سرخک در کودکان دارای شیوع نسبتا زیادی است که والدین یا پرستار کودک مبتلا باید از علایم و روش های درمان آن اطلاع داشته باشند. سرخک یک بیماری عفونی حاد در دوران کودکی است که توسط ویروس ایجاد می شود. این ویروس از طریق سرفه یا عطسه از فردی به فرد دیگر منتقل می شود. سرخک در کودک باعث بروز تب معمولاً بالاتر از 38 درجه سانتیگراد می شود. سرفه ، آبریزش بینی قرمزی چشم و ورم ملتحمه از علایم اصلی این بیماری می باشد.
علاوه بر این ، کودکان مبتلا به سرخک غالباً از روشنایی بدشان می آید و مشکل نورگریزی یا (فوتوفوبیا) دارند ، و اغلب دارای دهان قرمز درد (استوماتیزیس) هستند. سرخک در کودکان معمولا از طریق تشخیص لکه های پوستی و همچنین وجود یک لکه کوچک به رنگ سفید مایل به آبی روی زمینه قرمز روشن – لکه کوپلیک – در قسمت داخلی گونه تشخیص داده می شود.
بعضی از بیماریهای عفونی در دوران کودکی نیز وجود دارد که علایمی شبیه به سرخک دارند که شامل سرخچه (سرخک آلمانی) و تب مخملک هستند. اما در این بیماری ها معمولاً سرفه یا ورم ملتحمه وجود ندارد . ویروس سرخک در کودک می تواند با آزمایشی که به روی گلو یا نمونه ادرار انجام می شود تشخیص داده شود. یک پرستار کودک مجرب می تواند تفاوت را به خوبی تشخیص دهد
علائم سرخک در کودکان
علائم سرخک در کودکان معمولاً 10 تا 14 روز پس از قرار گرفتن در معرض ویروس شروع می شود. بثورات برجسته و تب قابل مشاهده ترین علامت است. علائم اولیه معمولا در 4 تا 7 روز پدیدار می شوند. آبریزش بینی، سرفه، چشم های قرمز و اشک آلود بروز می کنند. ولی بیشتر علائم سرخک شبیه به سرما خوردگی هستند. اصلی ترین علامت سرخک کودک در روز های 4 تا 7 ابتلا، لکه های سفید و کوچک در داخل دهان، پشت لُپ و گونه است. بیشتر مرگ و میر های ناشی از سرخک به دلیل ایجاد عوارض و آسیب های جانبی است که راه را برای باکتری ها و دیگر بیماری های کشنده باز می کند. این بیماری ها شامل:
- آنسفالیت ( عفونتی که باعث تورم مغز و آسیب بالقوه مغز می شود)
- عفونت های شدید تنفسی از جمله ذات الریه
- عفونت های گوش
- اسهال و کم آبی ناشی از آن
این عوارض در کودکان زیر 5 سال و بزرگسالان بالای 30 سال شایع تر است. بزرگسالان عموما در صورت ابتلا به این بیماری به پرستار بیمار نیاز پیدا میکنند این عوارض در کودکانی که دچار سوءتغذیه هستند، به ویژه آن‌هایی که ویتامین A کافی ندارند یا سیستم ایمنی ضعیفی بخاطر HIV ، آسم یا سایر بیماری‌ها دارند، بیشتر است. خود سرخک همچنین سیستم ایمنی بدن را تضعیف می‌کند و می‌تواند کاری کند «بدن فراموش کند» که چگونه از خود در برابر عفونت‌ها محافظت کند و کودکان را بسیار آسیب‌پذیر می‌کند.
راه های انتقال سرخک در کودکان
به نقل از سازمان جهانی بهداشت who.int :
بیماری سرخک در کودکان یکی از مسری ترین بیماری های جهان است که از طریق تماس با ترشحات بینی یا گلو آلوده (سرفه یا عطسه) یا تنفس هوایی که توسط فرد مبتلا به سرخک تنفس می شود، منتقل می شود. ویروس تا دو ساعت در هوا یا سطوح آلوده فعال و مسری باقی می ماند. به همین دلیل، بسیار عفونی است و یک فرد مبتلا به سرخک می تواند از هر 10 تماس نزدیک با افراد واکسینه نشده، 9 نفر را آلوده کند. از چهار روز قبل از شروع بثورات تا چهار روز پس از فوران بثورات توسط یک فرد آلوده قابل انتقال است.
