سندروم پیش از قاعدگی یا PMS به مجموعه‌ای از علائم گفته می‌شود که پیش از قاعدگی برای فرد رخ می‌دهد. سندروم پیش از قاعدگی معمولا به دوران یک هفته تا ده روز پیش از پریود گفته می‌شود که طی آن فرد دچار برخی عارضه‌های روحی و جسی می‌شود. در این دوران نوسانات هورمونی در بدن خانم‌ها سبب می‌شود که فرد دچار بیماری‌های روحی مانند نوسانات خلقی، افسردگی، اضطراب، استرس، افکار خودکشی و غیره می‌شود. این سندروم همچنین علائم جسمی مشخصی در پی دارد که از جمله آن می‌توان به گرفتگی عضلات، دل‌درد، نفغ، آکنه، به‌هم خوردن ریتم خواب، تحریک‌پذیری سینه‌ها و غیره اشاره کرد.
این سندروم یک عارضه طبیعی در زندگی خانم‌ها است و امکان درمان و حذف همیشگی آن وجود ندارد. بااین‌حال می‌توان با کمک پرستار بیمار و روش‌هایی خاص علائم این سندروم را کاهش داد. با رعایت برخی از نکات در رژیم غذایی یا لایف استایل می‌توان علائم سندروم پیش از قاعدگی را کنترل کرده و به کاهش آن کمک کرد. بسیاری از خانم‌ها به‌سادگی می‌توانند این دوره را سپری کنند؛ اما برای برخی دیگر از خانم‌ها نوسانات خلقی به‌اندازه‌ای است که به افسردگی شدید و افکار خودکشی منجر می‌شود. در این موارد بهتر است خانم‌ها از روش‌های درمانی موثرتر مانند مصرف داروهای ضدافسردگی بهره ببرند.
pms چیست؟
سندروم پیش از قاعدگی یا Premenstrual syndrome شامل علائم متنوعی است که از جمله آن می‌توان به حساس شدن سینه‌ها، بیشتر شدن اشتها، افسردگی و تحریک‌پذیری است. تعداد زیادی از خانم‌ها پیش از قاعدگی درگیر سندروم پیش از قاعدگی میشوند. آمارها نشان می‌دهد که از هر 4 زن، 3 نفر از آن‌ها علائم شدید PMS را تجربه می‌کنند. علائم این سندروم همواره یکسان و تکرار شونده هستند. به‌طوری که خود فرد خیلی زود متوجه بروز زودهنگام این سندروم می‌شود. هرچند این علائم در هر زن می‌تواند متفاوت باشد. سندرم پیش از قاعدگی شامل نوسانات خلقی و ایجاد دردهای جسمی است که سبب می‌شود فرد دچار اختلال در زندگی روتین خود شود.
این سندروم معمولا 5 تا 11 روز پیش از شروع پریود آغاز می‌شود. pms اصولا ترکیبی از علائم فیزیکی و احساسی است که خیلی از خانم‌ها بعد از تخمک‌گذاری و پیش از شروع قاعدگی آن را تجربه می‌کنند. علائم این سندروم معمولا چند روز بعد از شروع قاعدگی درمان می‌شود. بروز این سندروم ناشی از پایین آمدن میزان هورمون‌های استروژن و پروژسترون است که پیش از تخمک‌گذاری کم شده و بعد از شروع قاعدگی دوباره به سطوح عادی برمی‌گردد.
برخی از خانم‌ها این سندروم را تجربه نکرده و حتی علائم پریود هم در آن‌ها خفیف است. درحالی‌که عده دیگری علائم این سندروم را با شدت بیشتری تجربه می‌کنند. آمارها نشان می‌دهند که خانم‌های در سنین باروری نوع شدیدتری از pms را تجربه می‌کنند. با آغاز یائسگی، بروز این سندروم هم رفع می‌شود.
سندرم پیش از قاعدگی (PMS) دارای طیف گسترده ای از علائم و نشانه ها، از جمله نوسانات خلقی، سینه های حساس، میل به غذا، خستگی، تحریک پذیری و افسردگی است. تخمین زده می شود که از هر 4 زن قاعدگی، 3 نفر نوعی سندرم پیش از قاعدگی را تجربه کرده اند.
