بی حسی موضعی چیست و چه کاربردی دارد؟

بی حسی موضعی یک روش پزشکی است که برای کاهش یا از بین بردن حس درد در یک ناحیه خاص از بدن استفاده می‌شود. این روش عمدتاً در جراحی‌های کوچک، دندانپزشکی و برخی از درمان‌های پوستی کاربرد دارد. 

برخلاف بی‌حسی عمومی که بیمار را به خواب می‌برد، این بی‌حسی فقط ناحیه مشخصی را تحت تأثیر قرار می‌دهد و بیمار در طول عمل بیدار می‌ماند. این روش با تزریق ماده بی‌حس‌کننده به بافت مورد نظر یا استفاده از کرم‌ها و ژل‌های موضعی انجام می‌شود و نیازی به پرستار بیمار برای استفاده ندارد. 

افراد در سنین مختلف از این بی‌حسی استفاده می‌کنند. اما سالمندان به دلیل اینکه بدن ضعیف‌تری نسبت به جوانان دارند، باید قبل از دریافت این بی حسی، از ویتامین و چیزهای دیگر استفاده کنند. فشار خون در سالمندان نیز باعث ایجاد ضعف می شود. 

با این حال، مانند هر روش پزشکی دیگر، ممکن است در برخی موارد عوارضی مانند واکنش‌های آلرژیک یا حساسیت به داروهای بی‌حس‌کننده رخ دهد. ما را در این مقاله همراهی کنید تا با این بی‌حسی آشنایی بیشتری پیدا کنید. 

بی حسی موضعی چیست؟ 

بی حسی موضعی یک روش پزشکی است که برای کاهش یا از بین بردن درد در یک ناحیه خاص از بدن استفاده می‌شود. در این روش، داروی بی‌حسی مستقیماً به ناحیه مورد نظر تزریق می‌شود یا به صورت موضعی روی پوست، مخاط یا بافت‌های دیگر اعمال می‌گردد. این بی‌حسی به طور موقت اعصاب ناحیه مورد نظر را مسدود کرده و از ارسال سیگنال‌های درد به مغز جلوگیری می‌کند.

این روش به ویژه در جراحی‌های کوچک، دندانپزشکی، درمان زخم‌ها و برخی از اقدامات تشخیصی استفاده می‌شود. این نوع بی‌حسی باعث می‌شود که بیمار بدون احساس درد، عمل یا پروسیجر مورد نظر را تحمل کند. برخی از داروهای معمول مورد استفاده در بی‌حسی شامل لیدوکائین، بوپیواکائین و پروکائین هستند.

مزایای این نوع بی‌حسی شامل کاهش عوارض جانبی سیستمیک نسبت به بیهوشی عمومی، سریع‌تر بودن دوره بهبودی و توانایی بیمار در حفظ هوشیاری و ارتباط با پزشک در طول پروسیجر است. 

با این حال، در موارد نادر ممکن است عوارضی مانند واکنش‌های آلرژیک، عفونت در محل تزریق یا آسیب به اعصاب رخ دهد. این روش باید توسط پزشک یا پرستار مجرب انجام شده تا از ایمنی و اثربخشی آن اطمینان حاصل شود.

بنابه گفته های سایت nhs :

بی حسی موضعی شامل بی حس کردن ناحیه ای از بدن با استفاده از نوعی دارو به نام بی حس کننده موضعی است. این داروها را می توان برای درمان شرایط دردناک، جلوگیری از درد در طی یک عمل یا عمل یا تسکین درد پس از جراحی استفاده کرد.

برخلاف بیهوشی های عمومی، بی حسی های موضعی باعث از دست دادن هوشیاری شما نمی شوند. این بدان معنی است که آنها معمولاً ایمن تر هستند، معمولاً قبل از استفاده نیازی به آماده سازی خاصی ندارند و می توانید سریعتر از آنها خلاص شوید.

