گرفتگی عضلات نشانه چیست و علت گرفتگی عضلات

گرفتگی عضلات یا muscle cramp یک مشکل شایع است که بسیاری از افراد با آن مواجه هستند. این مشکل می‌تواند باعث درد و ناراحتی شدید شده و تا زمانی که درمان نشود، ممکن است به مشکلات بیشتری منجر شود.

اسپاسم، بدون توجه به سن یا جنسیت می‌تواند برای هر کسی رخ دهد. برای درمان این مشکل، روش‌های مختلفی وجود دارد که می‌توانید از آن‌ها استفاده کنید. گاهی گرفتگی ممکن است سبب پارگی عضله شود، پس باید علائم پارگی کشاله ران را هم بدانید.

در ادامه این مطلب، به شما توضیح می‌دهیم که چه باید در مورد muscle cramp بدانید و چگونه می‌توانید آن را درمان کنید. همچنین راه های درمان خانگی، سنتی و دارویی را نیز برای شما توضیح خواهیم داد. پس اگر شما یا کسی که می‌شناسید با این مشکل رو به رو هستید، با ما همراه باشید و راه حل‌های مناسبی را برای درمان گرفتگی ماهیچه و عضلات پیدا کنید.

گرفتگی عضلات چگونه است؟

گرفتگی عضلات بدن به عنوان یک پدیده عصبی شناخته می‌شود که در آن عضلات به طور ناگهانی و غیرارادی دچار انقباض می‌شوند. این انقباضات معمولا در یک ماهیچه یا چند ماهیچه رخ می‌دهند و اغلب بین چند ثانیه تا ۱۵ دقیقه طول می‌کشند. این مشکل می‌تواند در هر عضله‌ای اتفاق بیفتد، اما بیشترین تأثیر را بر ران‌ها، ساق‌ها، بازوها و شکم دارد.

به نقل از سایت mayoclinic:

گرفتگی عضلانی سفت شدن ناگهانی و غیرمنتظره یک یا چند عضله است. گاهی اوقات آن را اسب چارلی می نامند، گرفتگی عضلانی می تواند بسیار دردناک باشد. ورزش یا کار سخت، به خصوص در گرما، می تواند منجر به گرفتگی عضلات شود. برخی داروها و بیماری ها نیز ممکن است باعث گرفتگی عضلات شوند.

علائم گرفتگی عصبی می‌تواند بسیار دردناک باشد و زندگی روزمره را تحت تأثیر قرار دهد. بر اساس شدت فشار بر سیستم عصبی، شدت گرفتگی نیز تغییر می‌کند. در بسیاری از موارد، muscle spasm ناشی از مشکلات بیماری‌های زمینه‌ایی مانند مشکلات گردش خون یا بیماری‌های کبدی است.

در صورتی که این عارضه به صورت مداوم و شدید تکرار شود، بهتر است به پزشک مراجعه کرده و مشکلات مربوطه را بررسی کنید. بعد از مراجعه به بیمارستان، پرستار بیمار شما را به صورت کامل راهنمایی خواهد کرد.

علت گرفتگی عضلات

علل اسپاسم عضلانی یا muscle spasm متعدد هستند و هر یک از آن‌ها تاثیر خاصی بر روی گرفتگی عضلانی دارد. البته در سالمندان یک عامل دیگر هم تاثیر گذار است. سارکوپنی در سالمندان یکی از مهم ترین دلایل گرفتگی ماهیچه ها است. برخی از دلایل این اسپاسم‌ها عبارتند از:

1. کار زیاد: هنگامی که به انجام کار زیاد مشغولیم، عضلات و ماهیچه‌ها فشار زیادی متحمل می‌شوند که منجر به اسپاسم و گرفتگی آن‌ها می‌شود.
2. ورزش در هوای گرم: ورزش در هوای گرم می‌تواند باعث بروز اسپاسم عضلات شود، زیرا خونرسانی به عضلات کاهش می‌یابد و این منجر به واکنش‌های نامطلوبی می‌شود.
3. بیماری‌های خاص: برخی از بیماری‌ها می‌توانند باعث اختلال در خونرسانی به ماهیچه‌ها شوند که به اسپاسم عضلات منجر می‌شوند.
4. سندروم خستگی: هرچقدر هم استراحت کنید باز هم خسته هستید و احساس گرفتگی در عضلات دارید. این بیماری نیاز به درمان پزشکی دارد.

