اضطراب در سالمندان Anxiety in the elderly اغلب یک واکنش طبیعی نسبت به شرایط استرس‌زا است که آن را باید افزایش هوشیاری و بخشی از واکنش جنگ یا گریز بدن دانست. اضطراب به ما کمک می‌کند موقعیت‌های خطرناک را به خوبی ارزیابی کرده و واکنش مناسبی نسبت به آن‌ها نشان دهیم. با این حال، اضطراب گاهی باعث بروز ترس‌ها، نگرانی‌ها و مکانسیم‌های مقابله‌ای برای فعالیت‌های روزانه شده و روی کیفیت زندگی تاثیر منفی می‌گذارد. بسیاری از سالمندان به این نوع اضطراب دچار می‌شوند و شما به عنوان همراه بیمار باید مانند پرستار سالمند، راه‌های مقابله با آن را بدانید.
اضطراب در سالمندی
انواع مختلفی از اختلال اضطرابی در سالمندان وجود دارد که اضطراب فراگیر، اختلال هراس، فوبیا و اختلال اضطراب اجتماعی از جمله آن‌ها است. شیوه این اختلالات در افراد مسن بین 3 تا 14 درصد است که فوبیاهای خاص و اختلال اضطراب فراگیر، شایع‌ترین آن‌ها به شمار میروند. البته اختلالات روانپزشکی به خصوص در این گروه سنی تشخیص داده نشده و تحت درمان قرار نمی‌گیرند. بسیاری از این سالمندان علائم بالینی مانند اضطراب، هراس یا وسواس فکری داشته و با کاهش استرس می‌توان توانایی‌های عملکردی را بهتر کرد.
علائم اضطراب در سالمندان
علائم اضطراب در سالمندی تفاوت چندانی نسبت به جوانی ندارد. بنابراین، با مشاهده یک سری از علائم که در این بخش معرفی می‌شوند، می‌توان به پزشک مراجعه کرد. تعدادی از نشانه های اختلال اضطراب در افراد مسن و سالمند به صورت زیر می باشد:
- ترس و لرز
- عرق کردن
- حالت تهوع
- تنگی نفس
- سرگیجه و سردرد
- مشکلات و بیماری‌های گوارشی
- احساس درد در قفسه سینه
- مشکلات و بیماری‌های مربوط به چشم
- احساس خستگی زیاد
- داشتن افکار غیرمنطقی
- فراموشی
- دوری از اجتماع و گوشه‌گیری
- وجود تنش‌های عضلانی
- داشتن وسواس زیاد
- مشکل در خوابیدن
به نقل از وبسایت webmd:
افراد در هر سنی معمولاً علائم مشابهی از اضطراب را نشان می دهند. برخی از انواع اختلالات ممکن است علائم متفاوتی داشته باشند. علائم شایع اختلال اضطراب عبارتند از:
لرزش و احساس وحشت
مشکل در تنفس، تعریق و حالت تهوع
سرگیجه یا احساس سبکی سر
مشکلات گوارشی و درد قفسه سینه
سردرد و گیجی
مشکلات چشم و بینایی
تنش عضلانی، درد و خستگی
افکار غیر منطقی
فراموشی
تحریک پذیری
پرهیز از فعالیت ها، مکان ها، افراد و حتی افکاری که باعث ایجاد اضطراب می شوند
تغییر در وزن، اشتها یا عادات غذایی
ناتوانی در خواب
عدم تمایل به ترک خانه، گوشه گیری و منزوی شدن
افکار وسواسی و رفتار اجباری
علل اضطراب در سالمندان
اضطراب وجودی در سالمندان همیشه هم به خاطر محرک‌های خارجی نیست. با وجود این که محرک‌های خارجی نقش زیادی در بروز این بیماری دارد، اما نمی‌توان نقش تغییرات جسمی مداوم در افراد مسن را نادیده گرفت. مهم‌ترین دلایل بروز این اختلال استرس پس از سانحه یا انواع دیگر در این دوره از زندگی عبارتند از:
- فقر و مشکلات مالی
- زوال عقل
- ناتوانی در حرکت
- مشکلات و بیماری‌های جسمی
- عدم توانایی در انجام فعالیت‌های شخصی
- از دست دادن عزیزان
- تنهایی
- فکر کردن به مرگ
تمامی این موارد به خصوص مورد آخر نقش زیادی در ایجاد تنش و اضطراب در افراد مسن دارند. خبر خوب این که با بسیاری از ترفندها می‌توان میزان اضطراب موجود در این افراد را تا حد زیادی کنترل کرد.
