راهنمای جامع درباره اختلال بیش فعالی یا (ADHD)

بسیاری از والدین گاها متوجه رفتارهایی در فرزند کم سن خود می‌شوند که شاید درک آن‌ها برایشان دشوار باشد. در واقع کودک ممکن است دچار اختلالاتی شده که رفتار و عملکرد آن‌ها را تحت تاثیر قرار دهد. بیش فعالی از شایع‌ترین اختلالات کودکان است که زیرمجموعه‌ای از adhd به شمار می‌رود.

فرد در این حالت ویژگی‌هایی مانند کمبود توجه، رفتارهای تکانشی و فعالیت‌های بیش از حد داشته و باید تحت درمان پرستار کودک در منزل قرار بگیرد. البته این علائم در هر کودکی متفاوت بوده و تشخیص آن به عهده روانشناس کودک است. در این مطلب به این اختلال و باورهای غلط رایج در میان خانواده‌های ایرانی اشاره می‌شود تا بیشتر با این بیماری آشنا شوید. همچنین به شیوه درمان و تمریناتی برای بهبود وضعیت اشاره خواهد شد.

اختلال بیش فعالی adhd

اگر فرزندتان مبتلا به اختلال بیش فعالی باشد، شاید همواره با افرادی روبرو شوید که معتقدند فرزند شما بیماری خاصی نداشته و مشکل او در صورت تربیت بهتر برطرف خواهد شد. این در حالیست که والدین حتما باید چنین بیماری را جدی بگیرند. در غیر این صورت، در سنین آینده مشکلات بیشتری برای فرزند شما به وجود خواهد آمد.

یکی از باورهای اشتباه و رایج در مورد این اختلال این است که برخی گمان می‌کنند این مشکل اختلالی واقعی و جدی نیست. در واقع آن‌ها فرق شیطنت و بیش فعالی را نمی‌دانند. مقالات و تحقیقات علمی زیادی در مورد تفاوت‌های بین افراد مبتلا به اختلال و افراد غیر مبتلا انجام شده است که تفاوت این دو را نشان می‌دهد.

تحقیقات نشان می دهد adhd تاثیرات زیادی روی عملکرد اجتماعی، رفتارهای عاطفی، بازدهی کاری و عملکرد تحصیلی فرد دارد. نقشه‌ها و تصاویر مغزی تعیین کرده است که عملکرد مغز افراد مبتلا به adhd نسبت به دیگران تفاوت‌هایی دارد. بنابراین، این حرف که بیش فعالی اختلال نیست و نیاز به درمان و مراقبت ندارد، از پایه و اساس اشتباه است و با مشاهده نخستین علائم باید تحت درمان قرار گرفت.

بیش فعالی چیست؟

بیش فعالی نوعی اختلال رفتاری و رشدی است که سبب بروز واکنش‌های تکانشی، اختلال در یادگیری و فعالیت‌های فیزیکی بیش از اندازه شده که تفاوت‌های چشمگیری نسبت به رفتارهای عادی دارد. این اختلال بیشتر در کودکان مشاهده می‌شود و والدین باید هر چه سریع‌تر با مراجعه به پزشک، مشکل را برطرف کنند.

در صورت عدم مراجعه به پزشک، این مشکل در سنین بالاتر نیز خود را نشان خواهد داد. این اختلال در بزرگسالی می‌تواند زندگی فردی و اجتماعی فرد را با معضلاتی جدی مواجه کند و این معمولا در شرایطی رخ می‌دهد که والدین در زمان کودکی او، توجهی به نشانه‌های بیماری نداشته‌اند.

ابتلا به این عارضه می‌تواند تمرکز طولانی‌مدت فرد روی یک مسئله واحد را با مشکل مواجه کند که البته این عارضه به همراه سایر نشانه‌ها در همه افراد یکسان نیست. برخی عوارض روانی مانند اختلال دوقطبی و افسردگی نیز در افراد دیده می‌شود. عدم رسیدگی به این بیماری، مشکلاتی حاد را به وجود آورده و حتی روی رشد کودک تاثیر خواهد گذاشت.

این دسته از کودکان اعتماد به نفس پایینی داشته و معمولا عملکرد ضعیفی در مدرسه و مراکز آموزشی دارند؛ به گونه‌ای که موجب شکایت معلمان و افراد حاضر در کلاس می‌شوند. به یاد داشته باشید تشخیص زودهنگام و درمان سبب بهبود هر چه سریع‌تر کودک می‌شود و او را از شر یک سری مشکلات نجات خواهد داد.