علائم سندرم پیش از قاعدگی
در بالا دیدیم که pms چیست.به علاوه بیشتر افراد پس از مدتی یاد می‌گیرند که چطور با این علائم کنار بیایند. اما در برخی مواقع علائم می‌توانند به قدری شدید باشند که به کلی فعالیت‌های روزمره فرد و حتی اطرافیان او را مختل کنند. علائم PMS مطابق چیزی که در زیر آمده بوده و ممکن است در افراد همه این علائم یا تنها چند مورد از آن‌ها، مشاهده شود.
- علائم احساسی، خلقی و رفتاری
- علائم فیزیکی
علائم بروز سندرم پیش از قاعدگی در هر فرد با فرد دیگر متفاوت خواهد بود. این سندروم متشکل از علائم فیزیکی مانند احساس نفخ و علائم عاطفی مانند احساس غم است. شدت و میزان این علائم در روزهای مختلف این بیماری متفاوت خواهد بود:
علائم فیزیکی pms
- حساس شدن سینه‌ها
- متورم شدن و بزرگ شدن سینه‌ها
- گرفتگی
- درد شکم
- تغییراتی در الگوی خواب
- آکنه
- عدم تحمل سرد و صدا و نور زیاد
- گرفتگی
- یبوست و اسهال
- نفخ
علائم عاطفی pms
- نوسانات خلقی
- تحریک‌پذیری
- احساس خستگی
- عدم تمایل به رابطه جنسی یا تمایل بیش از اندازه
- مشکلات خواب
- تغییرات اشتها
- افسردگی یا داشتن احساس غم
- اضطراب
- مشکل در تمرکز یا حافظه
خبر خوب این که در بیشتر اوقات، علائم سندرم پیش از قاعدگی خفیف تا متوسط هستند و فرد می‌تواند امور عادی مربوط به زندگی شخصی و اجتماعی خود را دنبال کند. سندروم پیش از قاعدگی علائم گوناگونی دارد که در نوشته بالا به آن اشاره کرده ایم. معمولا همیشه شدت و نوع علائم PMS در افراد مستمر نیست. ممکن است شما یک ماه پیش از قاعدگی، این علائم را به کلی تجربه نکرده و ماهی دیگر آن‌ها را با شدت بالا داشته باشید.
علل سندرم پیش از قاعدگی
علل سندرم پیس از قاعدگی، هنوز به صورت قطعی مشخص نشده است؛ اما چندین نظریه در این باره وجود دارد، از جمله:
- تغییرات هورمونی
- تغییرات شیمیایی مغز
که در ادامه با ما همراه باشید تا نظریه‌های علت ایجاد این سندرم را بررسی کنیم.
- تغییرات هورمونی
تغییرات سطح هورمون‌های استروژن و پروژسترون در دوران پیش از شروع قاعدگی، ممکن است منجر به این عوارض شود.
- تغییرات شیمیایی مغز
انتقال‌دهنده‌های عصبی سروتونین و نوراپی نفرین، موجب ایجاد تعادل در احساسات و خلق و خوی فرد میشوند. با نزدیک شدن به شروع دوران قاعدگی، این انتقال‌دهنده‌ها دچار تغییراتی شده و موجب بروز علائم PMS میشوند. در حقیقت همان تغییرات هورمونی، این دگرگونی شیمیایی در مغز را به وجود می‌آورند و می‌توان گفت که همه چیز از همان تغییرات هورمونی نشأت می‌گیرد.
دوره pms چقدر است
دره سندرم پیش از قاعدگی در تمام خانم‌ها مانند هم نیست و حتی این دوره در برخی خانم‌ها رخ نمی‌دهید یا در برخی به اندازه‌ای خفیف است که آن‌ها متوجه بروز سندروم نمی‌شوند. مدت زمان این سندروم نیز در هر فرد متفاوت است. معمولا دوره pms از یک هفته قبل از پریود شروع شده و تا روز پنجم پریود ادامه دارد. گفته می‌شود که سندرم پیش از قاعدگی معمولا 5 تا 11 روزه است.
