همه چیز درباره زندگی نباتی

زندگی نباتی که به Vegetative State نیز معروف است به حالتی اطلاق می‌شود که فرد در آن بیدار است، اما نشانه‌ای از هوشیاری بروز نمی‌دهد. این حالت حاکی از نوعی بیماری عصبی است. چشم‌های بیمار در این حالت باز است و همچون دیگر افراد در فواصل زمانی منظم می‌خوابد و سپس بیدار می‌شود، به صدا، نور و یا فشار واکنش نشان می‌دهد.

بیمار نباتی قادر است بدون کمک دستگاه هم به شکل عادی تنفس کند، اما به محرک‌ها واکنش و پاسخ نمی‌دهد، یعنی قادر به دنبال کردن شی یا جسم با چشمانش نیست. بیماری که در حالت نباتی زندگی می‌کند، هیچ علائمی نسبت به تجربه احساسات از خود نشان نمی‌دهد و نیاز است که پرستار بیمار علائم و شرایط او را به طور مداوم بررسی کند. در این مقاله قصد داریم به علائم و عوارض این بیماری بپردازیم.

زندگی نباتی چیست؟

زندگی نباتی چیست؟ همانطور که گفتیم سندروم آپالیک یا ابتلا به زندگی نباتی در واقع نوعی بیماری عصبی است که در آن فقط ساقه مغزی به فعالیت همیشگی خود ادامه می‌دهد. بنابراین فقط فعالیت‌های نباتی شخص بیمار همچون پلک زدن و اشک ریختن، خمیازه کشیدن، چرخه خواب و بیداری و مواردی از این قبیل وجود دارد ولی قدرت فکر کردن و عملکرد شناختی و تعامل فرد با محیط وجود نخواهد داشت.

این بیماران قادر به تحرکات ارادی و هدفمند نبوده و فقط برخی حرکت‌های غیرارادی همچون پلک زدن را دارند. این افراد چون در حالتی بین خواب و بیداری هستند، نمی‌توانند حرکت کرده و یا تغذیه کنند. به همین خاطر برای ادامه زندگی، به مراقبت‌های ویژه توسط پرستار بیمار که تحت نظر پزشک متخصص است نیاز دارند.

بیماری که در حالت نباتی زندگی می‌کند از هوشیاری و آگاهی بی‌بهره است و قادر به صحبت، حرکات اداری و واکنش به دستورات نیست. در صورتی که فردی بالغ بر ۴ هفته در این حالت زندگی کند، عنوان زندگی نباتی مستمر به آن داده می‌شود. در صورتی که بیمار به دنبال آسیب مغزی غیرترومایی دچار این حالت شود و بالغ بر ۶ هفته در این وضعیت بماند، در حال تجربه زندگی نباتی پایدار است. بیماری که در شرایط پایدار باشد، احتمال بسیار کمی وجود دارد که به زندگی معمولی بازگشت کند.

تفاوت زندگی نباتی با کما

یکی دیگر از سؤالات رایج در مورد زندگی نباتی، تفاوت آن با حالت کما یا اغماء می‌باشد. به طور کلی تفاوت سندروم زندگی نباتی با کما را می‌توانیم به این صورت بیان کنیم که زندگی نباتی بسیار حادتر از حالت کما است. چرا که با گذشت زمان شخصی که به کما رفته ممکن است هوشیاری خود را به دست بیاورد ولی بیمار با زندگی نباتی هیچ گونه از سطح هوشیاری را به دست نخواهد آورد.

به عبارتی شخص در صورت رفتن در حالت کما، احتمال هوشیاری کامل را دارد ولی بیمار با زندگی نباتی با این که از حالت کما خارج شده است و چرخه خواب و بیداری دارد، اما هیچ گونه عملکرد شناختی و مغزی به جز حرکات غیرارادی ندارد.

علائم زندگی نباتی

علائم زندگی نباتی چیست؟ فردی که دچار آسیب مغزی شده و در حالت غیرهوشیار قرار گرفته است علائم خیلی محدودی همچون موارد زیر را دارد که نشانه‌های زندگی نباتی است:

• تنظیم ضربان قلب و نرخ تنفس به صورت غیرارادی و بدون کمک
• داشتن چرخه خواب و بیداری غیرارادی
• داشتن رفلکس‌های طبیعی
• بازکردن چشم، پلک زدن و اشک ریختن
• ناله کردن و غر زدن

توجه داشته باشید که در صورت مشاهده علائم زندگی نباتی، از یک متخصص مجرب در این باره کمک بگیرید تا بتوانید سریعا از این مرحله خلاص شوید.