اگر این اسپاسم‌ها به صورت متداوم و دردناک رخ دهند، حتما باید به پزشک مراجعه کرد تا احتمال بروز بیماری‌های خطرناکی مانند بیماری‌های کبدی، مربوط به غده تیروئید، تنگی کانال نخاع و… را بررسی کند.

دلایل احتمالی گرفتگی موقت

گرفتگی موقتی عضلات می تواند دلایل مختلفی داشته باشد. مواردی که ممکن است منجر به گرفتگی شود:

• استفاده بیش از حد از عضله
• نگه داشتن یک موقعیت خاص برای مدت طولانی
• کم آبی
•  شروع ورزش بدون گرم کردن بدن
• از دست دادن عضلات با بالا رفتن سن مانند سارکوپنیا
• کمبود الکترولیت یا مواد معدنی در بدن
• اختلالات اعصاب
• کمبود خون رسانی
• مشکلات تیروئید
• سیروز
• دیابت
• نارسایی کلیه
• مشکلات  در دوران بارداری
• اسکلروز جانبی آمیوتروفیک (ALS)
• فیبرومیالژیا fibromyalgia (یک سندرم شایع است که باعث احساس درد در بدن و پریشانی ذهنی می‌شود)

افراد مسن به دلیل از دست دادن عضلات طبیعی كه از اواسط دهه 40 شروع می‌شود، بیشتر در معرض گرفتگی عضلات هستند. عضلات پیر به سختی و سرعت کار نمی‌کنند و ممکن است بیشتر در معرض استفاده بیش از حد باشند که باعث گرفتگی عضلات می‌شود.

گرفتگی عضلات پا و دست

گرفتگی عضلات پا و دست، یک مشکل رایج است که بر عضلات مچ پا، ساق، ران، ساعد و… بیشتر تأثیر می‌گذارد. این مشکل می‌تواند منجر به انقباضات ناگهانی، غیرارادی و دردناک در عضلات پا و دست شود، که اغلب هنگام خواب یا استراحت اتفاق می‌افتند. گرفتگی عضلانی معمولا در عرض چند ثانیه بهبود می‌یابد، اما انقباضات معمولا تا ۹ دقیقه طول می‌کشند و حساسیت و درد عضلانی تا ۲۴ ساعت پس از آن ممکن است ادامه داشته باشد.

در اکثر موارد، دلیل دقیق muscle spasm پا مشخص نشده و بیشتر به عنوان یک حالت بی ضرر در نظر گرفته می‌شود. با این حال، گاهی اوقات ممکن است با یک اختلال زمینه‌ای مانند دیابت یا بیماری شریان محیطی مرتبط باشند.

نکات مهم در مورد گرفتگی ماهیچه و عضلات پا و دست عبارتند از:

• muscle spasm پا بیشتر بر روی ماهیچه‌های ساق پا تأثیر می‌گذارد.
• در افراد سنین بالا و در دوران بارداری، گرفتگی پا و دست شایع‌تر است.
• گرفتگی معمولاً به مدت چند دقیقه طول می‌کشد، اما ممکن است درد تا ۲۴ ساعت پس از آن ادامه داشته باشد.
• برخی از عوامل تأثیرگذار شامل کم‌آبی بدن، مصرف برخی داروها و سوء مصرف الکل است.