درمان pms
سندروم پیش از قاعدگی یک روند عادی در زندگی خانم‌ها است و تا زمانی که تخمک‌گذاری انجام می‌شود؛ pms هم اتفاق میفتد. درنتیجه این سندرم به طور کامل قابل حذف و درمان نیست؛ اما شما می‌توانید علائم این سندروم را کاهش داده و کنترل کنید. برای هرکدام از علائم این بیماری راهکارهای متفاوتی وجود دارد:
- بیشتر از قبل مایعات بنوشید: از رایج‌ترین علائم این سندروم، نفخ است. مشکل نفخ به‌سادگی با نوشیدن مایعات فراوان قابل درمان است. برای این منظور می‌توانید از چای‌های گیاهی مانند برگ تمشک قرمز یا بابونه استفاده کنید.
- داشتن رژیم غذایی متعادل: رژیم غذایی سرشار از میوه‌ها و سبزیجات و غلات برای کاهش علائم سندروم پیش از قاعدگی مفید است.
- مکمل ویتامین D مصرف کنید: تلاش کنید که ویتامین D بیشتری دریافت کنید. این ویتامین در نور خورشید و بسیاری از مواد غذایی موجود است.
- به‌موقع بخوابید: تلاش کنید که هر شب بین ساعت 7 تا 9 بخوابید. این کار برای رفع خستگی و کاهش تنش‌های روحی شما مفید است.
- نیم ساعت ورزش کنید: ورزش برای کاهش نفخ و کاهش گرفتگی شکم مفید است. حداقل روزانه نیم‌ساعت ورزش کنید. این کار برای بهبود روحیه و کاهش علائم افسردگی و اضطراب هم مفید است.
- زمانی برای مراقبت از خودتان در نظر بگیرید: ممکن است این مسئله شامل ورزش کردن استراحت کردن، انجام روتین پوستی، تفریح، صحبت کردن با دوستان و غیره باشد. در هر صورت در این ایام به خودتان بیشتر توجه کنید.
- مصرف مکمل‌ها و مواد معدنی با تجویز پزشک: کمبود ویتامین‌ها و مواد معدنی در بدن شما می‌تواند به بدتر شدن علائم بیماری سندروم پیش از قاعدگی دامن بزند. می‌توانید با انجام چکاپ به کمبود این مواد پی برده و برای تامین آن‌ها از مکمل‌ها استفاده کنید. برای این منظور به پزشک مراجعه کنید. معمولا مصرف مکمل‌های اسید فولیک، ویتامین B-6، کلسیم و منیزیم برای بهبود وضعیت بدنی شما مفید است. این مکمل‌ها برای کاهش گرفتگی‌های عضلانی و همچنین کاهش نوسانات خلقی مفید هستند.
- مصرف شکر، نمک، کافئین و الکل را کاهش دهید: مصرف این مواد با احتباس مایعات و نفخ، به مشکلات سلامتی شما دامن می‌زند.
همچنین برخی از ترفندهای خانگی برای درمان pms کارساز است. شما می‌توانید در روزهای پیش از قاعدگی با مصرف برخی از دمنوش‌ها و راهکارهای طب سنتی، به کاهش علائم سندرم پیش از قاعدگی کمک کنید:
- طب سوزنی: برای برخی از خانم‌ها برای کاهش علائم سندرم پیش از قاعدگی مفید است.
- مصرف دمنوش چای بابونه: بابونه گلیسیرین ادرار را افزایش داده و به رفع اسپاسم عضلانی کمک می‌کند. از یک هفته پیش از شروع علائم قاعدگی، روزی دو لیوان بابونه بنوشید.
- چای دارچین: دارچین برای کاهش خونریزی، درد، استفراغ و تهوع مفید است. مصرف روزی 3 فنجان چای دارچین در سه روز اول پریودی، می‌تواند تاثیر خوبی روی شما داشته باشد.