روش تشخیص زندگی نباتی

زندگی نباتی که پزشکان به آن عنوان حالت غیر هوشیار و بی‌پاسخ را نیز اطلاق کرده‌اند یک بیماری عصبی خاص می‌دانند. در این شرایط، فرد بیمار از فشار خون طبیعی برخوردار است و به راحتی نفس می‌کشد. دستگاه گوارش چنین بیماری، حالت طبیعی دارد و البته حرکات غیر ارادی نیز در این شرایط انجام می‌شود. البته این حرکات که به صورت غیر ارادی انجام می‌شود، واکنشی برای محرک‌های محیطی محسوب نمی‌شود.

از دیگر روش‌های تشخیص علائم زندگی نباتی این است که حالت چشمان بیماری که در این شرایط است، نیمه باز بوده و همراه تصور می‌کند که بیمار در حال نگاه کردن به اطرافش است. بیمارانی که با این وضعیت درگیر هستند، در حالتی بین خواب و بیداری هستند. اما در حالت بیداری نمی‌توانند با محیط اطراف خود تعامل داشته باشند.

این عارضه که به دلیل ضربه، آسیب‌های شدید و یا مسمومیت رخ می‌ده باعث می‌شود که مغز نتواند اکسیژن کافی دریافت کند. در این حالت، تنها ساقه مغز فعال است و فرد در حالت نباتی گیر می‌افتد. عملکرد و کارایی قلب و سیستم تنفسی همچنان ادامه دارد، اما بیمار نمی‌تواند به صورت خودآگاه با محیط اطرافش تعامل داشته باشد.

برای تشخیص ابتلای فرد به سندروم آپالیک، پزشک هم علائم بالینی بیمار را مورد بررسی قرار می‌دهد و هم از تست‌های تشخیصی برای چگونگی عملکرد مغز بیمار استفاده می‌کند. در ادامه هر یک روش‌های تشخیص ابتلای فرد به زندگی نباتی را مورد بررسی قرار می‌دهیم:

بررسی علائم بالینی بیمار

علائم زندگی نباتی در بیماران مبتلا به سندروم آپالیک، علائم بالینی مشخصی دارند که با بررسی هر یک از آن‌ها پزشک احتمال ابتلای بیمار به این سندروم را مشخص می‌کند. از جمله این علائم بالینی می‌توان به مواردی همچون عدم شواهد از پاسخ هدفمند فرد به محرک‌های بینایی، شنوایی، لامسه یا بویایی، عدم توانایی صحبت کردن یا درک زبان توسط بیمار و حضور چرخه خواب و بیداری اشاره کرد.

بررسی آزمایشات تشخیصی بیمار

برای تشخیص سندروم آپالیک یا زندگی حیاتی آزمایشات تخصصی و تشخیصی همچون نوار مغز، MRI و اسکن PET نیز انجام می‌شود. در ادامه کارکرد هر یک از این آزمایشات تخصصی را برای تشخیص سندروم آپالیک بررسی می‌کنیم:

1. نوار مغزی یا EEG برای بررسی فعالیت الکتریکی مغز انجام می‌شود.
2. سیتی یا MRI برای بررسی میزان آسیب به مغز و ساقه مغزی.
3. اسکن PET برای بررسی میزان عملکرد مغز

علت ابتلا به زندگی نباتی

یکی از رایج‌ترین سؤالاتی که در مورد ابتلا به زندگی نباتی پرسیده می‌شود، علت ابتلای بیمار به این سندروم است. دلیل ابتلای افراد به این بیماری عصبی، می‌تواند به دلیل بیماری یا جراحت به وجود بیاید که به طور کلی ابتلا به این سندروم به خاطر دو دسته از آسیب‌های مغزی با نام‌های تروماتیک و غیرتروماتیک می‌باشد. در ادامه هر یک از این آسیب‌ها را مورد بررسی قرار می‌دهیم پس باما با علت و علائم زندگی نباتی همراه باشید:

آسیب تروماتیک

تروماتیک به آسیبی گفته می‌شود که به دنبال وارد آمدن ضربه‌ای شدید به سر ایجاد می‌شود. از جمله این آسیب‌ها می‌توان به سقوط از ارتفاع، تصادف و مورد حمله قرار گرفتن از ناحیه سر اشاره کرد. همچنین عامل این آسیب می تواند خطرات جدی تری نیز داشته باشد.

