مضرات رژیم کتوژنیک و خطرات استفاده از رژیم کتو

رژیم کتو از محبوب‌ترین رژیم‌ها برای کاهش وزن و کنترل بسیاری از بیماری‌ها از جمله دیابت و بیماری قلبی است. بااین‌حال این رژیم دربرخی موارد مضرات و مشکلاتی را هم در پی دارد. از جمله مضرات رژیم کتوژنیک بروز آنفولانزا کتو، کمبود ویتامین، مشکلات قلبی، ریزش مو، بروز سنگ کلیه و مواردی از این است. بسیاری از افراد که از مشکلات و عارضه‌های سلامتی متعدد رنج می‌برند؛ باید با دقت و زیر نظر پزشک از این رژیم استفاده کنند. با شناخت خطرات و مضرات رژیم کتوژنیک می‌توانید احتمال بروز آن‌ها را به حداقل برسانید.

رژیم کتوژنیک چیست؟

رژیم کتوژنیک یا کتو از رژیم‌های کم‌کربوهیدرات و پرچرب است که فواید رژیم کتوژنیک برای کاهش وزن و حفظ سلامتی شما خواهد بود. این رژیم همچنین برای بیمارانی مانند بیماران دیابتی یا سرطانی یا بیماران صرع و آلزایمر هم مفید است. در رژیم کتوژنیک فرد مصرف کربوهیدرات را کاهش داده و چربی را جایگزین آن می‌کند. درواقع در این رژیم بدن شما به‌جای اینکه برای تامین انرژی از کربوهیدرات‌ها استفاده کند؛ باید از چربی‌ها استفاده کند.

این رژیم برخلاف سایر رژیم‌های لاغری که مصرف چربی را محدود یا حذف می‌کند؛ فواید زیادی برای چربی قائل شده و آن را منبع اصلی تامین انرژی افراد قرار می‌دهد. این رژی فواید زیادی برای سلامتی فرد دارد. رژیم کتو برای از بین بردن چاقی و اضافه وزن و بهبود عملکرد افراد چاق و بالا بردن انرژی آن‌ها مفید باشد. رژیم کتوژنیک شباهت زیادی به رژیم اتکینز یا کم کربوهیدرات دارد. برای اتخاذ این رژیم و نظارت بر انجام درست آن می‌توانید از خدمات پرستار در منزل استفاده کنید.

اصلی‌ترین اشتباهات در رژیم کتوژنیک

رژیم کتو مانند بسیاری از رژیم‌های غذایی اصول و متدهای خاص خودش را دارد. برای اینکه این رژیم را به‌درستی به سرانجام برسانید؛ بهتر است که تمام اصول این رژیم را رعایت کنید. انجام برخی از اشتباهات می‌تواند مضرات رژیم کتوژنیک را در پی داشته باشد:

1. اجتناب کردن از غذاهای امگا 3

در انتخاب چربی‌ها باید دقت کنید که امگا کافی دریافت کنید. امگا 3 ضدالتهاب بوده و از بروز بسیاری از مضرات رژیم کتوژنیک جلوگیری می‌کند. این ماده در سالمون، ساردین، صدف خوراکی، شاه‌ماهی و صدف ماسل وجود دارد. همچنین اگر تمایلی به مصرف غذاهای دریایی ندارید؛ می‌توانید روغن کبد ماهی استفاده کنید. دیگر چربی‌های سالم مانند آووکادو، روغن زیتون، روغن دانه‌هایی مانند چیا و بذر کتان فواید زیادی برای بدن دارند.

به نقل از سایت uchicagomedicine:

آیا رژیم کتو سالم است؟
مری کاندون، متخصص تغذیه سلامت، RN، LDN، می گوید که رژیم کتو ممکن است منجر به کاهش وزن و کاهش قند خون شود، اما این یک راه حل سریع است. «بیشتر اوقات، پایدار نیست. اغلب اوقات افزایش وزن ممکن است بازگردد و شما بیشتر از چیزی که از دست داده اید به دست آورید.

