اهمیت تغذیه ماه رمضان به اندازه‌ای است که در صورت عدم رعایت نکات مربوط به آن توسط پرستار بیمار، فرد به بیماری‌ها مبتلا شده یا وضعیت او وخیم‌تر می‌شود. سوالاتی که با شروع ماه رمضان زیاد پرسیده می‌شود این است که آیا افراد با بیماری‌های مختلف باید روزه بگیرند؟ دستور اسلام در مورد روزه گرفتن برای کسانی که غلظت خون دارند چیست؟ یا این که چه کسانی نباید روزه بگیرند؟
تغذیه در ماه رمضان
با توجه به این که روزه‌داران در ماه مبارک رمضان زمان‌های محدودی را موقع افطار و سحر برای تغذیه خود در اختیار دارند، حتما باید جهت حفظ سلامتی خود، نکات مربوط به تغذیه بیمار در ماه رمضان را رعایت کنند. علاوه بر این که افراد سالم باید مراقب سلامت خود در این ماه باشند، کسانی که در منزل خود افراد بیمار دارند، باید برنامه ویژه‌ای برای تغذیه سالمندان و بیمار در ماه رمضان داشته باشند.
در بسیاری از بیماری‌ها اگر شخص نکات مربوط به تغذیه خود را رعایت کند نه تنها مشکلی برای او به وجود نخواهد آمد، بلکه بهبود آن نیز تسریع پیدا خواهد کرد. مثلا در مورد تغذیه بیماران مبتلا به فشار خون مصرف نمک باید به حداقل رسیده و از خوردن غذاهای پرچرب نیز جدا خودداری شود. در ادامه این مقاله نکات مربوط به تغذیه بیمار در ماه رمضان را بیان خواهیم کرد.
سالاد ماه رمضان
یکی از بهترین غذا ها و تغذیه هایی که در ماه مبارک رمضان می توان در نظر گرفت استفاده از سالاد فصل، کاهو و خیار برای جبران کمبود آب در بدن می باشد. استفاده از کاهو و خیار در این ماه برای تامین آب مورد نیاز روزانه بدن بسیار تاثیر گذار می باشد.
توصیه های تغذیه ای به بیماران در ماه رمضان
با توجه به محدودیت زمانی برای مصرف مواد غذایی در ماه رمضان، مهم‌ترین نکته در مورد تغدیه در این ماه رعایت اعتدال در کنار تنوع در مصرف مواد غذایی است. تنوع در مصرف خوراکی‌ها به معنای گنجاندن هر 6 گروه اصلی مواد غذایی یعنی انواع گوشت، سبزیجات، میوه‌ها، شیر و لبنیات، نان، غلات و چربی‌ها در برنامه غذایی افطار و سحر ماه رمضان می‌باشد. در رابطه با افراد مسن، پرستار سالمند در خانه توانایی تدوین و ارائه یک برنامه درست و اصولی برای تغذیه سالمندان در ماه رمضان را دارد و می‌توانید برای انجام درست این کار از این افراد کمک بگیرید.
نکته مهم دیگر که باید در مورد توصیه های تغذیه ای به بیماران در ماه رمضان در نظر داشته باشید، میزان مصرف هر یک از شش گروه اصلی خوراکی‌ها با توجه به شرایط بیمار است. هر چه تعادل در مصرف هر یک از گروه‌های مواد غذایی بیشتر رعایت شود، افراد نیز به راحتی می‌توانند به روزهداری خود در این ماه ادامه دهند. در قسمت بعدی این مقاله چند مورد از توصیه های تغذیه ای به بیماران در ماه رمضان را مورد بررسی قرار خواهیم داد.
توصیه های تغذیه ماه رمضان برای بیماران کلیوی
از آن‌جا که روزه‌داران مدت زمان زیادی را بدون مصرف آب باید بگذرانند در صورت داشتن مشکل کلیه، بهتر است با پزشک خود مشورت کنید. عدم مصرف به موقع آب و مایعات در بیماران کلیوی باعث خشکی کلیه‌ها شده و خطرات جدی سلامت آن‌ها را تهدید خواهد کرد. مراقبان می بایست با باید ها و نباید های پرستاری در ماه رمضان به خوبی آشنایی داشته باشند تا بتوانند خدمانت بهتری را نسبت با این ماه به بیماران خود ارائه دهند.