- دمنوش زنجبیل: زنجبیل برای تسکین درد مفید است. بعضی از مطالعات نشان داده‌اند که زنجبیل حاوی ایبوپروفن است که در تسکین درد بسیار موثر است. کافی است کمی زنجبیل را در آب داغ رنده کرده و روزی 4 فنجان میل کنید.
عوارض سندروم پیش از قاعدگی
سندروم پیش از قاعدگی یک عارضه طبیعی در زندگی خانم‌ها است؛ اما در مواردی این عارضه با مشکلات جسمی و انواع اختلالات هورمونی همراه می‌شود که ممکن است در نهایت به خطرناک شدن این بیماری و ایجاد عوارض و علائم شدید و غیرقابل جبران منجر شود. طی مدت زمان PMS سطح استروژن و پروژسترون در زمان‌های خاصی از ماه افزایش پیدا کرده و همین افزایش هورمون سبب تغییرات خلقوخو و اضطراب و تحریک‌پذیری می‌شود. از طرفی استروئیدهای تخمدانی باعث میشوند که فعالیت در بخش‌هایی از مغز که به علائم سندرم پیش از قاعدگی مربوط است، تعدیل می‌کنند.
در ادامه این روند ترشح مقدار زیادی از سروتونین در مغز سبب می‌شود که روحیه، احساسات، افکار و خلقوخو تحت تاثیر قرار بگیرند. تمام این موارد باعث شدت گرفتن علائم pms شده و در صورت عدم درمان باعث ایجاد برخی از عوارض خطرناک میشوند. در این کیس‌ها بیمار دچار بیماری‌های روحی شدید شده یا علائم بیماری‌های روحی که از قبل داشته، با شدت زیادی عود می‌کنند. کیس‌هایی که دچار این علائم شدید میشوند؛ معمولا نقاط اشتراک زیادی با هم دارند:
- سابقه افسردگی یا اختلالات خلقی ماند افسردگی بعد از زایمان یا اختلالات دوقطبی
- سابقه خانوادگی افسردگی
- خشونت خانگی
- ضربه عاطفی
- آسیب فیزیکی
- سومصرف مواد
اختلالات مرتبط با سندروم پیش از قاعدگی عبارت‌اند از:
- دیسمنوره
- اسکیزوفرنی
- اختلال اضطراب عمومی
- اختلال عاطفی فصلی
- اختلال افسردگی اساسی
PMS شدید
علائم سندروم پیش از قاعدگی معمولا عادی و قابل تحمل هستند؛ اما در برخی از کیس‌ها این علائم شدت گرفته و قابل تحمل نیستند. در این موارد بیماری به‌عنوان دیسفوریک پیش از قاعدگی شناخته می‌شود. درصد کمی از خانم‌ها علائم شدید اختلال دیسفوریای پیش از قاعدگی را نشان می‌دهند. معمولا 3 تا 8 درصد از خانم‌ها دچار این عارضه میشوند. علائم این بیماری جز علائم و اختلالت روانی دسته‌بندی میشوند. برای کنترل این علائم می‌توانید از خدمات پرستار در منزل استفاده کنید.
علائم PMDD عبارت‌اند از:
- گریه شدید
- نداشتن انگیزه برای انجام فعالیت‌های روزانه
- بی‌خوابی
- افسردگی
- افکار خودکشی
- عصبانیت و خشم به‌همراه نوسانات خلقی شدید
- وحشت‌زدگی
- اضطراب شدید
- مشکل در تفکر یا تمرکز
- پرخوری
- گرفتگی عضلات
- نفخ شکم
درواقع با مشاهده این علائم فرد باید متوجه خطرناک شدن سندرم پیش از قاعدگی باشد و پیش از اینکه این سندرم عوارض جبران‌ناپذیری داشته باشد؛ برای درمان اقدام کند. در مراجعه به پزشک، در گام نخست احتمال سایر بیماری‌ها رد می‌شود. برای این منظور لازم است مراحل زیر طی شود:
- تست عملکرد کبد
- شمارش کامل خون
- معاینه مربوط به بیماری‌های زنان
- معاینات فیزیکی
همچنین سوابق بیماری‌های روانی فرد مانند سابقه افسردگی، سومصرف مواد، ضربه یا استرس بررسی می‌شود. درمان اختلال دیسفوریای پیش از قاعدگی به نسبت وضعیت بیمار متفاوت است. رایج‌ترین درمان‌ها برای این بیماری عبارت‌اند از:
- مصرف مکمل‌های کلسیم، منیزیم و ویتامین B6
- مشاوره فردی یا گروهی
- ورزش روزانه
- کلاس‌های مدیریت استرس
- رژیم غذایی بدون کافئین
- قرص دروسپیرنون و اتینیل استرادیول (یاز( که برای درمان علائم PMDD مفید هستند.
