تورتیکولی نوزاد یا کجی گردن نوزاد؛ درمان و علت

تورتیکولی نوزاد مشکلی نسبتا شابع در نوزادان است که با عضلات منقبض یا کوتاه در یک طرف گردن قابل تشخیص است . این انقباض یا کوتاهی عضلات باعث می شوند که سر کودک در حالت کج یا چرخشی قرار گیرد . براساس مطالعات انجام شده تورتیکولی نوزاد به قدری شایع است که از هر 100 نوزاد 3 نفر را مبتلا می کند. خوشبختانه، در بیشتر موارد تورتیکولی نوزاد به راحتی قابل درمان است.

کجی گردن نوزاد از جمله عارضه‌هایی است که در سنین کم برای نوزادان رخ می‌دهد. در این بیماری به‌صورتی است که کودک سرش را به سمت مخالف چانه می‌چرخاند. کج شدن گردن نوزاد معمولا دردناک نیست.

تورتیکولی می‌تواند مادرزادی یا اکتسابی باشد و در نوزادان تقریبا رایج است. درمان تورتیکولی نوزاد تا 3 ماهگی به‌سادگی به کمک نرمش‌ها و روش‌های ساده قابل‌انجام است؛ اما بعد از آن ممکن است درمان بیماری کمی سخت شود و در موارد شدیدتر حتی برای درمان این بیماری به روش‌هایی مانند جراحی نیاز داشته باشید. علت کج شدن گردن نوزاد  مانند علت سردی دست و پا هنگام تب در کودکان شامل موارد متعددی است و باید حتما توسط پزشک بررسی شود.

علائم تورتیکولی نوزاد

هنگامی که کودک تورتیکولی دارد، احتمالاً با آن متولد شده است (تورتیکولی مادرزادی). اگر اینطور است، معمولاً به دلیل نحوه قرارگیری جنین در رحم است.

در برخی موارد، نوزادان پس از تولد دچار تورتیکولی می شوند (تورتیکولی اکتسابی، که به طور معمول در اثر نوعی ضربه یا عفونت ایجاد می شود). درک علائم تورتیکولی، مادرزادی یا اکتسابی، به پزشک کمک می کند تا تشخیص دهد که از چه روشی می توان کودک را درمان نمود .

به نقل از kidshealth.org :

پزشکان مطمئن نیستند که چرا برخی از نوزادان با تورتیکولی متولد می شوند و برخی دیگر نه. ممکن است به دلیل گرفتگی در داخل رحم یا در یک موقعیت غیرعادی (مانند قرار گرفتن در وضعیت بریچ، جایی که باسن کودک رو به کانال زایمان است) اتفاق بیفتد.
این چیزها می توانند بر عضله استرنوکلیدوماستوئید (stir-noe-kly-doe-MAS-toyd) (SCM) نوزاد فشار بیاورند. این عضله بزرگ طناب مانند در دو طرف گردن از پشت گوش تا استخوان ترقوه کشیده می شود. فشار اضافی روی یک طرف SCM می تواند باعث سفت شدن آن شود که چرخاندن گردن را برای نوزاد سخت می کند.

تورتیکولی مادرزادی

اگرچه ممکن است نوزاد با تورتیکولی به دنیا آمده باشد، اما ممکن است تا زمانی که نوزاد بین 6 تا 8 هفتگی کودک نرسیده باشد ،والدین متوجه هیچ نشانه یا علامتی نشوند. در حدود این سن، بیشتر نوزادان کنترل بیشتری بر سر و گردن خود به دست می آورند. در این مرحله ممکن است  والدین نوزاد متوجه علائم زیر شوند:

• سر به یک طرف کج می شود یا می چرخد
• محدوده حرکتی محدود در سر و گردن
• عدم تقارن در سر و صورت کودک
• نوزادانی که با شیر مادر تغذیه می شوند ممکن است تغذیه از یک پستان را بر طرف دیگر ترجیح دهند
• مشکلات اسکلتی عضلانی ممکن است وجود داشته باشد (دیسپلازی هیپ)
• وجود یک توده کوچک و نرم در گردن نوزاد
• شایع ترین علامت مشاهده شده پلاژیوسفالی یا لکه صافی است که در پشت یک گوش و در سمتی که کودک تمایل دارد گردن را آن سمت نگه دارد  ظاهر می شود.

