اختلال حافظه در سالمندان امری نسبتا طبیعی است. علت فراموشی ناگهانی در سالمندان فرسوده و مستهلک شدن نورون های مغزی در طی سالیان دراز است. بعضی سیناپس های مغزی یا دیگر فعال نیستند و یا به خوبی فعالیت نمیکنند. توجه داشته باشید که فراموشی با آلزایمر متفاوت است. فراموشی ناگهانی در سالمندان، آنها را از تعادل خارج نمیکند و بر روی عملکرد های اصلی مغز از جمله ادراک و توانایی تشخیص درست از غلط تاثیر نمی گذارد. افرادی کار بیشتری از مغز خود در دوران میانسالی بکشند، به احتمال بیشتری می توانند مسیر های عصبی بیشتری را فعال نگه دارند تا در سالمندی دچار فراموشی ناگهانی نشوند. از دیگر علت های فراموشی در سالمندان، کاهش ترشح مواد شیمیایی خاص مثل انتقال دهنده های عصبی و هورمون ها است و این امر موجب کاهش سرعت پردازش و جستجوی اطلاعات در مغز می شود.
برای درمان فراموشی در سالمندان، باید برای فعال شدن مسیر های عصبی و تحریک ترشح مواد شیمیایی عصبی، تلاش کنید. توجه داشته باشید که این کار باید همزمان با تامین مواد غذایی مفید و مورد نیاز برای مغز انجام شود. فعالیت های فیزیکی جدید و جالب بسیار تاثیر گذار است. مثلا در غالب بازی و شوخی بخواهید که دو کار مختلف را با هر دست انجام دهند. یا هر کدام از پا ها را در جهت مخالف هم بچرخانند. جدول حل کردن، حل معما و فعالیت های این چنینی که با هیجان و جذابیت همراه هستند بی نهایت در درمان فراموشی در سالمندان موثرند.
فراموشی و اختلالات حافظه در سالمندان چیست؟
فراموشی یک اختلال گذرا است. بیشتر افراد در دوران کهنسالی و سالمندی فراموشی را تجربیه می کنند. این امر بیشتر به خاطر فرسوده شدن نورون های مغزی رخ می دهد. در اصل مغز توانایی ایجاد حافظه جدید را ندارد و یا گاها به طور موقت این قابلیت را از دست می دهد.
در این حالت افراد اطلاعات مهم و اصلی را به یاد می آورند، مثلا می دانند چه کسی هستند و اقوام آنها کیستند و گذشته آنها چیست ولی جزئیات تازه و جدید را به یاد نمی آورند. مثلا شاید به یاد نیاورند که دیروز کجا رفتند و چه کاری انجام دادند. یا ممکن است اگر سالمندی که دچار فراموشی موقت شده را در یک خودرو قرار دهیم و به جایی برویم، او اصلا نتواند مسیری که آمده است را بخاطر بیاورد یا اینکه بداند دقیقا کجای شهر است. شاید چیزهایی را که هفته پیش یا چند روز پیش برای او تعریف کرده اید را به یاد نیاورد و یا نتواند جزئیات آن را به یاد بیاورد.
تفاوت های فراموشی و آلزایمر در سالمندان
- آلزایمر تقریبا یک بیماری غیر قابل درمان است و تنها می توان با بعضی دارو ها سرعت پیشرفت آن را کم کرد. ولی فراموشی قابل درمان است و بعضی تکنیک ها و رژیم ها غذایی و گیاهانانی مثل کندر می توانند آن را درمان کنند.
- فراموشی می تواند علاوه بر سالمندان، دیگر گروه های سنی را نیز تحت تاثیر قرار دهد. جوانان، بزرگسالان و میان سالان هم امکان دارد به طور موقت دچار فراموشی شوند. ولی آلزایمر عموما افراد 60 سال به بالا را تحت تاثیر قرار می دهد.
- فراموشی تنها یک نقص موقت در خافظه است و چیز های دیگر را تحت تاثیر قرار نمی دهد. ولی آلزایمر علاوه بر حافظه بر مشاعیر، ادراک از واقعیت، سلامت روان، سلامت اندام های دیگر بدن و در مراحل پایانی و حاد، حافظه بلند مدت را نیز تحت تاثیر شدید قرار می دهد.
- ضمنا آلزایمر با گذر زمان و افزایش سن، به طور پیوسته بدتر و بدتر می شود ولی فراموشی علائم ثابتی دارد و از زمانی که ظهور می کند تا زمانی که محو شود و یا به کلی درمان شود، علائم ثابت هستند
- پیدایش فراموشی تقریبا ناگهانی است و می تواند بر اثر ضربه روحی خیلی شدید یا ضربه به سر یا بسیاری از عوامل دیگر رخ دهد ولی آلزایمر به آهستگی ظهور می کند و یک شیب پیشرفت دارد.