به نقل از سایت psychiatry :

تخمین زده می شود که 8.4٪ از کودکان و 2.5٪ از بزرگسالان ADHD دارند. ADHD اغلب برای اولین بار در کودکان مدرسه‌ای شناسایی می‌شود که منجر به اختلال در کلاس درس یا مشکلات در انجام تکالیف مدرسه شود. با توجه به تفاوت در نحوه بروز علائم، این بیماری در پسران بیشتر از دختران تشخیص داده می شود. با این حال، این بدان معنا نیست که پسران بیشتر به ADHD مبتلا هستند. پسران تمایل به بیش فعالی و سایر علائم بیرونی دارند در حالی که دختران تمایل به عدم تحرک دارند.

علل ایجاد اختلال ADHD

تحقیقات دانشمندان و متخصصان این حوزه در مورد علت ایجاد اختلال بیش فعالی یا adhd همچنان ادامه دارد، اما تا به حال هم به نتایج جالبی رسیده‌اند. از شایع‌ترین دلایل ایجاد این بیماری می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• ژنتیک

محققان در تحقیقات نهایی خود به این نتیجه رسیده‌اند که ژنتیک نقشی پررنگ در بروز این اختلال دارد. مطالعات روی دوقلوهای یک تخمکی، دو تخمکی و البته والیدن نشان‌دهنده این است که این بیماری بعضا پایه ژنتیکی دارد. adhd در کودکانی که پدرشان در گذشته به این بیماری مبتلا بوده و اکنون هم با آن دست و پنجه نرم می‌کند، بیشتر از دیگر گزینه‌ها وجود دارد. ضمنا این بیماری بیشتر در کودکان به چشم خورده است و دخترها کمتر به آن مبتلا هستند.

• عوامل مرتبط با رشد

برخی مشکلات نظیر بیماری‌های عفونی در سه ماه نخست بارداری، بیش فعالی جنین را به دنبال خواهد داشت. همچنین در صورتی که مادر در چهار هفته نخست سوءتغذیه داشته یا درگیر مشکلات بهداشتی مانند عفونت رحم باشد، احتمال ابتلای جنین به این بیماری شدت خواهد گرفت. مقدار و شدت این عفونت می‌تواند تعیین‌کننده شدت بیماری کودک در آینده باشد. به بیان دیگر، شرایط نامناسبی که مادر در دوران بارداری یا زایمان دارد را تا حد زیادی می‌توان عاملی اصلی در بروز این اختلال در نوزاد عنوان کرد.

• تغییرات عملکرد مغز

محققان همچنین دریافته‌اند که برخی تغییرات در عملکرد مغز مانند توجه و تمرکز، مشکلاتی مانند بیش فعالی را به دنبال دارد. این تغییرات در نواحی مختلفی از مغز به وجود می‌آیند. در افراد مبتلا به این اختلال، چنین عملکردهایی مرتبا دستخوش تغییرات می‌شوند.

• جراحت سر نوزاد

وارد شدن صدمات جدی به سر نوزاد، از دیگر دلایل ابتلا به اختلال کم توجهی شناخته می‌شود. سر نوزاد بعد از به دنیا آمدن باید تحت مراقبت باشد. آسیب رسیدن به سر که هنوز ساختار مقاومی در کودک ندارد، منجر به بروز بیماری‌ها و اختلالاتی خواهد شد.

• زایمان زودرس

یکی دیگر از دلایل بروز adhd می‌تواند ناشی از به دنیا آمدن زودتر از موعد مقرر نوزاد باشد. مطالعات نشان می‌دهد نوزاداتی که زودتر از 37 هفته به دنیا می‌آیند، بیشتر در معرض ابتلا به این بیماری هستند. البته این بدان معنا نیست که همه زایمان‌های زودرس منجر به بروز این بیماری می‌شود.

• مصرف الکل و تنباکو در بارداری

در صورتی که مادر در دوران بارداری الکل یا قلیان مصرف کند، این ماده از طریق بند ناف به جنین منتقل می‌شود. جنین در چنین وضعیتی در معرض آسیب‌های مختلف مانند ابتلا به بیش فعالی قرار می‌گیرد. متاسفانه این مواد به راحتی به کودک منتقل شده و زندگی آینده او را تحت تاثیر قرار می‌دهد. بنابراین، پزشکان توصیه می‌کنند حداقل در زمان بارداری از مصرف آن جلوگیری کنند.

• عوامل پرخطر محیطی

قرارگیری در معرض عوامل پرخطر مانند سر و سایر سموم موجود در هوا، احتمال ابتلای کودک به بیش فعالی را بیشتر می‌کند. اگر باردار هستید و در کلانشهری مانند تهران زندگی می‌کنید، تا جای ممکن در زمان آلودگی در خانه مانده و استراحت کنید؛ زیرا هوای آلوده ترکیبی از بدترین سموم برای بدن بانوان باردار مانند سرب را در خود دارد.