در کیس‌هایی که علائم PMDD با روش‌های بالا درمان نشود؛ پزشک مصرف داروهای ضدافسردگی انتخابی مهارکننده بازجذب سروتونین (SSRI) را تجویز می‌کند. با مصرف این دارو، میزان سروتونین در مغز افزایش یافته و شیمی مغز تنظیم می‌شود.
در برخی از کیس‌ها می‌توان از متدهای رفتاردرمانی شناختی هم کمک گرفت. در این درمان مشاور تلاش می‌کند تا آگاهی بیمار را در خصوص نوسانات هورمون این دوره بالا برده و به او یادآوری کند که احساساتی که دارد؛ علائم شدید شده دارند.
قرص pms
در مواقعی که علائم سندروم پیش از قاعدگی شدت بیشتری پیدا می‌کنند و درمان‌های خانگی کارساز نیستند؛ می‌توانید از راهکارهای جدی‌تری استفاده کنید:
- داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی مصرف این داروها مانند ایبوپروفن یا ناپروکسن پیش یا بعد از قاعدگی برای کاهش گرفتگی شکم و تحریک‌پذیری سینه‌ها کاربرد دارد.
- داروهای ضدافسردگی: مهارکننده‌های انتخابی بازجذب سروتونین مانند فلوکستین، پاروکستین، سرترالین و غیره برای کاهش نوسانات خلقی مفید هستند. درنتیجه این داروها برای درمان علائم PMS کاربرد دارند. کاربرد دارند. اگرچه این داروها به‌صورت روزانه استفاده میشوند؛ اما برخی از خانم‌ها استفاده این داروهای ضدافسردگی را تنها دو هفته پیش از شروع پریود شروع می‌کنند.
- دیورتیک‌ها یا داروهای ادرارآور: در مواردی که ورزش کردن برای کاهش نفخ کارساز نبود؛ می‌توانید داروهای دیورتیک را استفاده کنید. این داروها مایعات اضافی را از کلیه‌ها دفع می‌کنند. اسپیرونولاکتون یک نوع دیورتیک است که برای کاهش برخی از علائم این سندروم مفید است.
- قرص‌های پیشگیری از بارداری: این داروها از تخمک‌گذاری جلوگیری کرده و به درمان علائم PMS کمک می‌کند. همچنین برای کاهش خونریزی بارداری این قرص‌ها موثر هستند.
سخن آخر
سندروم پیش از قاعدگی به یک دوره از زندگی زنان گفته می‌شود که طی آن فرد با علائم متعددی از جمله نوسانات خلقی، کاهش یا افزایش اشتها، نوسانات میل جنسی، درد و عارضه‌های جسمی مانند گرفتگی عضلات و غیره را تجربه می‌کند. سه‌چهارم زنان در جهان مانند علائم خونریزی در زنان سالمند این سندروم را نیز در پیش از قاعدگی خود تجربه می‌کنند.