اضطراب مرگ در سالمندان
تاناتوفوبیا یا اضطراب مرگ در سالمندان در افراد زیادی وجود دارد؛ به ویژه سالمندان که شاید خود را در آخرین سال‌های زندگی تصور می‌کنند. این ترس ممکن است هم برای خود سالمندان و هم اطرافیان آن‌ها وجود داشته باشد. اگر فضای خانه استرس‌آور بوده و دیگر اعضای خانواده هراس زیاد و آشکاری بابت مرگ عزیز سالمند خود داشته باشند، طبیعتا این ترس به خود سالمند نیز سرایت خواهد کرد. بنابراین، با فراهم کردن فضایی آرامش‌بخش می‌توان از شدت این تنش‌ها کم کرد.
گاهی اوقات ترس از خود مرگ در سالمندان وجود نداشته، اما روند مرگ برای آن‌ها اضطراب‌آور است. یکی از وظایف پزشکان و پرستاران ارائه توضیحات و توجیه کردن فرزندان آن‌ها است. ترس از مرگ در سالمندان می‌تواند شامل ترس از تجزیه بدن بعد از مرگ، ترس از رنج، ترس از زمان از دست رفته، ترس از ناشناخته ها و ترس از تنهایی شود. این موضوع را باید پذیرفت که مرگ حق است و برای تمام افراد رخ می‌دهد.
انواع اضطراب سالمندان
در ادامه بررسی اضطراب در سالمندان باید گفت این بیماری به شکل‌های گوناگونی بروز پیدا می‌کند که مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از:
اختلال اضطراب فراگیر سالمند
این اضطراب باعث ایجاد افکاری مانند نگرانی دائمی و ناامیدی در سالمندان می‌شود. این افراد معمولا در خوابیدن و تمرکز کردن با مشکلاتی روبرو هستند و احساس خستگی و حالت تهوع زیادی دارند.
فوبیا در سالمندان
فوبیا نوعی اضطراب است که خود را به صورت ترس شدید از یک مکان، رویداد یا هر چیز خاصی نشان می‌دهد. در این شرایط، احساس ترس در افراد عجیب و غیرمنطقی بوده، در حالی که شاید خطر خاصی آن‌ها را تهدید نکند.
اختلال پانیک و اضطراب در سالمندان
پانیک خود را به صورت احساس وحشت ناگهانی نشان می‌دهد که نشانه‌هایی مانند ضربان قلب، درد قفسه سینه، ضعف، حالت تهوع و سرگیجه دارد. این حملات در چند دقیقه به اوج خود رسیده و سپس متوقف می‌شود.
اختلال استرس فرد مسن بعد از سانحه
این نوع اضطراب به خاطر رویدادی آسیب‌زا به وجود می‌آید و نشانه‌های آن ممکن است تا سال‌ها بعد از یک حادثه تلخ دیده شود؛ به خصوص در زمان قرار گرفتن در موقعیت‌های مشابه با حوادث.
اختلال وسواس اجباری
وسواس اجباری اختلالی است که افکار مزاحم دائم در ذهن سالمندان وجود داشته و آن‌ها سعی در کنترل اضطراب با تکرار دائمی یک رفتار خاص دارند. بیماران در نمونه‌های شدید این بیماری ممکن است به خود یا دیگران آسیب بزنند.
تشخیص اختلال اضطرابی در سالمندان
با مشاهده چند نشانه می‌توان استرس و اضطراب در سالمندان را به راحتی تشخیص داد. شما می توانید با بررسی موارد زیر نسبت به شناسایی و تشخیص اضطراب افراد مسن اقدام نمایید.
- کاهش یا افزایش اشتها به خاطر تغییر وزن شدید در زمان کوتاه
- بروز اخلاق و رفتار نامناسب برای بیشتر از 2 هفته
- از دست دادن حافظه یا مشاهده علائم آلزایمر
- مشکل در تمرکز کردن
- داشتن احساس خستگی بی دلیل
- مشاهده تغییرات در وضعیت خواب شبانه‌روزی
- صحبت سالمند در مورد خودکشی، درماندگی و سردرگمی
روش های درمان ترس در سالمندان
درمان ترس در سالمندان روش ثابتی نداشته و پزشکان اغلب ترکیبی از روش‌های درمانی را امتحان می‌کنند. شما میتوانید با استفاده از روش های گفته شده زیر استرس و اضطراب فرد سالمند خانواده خود را کاهش و درمان کنید.
- مصرف برخی داروها مانند دیازپام، اگزازپام، آلپرازولام و کلردیازپوکساید از رایج‌ترین و آسان‌ترین روش‌های درمانی است. این داروها فعالیت سمپاتیک مغز را کم کرده و موجب از بین رفتن نشانه‌های اضطراب می‌شود.