• وزن کم نوزاد در زمان تولد

یکی از دلایل ابتلا به این اختلال که کمتر رایج بوده، اما به هر حال باید نگرانش باشید، وزن کم نوزاد در زمان تولد است. نوزادانی که هنگام تولد وزنی کمتر از 1500 گرم دارند، در معرض ابتلا به این بیماری هستند.

• عوامل عصبی و فیزیکی

انجام آزمایش‌ها مانند سی تی اسکن روی مغز برخی کودکان نشان‌دهنده کاهش جریان خون در لوب پیشانی است. اگر چه این نوع تاخیر در رشد به مرور زمان و با افزایش سن بهبود می‌یابد، اما مراجعه به پزشک را توصیه می‌کنیم.

• عدم تعادل شیمیایی مغز

در نهایت بد نیست به عدم تعادل شیمیایی مغز اشاره کنیم. اختلال در اعصاب رسانه‌های مغزی و دستگاه نورآدرنرژیک موجب بر هم خوردن تعادل مواد شیمیایی در مغز می‌شود که احتمال ابتلا از این طریق هم چندان زیاد نیست.

علائم بیش فعالی

با مشاهده نخستین علائم این اختلال، می‌توان وجود این بیماری در کودک را تشخیص داد. اگر این علائم بیشتر شده و ادامه‌دار باشند، بهتر تشخیص می‌دهیم که کودک با چنین بیماری سر و کار دارد. در این بخش نگاهی به مهم‌ترین علائم adhd داریم:

1. رفتار متمرکز بر خود

از اصلی‌ترین علائم اختلال بیش فعالی در کودکان، رفتار متمرکز کودک بر خود است. به نظر می‌رسد فرد با این نوع رفتار خود از شناخت نیازها و خواسته‌های اطرافیان ناتوان بوده و بیشتر نیازهای خود را ترجیح می‌دهد. از این رو کودک نمی‌تواند ارتباط درستی با هم سن و سال‌های خود برقرار کرده و با آن‌ها بازی کند. از جمله‌ رفتارهای کودک در این خصوص، می‌توان قطع کردن فعالیت، بازی، گفت و گو و هر کاری با دیگران و نیز مشکل در انتظار نوبت خود را نام برد.

2. قطع کردن فعالیت‌های دیگران

رفتار متمرکز بر خود کودک سبب می‌شود که در فعالیت، صحبت کردن و بازی‌هایی که در آن عضو نیست، به یک باره وارد شده و فعالیت دیگران را دچار اختلال نماید. این رفتار منجر به اعتراض و برخورد دیگران با او شده و در نهایت ترد شدن کودک از اجتماع را به دنبال دارد. در واقع این یکی از مهم‌ترین علائمی است که پزشک باید به بررسی آن بپردازد.

3. آشفتگی عاطفی

کودکان دچار adhd شاید مشکلاتی در کنترل احاسسات و هیجانات خود داشته و برخی مواقع بدون دلیل یا به صورت افراطی خوشحال یا ناراحت شوند. این نوع رفتارها و عدم کنترل احساسات نسبت به کودکان معمولی بیشتر بوده بروز آن‌ها نیز صرفا به برخی اماکن و فضاهای خاص محدود نمی‌شود. اغلب در تمام اماکن زندگی کودک مانند مدرسه و منزل می‌توان چنین رفتارهایی را مشاهده کرد.

4. مشکل در انتظار نوبت

به این مشکل تا حدودی در قسمت‌های قبلی اشاره شد، اما باید بدانید کودک بیش فعال معمولا در درک خواسته‌های اطرافیان ناتوان است. از این رو، دلیلی نمی‌بیند که صف بازی را رعایت کرده و در انتظار باشد. بیش فعال‌ها معمولا در زمان بازی با دیگران نوبت را رعایت نکرده و توجهی به خواسته‌های دیگران ندارند.

5. انجام بازی به صورت پر سر و صدا

پریشانی در کودکان دچار اختلال بیش فعالی وجود دارد و به همین خاطر در زمان بازی کردن ناآرام و پر سر و صدا هستند. مثلا در زمان نشستن روی صندلی ممکن است صندلی خود را بکشند، یا حتی در زمان نشستن به دنبال بلند شدن، دویدن و تکان خوردن بیش از حد نسبت به کودکان دیگر هستند. لازم به ذکر است که چنین علائمی در دختران متفاوت بوده و اغلب نشانه‌های دیگری را از خود بروز می‌دهند.