شیوع سرخک در کودکان می تواند منجر به عوارض شدید و مرگ و میر، به ویژه در میان کودکان کم سن و سال و سوء تغذیه شود. در کشورهای نزدیک به حذف سرخک، موارد وارداتی از کشورهای دیگر منبع مهم عفونت هستند.
تشخیص سرخک در کودکان
یک ارائه‌دهنده مراقبت‌های بهداشتی معمولاً می‌تواند با یک شرح حال و معاینه فیزیکی خوب و بررسی بثورات، سرخک در کودک را تشخیص دهد. با این حال، آنها ممکن است آزمایش‌های آزمایشگاهی را برای یافتن ویروس در نمونه‌های زیر تجویز کنند:
- آزمایش خون
- آزمایش ادرار
- آزمایش ترشحات بینی و گلو
میزان شیوع سرخک درکودکان
سرخک یک بیماری شایع در کودکان است. بر طبق گزارشات سازمان بهداشت جهانی در سال (2001) مشخص شده است که حدود 30 میلیون مورد ابتلا به سرخک در کودکان گزارش شده است که این بیماری منجر به مرگ حدود 700000 کودک شده است.
سازمان جهانی بهداشت در اوایل سال 2019 نسبت به بازگشت بیماری واگیردار سرخک و شیوع آن در سراسر جهان هشدار داده بود. به گفته یونیسف، در سال گذشته شمار مبتلایان به بیماری سرخک کودکان در ۹۸ کشور افزایش یافته است. ۱۳۶ هزار نفر در سراسر جهان به دلیل ابتلا به سرخک جان خود را از دست دادند.
درمان سرخک در کودکان
هیچ درمان خاصی برای سرخک در کودکان وجود ندارد. با این حال ، برخی اقدامات می تواند برای محافظت از افراد آسیب پذیر که در معرض ویروس قرار گرفته اند ، انجام شود در مقاله درمان عفونت ویروسی در کودکان درباره سرخک و علائم آن صحبت کرده ایم.
اگر فردی نسبت به این بیماری واکسینه نشده باشد ، ممکن است واکسیناسیون سرخک طی 72 ساعت پس از قرار گرفتن در معرض ویروس سرخک امکان پذیر باشد تا از فرد در برابر بیماری محافظت کند. اما اگر پس از تزریق واکسن سرخک بیماری ایجاد شود این بیماری معمولاً علائم خفیف تری دارد و مدت زمان کمتری ادامه پیدا خواهد کرد.
واکسن سرخک در کودکان
واکسیناسیون در سطح جامعه موثرترین راه برای پیشگیری از سرخک است. همه کودکان باید علیه سرخک واکسینه شوند. این واکسن بی خطر، موثر و ارزان است. کودکان باید دو دوز از واکسن را دریافت کنند تا از ایمنی آنها اطمینان حاصل شود. اولین دوز معمولاً در 9 ماهگی در کشورهایی که سرخک شایع است و 12 تا 15 ماهگی در کشورهای دیگر تجویز می شود. دوز دوم باید در اواخر دوران کودکی، معمولاً در 15 تا 18 ماهگی تجویز شود. واکسن سرخک در کودکان به تنهایی یا اغلب همراه با واکسن های اوریون، سرخجه و یا واریسلا (آبله مرغان) تجویز می شود.
واکسیناسیون معمول سرخک، همراه با کمپین های ایمن سازی انبوه در کشورهایی که میزان ابتلا به آن بالاست، برای کاهش مرگ و میر جهانی سرخک بسیار مهم است. واکسن سرخک حدود 60 سال است که استفاده می شود و هزینه آن کمتر از 1 دلار آمریکا برای هر کودک است. واکسن سرخک همچنین در مواقع اضطراری برای جلوگیری از شیوع گسترده بیماری استفاده می شود. خطر شیوع سرخک به ویژه در میان پناهندگان زیاد است که باید در اسرع وقت واکسینه شوند.
