فوبیا و اختلال وحشت زدگی Phobia and Panic Disorder دو نوع بیماری روانی متفاوت هستند که شناخت و تشخیص آنها از یکدیگر یکی از چالش های افراد مبتلا به این مشکلات است که به دلیل شباهت در علایم معمولا تفکیک آنها از یکدیگر مشکل است.بسیاری از افراد ، اعتقاد دارند که این دو بیماری یکسان هستند و اختلال وحشت زدگی و فوبیا را اشتباه می گیرند. البته غیرقابل انکار است که فوبیا و اختلال وحشت زدگی هر دو علائم مشابهی شامل ترس شدید ، احساس اضطراب و حملات وحشت را دارند.
هر دو مشکل می توانند علائم ناراحت کننده ای را در فرد بوجود آورند که می توانند به شدت بر روابط ، شغل و سایر مسئولیت ها و اهداف فرد تأثیر بگذارند. علاوه بر این ، طبق اطلاعات موجود در راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی ، فوبیا و اختلال وحشت زدگی به عنوان “اختلالات اضطرابی” طبقه بندی می شوند. اما فوبیا و اختلال وحشت زدگی، بیماری های جداگانه ای محسوب می شوند که هرکدام مجموعه مشخصی از معیارهای تشخیصی را دارند.
مرکز پرستاری سلامت اول با داشتن سال ها تجربه ارزشمند در ارائه خدمات مراقبت و پرستاری در منزل ، مفتخر است که همچون گذشته به صورت شبانه روزی در و در قالب پرستار سالمند، پرستار کودک و پرستار بیمار به هشمهریان گرامی ارائه خدمت نماید .
فوبیا چیست؟
فوبیا به عنوان ترس بیمارگونه از یک شی یا موقعیت خاص تعریف می شود. ترس مرتبط با فوبیا حسی فراتر از احساس تنفر یا ناراحتی است. فرد مبتلا به فوبیا ، بسیار فراتر از تهدیدی که ممکن است از طرف آن شی یا موقعیت بوجود آید احساس ترس می نماید . به عنوان مثال ، بسیاری از مردم از عنکبوت بیزار هستند ، اما شخصی که فوبیا عنکبوت دارد ( آراکنوفوبیا )، تمام تلاش خود را می کند تا از عنکبوت دور شود و حتی ممکن است به گونه ای رفتار کند که دیگران این رفتار او را غیر منطقی تصور کنند.
مبتلایان به فوبیا ممکن است تشخیص دهند که فوبیا آنها بیش از حد و غیر منطقی است ، اما اغلب از کنترل دلهره خود احساس ناتوانی دارند . رفتارهای اجتنابی در این افراد بسیار معمول است ، زیرا فرد مبتلا به فوبیا همواره قصد دارد از فوبیا خاص خود دور شود. اگر این فرد مجبور شود با شی یا موقعیت ترسناک روبرو شود ، دچار پریشانی و اضطراب شدید خواهد شد. علائم متداول فوبیا شامل ضربان سریع قلب ، لرزش ، احساس وحشت و نیاز فوق العاده به دور شدن از جسم یا موقعیت ترسناک است.
11 نوع اصلی فوبیا
فوبیا انواع متفاوتی دارد که هرکدام در جیگاه خود مهم هستند و باید در درمان آن اقداماتی صورت گیرد. در اینجا به 11 نوع اصلی فوبیاها پرداخته شده است:
- عنکبوتهراسی یا Arachnophobia: ترس از عنکبوت ها. این ترس در زنان بیشتر از مردان تأثیر می گذارد.
- اوفییدیوفوبیا یا Ophidiophobia: ترس از مارها.
- اکروفوبیا یا Acrophobia: ترس از ارتفاع.
- آگورافوبیا یا Agoraphobia: ترس از موقعیت هایی که فرار در آن دشوار است. این ممکن است شامل مناطق شلوغ ، فضاهای باز یا موقعیت هایی باشد که احتمالاً باعث حمله وحشت می شوند
- سگهراسی یا Cynophobia: ترس از سگ. این ترس از سگ اغلب با تجارب شخصی خاص مانند گاز گرفته شدن توسط سگ در دوران کودکی همراه است.
- آسترافوبیا یا Astraphobia: ترس از رعد و برق
- سوزنهراسی یا Trypanophobi: ترس از تزريق. مانند بسیاری از هراس ها ، این ترس اغلب تحت درمان قرار نمی گیرد زیرا افراد از ایجاد تجسم و قرار گیری در موقعیت جلوگیری می کنند.
- ترس های اجتماعی یا Social anxiety: ترس از موقعیت های اجتماعی. در بسیاری از موارد ، این فوبیا می تواند به حدی شدید شود که افراد از وقایع ، مکان ها و افرادی که احتمالاً باعث حمله اضطرابی می شوند، اجتناب کنند.