6. رها کردن ناتمام کارها

کودکان مبتلا به بیش فعالی شاید مایل به انجام کارهای زیادی باشند. به همین خاطر پیش از پایان کار به سراغ کار دیگری رفته و می‌خواهند آن را هم تجربه کنند. حقیقتا بسیاری از آن‌‌ها در به اتمام رساندن وظایف و کارهای روزانه خود ناتوان هستند و خیلی زود علاقه خود را نسبت به انجام آن کار از دست می‌دهند. مثلا ممکن است پروژه‌ها و درس خود را شروع کرده، اما خیلی زود به سراغ کار دیگری بروند.

7. عدم تمرکز

از دیگر نشانه‌های اختلال adhd در کودکان می‌توان عدم تمرکز را نام برد. کودکان در این دسته حتی شاید در مکالمه مستقیم با فرد دیگری نتوانند تمرکز کافی داشته و جملاتش را تکرار کنند. آن‌ها اغلب در برقراری ارتباط دائم چشمی نیز مشکل داشته و نمی‌توانند این ارتباط را به صورت طولانی‌مدت و برای بیشتر از چند ثانیه حفظ کنند. همین عدم تمرکز سبب می‌شود کودکان در انجام تکالیف و وظایف روزانه خود با مشکل مواجه شوند.

8. عدم پیروی از دستورالعمل‌ها

به خاطر عدم تمرکز که در بخش قبلی به آن اشاره شد، کودک در اجرای دقیق یک برنامه با مشکلاتی جدی روبرو می‌شود. این عدم توانایی بروز اشتباهاتی در کارهای کودک شده و بسیاری از والدین آن را ناشی از تنبلی و یا کمبود هوش می‌دانند. به یاد داشته باشید کودک مبتلا به adhd هم هوش خوبی دارد، اما در نحوه استفاده صحیح از آن ناتوان است.

9. دوری از انجام کارهایی که به تلاش ذهنی طولانی نیاز دارد

برخی امور و فعالیت‌های روزانه به تلاش ذهنی طولانی‌مدت نیاز دارد و کودکان adhd شاید نتوانند خیلی خوب آن‌ها را انجام دهند. از آن جا که اغلب مشق‌ها و دروس مدرسه کودکان به تلاش و تفکر طولانی نیاز دارد، آن‌ها به طور کامل از عهده این کار بر نخواهند آمد. عدم درمان به موقع سبب افت تحصیلی و داشتن حس ضعف در یادگیری و نیز اعتماد به نفس کودک شما می‌شود.

بیش فعالی در بزرگسالان

اگر فرد بزرگسال اختلال کم توجهی داشته باشد، مخاطرات زیادی مانند اخراج از محیط کار، عدم توانایی در برقراری ارتباط درست با همسر و خانواده، گرایش شدید به احتیاط و مواردی از این دست را در طی زندگی خود تجربه می‌کند. این علائم از دوران کودکی وجود داشته‌اند اما تشخیص داده نشده‌اند. به این خاطر که فرد با بالا رفتن سن، نقش‌های مهم را در اجتماع قبول می‌کند، این بیماری هم خود را به اشکال مختلف در زندگی خصوصی و اجتماعی‌ نشان می‌دهد. از این رو شناخت علائم در بزرگسالان هم اهمیت دارد که در این بخش مروری بر چند مورد داریم:

1) از دستورالعمل‌ها سرپیچی می‌کنند

این اختلال تنها در کودکان وجود نداشته و 30 تا 70 درصد کودکان مبتلا، در بزرگسالی هم چنین علائمی را تجربه می‌کنند. همچنین شاید فردی در کودکی دچار این مشکل نبوده، اما در بزرگسالی به آن مبتلا شود که البته این احتمال چندان زیاد نیست. این علائم قطعا روی شغل و روابط افراد تاثیرگذار است.

بسیاری بزرگسالان به قوانین و دستورالعمل‌ها کاری نداشته و صرفا می‌خواهند هر طور شده به اهدافشان برسند. همین موضوع باعث اخراج فوری از کار یا جرائم اجتماعی و قانونی می‌شود. ضمنا فرد در اجرای برنامه‌ریزی زندگی شخصی خود هم ممکن است مشکلاتی را تجربه کند.

2) اجرای دیرهنگام وظایف و کارها

یکی دیگر از علائم این اختلال در بزرگسالان را باید تاخیر در انجام امور محوله به آن‌ها عنوان کرد. به قول معروف، آن‌ها کارهایشان را در دقیقه 90 انجام می‌دهند. آن‌ها ممکن است برای انجام وظایف کاری یا حضور در رویدادها و مهمانی‌های مهم تاخیر داشته باشند. در نتیجه، این تاخیرها منجر به تضعیف اعتبار و اهداف خود یا گروه شده و مشکلات دیگری را هم به دنبال خواهد داشت.