نکته‌ای که باید در این مورد بدانید این است که بیماران کلیوی در صورت رعایت دراز مدت برنامه غذایی، با مشورت با پزشک خود می‌توانند در ماه رمضان روزه بگیرند. از مهم‌ترین توصیه های تغذیه ای برای بیماران کلیوی می‌توان موارد زیر را نام برد:
- به حداقل رساندن مصرف نمک برای کم کردن دفع مایعات از بدن در طی زمان روزهداری
- افزایش مصرف مایعات در زمان بین افطار و سحر
- خوردن سبزیجات و سالاد در وعده‌های سحر و افطار بدون استفاده از انواع سس
- به حداقل رساندن مصرف غذاهای سرخ کرده به جهت حفظ آب مورد نیاز بدن
- کاهش مصرف مواد قندی و حاوی شکر برای حفظ سلامت کلیه‌ها
تغذیه ماه رمضان برای بیماران دیابتی
چون بیماران دیابتی با نوسان قند خون خود روبرو هستند، باید در ماه رمضان مصرف موادغذایی قندی را کنترل نمایند. شاید بپرسید پس این افراد افت قند خون خود را در اثر روزهداری چگونه باید جبران کنند؟ در پاسخ به این سوال باید گفت که در این مورد تغذیه بیمار در ماه رمضان باید به گونه‌ای باشد که مصرف مواد قندی کنترل شده باشد.
این معنای منع مصرف مواد قندی نیست، بلکه به معنای مصرف درست موادغذایی قندی برای این بیماران می‌باشد. بنابراین می‌توانیم بگوییم که در ماه مبارک رمضان برای کنترل دیابت در سالمندان بایستی موارد زیر را رعایت کنند تا با افزایش قند خون ناگهانی و عوارض ناشی از آن روبرو نشوند:
- خودداری از مصرف زولبیا و بامیه
- مصرف تعداد 1 تا 3 خرما در زمان افطار همراه با شیر یا آب ولرم و یا چای کم‌رنگ
- خوردن برنج به میزان کم و بدون مصرف نان
- خوردن تعداد 2 الی 4 واحد میوه در وعده افطار تا سحر
- عدم مصرف آب یخ و نوشیدنی‌های صنعتی در زمان افطار حتی اگر به شدت احساس تشنگی داشته باشند
- مصرف نان و غلات سبوس‌دار مثل نان سنگک، جوانه غلات و بلغور جو و گندم
- افزایش مصرف سبزیجات در وعده سحر برای جلوگیری از تشنگی در طی روز
توصیه هایی غذایی به بیماران قلبی عروقی در ماه رمضان
اکثر بیماران قلبی به دلیل اهمیت مصرف داروهای خود در ساعات مشخص، اجازه روزهداری از سمت پزشک خود را نخواهند داشت. علاوه بر این افرادی که به بیماری‌های حاد قلبی مبتلا هستند، در صورت کاهش حجم مایعات بدن‌شان ممکن است دچار عوارض جبران‌ناپذیری در سیستم پمپاژ قلب و دستگاه قلبی-عروقی خود و یا حتی سکته قلبی شوند.
اما به طور کلی تمام افرادی که بیماری قلبی غیرپیشرفته دارند من جمله بیماران مبتلا به افتادگی دریچه میترال یا دارای سابقه جراحی قلب، بایستی پیش از شروع ماه رمضان به پزشک خود مراجعه کنند تا با انجام بررسی‌های لازم، پزشک‌شان راجع به امکان یا عدم امکان روزهداری ایشان تصمیم بگیرد.
در مورد بیماری‌های قلبی و عروقی تغذیه بیمار در ماه رمضان باید به گونه‌ای باشد تا با کاهش میزان مایعات بدن یا افزایش میزان تپش قلب همراه نشود. توصیه های تغذیه ای به بیماران در ماه رمضان در این مورد شامل مصرف مایعات بیشتر با نوشیدنی‌های غیرصنعتی و خوردن سبزیجات تازه و انواع سالادها بدون سس می‌باشد.
سوالات متداول
1- برای تشنه نشدن در ماه رمضان چه بخوریم؟
برای کاهش تشنگی در ماه رمضان، مصرف غذاهای حاوی آب فراوان مانند خیار، هندوانه، کاهو، و سبزیجات، پرهیز از غذاهای شور، سرخ‌کرده و پرچرب، و نوشیدن آب کافی در فاصله افطار تا سحر مفید است.
2- بهترین ورزش در ماه رمضان کدام است؟
ورزش‌های سبک مانند پیاده‌روی، یوگا، و حرکات کششی.
3- موقع سحری چی بخوریم که ضعف نکنیم؟
برای جلوگیری از ضعف در طول روز، در سحری غذاهای حاوی پروتئین مانند تخم‌مرغ، لبنیات و حبوبات، کربوهیدرات‌های پیچیده مانند نان سبوس‌دار، و فیبر مانند سبزیجات و میوه‌ها مصرف کنید.