- سالمند سالم هر چند وقت یک بار تصمیم های نادرست می گیرد اما یک سالمند آلزایمری در بسیاری از مواقع قضاوت و تصمیمات نادرست دارند.
- سالمند سالم ممکن است گاهی قبض های ماهانه را پرداخت نکند اما یک سالمند آلزایمری معمولا نسبت به پرداخت قبض های ماهانه خود بی تفاوت است .
- یک سالمند سالم ممکن است گاهی فراموش کند که در چه روزی قرار دارد اما به زودی تاریخ صحیح را به یاد می آورد اما یک سالمند آلزایمری ممکن است به طور کلی ارتباط خود را با تاریخ و زمانی که در آن قرار دارد از دست بدهد
- گاهی اوقات کلمه مناسب برای یک جمله را فراموش می کنید اما در شرایط آلزایمر کلمات جابه جا استفاده می شوند وگاهی سالمند به هیچ وجه قادر به یافتن کلمه مناسب و مورد نظر خود نمی باشد.
در صورت مبتلا شدن سالمند شما به بیماری آلزایمر می بایستی که نگهداری از سالمند بسیار دقیق تر صورت گیرد و در صورتی که این امکان برای خانواده وجود ندارد توصیه ما این است که از خدمات پرستار سالمند در منزل استفاده گردد.
فراموشی طبیعی در سالمندان چگونه است؟
فراموشی می تواند بخشی طبیعی از پیری باشد. با پیرتر شدن افراد ، تغییراتی در تمام قسمت های بدن از جمله مغز رخ می دهد. در نتیجه ، برخی از سالمندان ممکن است متوجه شوند که یادگیری چیزهای جدید در این سنین بیشتر طول می کشد. آنها خاطرات را مانند گذشته به خاطر نمی آورند یا وسایل کوچک مانند عینک خود را مدام گم میکنند که اصطلاحا به آن پیر شدن مغز میگویند جهت کمک به جلوگیری از پیشرفت اختلالات مغزی در مقاله پیری مغز در این باره صحبت کرده ایم، این موارد عموما نشانه های فراموشی خفیف در دوران سالمندی است و به احتمال زیاد ارتباطی با مشکلات جدی در حافظه مانند بیماری آلزایمر ندارد. در مراحل پایانی آلزایمر ابعاد حیاتی مغز نیز کم کم از کار می افتند و ننهایتا بیمار فوت می کند.
در یک تحقیق، یک سالمند که دچار فراموشی های مرتبط با سن شده بود شرایط خود را اینگونه توضیح داده است: او کلیدهای ماشینش را پیدا نکرد. این کلیدها معمولا به قلاب کنار درب ورودی آویزان بود. اما در این شرایط کلیدها آنجا نبودند. او در کیف خود را جستجو کرد که بی فایده بود و سرانجام، کلیدها را روی میز خود پیدا کرد. همچنین این سالمند بیان نمود که در لحظاتی نام همسایه خود را فراموش کرده بود و از این بابت بسیار نگران شده بود.
سالمند تصمیم گرفت که به دکتر خود مراجعه کند. پس از یک معاینه کامل، دکتر اظهار نمود که حال سالمند خوب است و فراموشی او روندی طبیعی برای پیر شدن است . دکتر برای بهبود این شرایط پیشنهاد نمود که سالمند بازی های فکری انجام دهد و برای تقویت حافظه اش شروع به انجام کارهایی نماید که برای مغز او جدید و غیر تکراری است. با مشورت با یک پزشک می توان هر چه سریعتر به درمان این مشکلات حافظه در سالمندان پرداخت و جلوی عوارض جانبی را گرفت.
علت های جسمی بروز فراموشی در سالمندان
برخی از مشکلات جسمی می توانند مشکلات جدی در حافظه ایجاد کنند. این مشکلات باید پس از درمان فرد برطرف شوند. علت فراموشی ناگهانی در سالمندان و مشکلات جسمی که ممکن است باعث مشکلات حافظه در سالمندان شود عبارتند از:
- تومور ، لخته شدن خون یا عفونت در مغز
- نوشیدن بیش از حد الکل
- کم خوردن غذاهای سالم ، یا ویتامین ها و مواد معدنی خیلی کم در بدن فرد (مانند ویتامین B12) .
علت های نورونی بروز فراموشی در سالمندان
به طور کلی علت برخی از انواع فراموشی (که در لیست زیر نمی گنجند) هنوز ناشناخته اند. بعضی محققان بر اساس داده های آماری، بیان می کنند که احتمالا ارتباط خاصی بین میگرن و فراموشی وجود دارد ولی نمی توانند فاکتور های ارتباط دهنده بین این دو را شناسایی کنند. بعضی تئوری های دیگر بیان می کنند که احتمالا ارتباطی بین جریان خون در مویرگ های مغز که به دلیل هر نوع انسداد لحظه ای در مویرگ، می تواند رخ دهد، و فراموشی وجود دارد.