آسیب غیرتروماتیک

این نوع از آسیب‌های مغزی در اثر نرسیدن اکسیژن به مغز اتفاق می‌افتد. مصرف بیش از اندازه دارو، بیماری مننژیت، حمله قلبی، سکته مغزی و حتی مسمومیت باعث بروز آسیب غیرتروماتیک خواهد شد.

بعد از درگیر شدن، فقدان هوشیاری از مهم‌ترین نشانه‌هایی است که مشاهده می‌شود. در چنین شرایطی، فرد بیمار فاقد هر گونه نشانه از هوشیاری و آگاهی است. این بدان معناست که از این به بعد، بیمار دیگر حرف نمی‌زند، واکنشی نشان نمی‌دهد، حرکات ارادی ندارد و حتی نمی‌تواند از محرک‌های خطرناک و تهدید‌کننده فرار کند.

در این شرایط، بیمار از ضربان قلب و تنفس معمولی بهره‌مند است و حتی می‌تواند مانند یک فرد سالم بخوابد و بیدار شود. در برخی از موارد نیز مشاهده است که بیمار توانایی جویدن و بلغ غذا را نیز دارد.

بیمار زندگی نباتی چقدر زنده می‌ماند؟

معمولاً افرادی که دچار زندگی نباتی می‌شوند عمر کوتاهی دارند. طبق گزارشات انجام شده، بالغ بر ۸۵ درصد از بیماران درگیر تنها قادر هستند که شش ماه بعد از بروز این عارضه زندگی کنند و تعداد نادر و اندکی از بیماران درگیر قادر هستند که بیشتر از ده ماه به زندگی خود ادامه دهند.  اگر چه این در حالی است که بیمارانی با ابتلا به این سندروم مغزی تا ۱۶ سال پس از دچار شدن به زندگی نباتی، زنده مانده‌اند.

نگهداری از بیماران درگیر حالت نباتی پایدار کاری سخت است که با هزینه‌های زیادی نیز همراه خواهد بود. به همین دلیل، بسیاری از همراهان بیمار تصمیم می‌گیرند که در خانه از بیمارشان مراقبت کنند. در این شرایط، لازم است که از حضور یک پرستار و یا پزشک متخصص در شرکت پرستاری سلامت اول بهره‌مند شوید تا پرستار بتواند هر چند وقت یکبار بیمار را چک و معاینه کند.

البته برای مراقبت از بیمارانی که در حالت نباتی هستند و ترجیح داده می‌شود که در خانه نگهداری شوند، لازم است که امکاناتی همچون لوله تنفسی، تغذیه مناسب، دارو، تخت و دیگر تجهیزات جانبی را فراهم کنید.

سطح هوشیاری زندگی نباتی چقدر است؟

پیش‌تر نیز ذکر شد که زندگی نباتی که به بیهوشی بیدار هم معروف است به حالتی گفته می‌شود که فرد در آن از کمترین سطح هوشیاری برخوردار است. در حالت نباتی، بیمار در مورد محیط پیرامون خود آگاهی ندارد و از درک زبانی نیز محروم است. سطح هوشیاری در حالت نباتی به اندازه‌ای است که حتی بیمار احساس درد و رنج ندارد.

با وجود این که بیمار قادر است چشمان خود را باز و یا بسته کند و یا چشمانش را حرکت دهد، اما هیچ‌گونه هدفی از انجام این کار ندارد. حرکاتی که توسط بیمار انجام می‌شود کاملاً تصادفی و غیر ارادی است و به شکلی کاملاً مستقل از محرک‌های بیرونی انجام می‌شود. به طور مثال، اگر جلوی چشمان بیمار در حالی که باز است مدادی را به چپ و راست و جلو و عقب حرکت دهید، متوجه خواهید شد که هیچ حرکتی در چشمانش وجود ندارد و به گونه‌ای می‌توان گفت که مداد را با چشمان خود دنبال نمی‌کند.

بیماری که در شرایط نباتی به سر می‌برد، حرکتی را به شکل ارادی و عمدی انجام می‌دهد. حتی اگر تکان می‌خورد و یا ژست می‌گیرد به این خاطر است که می‌خواهد به محرک‌ها واکنش نشان دهد. به طور مثال، افرادی که درگیر حالت نباتی هستند، در مقابل سر و صدا‌های بلند از خود رفلکس و واکنش‌هایی نشان می‌دهند و به اصطلاح می‌توان گفت که دچار مبهوت‌شدگی می‌شوند.