2. کاهش مصرف آب

از دیگر مضرات رژیم کتوژنیک بیشتر شدن ادرار است. تکرر ادرار و دفع مقدار زیادی آب از بدن سبب می‌شود که بدن دهیدراته شود. به‌همین دلیل است که افراد باید برای مصرف آب بیشتر اصرار داشته باشند. در پروسه رژیم کتوژنیک مصرف کم کربوهیدرات باعث عدم جذب آب شده و آب زیاد از طریق ادرار دفع می‌شود. به‌همین دلیل است که نوشیدن آب اهمیت زیادی دارد. همچنین عدم نوشیدن آب، خطرات متعددی را در پی دارد.

3. عدم مصرف سبزیجات

در رژیم کتو به‌خاطر محدودیت‌های زیادی که وجود دارد؛ بهتر است مصرف سبزیجات را در اولویت قرار دهید. چرا که عدم مصرف سبزیجات یا مصرف سبزیجات نامناسب بدن را با اختلال همراه می‌کند. بیشتر سبزیجات از جمله ذرت، سیب‌زمینی، هویج و غیره کربوهیدرات زیادی دارند و فرد نباید از آن‌ها استفاده کند؛ اما می‌توان از انواع سبزی خوردن، کلم‌ها، میوه‌ها برای تامین مواد معدنی و املاح بهره برد.

4. مصرف نمک

در رژیم کتو به‌خاطر محدودیت‌های این رژیم، نمک بسیار کمتری وارد بدن‌تان می‌شود. ازطرفی پاکسازی بدن از کتون‌ها باعث از دست رفتن مقدار زیادی سدیم می‌شود. برای به تعادل رساندن بدن، بهتر است از مقدار نمک بیشتری استفاده کنید.

عوارض رژیم کتوژنیک

رژیم کتو فواید و مزایای زیادی دارد؛ اما برخی از افراد امکان استفاده از آن را ندارند. همچنین گاها استفاده اشتباه و بدون رعایت برخی از نکات باعث ایجاد مشکلات متعددی می‌شود. در ادامه به بررسی مضرات رژیم کتوژنیک می‌پردازیم.

• فشارخون

درصورتی‌که فشار خون پایینی دارید؛ انتخاب رژیم کتوژنیک می‌تواند باعث افت فشار بیشتر در شما شود؛ اما این روند در طولانی مدت تاثیر خوبی نداشته و می‌تواند خطرناک باشد. به‌همین‌دلیل توصیه می‌شود افرادی که فشار خون دارند؛ رژیم کتوژنیک نگیرند.

• کم‌کاری تیروئید

از جمله مضرات رژیم کتوژنیک این است که به‌خاطر سرعت کاهش وزن و شوکی که به بدن می‌دهد؛ می‌تواند خطرات زیادی در پی داشته باشد. این روش یک متد سالم و پایدار برای کاهش وزن نیست. در افرادی که کم‌کاری تیروئید دارند؛ ریسک استفاده از این رژیم بسیار بیشتر است. استفاده از این رژیم برای کسانی که به کم‌کاری تیروئید دچار هستند؛ می‌تواند باعث شدیدتر شدن علائم این بیماری شود. چرا که کربوهیدرات مستقیما باعث فعال کردن هورمون تیروئید می‌شود.

• یبوست و اسهال

از شایع‌ترین مضرات رژیم کتوژنیک اختلال در سیستم گوارش است که علائمی مانند اسهال، یبوست، حالت تهوع و استفراغ را در پی دارد. شایع‌ترین مشکلات دستگاه گوارشی، اسهال است. علت بروز این مشکل این است که بدن همواره محتوای چربی زیادی از مواد غذایی دریافت کرده و هضم این حجم از چربی برای دستگاه گوارش سخت است.

• ریزش مو

آمارها نشان می‌دهد که شروع رژیم کتوژنیک با ریزش مو همراه است. محدودیت‌های این رژیم و شوکی که به بدن وارد می‌شود؛ از دلایل اصلی ریزش مو است. این موضوع برای برخی از افراد مهم و ناراحت‌کننده است.