معمولا این سندرم خطر و عواقب خاصی ندارد و تنها یک دوره گذرا است. تنها راهکار در مقابله با این سندروم این است که علائم سندروم را کاهش دهید. برای کاهش علائم pms راهکارهای مختلفی مانند داشتن رژیم غذایی مناسب، ورزش کردن، استفاده از داروهای ضدالتهاب و مسکن، مصرف مکمل‌های غذایی، مصرف دمنوش‌های آرامش‌بخش و غیره وجود دارد. با رعایت برخی نکات می‌توانید علائم این عارضه را کنترل کرده و به کاهش آن کمک کنید.
سوالات متداول
1. چه زمانی باید در پی بروز علائم سندرم پیش از قاعدگی، به پزشک مراجعه کرد؟
در صورتی که علائم سندرم پیش از قاعدگی شدت پیدا کرده و زندگی روزمره شما را مختل کند، باید به پزشک مراجعه داشته باشید.
2. چه چیزی باعث بروز سندرم پیش از قاعدگی می‌شود؟
اصلی‌ترین دلایل بروز این علائم، تغییرات هورمونی در زنان هستند که می‌تواند اثرات متفاوتی را بر روی بدن بانوان گذاشته و خلق و خوی و شرایط فیزیکی آن‌ها را تحت تاثیر قرار دهند.
3. کدام هورمون‌ها، از علل سندرم پیش از قاعدگی هستند؟
تغییرات در هورمون‌های استروژن و پروژسترون، ریسک ابتلا به سندرم PMS یا همان سندروم پیش از قاعدگی را به همراه دارد.
4. سندرم پیش از قاعدگی چه مدت طول می‌کشد؟
سندروم پیش از قاعدگی با علائم مختلفی همراه است و شدت این علائم از میزان خفیف تا شدید در افراد مختلف تجربه می‌شود که معمولا چیزی بین 4 روز تا یک هفته، این سندرم طول می‌کشد.
5. آیا سندروم پیش از قاعدگی باعث افزایش وزن و چاقی می‌شود؟
بله؛ برخی از خانم‌ها در این دوران دچار پرخوری عصبی شده و از غذاها و مواد خوراکی پرکالری استفاده می‌کنند. این عامل اضافه وزن و چاقی خانم‌ها را به‌همراه دارد.
6. آیا تب، بی‌حالی، ضعف و سردرد می‌تواند ناشی از سندروم پیش از قاعدگی باشد؟
گاهی این علائم می‌توانند نشانه pms باشند؛ اما برای تشخیص دقیق‌تر بهتر است به پزشک مراجعه کنید.
7. آیا سندروم پیش از قاعدگی خطرناک است؟
در بیشتر موارد این سندرم خطری ندارد و تنها پیش از قاعدگی رخ می‌دهد؛ اما گاهی ممکن است فرد علائم شدیدی در این عارضه تجربه کند. در این شرایط درد شدیدی ایجاد شده و نوسانات خلقی شدید خود فرد و اطرافیان او را آزار می‌دهد.
8. آیا افسردگی قبل از پریود طبیعی است؟
بسیاری از زنان در دوران پریودی دچار انواع نوسانات خلقی میشوند که رایج‌ترین عوارض آن افسردگی است. خیلی از خام‌ها نیز تحریک‌پذیری و اضطراب را تجربه می‌کنند. گاهی اختلال هورمون‌ها به‌اندازه‌ای زیاد است که افکار خودکشی و افسردگی مزمن را به‌همراه دارد.
9. آیا آقایان هم دچار سندروم پیش از قاعدگی میشوند؟
بله؛ آقایان هم ممکن است؛ مانند خانم‌ها با مشکلات هورمونی درگیر شوند. معمولا نوسان هورمون تستوسترون باعث میشوند علائم سندروم پیش از قاعدگی در بدن ایجاد شود. معمولا آقایان در این دوره دچار علائمی مانند افسردگی، خستگی یا نوسانات خلقی میشوند. به این دوره در آقایان آی‌ام‌اس (IMS) گفته می‌شود. عواملی مانند سن، فشار و استرس، تغییرات رژیم غذایی، بیماری و کمبود خواب می‌تواند روی سطح تستوسترون تاثیر داشته باشد. این بیماری حتی اضطراب، گریه و افسردگی را در آقایان ایجاد می‌کند.