گرفتگی شبانه عضلات

گرفتگی عضلات ممکن است در شب، هنگام خواب به طور معمول در پاها ایجاد شود. تحقیقات اشاره می‌کند که حدود 37٪ افراد بالای 60 سال در ایالات متحده گرفتگی شبانه پا را تجربه می‌کنند. گرفتگی عضلات در شب ممکن است به دلیل قرار گرفتن ماهیچه‌ها در یک وضعیت به مدت طولانی رخ دهد، مثلا در تخت حالت راحتی نداشته باشد یا در طول روز بیش از حد از عضلات استفاده کند. با این حال، مانند سایر گرفتگی‌ها، گرفتگی در شب اغلب دلیل مشخصی ندارد.

هم‌چنین افرادی که قاعدگی دارند اغلب هر ماه قبل و در طی قاعدگی دچار گرفتگی قاعدگی می‌شوند. دفتر بهداشت زنان خاطرنشان می‌کند که درد شایع‌ترین علامتی است که افراد قبل یا در طی یک دوره قاعدگی تجربه می‌کنند. این احساس ممکن است از سنگینی در شکم تا گرفتگی شدید شکم و ناحیه لگن متفاوت باشد. درد ناشی از گرفتگی‌های قاعدگی با انقباض رحم اتفاق می‌افتد. در یک دوره، رحم منقبض می‌شود تا به تخریب پوشش داخلی رحم کمک کند، سپس بدن آن را از طریق واژن خارج می‌کند.

گرفتگی گردن

یکی از پررنگ‌ترین دردهایی که بسیاری از افراد تجربه می‌کنند، گرفتگی عضله گردن است. این نوع درد می‌تواند از عوامل گوناگونی ناشی شود. به عنوان مثال، کشیدگی عضلات به دلیل ورزش یا وضعیت نامناسب خواب، آرتروز گردن و دیسک گردن ناشی از پیری یا حوادث ممکن است باعث درد و سفتی گردن شوند.

اغلب این درد با چرخاندن سر بیشتر تشدید می‌شود. در صورتی که مشکل جدی نباشد، روش‌های درمان خانگی می‌تواند در تخفیف درد موثر باشد. اما بهترین راه حل، پیگیری علت درد گردن است، به‌ویژه اگر این دردها با سرگیجه، سردرد، بی‌حسی دست و پا و اختلال در عملکرد روزانه فرد همراه باشند.

گرفتگی عضلات کمر

اسپاسم عضلانی پشت بدن، گرفتگی ناگهانی و غیرارادی عضلات کمر را شامل می‌شود. افراد احساس می‌کنند که یک یا چند ماهیچه سفت شده و این احساس معمولا آنقدر شدید بوده که ممکن است سبب محدودیت در حرکت عادی افراد شود. سایر اصطلاحات معمول برای این وضعیت شامل گره عضلانی است. برخی از افرادی که با این مشکل روبه‌رو هستند، با درد ناشی از انقباضات در حالت‌های خم و راست شدن نیز مواجه می‌شوند.

عوارض گرفتگی عضلات

گرفتگی عضله یک وضعیت دردناک و ناخوشایند است که معمولاً به دنبال فعالیت ورزشی یا فشار زیاد بر عضلات رخ می‌دهد. این وضعیت ممکن است با سختی و تنگی عضلات، درد و حساسیت همراه باشد. در ادامه شما را با عوارض گرفتگی آشنا می‌کنیم.