• سنگ کیسه صفرا

تا اینجا مقاله می‌دانید که رژیم کتوژنیک چیست؟ و می‌دانید که خیلی از افراد برای کاهش وزن از رژیم کتو استفاده می‌کنند؛ اما این رژیم فشار زیادی به دستگاه گوارش و کیسه صفرا وارد می‌کند. این رژیم از چند طریق به سلامت کیسه صفرا صدمه می‌زند.

از شاخصه‌های رژیم کتو، مصرف بیش از اندازه پروتئین است. با توجه به اینکه بیس اصلی سنگ‌های صفراوی هم پروتئین است؛ هرچه پروتئین بیشتر باشد؛ احتمال بروز سنگ کیسه صفرا هم بیشتر می‌شود. پروتئین‌های اضافی به منبع احتقان در کبد تبدیل شده و درآخر بیماری‌های کبدی و سنگ صفرا را در پی دارند.

بیشتر کسانی که پروتئین زیاد دریافت می‌کنند. ممکن است درمعرض بیماری‌های کیسه صفرا باشند. ازطرفی گوشت‌هایی که امروزه در بازارهای کشورهای توسعه یافته وجود دارند؛ اغلب سرشار از هورمون هستند که این هورمون‌ها فشار مضاعف به کیسه صفرا وارد می‌کند. تمام این موارد از عوارض رژیم کتوژنیک برای کیسه صفرا است.

• کلسترول و افزایش آن

درصورتی‌که رژیم کتوژنیک را به‌درستی و اصولی اتخاذ کنید؛ کلسترول بد در خون افزایش پیدا نمی‌کند؛ اما اگر با بالا بردن منابع چربی در رژیم غذایی، از چربی‌های اشباع استفاده کنید؛ ریسک بالا رفتن کلسترول بد در بدن افزایش پیدا می‌کند.

• سنگ کلیه

از شایع‌ترین مضرات رژیم کتوژنیک ایجاد سنگ کلیه است. مطالعات نشان می‌دهند که تعداد زیادی از افرادی که پیش‌ازاین سابقه ابتلا به سنگ کلیه را داشته‌اند؛ با اتخاذ رژیم کتو، دوباره درگیر این بیماری می‌شوند و باید درگیر درمان خانگی سنگ کلیه شوند.

• دیابت

درصورتی‌که قند خون پایینی دارید و قصد دارید از رژیم کتو استفاده کنید؛ بهتر است بیشتر فکر کنید. قند خون پایین به‌خصوص اگر بیمار از داروهای دیابت استفاده کند؛ یک خطر جدی است. اگر به دیابت مبتلا هستید؛ سطح قند خون را منظم کنترل کنید و با پزشک خود مشورت کنید. یک رژیم غذایی مناسب، تاثیر خوبی در کنترل قند خون دارد.

• خارش

از دیگران مضرات رژیم کتوژنیک بروز خارش پوست است. این رژیم در برخی از کیس‌ها باعث ایجاد بثورات پوستی قرمز و خارش‌دار شده است که به آن راش کتو گفته می‌شود.

• بوی بد دهان

از رایج‌ترین مضرات رژیم کتوژنیک بوی بد دهان است. برخی از افرادی که از این رژیم استفاده می‌کنند؛ گزارش داده‌اند که از دهان آن‌ها بوی میوه یا بویی شبیه به لاک به مشام می‌رسد. این نشان دهنده این مورد است که بدن وارد فاز کتوزیس شده است. مسواک زدن دندان‌ها، هیدراته ماندن، مصرف پروتئین بیشتر و غیره از عواملی است که به درمان و کاهش بوی دهان کمک می‌کند.

• سوءهاضمه

چربی‌ها برای مدت زیادی در معده مانده و پروسه هضم آن‌ها طولانی و زمان‌بر است؛ بنابراین فرد برای مدت زیادی احساس سیری می‌کند. از طرفی همیشه پر بودن شکم می‌تواند مشکلات شکمی و رفلاکس اسید و سوزش سرمعده را در پی داشته باشند. این موارد درنهایت باعث سوهاضمه می‌شوند.

• ضعیف شدن و گرفتگی عضله

از بین رفتن ذخایر گلیکوژن و آب در عضلات در نهایت گرفتگی و اسپاسم عضلات را در پی دارد. این موضوع می‌تواند به‌خاطر عدم تعادل الکترولیت و هیدراتاسیون باشد.