این دسته از بیماران قادر به صحبت کردن نیستند و نمی‌توانند حتی کلمه‌ای را بیان کنند. حتی اگر سر و صدایی توسط بیمار ایجاد شود، چیزی جز صدای غر غر و یا سر و صدا‌های ابتدایی نخواهد بود. حتی اگر به این دسته از بیماران دستور دهید، متوجه خواهید شد که پیروی نمی‌کنند و هیچ واکنشی نشان نمی‌دهند. سطح هوشیاری افراد مبتلا به زندگی نباتی به حدی است که اختیاری در نگه داشتن مدفوع و ادرار خود ندارند.

‏آیا زندگی نباتی درد دارد؟

نتایج تحقیقات نشان می‌دهد که پردازش مغزی درد در بیماران نباتی ناقص است و درد فقط در سطح اولیه پردازش و درک می‌شود. بنابراین، محرک‌های دردناک در این شرایط به آستانه تجربه آگاهانه نمی‌رسند و بیمار دردی را احساس نمی‌کند.

بنابه گفته‌های سایت NHS :

حالت نباتی زمانی است که فرد بیدار است اما هیچ نشانه ای از آگاهی از خود نشان نمی دهد. فردی در حالت نباتی ممکن است:

چشمانشان را باز کن
در فواصل زمانی معین از خواب بیدار شوید و بخوابید
دارای رفلکس های اولیه هستند (مانند پلک زدن زمانی که با صدای بلند وحشت زده می شوند یا وقتی دست خود را به شدت فشرده می کنند)

آنها همچنین می توانند ضربان قلب و تنفس خود را بدون کمک تنظیم کنند. اما فردی که در حالت نباتی قرار دارد، هیچ پاسخ معنی‌داری از خود نشان نمی‌دهد، مانند دنبال کردن یک شی با چشم یا پاسخ به صداها آنها همچنین هیچ نشانه ای از تجربه احساسات را نشان نمی دهند.

بین مرگ مغزی و زندگی نباتی چه تفاوتی وجود دارد؟

تفاوت مرگ مغزی با زندگی نباتی چیست؟ مرگ مغزی از دست دادن غیر قابل برگشت تمام عملکرد‌های مغز است. در این حالت تمام نورون‌های مغز به دلیل کمبود اکسیژن از بین ‌می‌روند. مرگ مغزی یکی از معیار‌های تعیین‌کننده مرگ است. برای تشخیص مرگ مغزی، تمام عملکرد مغز باید به طور غیر قابل برگشتی از بین برود.

مرگ مغزی با زندگی نباتی بسیار متفاوت است. در مرگ مغزی، تمام قسمت‌های مغز همچون ساقه مغز از بین می‌رود و در این شرایط امکان تنفس بدون تهویه مصنوعی وجود نخواهد داشت و فرد نمی‌تواند چشمان خود را باز کند.

بیماری که در حالت نباتی به سر می‌برد، بدون هیچ وسیله‌ای به تنهایی نفس می‌کشد و چرخه خواب و بیداری را طی می‌کند. علاوه بر این، افراد مبتلا به مرگ مغزی در عرض چند روز یا در نهایت چند ماه می‌میرند، اما در شرایط نباتی، فرد می‌تواند چندین سال زندگی کند. زمانی که فردی دچار مرگ مغزی می‌شود، هیچ دردی احساس نمی‌کند، اما زمانی که بیمار در حالت نباتی است، احساس درد می‌کند.

عوارض بیماری زندگی نباتی

از آنجایی که افراد درگیر زندگی نباتی کاملاً بی‌حرکت هستند، دچار انقباضات مفصلی، زخم‌های فشاری و پنومونی احتقانی می‌شوند. نیاز به کاتتریزاسیون مداوم مثانه خطر عفونت دستگاه ادراری ثانویه به پیلونفریت و اوروسپسیس را به همراه دارد. این عوارض می‌تواند منجر به مرگ بیمار شود. مرگ ناگهانی برای افرادی که در حالت نباتی هستند بسیار محتمل است. مراقبت دقیق، پیشگیری از زخم فشاری و مراقبت‌های حمایتی منظم می‌تواند از عوارض جدی‌تر جلوگیری کرده و عمر بیمار را طولانی‌تر کند.