• درد شدید و ناگهانی: درد ناشی از گرفتگی ماهیچه و عضلات معمولاً بسیار شدید و ناگهانی است و می‌تواند از چند ثانیه تا چند دقیقه ادامه داشته باشد.
• احساس سختی و سفتی در عضله: پس از انقباض، عضله ممکن است سخت و سفت شود و لمس آن نیز دردناک باشد.
• مشکل در حرکت دادن عضله: به دلیل درد و سفتی، حرکت دادن عضله یا ناحیه‌ای که دچار گرفتگی شده ممکن است سخت یا حتی غیرممکن شود.
• ورم و التهاب: در برخی موارد، گرفتگی می‌تواند باعث ورم و التهاب در ناحیه مورد نظر شود.
• ضعف عضلانی: پس از برطرف شدن گرفتگی، عضله ممکن است به طور موقت ضعیف شود و قدرت قبلی خود را نداشته باشد.
• تکرار گرفتگی‌ها: افرادی که به طور مکرر دچار muscle cramp می‌شوند، ممکن است نشانه‌ای از مشکلات جدی‌تری مانند نارسایی کلیه، کمبود مواد معدنی یا مشکلات عصبی داشته باشند.
• بی‌حسی و سوزن‌سوزن شدن: گاهی اوقات، به خصوص اگر گرفتگی عضله باعث فشار بر روی اعصاب شود، ممکن است بی‌حسی یا سوزن‌سوزن شدن در ناحیه اطراف عضله احساس شود.
• خستگی عمومی: گرفتگی می‌تواند باعث خستگی عمومی بدن شود، به خصوص اگر در طول شب رخ دهد و باعث اختلال در خواب شود.

برای کاهش احتمال وقوع muscle cramp و مدیریت عوارض آن، نوشیدن کافی آب، مصرف متعادل مواد معدنی (مثل پتاسیم، کلسیم و منیزیم)، گرم کردن و کشش عضلات قبل و بعد از ورزش و داشتن رژیم غذایی سالم توصیه می‌شود.

درمان گرفتگی عضلات

درمان اسپاسم عضلانی با استفاده از گیاهان دارویی و روش‌های سنتی از قدیم تاثیر زیادی داشته است. تنش و گرفتگی عضلانی می‌تواند با استفاده از این روش‌ها بهبود یافته و درد و ناراحتی کاهش یابد.

یکی از گیاهان مفید در این زمینه، بابونه بوده که به عنوان یک آرامش‌بخش برای عضلات مشهور است. اسید آمینه گلیسین که در این گیاه وجود دارد، می‌تواند به کاهش تنش و گرفتگی ماهیچه و عضلات کمک کند. همچنین زنجبیل که دارای خواص ضد التهابی است، نیز می‌تواند در درمان اسپاسم عضلات موثر باشد. علاوه بر این، می‌توان از مخلوط زردچوبه، عسل و آب برای درمان گیاهی اسپاسم عضلانی استفاده کرد. زردچوبه با ماده کورمومین ضد التهابی‌اش، می‌تواند عوارض التهابی را کاهش دهد. همچنین نوشیدنی عسل و زردچوبه نیز می‌تواند خواص درمانی برای این مورد داشته باشد.

از روش‌های سنتی برای درمان اسپاسم عضلات، می‌توان به استفاده از روغن کرچک اشاره کرد. این روغن می‌تواند فرآیند گردش خون را بهبود دهد و درمان موضعی دردهای عضلانی را فراهم کند. همچنین فلفل هندی و روغن گل میخک نیز از دیگر درمان‌های موثر برای این مشکلات عضلانی هستند.

با استفاده از این روش‌ها و گیاهان دارویی، می‌توانید روند بهبودی عضلات و درمان اسپاسم را تسهیل کنید. توصیه می‌شود قبل از استفاده از هر یک از این روش‌ها، از پزشک متخصص مشورت بگیرید.

پیشگیری از گرفتگی عضلات

با جلوگیری از برخی دلایل شایع که مطرح شد، احتمال گرفتگی عضلات کاهش یابد. برخی از نکات پیشگیری شامل موارد زیر است:

• نوشیدن مقدار زیادی آب و هیدراته کردن بدن
• حفظ الکترولیت‌های بدن مخصوصا پس از ورزش
• کاهش مصرف الکل
• کشش قبل از استفاده از عضلات
• اجتناب از فشار بیش از حد، به ویژه هنگامی که عضلاتی استفاده می‌کنید که تمایل بیشتری به گرفتگی دارند.

حتی با استفاده از این نکات، برخی از گرفتگی ها ممکن است همچنان ایجاد شوند. همیشه نمی توان از تمام موارد گرفتگی جلوگیری کرد. اگر از داروهایی استفاده می‌کنید که باعث کم آبی بدن یا گرفتگی عضلات می‌شوند، بهتر است با پزشک خود صحبت کنید و داروهای دیگری را امتحان کنید.