• افزایش وزن

رژیم کتو از رژیم‌های غذایی فشرده و سخت است و خیلی از افراد ممکن است نتوانند آن را ادامه دهند. رها کردن این رژیم و بازگشت به الگوهای غذایی اولیه می‌تواند باعث چاق شدن و افزایش وزن سریع شود.

• مه مغزی

مغز انرژی خود را از گلوکز دریافت می‌کند و مصرف کم کربوهیدرات باعث می‌شود که مغز مجبور شود به کتون‌ها رو بیاورد؛ اما این پروسه ممکن است کمی طول بکشد. در این مدت زمان ممکن است فرد احساس کند شدن عملکرد مغز را داشته باشد.

• افزایش ضربان قلب

از دیگر عوارض رژیم کتوژنیک این است که مصرف کربوهیدرات کم و مقدار زیادی چربی می‌تواند اختلالت ریتم قلب را در پی داشته باشد. درواقع ارتباط مستقیمی بین این رژیم و بیماری آریتیمی قلبی وجود دارد.

• مشکلات خواب

مصرف کربوهیدرات کمتر یا عدم دریافت آن در رژیم کتوژنیک باعث اختلال در خواب و کم‌خوابی می‌شود؛ چرا که در این رژیم میزان L تریپتوفان کم بوده و سروتونین و ملانین کمتری در بدن تولید می‌شود. برای برخی از افراد بی‌خوابی کتو ممکن است چند روز ادامه پیدا کند؛ اما برخی دیگر ممکن است تا 4 هفته این عارضه را تجربه کنند.

• مشکلات استخوانی

از عوارض رژیم کتو مشکلات استخوانی است. چربی‌های اشباع شده که از انواع اسیدهای چرب در گوشت قرمز ایجاد می‌شوند؛ تولید سیتوکین‌ها و لکوترین‌ها را افزایش داده و احتمال بروز آسیب و التهاب در بدن را تقویت می‌کنند.

• اختلالات در دفع ادرار

کتو یک رژیم ادرارآور طبیعی است. زمانی که این رژیم را شروع می‌کنید؛ بدن به‌جای استفاده از قندها، چربی‌ها را برای تولید و تامین انرژی انتخاب می‌کند. در فرایند تجزیه چربی، کتون‌ها تولید می‌شوند که توسط بدن از طریق تکرر و افزایش ادرار دفع می‌شوند. به‌همین دلیل با شروع این رژیم احساس تکرر ادرار داشته و این از شایع‌ترین مضرات رژیم کتوژنیک است که حتی ممکن است در موارد نادر باعث بی اختیاری ادرار در سالمندان نیز بشوند.

• کم شدن عملکرد فیزیکی

مصرف کمترین کربوهیدرات و مصرف بیشتر چربی احساس کرختی و رخوت را در پی دارد. البته این روند برای ورزشکاران استقامتی مفید بوده و عملکرد آن‌ها را بهبود می‌دهد؛ اما ورزشکاران تیمی و سرعتی عملکرد خوبی نخواهد داشت. رژیم کتو برای کاهش وزن نیست. بسیاری از ورزشکاران استقامتی هم برای تقویت عملکرد خود از این رژیم استفاده می‌کنند؛ اما مطالعات نشان می‌دهد که ورزشکارانی که در ورزش‌های با شدت بالا شرکت می‌کنند؛ ممکن است با اتخاذ این رژیم دچار افت عملکرد شوند.

• آنفولانزای کتو

به گفته مرکز پرستاری سلامت اول آنفولانزا کتو از رایج‌ترین مضرات رژیم کتوژنیک است که معمولا از 2 تا 7 روز بعد از شروع رژیم کتو آغاز می‌شود. سردرد، خستگی، تحریک‌پذیری، حالت تهوع، مشکل در خواب و یبوست از برخی از علائم بیماری آنفولانزا کتو هستند. متخصصان تغذیه بر این باورند که برخی از افراد در هنگام شروع استفاده از این رژیم غذایی احساس بیماری می‌کنند.

