بیماری اسکیزوفرنی یا روانگسیختگی چیست؟

بیماری اسکیزوفرنی یا روان گسیختگی به نوعی اختلال روانی اتلاق می­شود که با توهم، هذیان و اختلال در تفکر همراه است. به صورت کلی اسکیزوفرنی یا روان گسیختگی یکی از پیچیده‌ترین اختلالات روانی است که تأثیر عمیقی بر زندگی افراد مبتلا و خانواده‌های آنان می‌گذارد. این بیماری مزمن روانی، که معمولاً در اوایل جوانی آغاز می‌شود، با تغییرات شدید در رفتار، افکار و احساسات همراه است و می‌تواند موجب بروز توهمات، هذیان‌ها و اختلالات شناختی شود. بیمار مبتلا به اسکیزوفرنی ممکن است توانایی تمایز بین واقعیت و خیال را از دست بدهد و در نتیجه، نیازمند مراقبت‌های ویژه و دائمی باشد.

با توجه به پیچیدگی‌های این بیماری، بیماران اسکیزوفرنی به حمایت‌های حرفه‌ای و علمی نیاز دارند تا بتوانند با چالش‌های روزمره خود مقابله کنند و کیفیت زندگی خود را بهبود ببخشند. در این راستا، نقش پرستار بیمار و خدمات شرکت پرستاری به شدت اهمیت پیدا می­کند. پرستاران متخصص در زمینه اسکیزوفرنی با دانش و تجربه‌ای که دارند، می‌توانند به بیماران کمک کنند تا بهبود پیدا کنند و به جامعه بازگردند.

هدف از نگارش این مقاله، ارائه اطلاعات جامع و کاربردی درباره بیماری اسکیزوفرنی است، تا شما را با این اختلال روانی پیچیده بیشتر آشنا کنیم. با مطالعه این مطلب، خواهید آموخت که چگونه اسکیزوفرنی تشخیص داده می‌شود، چه عواملی در بروز آن نقش دارند و چگونه می‌توان با بهره‌گیری از خدمات شرکت پرستاری و کمک پرستاران متخصص، به بیماران اسکیزوفرنی کمک کرد تا زندگی بهتری داشته باشند.

بیماری اسکیزوفرنی چیست؟

همان­طور که پیش از این هم اشاره کردیم، اسکیزوفرنی که در فارسی به نام روان گسیختگی نیز شناخته می‌شود، یک اختلال مزمن و پیچیده روانی است که باعث اختلال در تفکر، احساسات و رفتار می‌شود. این بیماری می‌تواند به طور قابل‌توجهی توانایی بیمار اسکیزوفرنی را در شناخت واقعیت و تمایز آن از توهمات مختل کند و به مشکلات جدی در زندگی روزمره و تعاملات اجتماعی منجر شود.

تعریف علمی اسکیزوفرنی

اسکیزوفرنی یک اختلال روان‌پریشی است که با ناهنجاری‌های شدید در ادراک و شناخت همراه است. این اختلال معمولاً در اواخر نوجوانی یا اوایل بزرگسالی آغاز می‌شود و می‌تواند تأثیرات گسترده‌ای بر عملکرد مغز داشته باشد. اسکیزوفرنی از دو واژه یونانی “schizo” به معنای تقسیم و “phren” به معنای ذهن یا روح گرفته شده است، که به جدا شدن فرد از واقعیت اشاره دارد.

اساس زیست‌شناختی و شناختی بیماری

بیماری اسکیزوفرنی ناشی از تغییرات شیمیایی و ساختاری در مغز است. تغییر در سطوح انتقال‌دهنده‌های عصبی، به ‌ویژه دوپامین و گلوتامات، می‌تواند باعث ایجاد ناهنجاری‌های روانی در بیماران اسکیزوفرنی شود. این تغییرات شیمیایی منجر به اختلال در توانایی مغز برای پردازش اطلاعات به ‌طور صحیح و هماهنگ می‌شود. این تغییرات ممکن است با ساختارهای مغزی مانند آمیگدالا و هیپوکامپ مرتبط باشند که نقش مهمی در تنظیم احساسات و حافظه دارند.

تفاوت با سایر اختلالات روانی

اسکیزوفرنی با بسیاری از اختلالات روانی دیگر مانند افسردگی یا اختلال دوقطبی تفاوت دارد. در حالی که این اختلالات نیز ممکن است باعث ایجاد تغییرات در حالت روحی و رفتار شوند، اسکیزوفرنی به ‌طور خاص با اختلال در واقعیت‌سنجی و تفکر منطقی شناخته می‌شود. بیماران اسکیزوفرنی ممکن است تجربه‌هایی داشته باشند که کاملاً جدا از واقعیت هستند، مانند شنیدن صداهایی که وجود ندارند یا برخورداری از باورهای نادرست و غیرواقعی.

تأثیرات اجتماعی و عملکردی

بیماری اسکیزوفرنی می‌تواند به صورت جدی توانایی فرد در برقراری روابط اجتماعی و انجام وظایف روزمره را مختل کند. این اختلال ممکن است باعث شود فرد نتواند به ‌طور مؤثر در محیط‌های اجتماعی یا شغلی عمل کند، که این موضوع اهمیت مراقبت و پشتیبانی تخصصی را برجسته می‌سازد. همچنین بیماران اسکیزوفرنی اغلب به کمک و حمایت پرستاران و متخصصان نیاز دارند تا بتوانند با چالش‌های زندگی روزمره مقابله کنند و کیفیت زندگی خود را بهبود ببخشند.