ترکیب واکسن‌های مختلف، افزایش هزینه کمی را به دنبال دارد، اما امکان تقسیم هزینه‌های زایمان و مدیریت آن را فراهم می‌کند و مهمتر از آن، مزیت محافظت در برابر سرخجه که رایج‌ترین عفونت قابل پیشگیری با واکسن است و می‌تواند نوزادان را در رحم مادر آلوده کند را در بر دارد. در سال 2022، 74 درصد از کودکان هر دو دوز واکسن سرخک را دریافت کردند و حدود 83 درصد از کودکان جهان تا اولین سالگرد تولد خود، یک دوز واکسن سرخک را دریافت کردند. دو دوز از واکسن برای اطمینان از ایمنی و جلوگیری از شیوع بیماری توصیه می شود، زیرا همه کودکان با اولین دوز، ایمنی ایجاد نمی کنند.
گلوبولین چه تاثیری در بروز سرخک در کودکان دارد؟
زنان باردار ، نوزادان و افراد دارای سیستم ایمنی ضعیف که در معرض ویروس هستند ممکن است از پروتئین ها (آنتی بادی ها) به نام گلوبولین تزریق کنند. هنگامی که در طی شش روز قبل از قرار گرفتن در معرض ویروس استفاده شود ، این آنتی بادی ها می توانند از بروز سرخک در کودکان جلوگیری کرده یا علائم را کمتر کنند.
داروهای سرخک در کودکان
به عنوان کاهنده تب می توان از داروهای بدون نسخه مانند استامینوفن ، ایبوپروفن ، یا ناپروکسن سدیم استفاده نمایید تا در کاهش تبی که همراه با سرخک است کمک نماید. به کودکان یا نوجوانانی که علائم سرخک دارند آسپرین ندهید. اگرچه آسپرین برای استفاده در کودکان بالاتر از 3 سال تأیید شده است ، کودکان و نوجوانان بهبود یافته از آبله مرغان یا علائم شبیه آنفولانزا هرگز نباید از آسپرین استفاده کنند. دلیل این امر این است که آسپرین با سندرم ری ، یک بیماری نادر اما بالقوه تهدید کننده زندگی ، در چنین کودکانی ارتباط دارد.
- آنتی بیوتیک ها : اگر عفونت باکتریایی مانند ذات الریه یا عفونت گوش همزمان با سرخک در کودکان ایجاد شود ممکن است پزشک یک آنتی بیوتیک برای کودک تجویز نماید.
- ویتامین آ : كودكانی كه سطح پایین ویتامین A دارند ، احتمال ابتلا به بیماری سرخك در آنها بیشتر است. خوراندن ویتامین A به کودک ممکن است شدت سرخک را کاهش دهد. به طور کلی برای کودکان بزرگتر از یک سال این ویتامین با دوز 200000 واحد بین المللی (IU) تجویز میگردد.
اقدامات ضروری برای مراقبت از کودک مبتلا به سرخک
اگر کودک شما حتی مشکوک به بیماری سرخک بود، سریعا و بدون فوت وقت با پزشک تماس بگیرید و سپس مراجعه کنید. اگر پزشک در دسترس نبود به اورژانس زنگ بزنید. پس از ملاقات با پزشک، انجام موارد زیر تاثیر زیادی در درمان سرخک کودکان خواهد داشت.
- تب از علائم مهم بیماری سرخک در کودک است که می تواند آسیب های جبران ناپذیری بزند. برای کاهش تب با مشورت پزشک یک قرص استامینوفن به کودک بدهید. از دادن آسپرین به کودکان جدا خودداری کنید. یک سندروم نادر به نام سندروم ری وجود دارد که اگر کودک به آن مبتلا باشد و آسپرین بخورد، خیلی سریع جان خود را از دست خواهد داد.
- بخور سرد اهمیت زیادی دارد. ویروس سرخک، انتشار خود را از سیستم تنفسی شروع می کند. پس التیام سیستم تنفسی می تواند یک نقطه کلیدی باشد.
- کودک را از همه دور کنید. سرخک برای افرادی که واکسینه نشده اند بیماری خطرناکی محسوب می شود. برای جلوگیری از انتقال بیماری به دیگرا حتما کودک خود را ایزوله کنید.
- استراحت و راحتی برای درمان این بیماری مهم است. بدن به شدت در حال مبارزه با بیماری است پس به انرژی خود نیاز دارد پس اگر کودک مدرسه ای است، به طور حتم نباید به مدرسه برود.
- نوشیدن مایعات از اصلی ترین مواردی است که باید انجام شود. در صورت امکان ویتامین C به کودک داده شود.