انواع مختلف زندگی نباتی

انجمن متخصصان مغز و اعصاب و کالج سلطنتی پزشکان بر این باورند که ارزیابی زمان دقیقی که فرد درگیر این بیماری بوده در تشخیص بهتر درباره زندگی نباتی به پزشک کمک خواهد کرد. این منجر به دو نوع اصلی حالت نباتی که به حالت نباتی پیوسته و حالت نباتی دائمی معروف است، خواهد شد.

1. حالت نباتی پیوسته: اگر فرد بیش از ۶ ماه در حالت نباتی باشد و علت آن تروما نباشد، “حالت نباتی پیوسته” توسط پزشک تشخیص داده می‌شود.
2. حالت نباتی دائمی: حالت نباتی دائمی معمولاً در صورتی تشخیص داده می‌شود که فرد بیش از ۱۲ ماه در حالت نباتی قرار داشته باشد و علت آن ضربه مانند سکته مغزی یا آسیب مغزی شدید باشد.

آیا درمان زندگی نباتی وجود دارد؟

تا به امروز، پزشکان و متخصصان در زمینه زندگی نباتی، دارو یا درمان خاصی را پیدا نکرده‌اند که بتواند بیمار را به حالت هوشیاری طبیعی بازگرداند. با این حال، مراقبت‌های حمایتی که برای بیماران نباتی انجام می‌شود، عبارتند از:

• هدف از اقدامات احتیاطی جلوگیری از عوارض زندگی نباتی ناشی از بی‌حرکتی است.
• عواقب ناشی از بی‌حرکتی عبارتند از: پنومونی آسپیراسیون، زخم فشاری و بیماری‌های ترومبوآمبولیک.
• مصرف آب و غذا به مقدار مناسب و به روش صحیح (تغذیه مناسب و کامل)
• مهم است که بدن آسیب دیده فردی که در حالت نباتی است را با تمام مواد مغذی مورد نیاز برای زنده ماندن تأمین کرد.
• تمرینات فیزیوتراپی می‌تواند از اسپاسم عضلانی ناشی از دوره‌های طولانی بی‌حرکتی جلوگیری کند.
• مراقبت‌های حمایتی برای افزایش طول عمر بیمار و کاهش قابل توجه خطر عوارضی مانند زخم فشاری، پنومونی آسپیراسیون و غیره ضروری است.

وضعیت افراد مبتلا به بیماری نباتی چطور پیش‌بینی می‌شود؟

فرد مبتلا به زندگی نباتی که در حالت ناخودآگاه و بی‌پاسخ باشد، می‌تواند وارد حالت پایدار حداقل آگاهی شود و به اصطلاح از حالت نباتی خارج شود. برخی از بیماران به تدریج هوشیاری خود را به دست می‌آورند، در حالی که برخی دیگر به تدریج تمام عملکرد مغز را از دست می‌دهند. هیچ راهی برای پیش‌بینی دقیق این موضوع وجود ندارد که شرایط چه کسی بهبود می‌یابد و چه کسی ثابت می‌ماند. در کل، بهبودی بیمار به عوامل زیر بستگی دارد:

• نوع و شدت آسیب
• سن فرد
• مدت زمانی که در حالت نباتی بوده است
• مدت زمان کما و بیهوشی قبلی

هنگامی که یک حالت عصبی ناخودآگاه و بدون پاسخ بیش از ۴ هفته ادامه یابد، به آن حالت نباتی پایدار (PVS) می‌گویند. حدود ۵۰ درصد از افرادی که دچار آسیب مغزی تروماتیک می‌شوند و به مدت یک ماه از نظر عصبی در کما می‌مانند و بی‌پاسخ می‌مانند، هوشیاری خود را به دست می‌آورند. بهبودی می‌تواند برای افرادی که از آسیب‌های مغزی یا بیماری‌های غیر ضربه‌ای رنج می‌برند دشوارتر باشد. اگر علت یکی از موارد زیر باشد، نوع بیماری نباتی PVS در نظر گرفته می‌شود:

1. علت آسیب مغزی غیر ضربه‌ای بود که بیش از ۶ ماه طول کشیده است.
2. بیماری به دلیل یک آسیب مغزی تروماتیک بوده و بیش از ۱۲ ماه طول کشیده است.
3. افرادی که مدت زیادی طول می‌کشد تا به هوش بیایند، ممکن است به دلیل آسیب مغزی دچار ناتوانی‌های شدید شوند.