تورتیکولی اکتسابی

علائم تورتیکولی اکتسابی عبارتند از:

• سر به یک طرف خم می شود
• محدوده حرکتی محدود در سر و گردن
• دوره های مکرر کج شدن سر. در طول این دوره‌ها، کودک ممکن است خواب‌آلود، تحریک‌پذیری یا استفراغ را نیز تجربه کند

علل تورتیکولی

تورتیکولی نوزاد زمانی اتفاق می‌افتد که ماهیچه‌هایی که استخوان سینه و ترقوه را به جمجمه متصل می‌کنند (عضله sternocleidomastoid) کوتاه می‌شوند از آنجایی که عضله گردن کودک  در یک طرف گردن کوتاه شده است، سر او را به آن سمت کج می کند یا چرخش بوجود می آورد .

اغلب این عضله به دلیل وضعیت غیر طبیعی جنین، آسیب در هنگام تولد، ناهنجاری ها یا مشکلات استخوانی در قسمت گردن ستون فقرات، و در موارد نادر به دلیل بیماری های ارثی که می تواند باعث آسیب به سیستم عصبی یا ماهیچه ها شود، کوتاه یا سفت می شود.

تشخیص تورتیکولی

درصورتی‌که کودک نتواند به خوبی گردن خودش را حرکت دهد یا محدودیتی در حرکات گردن داشته باشد؛ یا گردن به یک طرف سفت شود؛ لازم است به ارتوپد کودک مراجعه شود. پزشک با بررسی سوابق بیماری‌های خانوادگی و عکس‌برداری از ناحیه مورد نظر، تشخیص می‌دهد که کجی گردن وجود دارد یا خیر.

درمان تورتیکولی نوزاد

بهترین راه برای درمان تورتیکولی این است که کودک  را تشویق کنید تا سر خود را در هر دو جهت بچرخاند. این کار به شل شدن عضلات منقبض گردن و سفت شدن عضلات شل کمک می کند. مطمئن باشید که نوزادان با چرخاندن سر به صورت خود به خود به گردن آسیب نخواهند زد.

جراحی تورتیکولی

کج شدن گردن نوزاد تا جای ممکن با حرکات ورزشی، گچ گرفتن گردن نوزاد و داروها قابل درمان است. پرستار کودک در این موارد می‌تواند به شما کمک کند؛ اما با بالا رفتن سن و کم شدن انعطاف گردن، در سنین بالاتر باید از جراحی استفاده کرد. هدف از انجام جراحی در کیس‌های کجی گردن نوزاد کاهش محدودیت‌های حرکتی است تا کودک بتواند راحت‌تر سرش را بچرخاند.

برخلاف نرمش یا گچ گرفتن گردن نوزاد، جراحی از روش‌های تهاجمی برای درمان تورتیکول نوزاد است. به‌همین دلیل جراحی گردن نوزاد، آخرین متدی است که پزشکان برای درمان کجی گردن نوزاد به آن فکر می‌کنند. در صورت جراحی توصیه می‌کنیم از کمک‌های یک پرستار بیمار در حین درمان استفاده کنید.

تمرینات تورتیکولی

خواباندن نوزاد برای مدت کوتاهی روی شکم هنگام بیداری (معروف به “زمان شکم”) یک تمرین مهم است زیرا به تقویت عضلات گردن و شانه کمک می کند و کودک را برای چهار دست و پا رفتن آماده می کند.این تمرین مخصوصا برای نوزادی با تورتیکولی و سر صاف مفید است – و در واقع می تواند به درمان هر دو مشکل به طور همزمان کمک کند. در اینجا نحوه انجام آن آمده است:

1. کودک را روی زمین بر روی سینه یا روی سینه خود بخوابانید
2. کودک را طوری قرار دهید که سر او به طرف شما نباشد
3. سپس با کودک خود صحبت کنید یا آواز بخوانید و او را تشویق کنید که برگردد و به شما نگاه کند
4. این تمرین را به مدت 10 تا 15 دقیقه چندین بار در روز انجام دهید
5. هنگامی که کودک به مدت 10-15 ثانیه سر خود را پایین می گذارد، خسته است و نیاز به استراحت دارد.

