نشستن را برای سالمندان سخت می‌کند و باعث ایجاد درد در این افراد است. همچنین ممکن است سالمندانی که دچار زوال عقل یا آلزایمر هستند؛ از صدای آب واهمه داشته باشند. از طرفی ترس از افتادن نیز از مواردی است که سالمند ممکن است او را از رفتن به حمام منصرف می‌کند.
سخن آخر
نحوه حمام سالمند در منزل شامل رعایت برخی از نکات است. از مهم‌ترین مواردی که باید به آن توجه داشته باشید؛ تامین ایمنی سالمندان است. از لغزنده نبودن و شلوغ نبودن کف حمام مطمئن شوید. همچنین با استفاده از لوازم مخصوص مانند دستگیره‌های ایمنی یا صندلی و غیره به حفظ ایمنی سالمند کمک کنید. به‌نسبت نیاز سالمند پوشکی ممکن است لازم باشد در هر کدام از مراحل استحمام سالمند در منزل به او کمک کنید. معمولا شستن موها یا لیف زدن برخی از قسمت‌های بدن برای سالمندان دشوار است. افراد مسنی که دچار آلزایمر یا زوال عقل یا مشکلات حرکتی هستند نیز نیاز دارند تا در تمام مراحل استحمام به آنها کمک کنید.
سوالات متداول
1. چرا سالمندان از استحمام دوری می‌کنند؟
سالمندان غالبا کم حوصله هستند و در ضمن نسبت به خطرات و ریسک‌های حمام کردن، احساس نگرانی دارند.
2. استحمام بیمار سالمند در منزل چه شرایطی دارد؟
شما باید حتما از رعایت نکات ایمنی و حفظ سلامت سالمند مطمئن شده و او را به شکلی به حمام ببرید که کمترین ناراحتی را احساس نکند.
3. سالمندان باید هر چند وقت یک بار حمام شوند؟
بسته به شرایط جسمی، توان حرکتی سالمند و البته رغبت شخصی او، تعداد دفعات حمام کردن تنظیم شده و البته نباید به لحاظ بهداشتی زمان آن به تعویق بیفتد.
4. روش حمام کردن سالمندان چگونه است؟
ایمن کردن محیط حمام، تنظیم دمای آب متناسب با نیاز سالمند، استفاده از مواد شوینده ملایم و مرطوب کننده، نحوه حمام کردن سالمندان را شکل می‌دهند.
5. از مهم‌ترین نکاتی که در استحمام سالمند در منزل باید به آنها توجه کرد؛ کدام موارد است؟
حفظ ایمنی و حریم شخصی سالمند از مهم‌ترین مواردی است که باید به آنها در حین استحمام سالمند در منزل توجه داشته باشید.
6- خطرات دیر حمام رفتن سالمندان چیست؟
دیر حمام رفتن در سالمندان می‌تواند منجر به عفونت‌های پوستی، بوی بد بدن، مشکلات حرکتی، تخریب سلامت روان، افزایش خطر مشکلات قلبی، کاهش کیفیت خواب و تجمع باکتری‌ها شود. حفظ بهداشت شخصی و حمام رفتن منظم به سلامت جسمی و روانی آنها کمک می‌کند.