نقش پرستار بیمار در مدیریت بیماری اسکیزوفرنی

برای بیمار مبتلا به اسکیزوفرنی، مراقبت و حمایت مستمر از اهمیت بالایی برخوردار است. پرستاران متخصص در زمینه اسکیزوفرنی می‌توانند نقش مهمی در ارائه مراقبت‌های حرفه‌ای و کمک به بیماران در مدیریت علائم و بهبود کیفیت زندگی داشته باشند. شرکت‌های پرستاری با ارائه خدمات تخصصی می‌توانند به بیماران اسکیزوفرنی کمک کنند تا با بهره‌گیری از درمان‌های مناسب و پشتیبانی‌های لازم، به یک زندگی فعال و سازنده بازگردند.

با این اوصاف اسکیزوفرنی به عنوان یکی از چالش‌برانگیزترین اختلالات روانی، نیازمند درک عمیق و رویکردهای جامع برای تشخیص، درمان و مدیریت است. با بهره‌گیری از دانش علمی و تخصصی، می‌توان به بیماران اسکیزوفرنی کمک کرد تا از این اختلال رهایی پیدا کنند و به یک زندگی بهتر و پایدار دست یابند.

بنابه گفته‌های سایت Mayo Clinic :

اسکیزوفرنی یک بیماری روانی جدی است که بر نحوه تفکر، احساس و رفتار افراد تأثیر می گذارد. ممکن است منجر به ترکیبی از توهم، هذیان، و تفکر و رفتار آشفته شود. توهمات شامل دیدن چیزهایی یا شنیدن صداهایی است که توسط دیگران مشاهده نمی شود. هذیان شامل باورهای محکم در مورد چیزهایی است که درست نیستند. افراد مبتلا به اسکیزوفرنی ممکن است ارتباط خود را با واقعیت از دست بدهند، که می تواند زندگی روزمره را بسیار سخت کند.

افراد مبتلا به اسکیزوفرنی نیاز به درمان مادام العمر دارند. این شامل دارو، گفتار درمانی و کمک به یادگیری نحوه مدیریت فعالیت های روزمره است.

علائم بیماری اسکیزوفرنی

بیماری اسکیزوفرنی با علائم متنوع و پیچیده‌ای همراه است که می‌تواند به ‌شدت زندگی بیماران اسکیزوفرنی را تحت تأثیر قرار دهد. این علائم به ‌طور کلی به دو دسته اصلی تقسیم می‌شوند: علائم مثبت و علائم منفی. در این بخش، به توضیح دقیق‌تر هر دو نوع از علائم اسکیزوفرنی شامل توهم، هذیان، اختلال تفکر و تغییرات در رفتار و افکار خواهیم پرداخت.

توهم : توهمات یکی از بارزترین علائم مثبت اسکیزوفرنی است. این حالت به معنای تجربه‌های حسی است که بدون وجود محرک خارجی رخ می‌دهد. بیماران اسکیزوفرنی ممکن است توهمات شنیداری، دیداری، لمسی، بویایی یا چشایی را تجربه کنند، اما رایج‌ترین نوع توهم در این بیماران، توهمات شنیداری است.

• توهمات شنیداری : توهمات شنیداری در بیماران اسکیزوفرنی غالباً شامل شنیدن صداهایی است که وجود خارجی ندارند. این صداها ممکن است به شکل گفت‌وگوی چندین نفر با هم یا صداهایی که به طور مستقیم با بیمار صحبت می‌کنند، تجربه شوند. صداها می‌توانند دستوراتی بدهند، بیمار را سرزنش کنند یا او را تشویق به انجام کارهایی کنند که ممکن است خطرناک باشد. این توهمات اغلب باعث اضطراب شدید و پریشانی در بیماران می‌شود و نیاز به مراقبت‌های ویژه دارد.
• توهمات دیداری : توهمات دیداری شامل دیدن تصاویری است که واقعیت ندارند. بیماران اسکیزوفرنی ممکن است اشکالی، افراد یا اشیاء خیالی را ببینند. این توهمات می‌توانند به صورت جزئی یا کامل باشند و تأثیر زیادی بر ادراک و رفتار بیمار داشته باشند.

هذیان

هذیان‌ها باورهای نادرست و غیرواقعی هستند که بیمار مبتلا به اسکیزوفرنی با اطمینان کامل به آن‌ها اعتقاد دارد. این باورها معمولاً در تضاد با شواهد و واقعیت‌های موجود هستند و اصلاح آن‌ها توسط دیگران یا حتی خود بیمار دشوار است. انواع رایج هذیان را باهم بررسی کنیم:

• هذیان‌های گزند و آسیب: بیمار معتقد است که دیگران قصد آسیب رساندن به او را دارند یا علیه او توطئه می‌کنند. این باور می‌تواند منجر به رفتارهای دفاعی یا تهاجمی شود.
• هذیان‌های بزرگ‌منشی: بیمار باور دارد که دارای قدرت‌ها یا استعدادهای فوق‌العاده‌ای است یا موقعیت ویژه‌ای در جامعه دارد.
• هذیان‌های کنترل: بیمار احساس می‌کند که افکار، احساسات یا رفتارهای او توسط نیروهای خارجی کنترل می‌شوند.