تمرینات کششی برای درمان تورتیکولی اگر زمانی که کودک بین 2 تا 6 ماهگی است شروع شود به احتمال زیاد به خوبی جواب می دهد. اگر متوجه شدید که تورتیکولی نوزادتان با کشش بهبود نمی یابد، با پزشک یا فیزیوتراپیست اطفال صحبت کنید.

علاوه بر تمرین “زمان شکم”، هر کاری که می توانید انجام دهید تا کودک را تشویق کنید تا به گردن خود را به سمت عضله آسیب دیده حرکت دهد . برای مثال، اگر نوزاد به طور معمول سر خود را به سمت چپ می‌چرخاند، زمانی که او را عوض می‌کنید به سمت راست او بایستید.

وقتی او را در گهواره اش می گذارید همین کار را انجام دهید. برای مادران شیرده، بهتر است کودک را تشویق کنید تا از سمتی تغذیه کند که معمولاً از آن لذت نمی برد. همه این حرکات می تواند عضلات گردن کودک را تقویت کند.

کلاه برای درمان تورتیکولی

برخلاف جراحی و گچ گرفتن گردن نوزاد که روش رایجی برای درمان تورتیکولی نوزاد نیست؛ استفاده از کلاه تورتیکولی بسیار رایج است. در این روش یک کلاه روی سر کودک خردسال قرار می‌دهند. این کلاه به واسطه ساختار خاصی که دارد؛ باعث می‌شود که جمجمه قالب‌سازی شود. این روش به نسبت شدت بیماری باید 3 تا 9 ماه استفاده شود. درصورتی‌که برای درمان کودک به پرستار نیاز دارید؛ می‌توانید از خدمات ما در مرکز پرستاری سلامت اول استفاده کنید. در این مرکز انواع پرستارها با شرایط مختلف، آماده ارائه خدمات به شما هستند.

پیشگیری از تورتیکولی

زمینه‌های ابتلا به این بیماری شامل موارد متعددی است که برخی از آن‌ها اجتناب‌ناپذیر هستند. بااین‌حال با رعایت برخی نکات می‌توانید از بعضی از زمینه‌های ابتلا به تورتیکولی در کودکان جلوگیری کنید.

• رعایت نکردن برخی از نکات در قبل، حین و بعد از زایمان می‌تواند باعث بروز تورتیکولی نوزاد شود. زایمان سخت، زایمان با پا و استفاده از forceps و vacuum برای زایمان می‌تواند باعث تورتیکولی در کودکان شود.
• همچنین برخی از بیماری‌های تورتیکولی اکتسابی در اثر ضربه ناگهانی و فشارهای زیاد ایجاد می شوند. ابا رفع این احتمالات، از ابتلا کودک به تورتیکولی گردن جلوگیری کنید.

چند تمرین مفید دیگر برای تقویت عضلات گردن نوزاد :

هنگامی که کودک می خواهد غذا بخورد، شیشه شیر یا سینه  را به گونه ای به او بدهید که کودک را تشویق کند که از طرف مورد علاقه خود دور شود. (از تمایل فرزندتان به غذا خوردن برای تشویق او استفاده کنید!)

هنگام خواباندن نوزاد، او را طوری قرار دهید که رو به دیوار باشد. از آنجایی که نوزادان ترجیح می دهند به اتاق نگاه کنند، کودک  فعالانه از دیوار دور می شود و این امر باعث کشیده شدن عضلات سفت شده گردن می شود. به یاد داشته باشید که همیشه کودک را به پشت بخوابانید که خطر مرگ ناگهانی نوزاد در خواب را کاهش می دهد.

