پیر شدن مغز اتفاقی اجتناب ناپذیر است ، اما برای همه افراد به شکل مشابهی اتفاق نمی افتد زیرا هر کس ، یا هر مغز ، متفاوت است.
کاهش سرعت پیر شدن مغز، یا متوقف کردن این پروسه به طور کامل، اکسیر نهایی برای رسیدن به جوانی ابدی است.
آیا پیر شدن مغز اتفاقی قطعی است که باید آن را بپذیریم؟ یا اقداماتی وجود دارد که می توانیم برای کاهش میزان پیر شدن مغز از آنها استفاده نماییم ؟
مغز با حدود 3 پوند وزن ، یک سازه پیچیده و سرسام آور مهندسی است ، با حدود 100 میلیارد نورون که از طریق تریلیون ها سیناپس بهم پیوسته شده اند.
در طول زندگی ، مغز بیش از هر قسمت دیگری از بدن تغییر می کند. از لحظه رشد مغز در هفته سوم بارداری تا پیری ، ساختارها و عملکردهای پیچیده مغز به صورت مداوم در حال تغییر است ،و در آن شبکه ها و مسیرها به هم متصل و قطع می شوند.
در طول چند سال اول زندگی ، مغز در هر ثانیه بیش از 1 میلیون اتصال عصبی جدید ایجاد می کند. اندازه مغز در دوره پیش دبستانی چهار برابر می شود و در سن 6 سالگی به حدود 90٪ از حجم مغز بزرگسال خود می رسد.
لوب های پیشانی ناحیه ای از مغز است که مسئول عملکردهای اجرایی ، مانند برنامه ریزی ، حافظه فعال و کنترل هیجانات است. این بخش ها از آخرین نواحی مغز هستند که بالغ می شوند و ممکن است تا حدود 35 سالگی رشد کاملی نداشته باشند.
پیری طبیعی مغز
با افزایش سن ، سیستم بدن – از جمله مغز – به تدریج افت می کند. “ضعف ذهن” با پیرتر شدن همراه است. گفته می شود ، مردم اغلب در همان 20 سالگی دچار افت اندک حافظه می شوند .
افراد سالمند اغلب به دلیل ارتباط بین اختلال در حافظه و بیماری آلزایمر ، دچار ضعف حافظه می شوند. با این حال ، آلزایمر و زوال عقل بخشی از روند طبیعی پیری نیستند برای پیشگیری و جلوگیری از ابتلا به بیماری آلزایمر و زوال عقل در مقاله جلوگیری از زوال عقل در این باره صحبت کرده ایم .
تغییرات معمول حافظه که با پیری طبیعی همراه هستند عبارتند از:
مشکل در یادگیری چیز جدید:
به یاد سپاری اطلاعات جدید به حافظه می تواند طولانی تر شود.
چند وظیفه:
کندی پردازش می تواند برنامه ریزی برای کارهای موازی را دشوارتر کند.
یادآوری نامها و اعداد:
حافظه استراتژیک ، که به یادآوری نام و شماره ها کمک می کند ، از 20 سالگی شروع به کاهش می کند.
به یاد سپردن خاطرات:
مغز می تواند خاطرات را در محل “ذخیره سازی” قرار دهد و به آنها دسترسی نداشته باشد مگر اینکه موردی مرتبط حافظه فرد را تحریک دهد.
تغییرات کلی که در طی پیر شدن در ساختارمغز اتفاق می افتد عبارتند از:
توده مغزی:
تحلیل در لوب پیشانی و هیپوکامپ ، که مناطقی هستند که در عملکرد شناختی بالاتر و رمزگذاری خاطرات جدید نقش دارند ، از حدود 60 یا 70 سالگی شروع می شود.
تراکم قشر:
این موضوع به نازک شدن سطح برآمدگی بیرونی مغز به دلیل کاهش اتصالات سیناپسی اشاره دارد. ارتباطات کمتری ممکن است سبب کندی پردازش شناختی مغز شود.
ماده سفید:
ماده سفید متشکل از رشته های عصبی میلین شده است که به داخل غلاف هایی بسته شده و سیگنال های عصبی را بین سلول های مغز حمل می کند. محققان تصور می کنند که میلین با افزایش سن کاهش می یابد و در نتیجه ، روند پردازش کندتر می شود و عملکرد شناختی نیزکاهش می یابد.
سیستم های انتقال دهنده عصبی:
محققان پیشنهاد می کنند که مغز با افزایش سن پیام رسان های شیمیایی کمتری تولید می کند و همین کاهش فعالیت دوپامین ، استیل کولین ، سروتونین و نوراپی نفرین است که ممکن است در کاهش توانایی شناخت و حافظه و افزایش افسردگی نقش داشته باشد.
با درک اساس عملکرد بخش های مختلف سیستم عصبی ، محققان می توانند کشف کنند که کدام روش ها می توانند به کاهش یا جلوگیری از بروز زوال مغز کمک کنند
حل معمای پیر شدن مغز با سلول های بنیادی
در سال 2017 ، محققان از کالج پزشکی آلبرت انیشتین در شهر نیویورک ، در یک مطالعه بر روی موش ها به این نتیجه رسیدند که سلول های بنیادی در هیپوتالاموس مغز مسئول کنترل روند سرعت پیری در بدن است.