عوارض بی حسی موضعی

همانطور که گفته شد، بی حسی موضعی قوی یک روش درمانی است که برای بی‌حس کردن یک ناحیه خاص از بدن به کار می‌رود. هرچند این روش عموماً ایمن بوده اما ممکن است برخی عوارض جانبی به همراه داشته باشد. برخی از این عوارض عبارتند از:

• واکنش‌های آلرژیک: برخی افراد ممکن است به مواد مورد استفاده در بی‌حسی حساسیت داشته باشند که می‌تواند به علائمی مانند خارش، قرمزی و تورم منجر شود.
• درد و ناراحتی: در برخی موارد، ممکن است پس از تزریق بی‌حس‌کننده موضعی، درد و ناراحتی در ناحیه تزریق ایجاد شود.
• سرگیجه و تهوع: برخی افراد ممکن است به بی‌حس‌کننده‌ها واکنش نشان دهند و دچار سرگیجه و تهوع شوند.
• اختلالات عصبی: اگر بی‌حس‌کننده به طور تصادفی به عصب تزریق شود، ممکن است مشکلات عصبی مانند سوزش یا بی‌حسی طولانی مدت رخ دهد.
• افت فشار خون: در موارد نادر، این بی‌حسی می‌تواند منجر به افت فشار خون شود.
• مشکلات قلبی: در برخی موارد، استفاده از بی‌حس‌کننده‌های موضعی می‌توانند باعث تپش قلب یا سایر مشکلات قلبی شوند.
• عفونت: هر تزریقی می‌تواند خطر عفونت داشته باشد، بنابراین رعایت بهداشت مناسب در این موارد ضروری است.

همیشه قبل از استفاده از بی‌حس کننده‌های موضعی، با پزشک خود درباره عوارض احتمالی مشورت کنید و سابقه پزشکی خود را به اشتراک بگذارید.

انواع بی حسی موضعی

بی حسی موضعی به سه نوع عمده تقسیم می‌شود که عبارت اند از ژل، اسپری و پماد. هر کدام از این محصولات دارای کاربردها و ویژگی‌های خاص خود هستند.

ژل بی حسی موضعی

• موارد استفاده: به طور معمول در دندانپزشکی برای کاهش درد در طی فرایندهای دندانپزشکی استفاده می‌شود.
• نحوه استفاده: ژل را به طور مستقیم بر روی پوست یا غشاهای مخاطی اعمال می‌کنند.
• مزایا: این ژل بی‌حسی، سریع عمل می‌کند و معمولاً کمترین اثرات جانبی را دارد.

اسپری بی حسی موضعی

• موارد استفاده: برای بی حسی سریع و موقت پوست و مخاط، قبل از تزریقات یا پروسه‌های دردناک استفاده می‌شود.
• نحوه استفاده: این نوع بی حسی موضعی قوی به صورت اسپری بر روی ناحیه مورد نظر پاشیده می‌شود.
• مزایا: راحتی استفاده و قابلیت پاشیدن بر روی نواحی وسیع‌تر را دارد. 

پماد بی حسی موضعی

• موارد استفاده: برای کاهش درد در نواحی کوچک‌تر و معمولاً برای تسکین دردهای جزئی مانند سوختگی‌های کوچک، نیش حشرات و التهابات از این پماد بی‌ حسی استفاده می‌شود.
• نحوه استفاده: این پماد به طور مستقیم بر روی پوست اعمال می‌شود.
• مزایا: پماد بی حسی طولانی‌تر اثر می‌کند و معمولاً اثر تسکینی بیشتری دارد.