اختلال تفکر

اختلال تفکر یکی دیگر از علائم اسکیزوفرنی است که به ناتوانی در پردازش منطقی و پیوسته اطلاعات اشاره دارد. این مشکل می‌تواند باعث ناتوانی بیمار در برقراری ارتباط مؤثر و بیان واضح افکار خود شود. نشانه‌های اختلال تفکر را باهم مورد بررسی قرار دهیم :

• پراکنده‌گویی: بیمار ممکن است در حین صحبت کردن از موضوعی به موضوع دیگر بپرد بدون اینکه ارتباط منطقی بین آن‌ها وجود داشته باشد.
• ایجاد واژه‌های جدید: بیمار ممکن است کلمات یا عبارات جدیدی ابداع کند که فقط برای خودش معنادار است.
• گسسته‌گویی: گفتار بیمار ممکن است به‌صورت ناگهانی متوقف شود و ادامه نیابد، یا شامل جملاتی باشد که به‌ طور کامل بی‌معنی هستند.

تغییر در رفتار و افکار

اسکیزوفرنی می‌تواند باعث تغییرات چشمگیری در رفتار و افکار بیمار شود. این تغییرات ممکن است به ‌شدت عملکرد روزمره و تعاملات اجتماعی بیمار را تحت تأثیر قرار دهد. انواع تغییرات رفتاری عبارت اند از :

• رفتارهای عجیب و غریب: بیمار ممکن است رفتارهای غیرعادی و بی‌قاعده از خود نشان دهد، مانند پوشیدن لباس‌های نامناسب یا نمایش رفتارهای عجیب.
• کاهش فعالیت‌های روزمره: بیماران اسکیزوفرنی معمولا علاقه خود را به فعالیت‌های روزمره و اجتماعی از دست می­دهند و به انزوای اجتماعی گرایش پیدا می­کنند.
• اختلال در الگوهای حرکتی: برخی بیماران ممکن است دچار کاتاتونیا شوند، حالتی که با کاهش شدید فعالیت بدنی و یا حرکات تکراری و بی‌هدف مشخص می‌شود.

تغییرات در افکار

• افکار پارانوئید: بیمار ممکن است به‌ شدت به دیگران مشکوک شود و احساس کند که تحت نظر است یا مورد آزار قرار می‌گیرد.
• افکار غیرواقعی و نادرست: بیمار در این حالت می­تواند اعتقاداتی داشته باشد که با واقعیت سازگار نیست، مانند باور به قدرت‌های فراطبیعی یا ارتباط با موجودات غیرواقعی.

در نهایت، شناخت دقیق علائم اسکیزوفرنی و درک تأثیر آن‌ها بر زندگی بیماران اسکیزوفرنی، می‌تواند به ارائه بهتر مراقبت‌ها و خدمات درمانی کمک کند. پرستار بیمار و خدمات شرکت پرستاری نقش مهمی در مدیریت و پشتیبانی از این بیماران دارند و می‌توانند به بهبود کیفیت زندگی آن‌ها کمک شایانی کنند.

درمان بیماری اسکیزوفرنی

طبق چیزی که به آن اشاره کردیم، بیماری اسکیزوفرنی، که با نام روان گسیختگی نیز شناخته می‌شود، یک اختلال پیچیده روانی است که نیاز به درمان‌های چندجانبه و جامع دارد. هدف اصلی از درمان اسکیزوفرنی، کاهش علائم، بهبود کیفیت زندگی بیمار اسکیزوفرنی و جلوگیری از عود بیماری است. درمان اسکیزوفرنی معمولاً شامل ترکیبی از دارودرمانی، روان‌درمانی، و حمایت اجتماعی می‌باشد. در این بخش، به توضیح هر یک از این روش‌های درمانی می‌پردازیم.

دارودرمانی

دارودرمانی از مهم‌ترین بخش‌های درمان بیماری اسکیزوفرنی است و عمدتاً از داروهای ضد روان‌پریشی استفاده می‌شود. این داروها به تنظیم ناهنجاری‌های شیمیایی مغز کمک کرده و علائم مثبت اسکیزوفرنی مانند توهم و هذیان را کاهش می‌دهند. انواع داروهای ضد روان‌پریشی طبق دسته­بندی زیر هستند:

• داروهای ضد روان‌پریشی نسل اول (Typical Antipsychotics) : این داروها که به عنوان داروهای کلاسیک نیز شناخته می‌شوند، اولین خط دفاعی در برابر علائم اسکیزوفرنی بودند. از جمله این داروها می‌توان به کلرپرومازین (Chlorpromazine) و هالوپریدول (Haloperidol) اشاره کرد. این داروها عمدتاً با مسدود کردن گیرنده‌های دوپامین در مغز عمل می‌کنند.