آمادگی برای ملاقات با پزشک:
- اگر شک دارید که علایم بیماری سرخک در کودکان در حال پیشرفت است ، باید سریعا به پزشک معالج مراجعه نمایید تا اقدامات ضروری انجام گردد.
- علائمی را که فرزند تان تجربه می نماید بنویسید و در هنگام ملاقات به پزشک در مورد آنها با پزشک مشورت نمایید.
- لیستی از تمام داروها ، ویتامین ها یا مکمل هایی که کودک مصرف می نماید تهیه کنید و در مورد آن با پزشک صحبت نمایید .
- لیست سوالاتی که اهمیت دارد در مورد این بیماری از پزشک خود معالج فرزندتان بپرسید را آماده نمایید.
- علایمی که احتمالا در این بیماری برای کودک پیش خواهد آمد چیست؟
- علت اصلی ابتلا کودک به این بیماری چیست ؟ آیا علل احتمالی دیگری نیز وجود دارد؟
- چه روش های درمانی برای درمان سرخک موجود است و کدام یک را توصیه می کنید؟
- آیا کاری می توانم انجام دهم تا کودک احساس بهتری داشته باشد؟
- آیا بروشور یا کتابچه ای در مورد این بیماری وجود دارد که بتوانم با خود به خانه ببرم؟ بازدید از چه وب سایت هایی را پیشنهاد می کنید؟
انتظارات پزشک از بیمار مبتلا به سرخک چیست؟
پزشک ممکن است از والدین یا پرستار کودک مبتلا به سرخک بخواهد قبل یا بعد از ساعت اداری وارد مطب شود تا از خطر قرار گرفتن دیگران در معرض سرخک بکاهد. علاوه بر این ، اگر پزشک معتقد باشد که کودک مبتلا به سرخک است ، باید این یافته ها را به بخش بهداشت محلی یا خانه بهداشت گزارش دهد تا از شیوع احتمالی این بیماری در بین کودکان و اعضای خانواده همسایه یا همکلاس کودک جلوگیری به عمل آورند.
سوالاتی که ممکن است پزشک از والدین یا پرستار کودک مبتلا به سرخک بپرسد:
- آیا کودک واکسن سرخک تزریق کرده است زمان آن چه موقع بوده است ؟
- آیا اخیراً به خارج از کشور سفر کرده اید؟
- آیا شخص دیگری در خانه زندگی می کند؟ اگر بله ، آیا آنها برای سرخک واکسینه شده اند؟
مرکز پرستاری سلامت اول با داشتن سالها تجربه در خصوص اعزام پرستار بچه آماده ارائه خدمات شبانه روزی به همشهریان گرامی میباشد. سرخک در کودکان یکی از بیماری های شایع در دوران کودکی می باشد که گاهی افرادبزرگسال نیز درگیر می نماید. بهتر است والدین برای برای نگهداری و مراقبت از کودک مبتلا به سرخک از یک پرستار ماهر که از تجربه کافی در زمینه برخوردار است استفاده نماید و ورند بهبود کودک خود را سرعت دهد. با استفاده از پرستاران باتجربه مرکز سلامت اول با کمترین استرس ایام بیماری کودک خود را بگذرانید و با طمینان پرستاری از کودک دلیند خود را به ما بسپارید.
سولات متداول
آیا سرخک در کودک کشنده است؟
بله سرخک می تواند کشنده و بسیار خطرناک باشد. ولی در صورت مراجعه به موقع به پزشک احتمال مرگ و میر بسیار کم است
آیا سرخک در کودکان واگیر دارد؟
بله سرخک بشدت عفونی و واگیر دار است و هم سطح و هم از هوا منتقل می شود.
فرق آبله مرغان با سرخک در کودک چیست؟
بیماری سرخک بسیار خطرناک تر از آبله مرغان است. عامل آبله مرغان ویروس واریسلا است و عامل سرخک ویروس موربیلی است
آیا آنتی بیوتیک برای سرخک مفید است؟
آنتی بیوتیک تنها بر بیماری های باکتریایی مفید است ااااما این ویروس می تواند زمینه را برای بسیاری از بیماری های باکتریایی فراهم کند. به همین خاطر پزشک احتمال دارد آنتی بیوتیک نیز تجویز کند.
سن ابتلا به سرخک چند سال است؟
افراد در تمامی سنین می توانند به این بیماری مبتلا بشوند.