3) رانندگی پرخطر با وسایل نقلیه

از ویژگی‌های برجسته این بیماری، دشواری در حفظ تمرکز هنگام رانندگی را می‌توان نام برد. نوجوانان و بزرگسالان مبتلا به این اختلال هنگامی که پشت فرمان یک وسیله نقلیه قرار می‌گیرند، با دردسرهای این چنینی مواجه هستند. این افراد معمولا سرعتی بیشتر از حد مجاز داشته و ممکن است تصادفات زیادی را در زندگی خود تجربه کنند.

بیش فعالی در کودکان

به نقل از روانشناسان کودک، علت اختلال بیش فعالی در کودکان بیشتر منشا ژنتیکی داشته و میزان احتمال ارثی بودن آن نیز به حدود 75 درصد می‌رسد. احتمال بروز این بیماری اصولا در دوقلوها بیشتر بوده از علل اصلی آن نیز باید آسیب به سیستم عصبی کودک و نقص در تکامل سیستم اعصاب او را نام برد. کودکان مبتلا در قسمت‌هایی از مغز که مسئول توجه، تمرکز و تنظیم فعالیت‌های حرکتی هستند، دچار نقص می‌شوند.

مواجهه با مواد سمی و عفونت در دوران بارداری، زودرس بودن نوزاد، تهاجم مکانیکی قبل از تولد، التهاب و ضربه در اوایل شیرخوارگی و موارد این چنینی را نباید در ایجاد این اختلال از یاد برد. عوامل روانی اجتماعی مانند سوء رفتار مزمن و شدید، بدرفتاری و غفلت با برخی علائم رفتاری همراه بوده و این‌ها همه با ADHD همپوشانی دارند.

برخلاف تصور بسیاری از مردم، روش‌های تربیت و پرورش از سوی والدین تاثیر خاصی در این بیماری ندارد. با این حال، برخورد و مواجهه درست با نشانه‌های بیماری و اختلالات رفتاری ناشی از آن، تاثیر زیادی در کنترل علائم و جلوگیری از عوارض بعدی احتمالی خواهد داشت.

انواع بیش فعالی

بیش فعالی عموما سه نوع اصلی را شامل می‌شود که عبارتند از:

1- بیش فعالی از نوع تکانشگری

معمولا کودکان پیش دبستانی بیشتر درگیر این بیماری هستند و والدین، آن‌ها را به کلینیک‌های روان‌شناختی و روان‌پزشکی می‌برند. این دسته از کودکان مشکلی در حفظ توجه نداشته، اما نشانه‌های تکانشگری را از خود بروز می‌دهد. در واقع این نوع به وضوح در آن‌ها مشاهده می‌شود، زیرا فعالیت‌ بالایی داشته و برای آن‌ها انگیزه آنی دارند. آن‌ها اغلب کارهای خود را بدون فکر قبلی انجام داده و به همین علت دچار اشتباهات زیادی می‌شوند.

2- بیش فعالی از نوع بی توجهی

برخلاف دسته قبلی، این دسته از کودکان در تمرکز کردن مشکل داشته و کارهایی پیش‌بینی نشده انجام می‌دهند. آن‌ها فعالیت زیادی در طول روز ندارند و مشکل اصلی آن‌ها عدم توانایی در توجه و تمرکز کردن است. این کودکان کلاس یا سایر فعالیت‌های اجتماعی را به هم نزده، اما در عوض توانایی نگه داشتن تمرکز خود روی تکالیف درستی یا اجرای قوانین روتین خانه و خانواده را ندارند.

به همین خاطر، توجهی به علائم آن‌ها نشده و این اختلال به سادگی در آن‌ها شناسایی نمی‌شود. به بیانی می‌توان گفت این افراد حضور فیزیکی دارند، اما فکر و حواسشان جای دیگری است. این کودک شاید در گوش کردن به معلم مشکل داشته یا لوازم شخصی خود را مدام گم کند. این دسته از کودکان بسیار رویاپرداز بوده و اشتباهات سطحی دارند.

3- بیش فعالی از نوع ترکیبی

شایع‌ترین نوع این اختلال در کودکان را باید نوع ترکیبی به شمار آورد و به کودکانی اطلاق می‌شود که رفتارهای ترکیبی از هر دو نوع ذکر شده را بروز می‌دهند. این کودکان تحرک و جنب و جوش زیادی در طول روز داشته و همزمان نیز علائمی مانند عدم توجه و تمرکز لازم را دارند. آن‌ها کنترلی در احساسات و رفتارهای ناگهانی خود نداشته و بیش از اندازه فعال هستند. بیماری آن‌ها معمولا به سادگی شناسایی می‌شود و برای زمانی است که هم نشانه‌های کمبود توجه و هم بیش فعالی و تکانشگری در آن‌ها به چشم می‌خورد.