• داروهای ضد روان‌پریشی نسل دوم (Atypical Antipsychotics) : این داروها، مانند اولانزاپین (Olanzapine)، ریسپریدون (Risperidone)، و کلوزاپین (Clozapine)، برای کاهش علائم مثبت و همچنین برخی علائم منفی مانند کاهش انگیزه و فقدان لذت موثرتر هستند. این داروها علاوه بر گیرنده‌های دوپامین، گیرنده‌های سروتونین را نیز هدف قرار می‌دهند که به افزایش اثربخشی آن‌ها در درمان اسکیزوفرنی کمک می‌کند.

عوارض جانبی دارودرمانی: داروهای ضد روان‌پریشی می‌توانند عوارض جانبی مانند افزایش وزن، دیابت و مشکلات حرکتی مانند دیسکینزی دیررس (حرکات غیرقابل کنترل و نامنظم) ایجاد کنند. بنابراین، انتخاب دارو و دوز مناسب باید با دقت و بر اساس نیازهای فردی بیمار اسکیزوفرنی صورت گیرد.

روان‌درمانی

روان‌درمانی نقش مهمی در درمان اسکیزوفرنی دارد و می‌تواند به بیماران کمک کند تا با علائم بیماری کنار بیایند و مهارت‌های مقابله با مشکلات روزمره را یاد بگیرند. روان‌درمانی به همراه دارودرمانی می‌تواند به بهبود عملکرد کلی بیمار و کاهش احتمال عود بیماری کمک کند. به همین ترتیب انواع روان درمانی، شامل موارد زیر می­شوند:

• رفتار درمانی شناختی (CBT) : این روش درمانی به بیماران کمک می‌کند تا الگوهای فکری منفی را شناسایی و تغییر دهند. CBT می‌تواند به کاهش شدت علائم روان‌پریشی و بهبود کیفیت زندگی بیماران اسکیزوفرنی کمک کند. این روش به بیماران آموزش می‌دهد که چگونه با توهمات و هذیان‌ها کنار بیایند و تفکرات خود را منطقی‌تر و واقع‌گرایانه‌تر کنند.

• درمان خانواده‌محور : این نوع درمان به خانواده بیمار اسکیزوفرنی کمک می‌کند تا درک بهتری از بیماری داشته باشند و مهارت‌های لازم برای حمایت از بیمار را یاد بگیرند. این درمان می‌تواند به کاهش استرس خانواده و بهبود روابط خانوادگی کمک کند.

• درمان گروهی : شرکت در گروه‌های حمایتی می‌تواند به بیماران کمک کند تا از تجربیات و حمایت‌های هم‌گروهی‌های خود بهره‌مند شوند. این روش می‌تواند احساس انزوا را کاهش داده و به تقویت مهارت‌های اجتماعی بیماران کمک کند.

توانبخشی و حمایت اجتماعی

توانبخشی و حمایت اجتماعی بخش‌های حیاتی در درمان بیماران اسکیزوفرنی هستند. این بخش‌ها به بیماران کمک می‌کنند تا مهارت‌های لازم برای بازگشت به زندگی عادی را فرا بگیرند و در محیط اجتماعی و شغلی بهتر عمل کنند.

• توانبخشی شغلی و اجتماعی

برنامه‌های توانبخشی شغلی: این برنامه‌ها به بیماران کمک می‌کنند تا مهارت‌های شغلی و اجتماعی خود را بازسازی کنند و آمادگی لازم برای بازگشت به محیط کار را کسب کنند.

حمایت‌های اجتماعی: خدمات حمایتی مانند مسکن حمایتی، مشاوره مالی و خدمات اجتماعی می‌توانند به بیماران در مدیریت بهتر زندگی روزمره و بهبود کیفیت زندگی کمک کنند.

• نقش پرستار بیمار و شرکت‌ پرستاری

پرستار بیمار می‌تواند نقش مهمی در ارائه مراقبت‌های روزمره و پشتیبانی روانی به بیماران اسکیزوفرنی داشته باشد. شرکت‌های پرستاری با ارائه خدمات تخصصی می‌توانند به بیماران کمک کنند تا درمان‌های خود را به طور منظم دنبال کنند و در مواقع ضروری از حمایت حرفه‌ای بهره‌مند شوند. این خدمات می‌توانند شامل یادآوری زمان مصرف داروها، کمک به انجام فعالیت‌های روزمره و ارائه مشاوره‌های لازم باشد.

عوارض بیماری اسکیزوفرنی

بیماری اسکیزوفرنی یا روان گسیختگی، یکی از پیچیده‌ترین اختلالات روانی است که عوارض متعددی را در جنبه‌های مختلف زندگی فرد مبتلا ایجاد می‌کند. این عوارض نه تنها بر سلامت روانی و جسمی بیمار تأثیر می‌گذارد، بلکه بر روابط اجتماعی، شغلی و کیفیت زندگی او نیز تأثیرگذار است. در ادامه به بررسی جامع عوارض مختلف اسکیزوفرنی می‌پردازیم.

عوارض روانی

یکی از اصلی‌ترین چالش‌هایی که بیماران اسکیزوفرنی با آن مواجه هستند، عوارض روانی ناشی از این بیماری است. این عوارض شامل افسردگی، اضطراب و افزایش خطر خودکشی می‌شود. به دلیل تجربه مداوم توهم و هذیان، بیمار اسکیزوفرنی ممکن است دچار افسردگی شدیدی شود که نیازمند مداخلات درمانی فوری است. اضطراب ناشی از افکار پارانوئید و احساس تهدید دائمی نیز می‌تواند باعث ایجاد استرس مزمن در بیمار شود.