گاهی اوقات ممکن است استفراغ، ناراحتی دستگاه گوارش، خستگی زیاد و بی حالی وجود در فرد مشاهده گردد. شاید بتوانید با نوشیدن آب فراوان و خواب زیاد، اثرات آنفولانزای کتو را به حداقل رسانید. گاهی اوقات استفاده از مکمل‌های مربوط به کتو مانند چای سبز ماتچا، قهوه ارگانیک، یا گیاهان سازگار با گیاهان کتو را نیز توصیه می‌کنند.

ارتباط رژیم کتو با موقعیت‌های دیگر

اتخاذ رژیم کتو همواره مشکلات و عوارضی را برای مبتلایان به برخی از بیماری‌ها در پی دارد و برای برخی از افراد مفید است:

• ارتباط رژیم کتو و تنبلی تخمدان

آمارها و مطالعات اثبات کرده‌اند که کم کار بودن رژیم کتو و تولید بسیار پایین هورمون انسولین، سبب می‌شود که اختلال در تخمک‌گذاری و اختلال متابولیک در زنان مبتلا به کیست تخمدان بهبود پیدا کند.

• رژیم کتوژنیک و کبد چرب

رژیم کتو باعث کاهش وزن شده و بهبود سطح انسولین را در پی دارد. این رژیم غذایی همچنین لیپوژنز را کاهش می‌دهد. لیپوژنز فرایند تبدیل کربوهیدرات‌ها به اسیدهای چرب بوده و در نهایت تبدیل آن‌ها به چربی است. درنتیجه بیمارانی که مشکلات کبدی دارند؛ می‌توانند با خیال راحت از این رژیم استفاده کنند و شاهد کاهش علائم بیماری‌های کبدی خود باشند.

• رژیم کتوژنیک و زنان شیرده و باردار

مادرانی که باردار هستند یا در حال شیر دادن به نوزاد هستند؛ بهتر است از اتخاذ رژیم کتو صرف نظر کنند. چرا که تولید کتون‌ها در بدن مادران باردار خطراتی برای نوزادان آن‌ها در پی دارد. کتون‌ها مواد شیمایی هستند که زمانی ساخته می‌شوند که بدن انسولین کافی در جریان خون نداشته باشد. زمانی که کتون‌ها به‌سرعت در جریان خون جمع شوند؛ بیماری‌های جدی و حتی کما ایجاد می‌شود.

تا زمانی که مادر باردار است یا نوزاد شیرخوار دارد؛ بهتر است به رژیم گرفتن فکر نکند؛ اما بعد از اینکه نوزاد از شیر گرفته شد؛ مادر درصورت تمایل می‌تواند رژیم کتو خود را ادامه دهد. از طرفی شیردهی همزمان با اتخاذ رژیم کتو، احتمال ابتلا به بیماری‌هایی مانند کتواسیدوز را افزایش می‌دهند.

خطرات رژیم کتوژنیک

شما از عوارض رژیم کتوژنیک آگاه هستید؛ اما برخی از این عوارض ممکن است صدمات و خطرات جبران‌ناپذیری را در پی داشته‌ باشند:

• تپش قلب: استفاده از رژیم کتو برای کاهش وزن، گاها احتمال تپش قلب و تند شدن ضربان قلب و حتی آریتمی قلب را در پی دارد. برای کنترل این مشکل می‌توانید از مایعات و نمک استفاده کنید.
• از دست رفتن مواد معدنی استخوان‌ها: با کاهش بی‌کربنات مایع خارج سلولی و PH خون، خون اسیدی شده و اسیدوز می‌شود. دراین حالت استخوان‌های بدن مواد معدنی از دست داده و میزان کلسیم دفع شده از ادرار افزایش پیدا می‌کند.
• اختلال در خواب: از عوارض رایج مصرف کم کربوهیدرات، بی‌خوابی و اختلال در خواب است. این روند در پی کمبود انسولین و سروتونین ایجاد می‌شود.

چه کسانی نباید رژیم کتوژنیک بگیرند؟

با آگاهی از مضرات رژیم کتوژنیک متوجه می‌شویم که این رژیم برای برخی از افراد ایمن نیست:

• بیماران کبدی یا کلیوی
• افرادی که اختلال اشتها و خوردن دارند
• افرادی که دچار التهاب پانکراس هستند.
• زنان باردار یا شیرده
• مبتلایان به دیابت نوع 1
• افرادی که دچار سنگ کلیه شده‌اند.