پزشکان چطور تشخیص درگیری زندگی نباتی را می‌دهند؟

امروزه از روش‌های معاینه برای سنجش آگاهی فرد، یعنی آگاهی او از خود و محیط اطرافش استفاده می‌شود. با این حال، هیچ مطالعه الکتروفیزیولوژیکی یا تصویربرداری برای اندازه‌گیری هوشیاری وجود ندارد. در چنین شرایطی، رفتار و اعمال فرد تحت بررسی قرار می‌گیرد.

وضعیت هوشیاری بر اساس اینکه آیا این اعمال نیاز به توجه دارند و اینکه نتیجه رفلکس هستند یا خیر قضاوت می‌شود. در شرایط زندگی نباتی، فرد مبتلا عملکرد بازتابی ندارد. اگرچه عقب کشیدن یک اندام در پاسخ به یک محرک دردناک را می‌توان یک عمل بازتابی در نظر گرفت، اما تلاش برای یافتن منبع محرک دردناک و اجتناب از آن را نمی‌توان به عنوان یک عمل آگاهانه تعبیر کرد.

شرایط زندگی بیماران زندگی نباتی بعد از بازگشت چگونه است؟

تعداد بیمارانی که توانسته‌اند از زندگی نباتی بازگردند و بعد از چند سال هوشیاری خود را مجدد به دست آورند، بسیار اندک است. اما همین تعداد به دلیل این که در زمان بیهوشی دچار آسیب‌دیدگی مغزی شده‌اند، زندگی عادی ندارند و از معلولیت‌های شدید رنج می‌برند. برخی از بیماران با وجود این که ۴ ماه از زمان بازگشت آن‌ها از حالت نباتی به زندگی عادی می‌گذرد، اما همچنان فاقد توانایی و استقلال برای انجام کار‌های شخصی‌شان هستند.

افرادی که از حالت نباتی بازگشته‌اند، زندگی رضایت‌بخشی ندارند و افت کیفیت زندگی آن‌ها را می‌بایست به ناتوانی‌های ثانویه و محدودیت‌هایی که تجربه می‌کنند، نسبت داد. از همین رو، بهبود این دسته از بیماران ممکن است سال‌ها به طول بینجامد و نیازمند صبر فراوان باشد.

بر اساس مطالعات انجام شده، احتمال بازگشت و رخ دادن معجزه‌ در زندگی افراد نباتی به دنبال آسیب مغزی ترومایی طی شش ماه، در بزرگسالان ۵۰ درصد و در کودکان ۶۰ درصد تخمین ‌زده شده است. آن دسته از افرادی که به دلیل سکته مغزی در حالت نباتی زندگی می‌کنند، ممکن است که طی یکسال به وضعیت عادی خود باز گردند.

اصول و نکات مراقبتی برای بیماران درگیر زندگی نباتی

هنگام درمان بیماران در حالت نباتی، ۱۰۰ درصد شانس بهبودی وجود ندارد. حمایت و کمک پرستار تنها در محافظت از مغز و دادن زمان برای بهبودی نقش دارد. درمان حمایتی باید تحت جنبه‌های زیر ارائه شود:

تغذیه

بسته به شدت بیماری، بیماران نباتی به صورت تغذیه روده‌ای یا داخل وریدی تغذیه می‌شوند. تغذیه مناسب باعث بهبود سریع‌تر زخم، کاهش مرگ و میر و کاهش واکنش‌های التهابی و کاتابولیک می‌شود. اغلب بیماران درگیر زندگی نباتی معمولاً از طریق روده تغذیه می‌شوند. زیرا این روش غیر تهاجمی‌تر است و عملکرد دستگاه گوارش را بهبود می‌بخشد. تغذیه روده‌ای خطر نارسایی اندام‌ها و عفونت‌ها را کاهش می‌دهد. با این حال، بیماران مبتلا به بیماری‌های دستگاه گوارش باید به صورت داخل وریدی تغذیه شوند.

بهداشت

با رعایت بهداشت فردی و تغذیه می‌توان بیماران را از انواع میکروب‌ها و عفونت‌ها در ‌امان نگه داشت. در طول فرآیند تغذیه، بهداشت گاواژ بسیار مهم است.