نحوه تشخیص اختلال بیش فعالی

اختلال ADHD در بسیاری از کودکان به راحتی قابل تشخیص بوده، حال آن که در بسیاری دیگر نمی‌توان به سادگی تشخیص داد. نحوه تشخیص این اختلال به شرح زیر است:

• اغلب از توجه دقیق به جزئیات ناتوان بوده و در کارهای مدرسه یا سایر فعالیت‌های خود دچار اشتباه می‌شود.
• در حفظ توجه به وظایف یا بازی‌هایی که به او محول می‌شود، مشکلاتی دارد.
• به نظر می‌رسد وقتی مستقیما با او صحبت می‌شود، به خوبی گوش نکرده و حواسش جای دیگری است.
• غالبا از دستورالعمل‌ها سرپیچی کرده و نمی‌تواند کارهای مدرسه، خانه یا وظایف خود در محل کار را به اتمام برساند. مثلا حواسش خیلی زود پرت شده و نمی‌تواند روی یک مسئله تمرکز داشته باشد.
• در ساماندهی وظایف و فعالیت‌ها مشکلات بزرگی دارد.
• از انجام کارهایی که به تلاش ذهنی طولانی‌مدت نیاز است، خودداری می‌کند؛ درست مانند کار در مدرسه یا مشق شب که برای به اتمام رساندنشان به تمرکز زیادی نیاز است.
• وسایل ضروری برای انجام کارهای خود را گم می‌کند و اغلب در فعالیت‌های روزمره خود فراموشکار است.
• حواسش دائما به وسیله محرک دیگری پرت می‌شود.

تست بیش فعالی در بزرگسالان

متاسفانه هیچ آزمایشی برای تشخیص اختلال کم توجهی در دسترس نیست و با شناخت و بررسی علائم می‌توان به وجود آن در فرد بزرگسال پی برد. البته با پیشرفت فناوری و اینترنت، سایت‌های زیادی اقدام به انتشار تست‌ها و پرسشنامه‌‌هایی برای تشخیص این بیماری کرده‌اند که می‌توان از آن‌ها نیز به صورت کاملا رایگان استفاده کرد. این آزمایش‌ها با هدف تشخیص سلامت روان فرد به وجود آمده و اختلالات روانی را بعد از پاسخگویی به سوالات در اختیار فرد قرار می‌دهد.

معمولا هر سه نوع بیماری شامل بی‌توجهی، تکانشگری و ترکیبی با این تست‌ها قابل تشخیص بوده و در نهایت به نتایج خوبی در مورد سلامت روان خود می‌رسید. این تست‌ها علائم مربوط به هر فرد را در طی 6 ماه بررسی کرده و  فرد را با نوع ADHD که به آن گرفتار است نیز آشنا می‌کند. بعضی از تست‌های اینترنتی برای کودکان و یک‌سری دیگر برای بزرگسالان طراحی شده است، اما باید سایت مناسب و معتبری را برای انجام این کار برگزینید.

تست adhd در کودکان

برای کودکان هم تست‌های بیش فعالی در اینترنت موجود است که شما با پاسخ‌های فرزندنتان نسبت به آن‌ها، در نهایت به نتایج لازم در مورد بیماری دست پیدا خواهید کرد. البته باز هم تکرار می‌کنیم به همه تست‌ها نمی‌توان اعتماد داشت و بعضی از آن‌ها پایه علمی و روانشناسی ندارند. علائم فردی می‌توانند بیشتر از یک اختلال در سلامت روان یا یادگیری را نشان دهند.

به همین خاطر، طیف گسترده‌ای از اختلالات احتمالی را در اختیار شما قرار داده و شما را برای انجام مراحل بعدی راهنمایی می‌کنند. تست‌ها در تشخیص مشکلاتی مانند عدم تمرکز و دقت کودک، عدم کنترل تکانه‌ها، ناتوانی در پیدا کردن دوستان، بی‌نظمی و تاخیر در کارها و بیش از اندازه پر انرژی بودن به خوبی عمل می‌کنند. در صورتی که فرزند شما از پاسخ دادن به سوالات طفره رفت، بهترین کار این است که او را نزد یک پزشک متخصص ببرید. متخصصان غربالگری ADHD و تشخیص نهایی را به بهترین شکل انجام می‌دهد.

درمان بیش فعالی

استفاده از دارو یکی از راه‌های مهم برای مدیریت علائم اصلی نقص توجه در افراد است که بیشتر برای بزرگسالان و بعضا کودکان به کار می‌رود. با این حال، یک سری از افراد مایل به استفاده از دارو نیستند و می‌خواهند با تعییر تغذیه، شیوه زندگی و تمرین مغز، تغییراتی را به وجود آورند. در میان طیف وسیعی از روش‌های درمانی پیشنهاد شده، برخی از آن‌ها تاثیر بیشتری داشته و در این بخش و بخش‌های بعدی مقاله می‌خواهیم به آن‌ها بپردازیم. این تمرین‌ها برای بهبود تمرکز و تکانشگری بسیار مفید هستند.