- جسلات یوگا در قالب تمرینات تنفسی برای سالمندان اهمیت زیادی دارد.
- با صرف زمان، بازی‌های فکری را با سالمند خود امتحان کنید.
- ورزش کردن و انجام فعالیت‌های سبک نیز شرایط جسمی سالمند را بهبود می‌بخشد.
- حتما غذاهای سالم را در برنامه غذایی سالمند قرار دهید.
- به بهانه‌های مختلف، مراسم‌ها، جشن‌ها و دورهمی‌های خانوادگی برگزار کنید تا محیطی شاد برای سالمندان فراهم شود.
- برخی کارها مانند باغبانی در بهبود روحیه سالمندان اثر دارد.
- تجربه نشان داده کارهای هنری مانند نقاشی و نوازندگی، تاثیر اضطراب در سالمندان را کاهش می‌دهد.
راهکارهای کاهش اضطراب سالمندان
در این بخش به راهکارهایی برای ایجاد حس خوب و جلوگیری از اختلال اضطراب فراگیر در سالمندان اشاره می‌شود که شما می توانید با استفاده از آن ها ابتدا سطح اضطراب فرد مسن را کاهش داده و در نهایت درمان کنید.
- نخستین کاری که می‌توان انجام داد، شناخت دقیق نوع اضطراب است. باید ببینید سالمند شما از میان انواع گفته شده به کدام مورد مبتلا شده است.
- شبکه پشتیبانی اجتماعی مناسب می‌تواند تاثیر زیادی در وضعیت روحی سالمند داشته باشد. پس چنین فضایی را برای سالمند خود به وجود آورید.
- بسیاری از فعالیت‌های بدنی و ورزش در کم کردن تنش‌ها کمک می‌کند. اگر سالمند شما اوضاع جسمی مناسبی ندارد، سبک‌ترین ورزش‌ها مانند پیاده‌روی را در نظر بگیرید.
- حتما خواب و استراحت کافی در طول روز یا شب را برای سالمند خود در نظر داشته باشید.
- سرگرمی‌های جمعی تاثیر زیادی در حال روحی سالمند دارد.
- با رژیم غذایی سالم، حس خوبی به سالمند خود خواهید داد.
خوشبختانه مدیریت و کنترل اختلال اضطرابی در سالمندان امکان‌پذیر بوده و فرد باید تحت درمان قرار بگیرد. عدم رسیدگی به شرایط سالمندان می‌تواند تاثیر زیادی روی وضعیت روحی و جسمانی او داشته باشد. اگر خودتان فرصت یا دانش کافی در مورد نگهداری از سالمندان جهت کم کردن عوارض اضطراب را ندارید، بهتر است این کار را به پرستاری با تجربه بسپارید.
در نظر گرفتن رژیم غذایی اختصاصی، ورزش کردن، برگزاری جشن‌ها و دورهمی‌ها به همراه برنامه‌های سرگرم کننده و مراقبت‌های دارویی را هم نباید از یاد برد. در این مقاله از سلامت اول نیز با انواع مختلف ااضطراب در سالمندان آشنا شدیم که امیدواریم از آن‌ها برای بهبود شرایط سالمند خود استفاده کنید.
سوالات متداول
علائم اضطراب در سالمندان چیست؟
ترس و لرز، عرق کردن، تنگی نفس، حالت تهوع، سرگیجه و سردرد، مشکلات و بیماری‌های گوارشی و احساس درد در قفسه سینه بخشی از علائم اضطراب در افراد سالمند است.
چرا اختلال اضطراب در سالمندی به وجود می‌آید؟
از مهم‌ترین دلایل بروز اضطراب در سالمندان می‌توان مشکلات و بیماری‌های جسمی، ناتوانی در حرکت، ناتوانی در انجام فعالیت‌های شخصی، از دست دادن عزیزان و تنهایی را نام برد.
بهترین دارو برای اضطراب در سالمندان چیست؟
مصرف برخی داروها مانند دیازپام، اگزازپام، آلپرازولام و کلردیازپوکساید از رایج‌ترین و آسان‌ترین روش‌های درمانی اضطراب در سالمندان است.
عوامل ایجاد اضطراب در سالمندان می شود؟
فقر و مشکلات مالی، زوال عقل، ناتوانی در حرکت، مشکلات و بیماری‌های جسمی و عدم توانایی در انجام فعالیت‌های شخصی از عوامل اختلال اضطرابی در سالمندان می باشند.