کنترل وزن

برای جلوگیری از خطرات احتمالی، وزن بیمار باید کنترل شود و از افزایش و کاهش وزن ناگهانی خودداری شود.

ماساژ بدن بیمار

حرکت مداوم بدن بیمار می‌تواند از ایجاد زخم‌های فشاری جلوگیری کند. ماساژ بدن باعث بهبود گردش خون می‌شود. نحوه قرار گرفتن بیمار بر روی تخت حین غذا دادن از اهمیت بسزایی برخوردار است. قبل از غذا دادن به بیمارانی که به روش روده‌ای تغذیه می‌شوند، باید تخت را در زاویه 45 درجه قرار داد به نحوی که سر بیمار بالاتر از بدنش باشد.

صحبت کردن با بیماران درگیر زندگی نباتی از جمله اصولی است که باید رعایت شود. اگرچه این بیمار توانایی واکنش و پاسخگویی را ندارد، اما محیط اطراف را درک می‌کند و با شنیدن صحبت‌های خوشایند و امیدوارکننده همراه بیمار با او، می‌توان بهبود وضعیت بیمار را مشاهده کرد.

بعد از زندگی نباتی چه انتظاری می‌توان داشت؟

اولین نشانه‌های بهبودی در بیماران درگیر زندگی نباتی ممکن است با علائم و نشانه‌هایی ساده‌ای مانند گرفتن و فشار دادن دست همراه باشد. ممکن است فرد سعی کند با تکان دادن سر، دست دراز کردن یا اشاره کردن، ارتباط برقرار کند. پیشرفت و بهبود علائم بیمار ممکن است ادامه داشته باشد و در یک دوره زمانی عود کند. کیفیت و مدت زمانی که برای بهبودی لازم است، از فردی به فرد دیگر متفاوت است. پس از معاینه کامل توسط متخصص مغز و اعصاب، پزشک می‌تواند اطلاعات بیشتری در مورد وضعیت کلی بیمار و اقداماتی که می‌توانید برای کمک به بیمار انجام دهید را ارائه دهد.

تاثیر حمایت و رسیدگی به تغذیه بیماران در کاهش مدت بستری

اگرچه هزینه‌ای که باید برای تغذیه و حمایت از این بیماران پرداخت شود زیاد است، اما بهبود سریع‌تر بیمار منجر به کاهش در زمان بستری می‌شود و بدین ترتیب هزینه درمان به شکل قابل توجهی کاهش می‌یابد.

نرسیدن مواد مغذی به بیماری که در حالت نباتی است و قادر نیست چیزی بخورد باعث بروز عوارض زندگی نباتی می‌شود که سوء‌تغذیه و تضعیف سیستم ایمنی را به دنبال خواهد داشت.

در این شرایط، خطر ابتلا به انواع عفونت‌ها افزایش یافته و بیمار درگیر زندگی نباتی با نقص در عملکرد عضلانی مواجه خواهد شد. هر چه زمان بستری بیمار بیشتر شود، خطر مرگ نیز بیشتر شده و این مسأله نگرانی همراهان و خانواده بیمار را دوچندان خواهد کرد.

اثر بخشی فیزیوتراپی برای بیماران نباتی

زندگی نباتی به وضعیتی گفته می‌شود که به دنبال ضایعه مغزی شدید رخ می‌دهد. در این حالت، بیمار هوشیاری و آگاهی ندارد. در صورتی که این بیماران به خوبی و به شکل صحیحی مراقبت شوند، ممکن است که طی چند سال بهبود یابند.

همراهان برای درمان زندگی نباتی باید فیزیوتراپی را برای بیمارشان دریافت کنند تا از سفتی مفاصل جلوگیری شود. برای این کار از حرکات مفاصل و تمرینات کششی استفاده کنید. تحریک حسی می‌تواند به افزایش آگاهی فرد کمک کند. از تکنیک‌های فیزیوتراپی تنفسی می‌توان برای پاکسازی ترشحات تنفسی استفاده کرد. هنگامی که هوشیاری فرد بیشتر شد، درمان‌های توانبخشی فشرده‌تری امکان‌پذیر است که نیاز به مشارکت فعال دارد.