هنگام بازی، توجه کودک خود را با اسباب بازی ها و صداها جلب کنید تا او گردن خود را به هر دو جهت بچرخاند

فیزیوتراپی برای تورتیکولی نوزاد

در موارد خاص، پزشک ممکن است پیشنهاد کند که نوزاد را برای درمان جدی تر نزد فیزیوتراپیست ببرید. پس از شروع درمان، درمانگر ممکن است کودک  را هر 2 تا 4 هفته یکبار معاینه کند تا ببیند درمان چگونه پیش می رود.

در  بازدیدهای بعدی، فیزیوتراپیست اندازه گیری می کند که کودک چند درجه می تواند سر خود را بچرخاند، سپس به تقویت عضلات گردن کمک می کند تا بتوانند دامنه حرکتی عضلات را افزایش دهد.

پزشک همچنین هرگونه مشکل شکل سر را ارزیابی می کند و توصیه هایی در مورد چگونگی کاهش هر گونه صافی که ممکن است در شکل سر وجود داشته باشد ارائه می دهد. برخی از کودکان به کلاه ایمنی نیاز دارند، اما بیشتر آنها نیازی به کلاه ایمنی ندارند.

گزینه های جراحی

زمانی که فیزیوتراپی و تمرینات خانگی مشکل گردن کودک را اصلاح نکند، ممکن است نیاز به جراحی باشد. خوشبختانه، این اتفاق به ندرت در مورد نوزادانی رخ می دهد که تورتیکولی دائمی دارند و به درمان محافظه کارانه پاسخ نمی دهد.

تعداد بسیار کمی از کودکان مبتلا به تورتیکولی مادرزادی نیاز به جراحی خواهند داشت. این جراحی عضله استرنوکلیدوماستوئید را طولانی می کند و تورتیکولی را اصلاح می کند. به طور معمول، پزشک قبل از اینکه جراحی را تجویز نماید،  صبر می کند تا کودک به سن پیش دبستانی برسد .

چه زمانی به پزشک مراجعه کنید

اگر به نظر نمی رسد که درمان تورتیکولی کودک کمک کننده باشد یا اگر علائم جدیدی در او ایجاد شود، حتما به پزشک اطفال مراجعه نمایید . علاوه بر این، اگر تورتیکولی کودک پس از یک آسیب یا ابتلا به یک بیماری ایجاد شد، فوراً به پزشک مراجعه کنید و یا از یک پرستار کودک با تجربه کافی در این زمینه کمک بگیرید.

مرکز پرستاری سلامت اول با داشتن مجوز رسمی از وزارت بهداشت و سال ها تجربه در امر ارائه خدمات مراقبت و پرستاری در منزل آمادگی دارد با کادری مجرب و متخصص به صورت شبانه روزی در خدمت همشهریان گرامی باشد. مرکز سلامت اول ارائه دهنده خدمات پرستار کودک است.

کادر مجرب این مرکز در قالب پرستار سالمند ، پرستار بیمار و پرستار کودک همواره با در نظر گرفتن آخرین استانداردهای خدمات مراقبتی و پرستاری به ارائه خدمت پرداخته و آسایش و امنیت عزیزان شما را اولویت اصلی خویش قرار داده است.

سوالات متداول

آیا بعد از جراحی گردن سریع درمان می‌شود؟

خیر؛ در بیشتر کیس‌ها لازم است که بعد از جراحی با انجام برخی از نرمش‌ها به بهبود وضعیت گردن کمک کرد.

آیا بعد از جراحی گردن سریع درمان می‌شود؟

خیر؛ در بیشتر کیس‌ها لازم است که بعد از جراحی با انجام برخی از نرمش‌ها به بهبود وضعیت گردن کمک کرد.

استفاده از کلاه تورتیکولی به چه صورت است؟

کلاه تورتیکولی به‌خاطر تداوم در استفاده می‌تواند شکل گردن را تغیر دهد. این کلاه باید 3 تا 9 ماه استفاده شود.