بیمار مبتلا به اسکیزوفرنی ممکن است به دلیل تجارب ذهنی مخرب و دشواری در تفکر منطقی و ارتباطات اجتماعی، احساس ناامیدی و بی‌ارزش بودن کند. این احساسات می‌توانند به افکار خودکشی و رفتارهای خودآسیب‌رسان منجر شوند. مدیریت این عوارض روانی نیازمند حمایت‌های روان‌درمانی، مشاوره تخصصی و حمایت‌های اجتماعی است.

عوارض جسمی

داروهای ضد روان‌پریشی که برای مدیریت علائم اسکیزوفرنی تجویز می‌شوند، ممکن است عوارض جانبی جدی جسمی داشته باشند. بیمار اسکیزوفرنی ممکن است با افزایش وزن شدید، دیابت، مشکلات قلبی و اختلالات متابولیکی مواجه شود. افزایش وزن ناشی از مصرف داروها می‌تواند خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی-عروقی و دیابت نوع 2 را افزایش دهد.

همچنین گفتیم که برخی از داروها ممکن است باعث ایجاد عوارض حرکتی مانند دیسکینزی دیررس شوند که می‌تواند کیفیت زندگی بیمار را به شدت تحت تأثیر قرار دهد. لذا نظارت دقیق پزشکی و تنظیم مناسب داروها برای کاهش این عوارض جسمی بسیار ضروری است.

عوارض اجتماعی

بیماران اسکیزوفرنی به دلیل علائم بیماری و قضاوت اجتماعی، اغلب با چالش‌های جدی در حوزه‌های اجتماعی و شغلی مواجه هستند. این بیماران ممکن است به دلیل ترس از قضاوت و برچسب‌زنی، از تعاملات اجتماعی دوری کنند و در نتیجه، احساس انزوا و تنهایی کنند. کاهش ارتباطات اجتماعی می‌تواند به مشکلات جدی در روابط خانوادگی و دوستانه منجر شود.

علاوه بر این، بیمار اسکیزوفرنی ممکن است در حفظ شغل و انجام وظایف شغلی خود دچار مشکل شود. عدم توانایی در تمرکز و سازماندهی افکار و اعمال، می‌تواند منجر به کاهش عملکرد شغلی و حتی از دست دادن شغل شود. این امر باعث افزایش فشار مالی و کاهش کیفیت زندگی بیمار می‌شود.

حمایت‌های اجتماعی و برنامه‌های توانبخشی می‌توانند به بیماران اسکیزوفرنی کمک کنند تا با این چالش‌ها مقابله کنند و زندگی اجتماعی فعال‌تری داشته باشند. پرستار بیمار با ایجاد محیطی حمایتی و ارائه مشاوره‌های لازم، می‌تواند به بهبود وضعیت اجتماعی و افزایش کیفیت زندگی بیماران کمک کند.

عوارض شناختی

یکی دیگر از عوارض مهم بیماری اسکیزوفرنی، مشکلات شناختی است. بیمار مبتلا به اسکیزوفرنی ممکن است با اختلالات شدید در حافظه، توجه و توانایی حل مسئله مواجه شود. این اختلالات شناختی می‌توانند به شدت بر زندگی روزمره بیمار تأثیر بگذارند و انجام فعالیت‌های روزانه را برای او دشوار کنند.

مشکلات در تمرکز و حافظه می‌تواند منجر به کاهش توانایی یادگیری و انجام کارهای پیچیده شود. این اختلالات شناختی معمولاً با کاهش انگیزه و تمایل به انجام فعالیت‌های مختلف همراه است. درمان‌های توانبخشی شناختی و تمرینات مغزی می‌توانند به بهبود این مشکلات کمک کنند و کیفیت زندگی بیمار را بهبود بخشند.

عوارض اقتصادی

بیماری اسکیزوفرنی نه تنها بر سلامت فردی و اجتماعی بیمار تأثیر می‌گذارد، بلکه بار مالی زیادی را نیز بر دوش فرد و خانواده او تحمیل می‌کند. هزینه‌های بالای درمان، مراقبت‌های پزشکی، و داروهای مورد نیاز برای مدیریت بیماری، می‌تواند فشار اقتصادی زیادی بر بیمار و خانواده‌اش وارد کند.

علاوه بر این، بیماران اسکیزوفرنی ممکن است به دلیل مشکلات جسمی و روانی، قادر به کار کردن و کسب درآمد نباشند که این امر می‌تواند مشکلات اقتصادی آن‌ها را تشدید کند. برنامه‌های حمایتی مالی و اجتماعی می‌تواند به کاهش این بار اقتصادی کمک کند و کیفیت زندگی بیمار را بهبود بخشد.