سخن پایانی

گرفتگی عضلات بدن یک پدیده شایع و مزمن در جوامع مختلف است که می‌تواند تأثیرات جدی بر کیفیت زندگی افراد داشته باشد. علایم این وضعیت شامل درد و سفتی عضلات، محدودیت حرکت و کاهش عملکرد فیزیکی است. در این مقاله به بررسی علل و عوامل مؤثر بر muscle spasm پرداخته و راه‌های پیشگیری و درمان این مشکل را مورد بررسی قرار دادیم. از این رو، شناخت بهتر این مسئله و اقدامات مناسب برای پیشگیری و مدیریت آن اهمیت زیادی دارد. افراد سالخورده و پیر بیشتر دچار گرفتگی عضلات می شوند که با کمک پرستار سالمندان می توانیم از آنها مراقبت کنیم.

سوالات متداول

1.  چه عواملی موجب رفع muscle cramp می‌شود؟

عواملی از قبیل تغذیه مناسب حاوی پروتئین و کربوهیدرات، استراحت کافی و مصرف آب به مقدار کافی می‌توانند موجب رفع گرفتگی شوند.

2. چه مواد غذایی برای افزایش حجم عضلات مفید است؟

مواد غذایی حاوی پروتئین مانند تخم مرغ، مرغ، ماهی، گوشت قرمز، سویا، لبنیات و مواد غذایی حاوی کربوهیدرات مانند ماکارونی، نان، برنج و سیب زمینی برای افزایش حجم عضلات مفید هستند.

3. چه عواملی ممکن است باعث muscle spasm شوند؟

عواملی از جمله افزایش فعالیت ورزشی، کمبود استراحت، نشستن یا ایستادن برای مدت طولانی، فشار زیاد بر عضلات و استفاده از عضلات به صورت نادرست، ممکن است باعث گرفتگی ماهیچه و عضلات شوند.

4. برای پیشگیری از گرفتگی عضلات بدن چه کار کنیم؟

می‌توانید قبل و پس از ورزش به عضلات خود استراحت کافی دهید، برنامه تمرینی خود را به آرامی و مداوم افزایش دهید و از انجام تمرین‌های اصلاحی و استرچینگ برای افزایش انعطاف‌پذیری عضلات استفاده کنید.

5. گرفتگی موقت عضلات چه عللی دارد؟

استفاده بیش از حد از عضله، نگه داشتن یک موقعیت خاص برای مدت طولانی، کم آبی، شروع ورزش بدون گرم کردن بدن و از دست دادن عضلات با بالا رفتن سن می‌تواند از دلایل گرفتگی عضلات باشد.

6. سریع‌ترین راهکارهای درمان گرفتگی عضلات کدام است؟

انجام دادن حرکات کششی، ماساژ، کمپرس گرم یا سرد، نوشیدن آب، تمرین ها و ورزش های ملایم، استفاده از داروهای بدون نسخه(NSAIDs، قرص های نمک، ویتامین B12 و مکمل های منیزیم، شل کننده عضلات طبیعی)، مصرف کرم های موضعی ضد التهاب و تکسین دهنده و بازدم بیش از حد (هایپرونتیلاسیون)

7. چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟

اگر اسپاسم های عضلانی شما به طور مرتب اتفاق می‌افتد و چنانچه، زندگی روزمره ی شما به دلیل این موضوع مختل شده، بهتر است که این مشکل را با پزشک در میان بگذارید.

8. چه کسانی تحت تاثیر گرفتگی عضلانی قرار می گیرند؟

ورزشکاران، سالمندان، نوزادان، افراد دارای اضافه وزن و زنان حامله

9. برای گرفتگی عضلات چه بخوریم؟

خوراکی هایی مثل آووکادو، هندوانه، آب نارگیل، ماست یونانی و برگ چغندر می‌تواند به کاهش عوارض گرفتگی کمک کند.