- فوبیای پرواز یا Fear of flying: ترس از پرواز.
- میسوفوبیا یا Mysophobia: آلودههراسی به معنای ترس از میکروب یا کثیفی. ممکن است مربوط به وسواس باشد.
- میسوفونیا یا Misophonia: اختلال صدا بیزاری
فوبیاهای خاص
فوبیا های خاص شامل فوبیا از یک شی یا موقعیت خاص است. فوبیا های خاص معمولا شامل فوبیا از موقعیت های خاص (به عنوان مثال ، ارتفاع ، پرواز ، آسانسور) ، شرایط پزشکی (به عنوان مثال ، خون ، سوزن ، دندانپزشکان) ، طبیعت / تأثیرات محیطی (به عنوان مثال ، آب ، گردباد ، زلزله) ، یا حیوانات (به عنوان مثال ، مارها ، سگها ، زنبورها) می باشد.فوبیا اجتماعی
فوبیا های اجتماعی شامل ترس و بیش از حد از خجالت کشیدن یا ارزیابی منفی در یک موقعیت اجتماعی را در پی دارد. فرد مبتلا به فوبیا اجتماعی از انجام فعالیت هایی در جمع ، مانند صحبت کردن ، که در آن دیگران در معرض قضاوت قرار می گیرند ، پرهیز می کند.
آگورافوبیا
آگورافوبیا (بازارهراسی یا گذرهراسی) یک نوع اختلال اضطرابی است که در آن از یک موقعیت خاص می ترسیم و از آن موقعیت دوری میکنیم . علائم اختلال آگورافوبیا به طور معمول منجر به محدودیت های بیشتر در زندگی فرد مانند اجتناب از رانندگی ، ازدحام جمعیت یا فضای باز بزرگ می شود.
اختلال وحشتزدگی
یک اختلال اضطرابی است که با تکرار حملات وحشت غیرمنتظره تشخیص داده می شود. حملات وحشت زدگی دوره های ناگهانی ترس شدید هستند که ممکن است شامل تپش قلب ، تعریق ، لرزش ، تنگی نفس ، بی حسی باشد.
حداکثر درجه علائم در عرض چند دقیقه رخ میدهد. ممکن است نگرانی های مداوم در مورد حملات بیشتر و اجتناب از مکانهایی که حملات در گذشته رخ داده است در فرد وجود داشته باشد. علت اختلال وحشت ناشناخته است. اختلال وحشت زدگی اغلب در خانوادهها به صورت ارثی وجود دارد.
عوامل بوجود آرودنده و محرک این اختلال شامل شامل سیگار کشیدن، استرس روانی و سابقه کودک آزاری است. تشخیص این بیماری شامل رد سایر علل احتمالی اضطراب از جمله سایر اختلالات روانی، بیماری های پزشکی مانند بیماری قلبی یا پرکاری تیروئید و مصرف مواد مخدر است. غربالگری هایی با استفاده از پرسشنامه برای تشخیص این بیماری وجود دارد.
اختلال وحشت زدگی معمولاً با مشاوره و دارو درمانی می شود. نوع مشاوره مورد استفاده معمولاً رفتار درمانی شناختی یا CBT است که در بیش از نیمی از افراد موثر واقع می شود. داروهای مورد استفاده شامل داروهای ضد افسردگی و بنزودیازپین ها یا مسدودکنندههای بتا است. پس از قطع درمان مشکل حدود 30٪ افراد عود می کند.
اختلال وحشت زدگی در حدود 5/2 درصد از افراد را در دوره ای از زندگی تحت تأثیر قرار میدهد. این بیماری معمولاً در دوران بلوغ یا اوایل بزرگسالی آغاز می شود اما در هر سنی می تواند بک فرد را تحت تأثیر قرار گیرد. این بیماری در کودکان و افراد مسن کمتر دیده می شود. زنان بیشتر از مردان تحت تأثیر اختلال وحشت زدگی قرار میگیرند.
فرق اختلال وحشتزدگی با فوبیا
حملات فوبیا و اختلال وحشت زدگی دارای علایم مشابهی مانند لرزش، تنگی نفس و تعریق زیاد هستند. با این حال،فرق اختلال وحشتزدگی با فوبیا با این علائم به طور متفاوتی برای هر بیماری تحریک میشوند. افرادی که دچار فوبیا هستند، در هنگام فکر کردن یا در معرض عامل فوبیا قرار گرفتن، دچار وحشت و اضطراب می شوند.