اجازه دهید ابتدا با مهم‌ترین روش درمان یعنی رفتار درمانی آغاز کنیم که یک استراتژی منظم و ساختار یافته برای بهبود است. با پاداش دادن به رفتارهای مطلوب مانند پیروی از دستورالعمل‌ها و حذف اقدامات ناخواسته، می‌توان سبک زندگی کودکان را تغییر داد. این روش برای کودکان زیر 5 سال بسیار موثر است؛ البته اکثرا برای کودکان در سنین بالاتر نیز جواب می‌دهد.

درمان adhd در بزرگسالان

از مهم‌ترین روش‌های به کار گرفته شده توسط متخصصان، استفاده از لورتا نوروفیدبک است که شاید نام آن برای شما آشنا به نظر برسد. لورتا تازه‌ترین دستگاه فناوری نوروفیدبک است که بدون هیچ گونه ضرر و عوارض جانبی، تاثیراتی روی نقاط عمقی مغز می‌گذارد. در این روش می‌توان اختلال بیش فعالی بزرگسالان و سایر اختلالات مغزی را بدون مصرف دارو و قرص یا حتی عمل جراحی بهبود بخشید.

بیمار باید حداکثر 45 دقیقه روی صندلی مخصوص لورتا نشسته و در حالی که کلاهی پیشرفته روی سر دارد، برنامه یا فیلم قرار داده شده توسط درمانگر را تماشا کند. همه اطلاعات مغزی بیمار توسط حسگر کلاه به دستگاه لورتا انتقال یافته و نقاط آسیب دیده مشخص می‌شود.

اگر مشکل خیلی حاد بود، پزشک می‌تواند روند بیماری را با تجویز دارو کنترل کند. این روش بسیار سریع بوده و خانواده و اطرافیان بیمار این تغییرات شگفت‌زده خواهند شد. البته فراموش نکنید روش درمانی بعضا با عوارضی همراه است و حتما باید در این باره با پزشک خود مشورت کنید.

درمان adhd در کودکان

تا این جا با چند روش درمان اختلال adhd آشنا شدیم. یکی از موثرترین راه‌ها که باید آن را به کودک خود بیاموزید، ورزش کردن است. ورزش باعث می‌شود جریان خون به همه قسمت‌های بدن مانند مغز بیشتر شده و این برای مبتلایان به این اختلال بسیار مفید است. ورزش، سروتونین را در مغز افزایش داده که این تاثیر زیادی در کاهش علائم این اختلال دارد. حتما این کار را 4 تا 7 روز در هفته به مدت 30 تا 45 دقیقه انجام دهید تا تاثیرش را در دراز مدت شاهد باشید.

تغییر در سبک زندگی بدون در نظر گرفتن تغذیه سالم امکان ندارد. پزشکان توصیه می‌کنند رژیم غذایی پر از پروتئین و کم کربوهیدارت را دنبال کنید. این رژیم اثر تثبیت‌کننده بر سطح قند خون داشته و سطح انرژی و تمرکز افراد مبتلا به بیش فعالی را افزایش می‌دهد.

روش‌های درمان بیش فعالی در خانه

درمان خانگی اختلال کم توجهی

از راهکارهای خانگی این بخش برای درمان اختلال کم توجهی استفاده کنید:

• سعی کنید هر روز از زمان بیدار شدن تا زمان خواب، برنامه ثابتی داشته و همه آن‌ها را انجام دهید.
• کودک خود را تشویق کنید هر روز کیف مدرسه، لباس و اسباب بازی‌های خود را در جای ثابتی قرار داده تا گم نشوند.
• با کنترل عوامل حواس‌پرتی مانند خاموش کردن تلویزیون در زمان انجام تکالیف یا محدود کردن سر و صداها می‌توانید محیط آرامش‌بخشی را برای کودک خود به وجود آورید.
• برای این که فرزندتان احساس فشار یا تحریک بیش از حد نکند، برای هر مسئله‌ای تنها چند گزینه به او ارائه دهید. برای نمونه از او بخواهید تنها بین دو لباسريال دو غذا، دو اسباب بازی و موارد دیگر انتخاب داشته باشد.
• وقتی با کودک خود صحبت می‌کنید، حرف‌هایتان را واضح و بدون ابهام بیان نمایید. ضمنا به کودک نشان دهید به خوبی به حرف‌هایش گوش می‌کنید. در صورت لزوم به انجام کاری از دستورالعمل‌های واضح و کوتاه بهره ببرید تا انجام آن برای کودک دشوار نباشد.