عوارض رفتاری

اسکیزوفرنی می‌تواند به تغییرات رفتاری جدی منجر شود که بر زندگی روزمره بیمار و تعاملات او با دیگران تأثیر می‌گذارد. بیمار اسکیزوفرنی ممکن است دچار رفتارهای غیرمعمول و گاه خشونت‌آمیز شود که می‌تواند به آسیب رساندن به خود یا دیگران منجر شود. این رفتارها معمولاً ناشی از توهمات و هذیان‌های پیچیده‌ای است که بیمار تجربه می‌کند.

در مقابل علائم منفی بیمار اسکیزوفرنی که به تغییرات رفتاری و عاطفی اشاره دارند نیز می­توانند در قالب عوارض بیماری اسکیزوفرنی نیز معرفی شوند که زندگی فرد را به شدت تحت تاثیر قرار می­دهند. این علائم برخلاف علائم مثبت مانند توهم و هذیان، به‌طور کلی با کاهش عملکرد طبیعی همراه هستند و می‌توانند به‌شدت کیفیت زندگی بیمار مبتلا به اسکیزوفرنی را تحت تأثیر قرار دهند.

کاهش انگیزه (Avolition)

یکی از اصلی‌ترین علائم منفی در بیماران اسکیزوفرنی، کاهش انگیزه یا آولیشیا است. این وضعیت به کاهش قابل‌توجه در انگیزه برای شروع و انجام فعالیت‌های هدفمند اشاره دارد.

کاهش فعالیت‌های روزمره: بیماران اسکیزوفرنی ممکن است علاقه خود را به فعالیت‌هایی که قبلاً از آن‌ها لذت می‌بردند، از دست بدهند. این شامل فعالیت‌های ساده‌ای مانند مسواک زدن، حمام کردن، یا تهیه غذا می‌شود.

کاهش بهره‌وری: بیمار مبتلا به اسکیزوفرنی ممکن است توانایی انجام وظایف شغلی یا تحصیلی خود را از دست بدهد و به‌طور قابل‌توجهی بهره‌وری کمتری داشته باشد.

فقدان لذت (Anhedonia)

آنهدونیا به عدم توانایی در تجربه لذت از فعالیت‌هایی که معمولاً برای افراد دیگر خوشایند هستند، اشاره دارد.

عدم لذت از فعالیت‌های اجتماعی: بیمار ممکن است دیگر از شرکت در فعالیت‌های اجتماعی لذت نبرد و تمایلی به برقراری ارتباط با دوستان و خانواده نداشته باشد.

کاهش لذت از سرگرمی‌ها: حتی فعالیت‌های سرگرم‌کننده‌ای مانند تماشای فیلم، ورزش یا گوش دادن به موسیقی نیز ممکن است برای بیمار جذابیت خود را از دست بدهند.

کاهش ابراز احساسات (Affective Flattening)

بیماران اسکیزوفرنی اغلب در ابراز احساسات خود مشکل دارند، وضعیتی که به آن آلفلاتی می‌گویند.

بی‌تفاوتی عاطفی: بیمار ممکن است در موقعیت‌های عاطفی مختلف مانند شادی یا غم واکنش احساسی نشان ندهد و چهره‌ای بی‌احساس داشته باشد.

کاهش ارتباط عاطفی: این بی‌تفاوتی می‌تواند به کاهش ارتباط عاطفی با اطرافیان منجر شود، که باعث ایجاد فاصله بین بیمار و نزدیکان او می‌شود.

فقر گفتاری (Alogia)

فقر گفتاری یا آلوژیا یکی دیگر از علائم منفی است که شامل کاهش قابل‌توجه در توانایی گفتار و برقراری ارتباط می‌شود.

کم‌گویی: بیمار مبتلا به اسکیزوفرنی ممکن است تمایلی به صحبت کردن نداشته باشد و پاسخ‌های او به سؤالات کوتاه و تک‌کلمه‌ای باشد.

کاهش تعامل اجتماعی: این مشکل می‌تواند تعاملات اجتماعی بیمار را محدود کرده و به انزوای بیشتر او منجر شود.

فقدان انگیزش اجتماعی (Asociality)

بیماران اسکیزوفرنی ممکن است تمایل خود را به ایجاد و حفظ روابط اجتماعی از دست بدهند، وضعیتی که به آن آسوشالیتی می‌گویند.

اجتناب از تعاملات اجتماعی: بیمار ممکن است به‌طور عمدی از حضور در جمع‌های اجتماعی خودداری کند و تمایلی به برقراری ارتباط با دیگران نداشته باشد.

انزوای اجتماعی: این حالت می‌تواند به افزایش انزوا و کاهش کیفیت زندگی بیمار منجر شود، زیرا ارتباطات اجتماعی نقش مهمی در سلامت روانی افراد ایفا می‌کند.

ضعف در برنامه‌ریزی و حل مسئله (Abulia)

بیماران اسکیزوفرنی اغلب در برنامه‌ریزی و انجام فعالیت‌های هدفمند دچار مشکل می‌شوند، وضعیتی که به آن آبراکتیا گفته می‌شود.

کاهش توانایی در انجام فعالیت‌های روزمره: این بیماران ممکن است در مدیریت زمان، برنامه‌ریزی برای آینده و حتی انجام وظایف ساده دچار مشکل شوند.

مشکلات در تصمیم‌گیری: بیمار ممکن است نتواند تصمیمات مناسب و منطقی بگیرد که این می‌تواند بر زندگی روزمره او تأثیر منفی بگذارد.