از طرف دیگر، مبتلایان به اختلال وحشت زدگی به طور کلی از عامل خاصی دچار هراس نمیشوند. معمولا افراد مبتلا به اختلال وحشت زدگی به صورت ناگهانی و غیرمنتظره دچار حملات وحشت میشوند.
افراد مبتلا به اختلال وحشت زدگی اغلب باید با هراس ناشی از حمله بعدی وحشت خود کنار بیایند. همچنين ممكن است تشخيص همزمان این بیماری با بيماري فوبیا خاص نيز وجود داشته باشد.
علائم اصلی اختلال فوبیا
- تپش قلب یا سرعت ضربان قلب
- تعریق بیش از حد
- لرزش
- تنگی نفس یا احساس خفگی
علائم اصلی اختلال وحشت زدگی
میزان بروز علائم در اختلال وحشت زدگی در هر فردی متفاوت است، ممکن است فردی هرروز این علائم را تجربه کند و فرد دیگری تعداد معدود در کل سال بسته به فرد دارد. درهرصورت علائم وحشت زدگی شامل موارد زیر است:
- سرگیجه
- لرزیدن
- نفس نفس زدن
- احساس غیر واقعی بودن
- تنگی نفس
- تپش قلب
- عرق کردن بی رویه
- از دست دادن تعادل
- کاهش جرات و جسارت در فرد
- عدم شکوفایی استعداد
گزینه های درمان فوبیا و اختلال وحشتزدگی
هر دو اختلال وحشت زدگی و فوبیا از بیماری های پیچیده ای هستند که فقط توسط یک متخصص بهداشت روان قابل تشخیص هستند. معمولا فوبیا در کودکان با وحشت زدگی اشتباه گرفته میشود.
اگر مشکوک هستید که از هر یک از این دو بیماری رنج می برید ،با روانپزشک قرار ملاقات بگذارید تا علائم خود را با او در میان بگذارید. وی در صورت لزوم می تواند در تشخیص ، درمان و ارجاع شما به سایر تخصص ها کمک کننده باشد.
گزینه های درمانی موجود برای فوبیا مشابه روشهای درمانی برای اختلال وحشت زدگی است. بیشتر افرادی که مبتلا به فوبیا هستند ، ترکیبی از روان درمانی ، دارو و تکنیک های خودیاری را برای کمک به مدیریت علائم خود استفاده می کنند.
روان درمانی می تواند به روش های مختلفی انجام شود از جمله استراتژی های مقابله ای می تواند به بیماران مبتلا به فوبیا و اختلال وحشتزدگی کمک شایانی نماید .
گزینه های دارویی ممکن است به کاهش شدت ترس و اضطراب کمک کند و تکنیک های خودیاری می تواند در کنترل استرس روزمره مفید باشد.
به نقل از سایت sciencedirect:
در این بررسی، حملات پانیک ترس ساده فوبیا (SP) و اختلال هراس (PD) از نظر مشخصات علائم، غیرقابل پیشبینی بودن و ناگهانی بودن (ویژگیهایی که توسط DSM-III-R مشخص شده است) مقایسه میشوند. این مقایسهها برای تعیین اینکه آیا شواهد تجربی از تمایزات تشخیصی و مفهومی بین حملات پانیک PD و ترس هراسی SP پشتیبانی میکنند یا خیر، انجام شد.
چه موقع در اختلال وحشتزدگی به پزشک مراجعه کنیم؟
معمولا افراد با اولین حملات پانیک به بیمارستان رفته و ترس از حمله قلبی دارندو باید گفت بعد از این حملات باید ترک الکل، بررسی عروق قلبی و تمامی بیماریهای زمینهای انجام میشود. اگر پزشک بعد از تمام این اقدامات و بررسیها تشخیص دهد که بیماری جسمانی وجود ندارد باید به روانشناس و روانپزشک مراجعه کرد. اگر حداقل دو حمله با علائم گفته شده تجربه کردهاید باید حتما این روند را پیگیری کنید.
سوالات متداول
1. تفاوت بین فرق اختلال وحشتزدگی با فوبیا چیست؟
احساس وحشتزدگی زمانی است که حداقل دو حمله پانیک داشته باشید، اما فوبیا زمانیکه دائما نگران باشید و برنامه خود را تغییر دهید تا یک حمله دیگر نداشته باشید. این یک نوع اختلال اضطرابی است.
2. تفاوت بین فوبیای خاص با آگورافوبیا چیست؟
آگورافوبیا همچنین از نظر پیامدهای ترسناک با فوبیا خاص متفاوت است. اگر موقعیت تنها به دلیل اضطراب یا واکنش های هراس ترسیده شود، در دسته آگورافوبیا قرار میگیرد. اگر به دلایل دیگری ترسیده شده باشد، احتمالاً فوبیای خاص است.