دارو های بی حسی موضعی

آرتیکائین (بی حس کننده قوی برای جراحی): یک بی حس کننده موضعی مخصوص دندان است که قدرت و سرعت بسیار بالایی دارد و تاثیر آن کاملا مطلوب است.
بنزوکائین (بی حس کننده قوی پوست): یک بی حس کننده پوستی نسبتا ضعیف است. موارد استفاده آن نیش حشرات، سوختگی جزئی، گزش گیاه گزنه یا آفت دهان است.
بوپیواکایین: یک بی حس کننده موضعی تزریقی است که زیر پوست تزریق می شود و بی حسی ایجاد میکند.
دیبوکائین موضعی: یک بی حس کننده بسار قوی که داخل نخاع تزریق می شود و برای اسپاسن اوت (بی حسی های کمر به پایین) بسیار موثر است.
دیکلونین: یک بی حس کننده مخصوص سطوح مخاطی است و به صورت اسپری یا خوراکی استفاده می شود. برای معاینات حلق و دهان یا آندوسکوپی و برای زهم های دهانی مفید است.
لیدوکائین لوکال: معروف ترین بی حس کننده موضعی که به اشکال مختلف روی پوست اعمال می شود.
پراموکسین: بی حسی موضعی برای استفاده های نسبتا طولانی مدت تر. برای نیش حشرات سوختگی جزئی دیگر موارد ساده استفاده می شو.
پریلوکائین: بی حس کننده پوستی و بسیار مشابه لیدوکایین. مناسب برای درد خون گیری و تزریق.
بی‌ حس‌ کننده موضعی پروکائین: توسط پزشک و جراح برای جراحی و بی حسی های نخاعی استفاده می شود.
تتراکائین: یکی از داروهای بی حس کننده موضعی چشم است. برای انواع جراحی چشم و لیزر استفاده می شود.
پریلوکائین اف: یک بی حسی قوی و تزریقی برای دندان است و برای انجام اکثر جراحی های دندان استفاده دارد.

سخن پایانی 

بی حس کننده موضعی نقش مهمی در بسیاری از مراحل درمانی و جراحی مانند بخیه زدن در منزل و بیمارستان دارد. این روش به پزشکان امکان می‌دهد تا بدون ایجاد درد و ناراحتی برای بیمار، به انجام عملیات پیچیده بپردازند. 

این نوع بی‌حسی همچنین با کاهش نیاز به بی‌هوشی عمومی، خطرات و عوارض احتمالی را کاهش می‌دهد. به علاوه، بازیابی سریع‌تر بیمار پس از استفاده از بی‌حسی، یکی از مزایای اصلی این روش است. با این حال، انتخاب نوع مناسب بی‌حسی و تکنیک درست تزریق بسیار حیاتی است تا از بروز عوارض جانبی جلوگیری شود. برای تزریق این بی‌حسی پزشک نیاز به یک کمک دست دارد. پرستار بیمار کارهای ریز دکتر را انجام می‌دهد. 

مشاوره دقیق با پزشک و اطلاع کامل از وضعیت سلامت بیمار، نقش کلیدی در موفقیت این روش ایفا می‌کند. در نهایت، این بی‌حسی با فراهم کردن شرایطی ایمن و بدون درد، امکان اجرای بهتر و دقیق‌تر فرآیندهای درمانی و جراحی را فراهم می‌آورد و به بهبود کیفیت زندگی بیماران کمک می‌کند.

سوالات متداول 

بی حسی موضعی چیست؟ 

این بی حسی یک روش پزشکی است که برای کاهش یا از بین بردن درد در یک ناحیه خاص از بدن استفاده می‌شود. داروی بی‌حسی مستقیماً به ناحیه مورد نظر تزریق می‌شود یا به صورت موضعی روی پوست، مخاط یا بافت‌های دیگر اعمال می‌گردد.

انواع بی حس کننده موضعی کدامند؟

انواع این بی حسی شامل ژل، اسپری و پماد می‌شوند که هر کدام برای موقعیت‌های خاص قابلیت استفاده دارند.

آیا بی حسی های موضعی عوارض دارند؟

بله. عوارضی مثل مشکلات عصبی قلبی، عفونت، واکنش های آلرژیک یا دیگر مشکلات عصبی.