لذا می­توان دریافت که شناخت و مدیریت علائم منفی اسکیزوفرنی می‌تواند به بیماران کمک کند تا با عوارض آن مقابله کنند و به زندگی طبیعی و پربارتر دست یابند.

بیمار اسکیزوفرنی چه افکاری دارد؟

همان­طور که اشاره کردیم، بیماران اسکیزوفرنی اغلب با طیفی از افکار پیچیده و نامعمول دست‌وپنجه نرم می‌کنند که به شدت بر زندگی روزمره آن‌ها تأثیر می‌گذارد. این افکار می‌توانند شامل توهمات شنیداری و دیداری، هذیان‌های پارانوئید و اختلالات شدید در تفکر باشند. درک این افکار می‌تواند به ارائه حمایت‌های مؤثرتر و بهبود کیفیت زندگی بیمار کمک کند.

افکار پارانوئید و هذیان‌های پیچیده

یکی از رایج‌ترین افکار در بین بیماران اسکیزوفرنی، افکار پارانوئید است. بیمار ممکن است باور داشته باشد که دیگران قصد دارند به او آسیب برسانند یا او را تحت نظر دارند. این هذیان‌ها می‌توانند باعث ایجاد اضطراب شدید و کناره‌گیری اجتماعی شوند. بیمار اسکیزوفرنی اغلب احساس می‌کند که تحت تهدید دائمی قرار دارد، حتی زمانی که هیچ نشانه واقعی از این تهدید وجود ندارد. این نوع تفکر پارانوئید می‌تواند به شدت کیفیت زندگی بیمار را تحت تأثیر قرار دهد و نیازمند مداخلات روان‌درمانی تخصصی و حمایت‌های مستمر از سوی پرستار بیمار است.

اختلالات در تفکر و تصمیم‌گیری

بیماران اسکیزوفرنی ممکن است در سازماندهی و تفکر منطقی دچار مشکل شوند. افکار آشفته و عدم توانایی در تفکر واضح می‌تواند منجر به مشکلات جدی در تصمیم‌گیری‌های روزمره شود. برای مثال، بیمار ممکن است در انتخاب ساده‌ترین امور روزمره نیز دچار سردرگمی شود. این اختلالات فکری معمولاً با درمان‌های روان‌شناختی و استفاده منظم از داروهای ضد روان‌پریشی کاهش می‌یابند.

افکار خود-آسیبی و افسردگی

یکی دیگر از مشکلات شایع در بین بیماران اسکیزوفرنی، افکار خود-آسیبی و افسردگی شدید است. بیماران اغلب به دلیل فشارهای روانی و اجتماعی و احساس انزوا، دچار افکار منفی و خودآسیب‌رسان می‌شوند. این افکار می‌توانند خطر خودکشی را افزایش دهند، بنابراین نظارت دقیق و حمایت‌های روانی از سوی پرستار بیمار برای کاهش این خطرات ضروری است.

انواع مختلف بیماری اسکیزوفرنی

اسکیزوفرنی یک اختلال روانی با علائم و ویژگی‌های متنوع است که به چندین نوع مختلف تقسیم می‌شود. هر نوع از اسکیزوفرنی دارای نشانه‌ها و چالش‌های خاص خود است که درک آن‌ها می‌تواند به تشخیص دقیق‌تر و درمان مؤثرتر کمک کند. در این بخش به بررسی انواع مختلف اسکیزوفرنی می‌پردازیم.

اسکیزوفرنی پارانوئید (Paranoid Schizophrenia)

اشاره کردیم که اسکیزوفرنی پارانوئید یکی از رایج‌ترین انواع این بیماری است که با هذیان‌های پارانوئید و توهمات شدید همراه است. بیماران مبتلا به این نوع اسکیزوفرنی معمولاً دچار باورهای نادرست و غیرواقعی درباره دیگران هستند، مانند اینکه دیگران قصد دارند به آن‌ها آسیب برسانند یا آن‌ها را تعقیب کنند. این نوع اسکیزوفرنی معمولاً با داروهای ضد روان‌پریشی و روان‌درمانی مدیریت می‌شود. پرستار بیمار می‌تواند نقش مهمی در نظارت بر درمان و ارائه حمایت‌های روانی به بیمار ایفا کند.

اسکیزوفرنی کاتاتونیک (Catatonic Schizophrenia)

اسکیزوفرنی کاتاتونیک با اختلالات حرکتی و رفتارهای غیرمعمول مشخص می‌شود. بیماران ممکن است دچار بی‌حرکتی کامل شوند یا حرکات تکراری و بی‌هدف انجام دهند. این نوع اسکیزوفرنی نیازمند مراقبت‌های تخصصی و حمایت‌های مستمر است تا بیمار بتواند فعالیت‌های روزمره خود را انجام دهد و از انزوا و بستری شدن‌های مکرر جلوگیری شود.

اسکیزوفرنی آشفته (Disorganized Schizophrenia)

در اسکیزوفرنی آشفته، بیمار دچار افکار و گفتارهای آشفته و رفتارهای نامنظم می‌شود. این نوع اسکیزوفرنی معمولاً با اختلالات شدید در توانایی‌های شناختی و اجتماعی همراه است. بیماران ممکن است در تمرکز و سازماندهی افکار و اعمال خود دچار مشکل شوند، که این امر می‌تواند به مشکلات جدی در زندگی روزمره و تعاملات اجتماعی منجر شود.