پیشگیری از عوارض رژیم کتوژنیک

از رایج‌ترین خطرات و عوارض رژیم کتوژنیک، ابتلا به حالت تهوع، یبوست، سردرد، خستگی، میل به مصرف قند است. برای پیشگیری از عوارض رژیم کتو می‌توانید موارد زیر را رعایت کنید:

• هیدراته نگه داشتن بدن
• استراحت کافی
• استفاده از منابع مناسب چربی
• استفاده از میزان مناسب چربی
• استفاده از مقدار مناسب کربوهیدرات
• دریافت نمک کافی
• خودداری از ورزش‌های شدید
• مصرف فیبر زیاد
• افزایش مصرف مواد معدنی

سخن آخر

رژیم کتو یک الگوی غذایی بسیار متفاوت از رژیم‌های دیگر است که در آن کربوهیدرات به کمترین میزان خود رسیده و مصرف چربی و پروتئین‌ها افزایش پیدا می‌کند. مضرات رژیم کتوژنیک شامل ایجاد شوک برای بدن، ایجاد فشار به سیستم گوارشی، ایجاد فشار خون، کم‌کاری تیروئید، بروز سنگ کلیه و مواردی از این دست است. از طرفی افرادی که مشکلات کبدی دارند یا مادران باردار بهتر است از این رژیم استفاده نکنند. درصورتی‌که هیچ کدام از مشکلات فوق را ندارید و سوابق بیماری شما تداخلی با رژیم کتو ندارد؛ می‌توانید از این رژیم برای کاهش وزن و کمک به سلامتی خود استفاده کنید.

سوالات متداول

1. عوارض رژیم کتو چیست؟

عوارض جانبی رایج کوتاه مدت ناشی از شروع رژیم کتو به عنوان “کتو آنفولانزا” نامیده می شود که شامل علائمی مانند خستگی، سردرد، سرگیجه، حالت تهوع، استفراغ، یبوست و تحمل ورزش کم است.

2. رژیم کتوژنیک تا چه حد عوارض دارد؟

توصیه می‌کنند قبل از اینکه کربوهیدرات‌های بیشتری را به رژیم غذایی خود وارد کنید و حداکثر شش ماه روی کتو بمانید.

3. برخی از تجربیات منفی در رژیم کتو چیست؟

اگرچه این شیوه غذا خوردن ممکن است به کاهش وزن کمک کند، اما برخی از عوارض رژیم کتو می تواند شامل اسهال، کمبود مواد معدنی یا کاهش عملکرد ورزشی باشد. زمانی که بدن با کاهش مصرف کربوهیدرات به 50 گرم یا کمتر در روز به حالت کتوز می رسد، فرد می تواند این اثرات را تجربه کند.

4. وقتی رژیم کتو را متوقف می کنید چه اتفاقی می افتد؟

هجوم ناگهانی کربوهیدرات‌ها و قند می‌تواند بدن شما را خراب کند، اگر رژیم غذایی خود را کنترل نکنید و به درستی از رژیم کتوژنیک خارج نشوید، ممکن است خود را برای برخی از علائم نه چندان زیبا آماده کنید: افزایش وزن. نفخ و سایر مشکلات حمام.

5. افرادی که دیابت و مشکل قلبی دارند؛ می‌توانند از رژیم کتو استفاده کنند؟

رژیم کتو به کنترل قند خون در بیماران دیابتی کمک می‌کند و همچنین احتمال بروز بیماری‌های قلبی را هم کاهش می‌دهد. هرچند برخی از افراد که در این رژیم از چربی‌های اشباع استفاده می‌کند؛ درگیر مشکل افزایش کلسترول بد و مشکلات قلبی می‌شوند.

6. چرا درگیر عوارض رژیم کتو می‌شویم؟

سیستم بدن فرد و سوابق بیماری او متفاوت است و این رژیم برای هر کس می‌تواند عوارض و تاثیرات متفاوتی داشته باشد.