عوارض اختلال بیش فعالی

کودکان مبتلا به بیش فعالی ممکن است در کنترل احساسات خود مشکل داشته باشند. به همین خاطر توجه به نشانه‌های اجتماعی برای آن‌ها دشوار است. آن‌ها به سختی می‌توانند دوست پیدا کنند و در نهایت از چرخه‌های اجتماعی کنار گذاشته می‌شوند. در صورت نادیده گرفتن علائم توسط والدین، افسردگی به سراغ آن‌ها می‌آید. این کودکان فعالیت‌های افراطی دارند و از این نظر دچار آسیب‌های شدیدی می‌شوند. طبق تحقیقات، کودکان دچار این اختلال بیشتر از کودکان عادی به بیمارستان مراجعه می‌کنند.

نوجوانان و افراد بزرگسال در صورت درمان نشدن نمی‌توانند ارتباطات خوبی با دیگران برقرار نمایند. در نتیجه عملکرد آن‌ها در مدرسه، دانشگاه و محیط کار به شدت تحت تاثیر قرار گرفته و بیشتر از دیگران در معرض اخراج شدن و مشکلات این چنینی هستند. در نهایت بد نیست بدانید آن‌ها از اختلالات اشتها رنج برده و ممکن است به فعالیت‌های خطرناکی مانند استفاده بیش از اندازه از مواد مخدر و الکل روی بیاورند.

جمع بندی

بیش فعالی اختلالی ذهنی است که روی رفتارهای فرد اثر دارد. این اختلال معمولا در کودکی خود را نشان داده، اما علائم می‌توان در بزرگسالی هم مشاهده شود. جالب است بدانید عده زیادی از ابتلای خود به این اختلال بی‌اطلاع هستند، در صورتی که این علائم در برخی دیگر به وضوح وجود دارد. بهترین راهکار مراجعه به پزشکی حاذق است. پزشک به کمک روش‌های درمانی مختلف مانند رفتار درمانی به کنترل علائم آن کمک می‌کند.

کمک گرفتن از یک شرکت پرستاری در منزل نیز می‌تواند در کنترل رفتارهای کودک نقش پررنگی داشته باشد. در کنار آن باید به مراقبت‌های خانگی که در این مقاله از سلامت اول ذکر شد، توجه داشته باشید تا کنترل بهتری روی رفتارهای فرزند خود داشته باشید. افراد مبتلا به این اختلال در صورت درمان نشدن، در آینده مشکلاتی در تمرکز کردن و داشتن رابطه با دیگران خواهند داشت. ضمنا احتمال تجربه احساساتی مانند ناامیدی، عصبانیت، کمبود اعتماد به نفس و موارد دیگر به مرور در آن‌ها افزایش می‌یابد. گاهی اوقات این اختلال شدید است و مثلا فرد در زمان ایستادن در صف یا رانندگی در ترافیک دچار خشم فراوانی می‌شود.

سوالات متداول

1. adhd چیست؟

نوعی از اختلال رفتاری رشدی است که با سایر اختلالات عصبی و روانی همراه خواهد شد و در یادگیری و واکنش نشان دادن فرد مشکل ساز می‌شود.

2. عوارض بیش فعالی در بزرگسالی چیست؟

adhd ازدواج و زندگی شخصی فرد را دچار مشکل می‌کند. افراد مبتلا به بیش فعالی در شرایط شدیدتر نمی‌توانند به تنهایی به کارها رسیدگی کنند یا سرکار بروند و همین امر باعث می‌شود فرد روحیه خود را از دست بدهد و منزوی شود.

3. بیش فعالی تا چه سنی ادامه دارد؟

اختلال بیش فعالی نهایت تا سن 12 سالگی شخیص داده می‌شود و معمولا تا قبل از 20 سالگی درمان خواهد شد.

4. بیش فعالی چگونه درمان می شود؟

روش های درمانی بسیاری وجود دارد که رایج ترین آن‌ها مصرف دارو و روان درمانی زیر نظر پزشک است.

5. اختلال بیش فعالی چه عوارضی در کودکان دارد؟

ناتوانی در تمرکز مهم‌ترین عارضه این بیماری بوده که زندگی کودک را دچار اختلال می‌کند که در درس‌ها به مشکل خواهد خورد. همچنین ممکن است نتواند رابطه پایدار و خوبی با دیگران داشته باشد.

6. علائم اختلال adhd در چه سنی خود را نشان می‌دهد؟

علائم این اختلال بر اثر عوامل مختلف می‌تواند از ابتدای تولد همراه کودک باشد، اما از سنین 7 یا 8 سالگی به اوج خود می‌رسد. البته بزرگسالان نیز ممکن است درگیر این اختلال باشند.