به نقل از mayoclinic.org :
علت اصلی فراموشی جهانی گذرا ناشناخته است. ممکن است بین فراموشی جهانی گذرا و سابقه میگرن ارتباطی وجود داشته باشد. اما کارشناسان عواملی را که به هر دو شرایط کمک می کنند، درک نمی کنند. یکی دیگر از دلایل احتمالی پر شدن بیش از حد وریدها با خون به دلیل نوعی انسداد یا مشکلات دیگر در جریان خون (احتقان وریدی) است.
اما اصلی ترین دلایل فراموشی در تمامی افراد شامل موارد زیر ایست:
- سن بالا: افزایش سن یک تاثیر طبیعی بر سلامت حافظه می گذارد. به طور کلی برخلاف آلزایمر فراموشی ناشی از افزایش سن به گونه ای نیست که زندگی شخص و نزدیکان او را زیر و رو کند و مشکلات جدی به وجود بیاورد. فراموشی ناشی از سالمندی، نهایتا شاید موجب شود سالمندان کمی سخت تر اسامی افراد را به یاد بیاورند. یا آنکه مجبور باشند لیست خرید خود را حتما یادداشت کنند حتی اگر کوتاه باشد. بعضا فراموش می کنند وسایل خود را کجا گذاشته اند و…
- ضربه به جمجمه: ضربه به سر و جمجمه را به زبان عامیانه می توان به دو سطح تقسیم کرد. ضربه شدید که موجب تخریب بافت مغز و پارگی مویرگ ها و مرگ می شود(ضربه مغزی)، ضربه غیر کشنده که احتمالا بیهوشی در پی خواهد داشت. در ضربات غیر کشنده احتمال بروز فراموشی موقت زیاد است. حتی اگر بیهوشی نیز رخ ندهد بازهم احتمال فراموشی وجود دارد.
- بیماری های روانی: اختلال دو شخصیتی به طور حتم فراموشی را در پی خواهد داشت. اختلال دوقطبی نیز در حالت های شدید، می تواند اختلال حافظه ایجاد کند. ضربات روحی بسیار سنگین فراموشی ایجاد می کنند. در ضربات روحی سنگین، بخش ناخودآگاه مغز به طور کاملا عمدی و به قصد محافظت از بخش خود آگاه فراموشی شدید ایجاد می کند.
- اختلال کارکرد تیروئید: تیروئید هورمون هایی ترشح می کند که تاثیر مستقیم بر سوخت و ساز بدن دارند. در صورت بروز کم کاری تیروئید، فراموشی در سالمندان و اختلال حافظه رخ می دهد.
- زوال عقل یا دمانس: کوچک شدن و تحلیل رفتن مغز است که مثل آلزایمر در سنین بالا رخ می دهد و اختلال حافظه و فراموشی جزء اصلی ترین علائم آن است. با اینکه تاثیر مشابهی با آلزایمر بر زندگی افراد می گذارد، اما از لحاظ پزشکی و عصب شناسی مکانیزم کاملا متفائتی دارد و با دارو های متفاوتی نیز با آن مقابله می شود.
- اختلال شناختی: این بیماری بسیار گسترده است و تاثیرات مخرب فراوانی دارد. یکی از اصلی ترین عوارض این بیماری فراموشی و اختلال حافظه سنگین است. بیماری عصبی شناختی را باید با کمک چندین پزشک مختلف از تخصص های نورولوژی، طب داخلی و روانپزشکی تشخیص داد و کنترل کرد.
- مواد شیمیایی: سوء استفاده مواد (اعتیاد) و دارو های بیهوشی جراحی می توانند فراموشی و اختلال حافظه ایجادد کنند.
- فراموشی ناشی از ام اس: به طور میانگین حدود 50 تا 70 درصد از بیماران مبتلا به ام است با اختلالات حافظه و فراموشی مواجه می شوند. این مشکلات عموما با سر درد همراه است.
- فراموشی شوک درمانی: برای درمان برخی اختلالات روانی شدید، شوک های الکتریکی به مغز داده می شود. فراموشی از اصلی ترین عوارض بعدی این شوک است که البته موقت است. درواقع فراموشی پس از شوک ECT یک مورد اجتناب ناپذیر است.
مشکلات حافظه در سالمندان مربوط به مشکلات عاطفی
مشکلات عاطفی مانند استرس ، اضطراب یا افسردگی باعث بروز فراموشی در فرد سالمند می شود و می تواند به عنوان زوال عقل اشتباه شود. به عنوان مثال ، شخصی که اخیرا بازنشسته شده است یا در حال کنار آمدن با مرگ همسر ، بستگان یا دوستان خود است ، ممکن است احساس غم ، تنهایی ، نگرانی یا کسالت کند. در تلاش برای کنار آمدن با این تغییرات زندگی برخی از سالمندان دچار احساس گیجی یا فراموشی در سالمندان می شوند. گیجی و فراموشی ناشی از مشکلات عاطفی ، معمولاً موقتی است و با کمرنگ شدن شدت احساسات از بین می رود.