سخن پایانی

زندگی نباتی به حالتی گفته می‌شود که ساقه مغز در فرد هنوز فعال است. بیمار در چنین شرایطی دارای چرخه خواب و بیداری است اما نمی‌تواند درک خوبی از محیط اطراف خود داشته باشد. تعامل با محیط اطراف نیز برای چنین بیمارانی امکان‌پذیر نیست. مراقبت‌های حمایتی عمده درمانی است که می‌توان به این بیماران ارائه کرد. بهبودی این بیماران بستگی به میزان آسیبی دارد که به مغزشان وارد شده است.

تغذیه و رعایت اصول اولیه برای مراقبت باعث کاهش مدت زمان بستری بیمار در بیمارستان و جلوگیری از تحمیل هزینه‌های اضافی بر همراهان بیمار خواهد شد. مرکز سلامت اول با ارائه خدمات حرفه‌ای و تخصصی در زمینه پرستاری کودک، سالمند و بیماران و با در اختیار داشتن کادری توانا و متخصص می‌تواند از بیماران شما در هر حالتی که باشند به خوبی پرستاری کند و بهترین خدمات مراقبتی را ارائه دهد تا شاهد بهبودی هر چه سریع‌تر بیمار خود باشید.

سؤالات متداول

سطح هوشیاری در زندگی نباتی چقدر است؟

سطح هوشیاری در این وضعیت بسته به شرایط بیمار متفاوت است. برای ارائه نظر دقیق، معاینه پزشکی و چندین آزمایش لازم است.

علائم و نشانه‌های خارج شدن از زندگی نباتی چیست؟

اولین نشانه‌های بهبودی می‌تواند بسیار ساده باشد، مانند زمانی که بیمار دست همراه را گرفته و یا فشار می‌دهد. ممکن است بیمار حتی سعی کند با تکان دادن سر، دست دراز کردن یا اشاره کردن، ارتباط برقرار کند.

آیا امکان بازگشت بیمار نباتی به حالت عادی امکان‌پذیر است؟

بله، خوشبختانه بیمار حالت نباتی می‌تواند به زندگی عادی برگردد اما نیازمند مراقبت و صبر زیاد است.

زندگی نباتی بعد از سکته مغزی چطور پیش‌بینی می‌شود؟

کیفیت زندگی و عملکرد‌های حیاتی بیمار به شدت آسیب به مغز و ساقه مغز بستگی دارد.

زندگی نباتی تا چند وقت ممکن است ادامه داشته باشد؟

پاسخ روشنی برای این سؤال وجود ندارد. نظر دقیق‌تر می‌تواند توسط متخصص و معاینه ارائه شود. متاسفانه برخی بیماران ممکن است هرگز از این وضعیت بهبود نیابند.

تفاوت بین زندگی نباتی و مرگ مغزی چیست؟

در مرگ مغزی فعالیت مغز و ساقه مغز به کلی متوقف می‌شود و ‌امیدی به بازگشت فرد نیست اما در شرایط نباتی، بیماران همچنان فعالیت مغز و ساقه مغز را دارند و می‌توانند به زندگی عادی بازگردند.

زندگی نباتی چقدر به طول می‌انجامد؟

در مورد این سؤال که یک فرد درگیر شرایط نباتی چقدر می‌تواند زندگی کند، باید گفت که متخصصان با انجام آزمایشات مخصوص می‌توانند در این زمینه اطلاعات دقیق‌تری ارائه دهند.

بیماران درگیر زندگی نباتی چه ویژگی‌هایی دارند؟

بیمار دارای عملکرد‌های اساسی حیاتی مانند تنظیم تنفس، ریتم خواب و بیداری، ضربان قلب و فشار خون است، اما به محیط خارجی و محرک‌های خارجی واکنش نشان نمی‌دهد.

آیا زندگی نباتی بعد از کما هم ادامه پیدا می‌کند؟

همانطور که توضیح داده شد، زندگی نباتی و کما تا حدی با هم تفاوت دارند.

آیا ممکن است بیمار بهبود نیابد؟

متأسفانه بله. در بسیاری از موارد، این احتمال وجود دارد که این بیماران بهبود نیابند. مهم‌ترین نکته این ات که پزشکان در مورد بهبودی با همراهان بیمار مشورت کنند تا بهترین تصمیم‌گیری را داشته باشند.

آیا بیماران نباتی قادر به شنیدن صدای اطراف هستند؟

تقریبا 20 درصد از بیمارانی که درگیر بیماری نباتی هستند قادر به شنیدن صدا و واکنش حداقلی هستند. البته اکثر این واکنش‌ها را باید یک رفلکس ساده دانست.