اختلال نافرمانی مقابله ای(Oppositional Defiant Disorder) اختلالی رفتاری است که والدین از آن با مخالفت مکرر فرزندانشان یاد می کنند. در این نوع از اختلال پدر، مادر، مراقب و یا پرستار کودک از این موضوع شکایت دارند که کودک با آنها لجبازی می کند و به حرف آنها گوش نمی دهد و با رفتار خود سعی در ناراحت و عصبی کردن اطرافیان دارد.
این نشانه ها می تواند نشانه هایی از اختلال نافرمانی مقابله ای در کودک باشد که برای تشخیص قطعی نیاز به مشاوره های متخصص روانشناس کودک است.
بر اساس مطالعات انجام شده 6-10 درصد کودکان دچار این اختلال هستند. اگر این اختلال درمان نشود زندگی فرد را در دوران بزرگسالی نیز تحت تاثیر قرار می دهد.
علت بروزاختلال نافرمانی مقابله ای در کودکان چیست؟
علت دقیق این اختلال مشخص نیست، اما تحقیقات حاکی از این امر است که مجموعه ای از عوامل بیولوژیکی، ژنتیکی و اجتماعی در بروز این اختلال موثر است.
عوامل بیولوژیکی
برخی از مطالعات نشان داده اند که مشکلاتی در نواحی مشخصی از مغز باعث ایجاد اختلالات رفتاری در کودک می شود. این اختلال رفتاری ناشی از اختلال در عملکرد ناقل های عصبی مغز است. اغلب کودکانی که دچار اختلال نافرمانی مقابله ای هستند به سایر اختلالات روانی مانند بیش فعالی، افسردگی، اضطراب و …. مبتلا هستند.
عوامل ژنتیکی
در خانواده بسیاری از کودکان مبتلا به اختلال نافرمانی مقابله ای یکی از اعضای خانواده مبتلا به اختلالات اضطرابی و شخصیتی مبتلا هستند. این موضوع نشان می دهد که یک نقص ژنتیکی در خانواده می تواند زمینه را برای ایجاد اختلال نافرمانی مقابله ای در کودک همان خانواده فراهم کند.
عوامل محیطی
شرایط زندگی، خانواده ناکارامد، سابقه ی بیماری های روانی، سابقه سوء مصرف مواد و یا بی نظمی و عدم هماهنگی در بین اعضای خانواده از جمله فاکتورهای موثر بر بروز نشانه های نافرمانی مقابله ای در کودک است.
چگونه به کودکمان کمک کنیم تا اختلال نافرمانی مقابله ای را کنترل کند؟
درمان زودرس در این کودکان از بروز مشکلات در آینده جلوگیری می کند.
نکاتی که مراقب و پرستار کودک در رفتار با کودکان دارای اختلال نافرمانی مقابله ای باید به کار ببرند؟
- بایک مشاور و متخصص در زمینه اختلالات رفتاری کودک صحبت کنید.
- از روش های خانواده درمانی استفاده کنید.
- در مورد اختلال رفتاری کودکتان به دیگران توضیح دهید به خصوص معلمان کودک باید در جریان این موضوع قرار بگیرند.
علائم و نشانه های اختلال نافرمانی مقابله ای در کودکان
تشخیص اختلالات روانی برای متخصصین این حوزه بر اساس رفتار ها و نشانه هایی است که مشاهده می کنند.
اغلب کم انرژی هستند.
مدام درمورد هر موضوعی بحث و جدل دارند.
از همکاری کردن با بزرگترها اجتناب می کنند.
دیگران را به خاطر اشتباهات خود سرزنش می کنند.
عمدا دیگران را اذیت می کنند.
بسیار از سوی دیگران مورد اذیت و آزار قرار می گیرند.
به راحتی به دیگران توهین می کنند.
بسیار کینه توز و عصبانی هستند.
چگونه رفتار کودکان دارای اختلال نافرمانی مقابله ای را کنترل کنیم؟
والدین در برخورد با این کودکان اغلب کلافه و نگران، عصبی هستند اما باید این نکته را به خاطر داشته باشند که با راهکارهای علمی و درست می توانند شدت این رفتارها از جانب کودک را کم کنند.
- بدون عصبانیت پاسخ دهید.
پاسخ دادن به این کودکان بدن احساسا خشم و عصبانیت بسیار مهم است. رفتار کودک را هر گونه که می بینید تفسیر کنید و به او بگویید باید چگونه رفتار کند.
- با کودک واضح صحبت کنید و در برنامه خود منظم رفتار کنید.
برای کمک به کودک شما باید در رفتار خود قاطع، صادق و مداومت دارند.
- رفتارها را به شخصیت کودک نسبت ندهید
زمانی که کودک با شما با خشونت رفتار می کند سعی کنید رفتاری همراه با آرامش و هدفمند داشته باشید و با کودک وارد بحث و کشمکش و جنگ برای نشان دادن قدرت نشوید.
- دوست فرزندتان نباشید بلکه دقیقا نقش والدین او بودن را حفظ کنید.
به یاد داشته باشید در غیر این صورت زمان هایی وجود دارد که کودک با پرخاشگری با شما صحبت می کند و به شما می گوید از شما متنفر است و یا با القاب نامناسب شما را صدا می کند. اما اگر محدودیت های لازم را به عنوان والدین و یا پرستار کودک برای او اعمال کنید بهتر می توانید شرایط را کنترل و بهترین واکنش را نسبت به کودک نشان دهید.