اسکیزوفرنی مانده (Residual Schizophrenia)

در اسکیزوفرنی باقیمانده یا مانده، علائم مثبت شدید مانند توهم و هذیان به میزان کمتری مشاهده می‌شود، اما علائم منفی مانند کاهش انگیزه و اختلالات عاطفی همچنان باقی می‌مانند. این نوع اسکیزوفرنی نیازمند برنامه‌های توانبخشی و حمایت‌های مداوم است تا بیمار بتواند کیفیت زندگی خود را بهبود بخشد و از عود بیماری جلوگیری کند. درک انواع مختلف اسکیزوفرنی به شرکت پرستاری و تیم درمانی کمک می‌کند تا بتوانند درمان‌های مؤثر و متناسب با نیازهای هر بیمار را ارائه دهند.

تفاوت شیزوفرنی با بیماری اسکیزوفرنی

اصطلاحات “شیزوفرنی” و “اسکیزوفرنی” به یک بیماری اشاره دارند و از نظر علمی و بالینی تفاوتی بین آن‌ها وجود ندارد. واژه “اسکیزوفرنی” (Schizophrenia) در متون علمی و پزشکی به عنوان اصطلاح رسمی و رایج استفاده می‌شود، در حالی که “شیزوفرنی” شکل فارسی‌شده این واژه است. هر دو اصطلاح به اختلالی اشاره دارند که با مجموعه‌ای از علائم پیچیده شامل توهم، هذیان، اختلالات فکری، و علائم منفی مانند کاهش انگیزه و مشکلات عاطفی مشخص می‌شود.

تفاوت‌های اصطلاحی و معنایی

اسکیزوفرنی به عنوان یک اصطلاح علمی، به تفکیک و جداسازی عملکردهای روانی اشاره دارد. این بیماری موجب می‌شود که فرد تجربه‌های ذهنی خود را به گونه‌ای نادرست و غیرواقعی تفسیر کند. از سوی دیگر، شیزوفرنی به عنوان یک اصطلاح عمومی‌تر در جامعه استفاده می‌شود و معمولاً به همان مفاهیم و نشانه‌های اسکیزوفرنی اشاره دارد. درک تفاوت‌های اصطلاحی بین این دو واژه می‌تواند به شفافیت بیشتر در ارتباط با بیماران و خانواده‌های آن‌ها کمک کند و از سوءتفاهم‌ها جلوگیری کند.

جمع‌بندی

در یک نتیجه­گیری کلی فهمیدیم که بیماری اسکیزوفرنی با علائم پیچیده‌ای مانند توهم، هذیان و اختلالات تفکری، تأثیرات جدی بر سلامت روانی، جسمی و اجتماعی بیماران همراه است. این بیماری می‌تواند منجر به مشکلات روانی همچون افسردگی و اضطراب، عوارض جسمی ناشی از مصرف داروها و مشکلات اجتماعی از جمله انزوا و کاهش عملکرد شغلی شود.

به همین جهت شرکت پرستاری سلامت اول با ارائه خدمات پرستاری تخصصی، نقش مهمی در بهبود وضعیت بیماران اسکیزوفرنی ایفا می‌کند. پرستار بیمار شرکت ما با حمایت‌های روانی، نظارت بر مصرف داروها و کمک به اجرای برنامه‌های توانبخشی، به بیماران کمک می‌کند تا با چالش‌های بیماری مقابله کرده و کیفیت زندگی خود را بهبود ببخشد.

سوالات متداول

بیماری اسکیزوفرنی چه علائمی دارد؟

بیماری اسکیزوفرنی با علائمی نظیر توهم، هذیان، اختلالات تفکری، و تغییرات در رفتار و افکار همراه است. بیماران ممکن است تجربه‌هایی مانند شنیدن صداهایی که وجود ندارند یا باورهای نادرست درباره دیگران داشته باشند.

چگونه می‌توان از بیمار اسکیزوفرنی مراقبت کرد؟

مراقبت از بیمار اسکیزوفرنی نیازمند حمایت‌های روانی، مدیریت داروها و ارائه محیطی حمایتی است. در همین راستا شرکت پرستاری سلامت اول با ارائه خدمات پرستاری حرفه‌ای، می‌تواند به بهبود وضعیت بیماران کمک کند.

آیا بیماری اسکیزوفرنی قابل درمان است؟

اگرچه اسکیزوفرنی درمان قطعی ندارد، اما با استفاده از داروهای ضد روان‌پریشی و حمایت‌های روان‌شناختی، می‌توان علائم آن را کنترل و کیفیت زندگی بیمار را بهبود بخشید.

چگونه می‌توان به کاهش عوارض اسکیزوفرنی کمک کرد؟

برای کاهش عوارض اسکیزوفرنی، نظارت دقیق بر مصرف داروها، حمایت‌های روانی و اجتماعی، و مشاوره‌های تخصصی ضروری است. همچنین پرستار بیمار نیز نقش مهمی در مدیریت این عوارض دارد.