مشکلات عاطفی را می توان توسط حمایت و پشتیبانی دوستان و خانواده برطرف نمود، اما اگر این مشکلات عاطفی بیش از 2 هفته طول بکشد، برای برطرف نمودن آن نیاز به کمک پزشک یا مشاور با تجربه می باشد. درمان ممکن است شامل مشاوره درمانی ، یا دارو درمانی یا هر دو باشد.
فعال بودن و یادگیری مهارت های جدید همچنین می تواند به بهبود مشکلات حافظه در سالمندان کمک کند تا احساس بهتری داشته باشد و حافظه خود را بهبود بخشد. دانستن نکاتی که به سالمند شما در مقابله با این بیماری کمک کند بسیار حائز اهمیت است لازم است که شما این دانش را داشته باشید در مقاله همه چیز در مورد آلزایمر سالمندان به این موضوعات پرداخته ایم.
مرکز پزشکی سلامت اول با داشتن سال ها تجربه ارزشمند در ارائه خدمات مراقبتی و پرستاری به سالمندان ، کودکان و بیماران گرامی، آمادگی دارد به صورت شبانه روزی در خدمت همشهریان گرامی باشد. این مرکز با داشتن کادری مجرب و آموزش دیده در هر ساعت شبانه روز در خدمت خانواده های گرامی می باشد.
درمان فراموشی
در بیشتر موارد فراموشی به درمان خاصی نیاز ندارد و خود به خود خوب می شود. اما اگر اینطور نشد حتما برای تشخیص درست باید به پزشک مراجعه کنید. استفاده از کندر یکی از بهترین راه های تقویت حافظه و تمرکز است. گیاه کندر به طور تخصصی بر روی حافظه تاثیر گذار است. خوردن آنتی اکسیدان، اسید های چرب، فلاونوئیدها و ویتامین های محلول در چربی (D،E،k،A) می توانند در تقویت حافظه بسیار موثر باشند.
پیشگری از فراموشی در سالمندان
انجام یکسری نکات در پیشگیری از فراموشی در سالمندان و فراموشی لحظه ای سالمند می‌تواند موثر باشد:
- تغییر رژیم غذایی و سبک سالم زندگی کردن
- انجام ورزش به صورت منظم و هوازی در جهت تقویت مغز
- مشارکت در جمع و ارتباط با افراد بسیار
فراموشی در سالمندان می‌تواند همه استقلالی آنها را بگیرد و یک اختلال بزرگ در زندگی آنها ایجاد کند.
مرکز پرستاری سلامت اول با داشتن مجوز رسمی از وزارت بهداشت و کادری مجرب و حرفه ای در زمینه ارائه خدمات پرستاری بیمار و پرستاری در منزل به صورت شبانه روزی در خدمت شما عزیزان است برای کسب اطلاعات بیشتر با کارشناسان ما تماس حاصل فرمایید.
سوالات متداول
کمبود چه ویتامینی باعث ایجاد فراموشی می شود؟
ویتامین B12 موثر ترین ویتامین بر روی حافظه است و کمبود آن موجب فراموشی می شود
انجام دادن چه کار هایی باعث می شود در دوران سالمندی دچار آلزایمر یا فراموشی شویم؟
بی خوابی طولانی و عدم داشتن ریتم خواب درست در شب و کار کردن و ارتباط داشتن زیاد با فلز آلمینیوم.
چرا افراد آلزایمر می گیرند؟
علت دقیق بروز آلزایمر هنوز نا شناخته است. دانشمندان معتقدند تجمع یک ماده شیمیایی خاص به نام آمینولوئید، حالت دفرمه بسیاری از آمینو اسید ها است، نقش کلیدی ایفا می کند.
چطور روند طبیعی درمان شدن فراموشی را سرعت ببخشیم؟
جدای از رژییم غذایی پر ویتامین B12 که پیش تر ذکر کردیم، افزایش ارتباط اجتماعی و حرف زدن با دیگران می تواند بسیار موثر باشد.
فراموشی در جوانی به چه علت است؟
اگر هیچ یک از دلایل بالا شامل حال شما نشده اند و سوئ مصرف مواد و الکل هم ندارید، باید برای اسکن های مغزی حتما به پزشک مراجعه کنید
چگونه از اختلالات حافظه در سالمندان جلوگیری کنیم؟
با شرکت در جمع‌های گروهی سالمند، رژیم غذایی سالم و ورزش منظم می‌توان از فراموشی در سالمندان جلوگیری کرد.