آنها بیان نمودند که تحقیقات ما نشان می دهد که تعداد سلول های بنیادی عصبی در هیپوتالاموس به طور طبیعی در طول پیر شدن حیوان کاهش می یابد و این کاهش پیری را تسریع می کند.
همچنین مشخص شد كه اثرات این روند پیری برگشت ناپذیر نیستند و میتوان با تزریق این سلول های بنیادی یا مولکول های تولید شده در مغز موشها ، جنبه های مختلف پیری را در بدن کاهش و حتی معکوس کرد. محققان می گویند که این اولین گام در جهت کند کردن روند پیری و درمان بیماری های مربوط به سن است.
روش هایی برای کمک به کند شدن روند پیر شدن مغز
محققان چندین عامل را کشف کرده اند که سرعت پیر شدن مغز را تسریع می کند. به عنوان مثال ، چاقی در میانسالی ممکن است پیر شدن مغز را حدود 10 سال تسریع کند ، و همچنین هر دو نوع دیابت و رژیم غذایی مملو از نوشابه با تسریع روند پیر شدن مغز ارتباط دارند.
مجموعه ای از شواهد نشان می دهد که افرادی که کمترین کاهش حافظه و مشکلات ذهنی را در سالمندی تجربه می کنند از عادات زیر پیروی می نمایند :
انجام فعالیت بدنی منظم
انجام فعالیتهای تحریک کننده فکری
فعال ماندن
مدیریت استرس
داشتن یک رژیم غذایی سالم
خوب خوابیدن
در بخشهای زیر برخی از این نکات با جزئیات بیشتری بررسی خواهد شد.
ورزش کردن
یک فعالیت جسمی موثر برای جلوگیری از زوال ذهنی ناشی از افزایش سن ، ورزش بدنی است. انجام ترکیبی از ورزش هوازی و مقاومتی با شدت متوسط به مدت حداقل 45 دقیقه در هر جلسه در بیشتر روزهای هفته می تواند به طور قابل توجهی قدرت مغز را در افراد 50 سال به بالا افزایش دهد.
همچنین مشخص شده است که افراد بالای 50 سال که به هیچ وجه ورزش نمی کنند ، روند کاهش حافظه و تحلیل مهارت های تفکر سریعتری دارند . همچنین رقص ممکن است بر کاهش روند پیر شدن مغز تاثیرگذار باشد .
ساز زدن
محققان کانادایی اثبات کرده اند که نواختن یک ابزار موسیقی به سالمندان کمک می کند تا از کاهش توانایی شناختی مغز مربوط به سن جلوگیری کرده و مهارت های شنیداری خود را حفظ کنند.
محققان دریافتند که یادگیری نواختن اصوات بر روی یک ساز موسیقی باعث تغییر امواج مغزی می شود به گونه ای که توانایی شنیداری فرد را بهبود می بخشد.
عمل نواختن موسیقی به همکاری بسیاری از سیستم های مغزی مانند سیستم های شنوایی ، حرکتی و ادراكی نیاز دارد و در نتیجه در اثر عملکرد ایجاد موسیقی تغییرات شدیدی در فعالیت مغز ایجاد می شود،موسیقی درمانی برای سالمندان مبتلا به آلزایمر نیز مزایایی دارد که در مقاله فواید موسیقی درمانی در این باره صحبت کرده ایم .
داشتن یک رژیم غذایی سالم
یک بخش مهم و اصلی سلامت مغز کیفیت رژیم غذایی است. در سال 2018 ، محققان وجود اسیدهای چرب امگا 3 و امگا 6 را در خون با پیر شدن طبیعی مغز مرتبط دانستند.
مطالعه دیگری همچنین مشخص کرده است که مصرف غذاهای موجود در رژیم غذایی مدیترانه ای با کاهش خطر مشکلات حافظه در سالمندان ارتباط دارد.
همچنین ثابت شده است که افراد میانسال با مقادیر بیشتری لوتئین – که ماده مغذی موجود در سبزیجات برگ سبز مانند کلم پیچ و اسفناج و همچنین تخم مرغ و آووکادو است – واکنش های عصبی مشابهی با افراد جوان تر نسبن به همسالان خود دارند .
اگرچه با پیر شدن افراد روند پیر شدن مغز نیز آغاز می گردد اما تحقیقات نشان داده است که این روند می تواند زودتر از حد انتظار شروع شود. حتی ممکن است در برخی از افراد در دهه سی عمر آغاز شود.
از انجایی که تعداد سالمندان جهان رو به افزایش است و جمعیت پیر جهان بزودی رقم بسیاری از ساکنان کشورهای مختلف را شامل می شوند ، درک تغییرات شناختی مغز که همزمان با افزایش سن انجام می شوند اهمیت فزاینده ای پیدا می کند.
مرکز پرستاری سلامت اول با داشتن مجوز رسمی از وزارت بهداشت و سال ها تجربه ارزشمند در ارائه خدمات مراقبت و پرستاری در منزل آمادگی دارد به صورت شبانه روزی به همشهریان گرامی ارائه خدمت نماید.
کادر متخصص و آموزش دیده این مرکز در قالب پرستار کودک ، پرستار سالمند و پرستار بیمار با اندوختن تجارب ارزشمند در طی سال ها خدمت رسانی همواره آماده حضور در کنار شما عزیزان می باشد.
منابع:medicalnewstoday.com
