نوجوانی از دوران مهم زندگی افراد محسوب می‌شود. نوجوان در این دوران ممکن است که گاهی اوقات دچار مشکلات روحی و خلاهای عاطفی زیادی شوند. بنابراین، احتمال بروز بیماری افسردگی در سنین نوجوانی بسیار زیاد است. در این مقاله به بررسی علل افسردگی و علائم آن می‌پردازیم.
افسردگی در نوجوان از بیماری‌ها و عارضه‌های روحی رایج در این سنین است. زمینه‌های ژنتیکی، محیطی، بیماری‌های مختلف و غیره می‌توانند باعث ایجاد افسردگی شوند. تشخیص افسردگی معمولا توسط والدین و با مشاهده تغییر رفتار نوجوان انجام می‌شود. همچنین تست‌هایی برای تشخیص این بیماری وجود دارد. درمان افسردگی از اهمیت زیادی برخوردار است و می‌تواند کیفیت زندگی فرد در نوجوانی و سایر دوره‌های زندگی را تعیین کند.
افسردگی در نوجوانان
نوجوانی با تغییرات زیادی در فیزیک و روحیات نوجوان همراه است و افسردگی از عوارض رایج این دوران است. معمولا ناراحتی‌های چندروزه که علت و زمینه بروز آنها را می‌دانید؛ امری طبیعی است؛ اما درصورتی‌که بدون هیچ دلیل قبلی و به طور طولانی مدت دچار احساس غم و ناراحتی شدید؛ این موضوع می‌تواند نشان دهنده بروز افسردگی باشد. افسردگی در نوجوان اگر درمان نشود؛ می‌تواند مشکلات ادامه‌دار و جدی‌تری در آینده برای فرد ایجاد کند. آمارها نشان می‌دهند که افسردگی در نوجوان معمولا در بین سنین 6 تا 25 سال رایج است.
افسردگی نوجوانان یک بیماری جدی است و ممکن است همه جنبه‌های زندگی فرد را تحت شعاع قرار دهد. در بسیاری از موارد می‌توان به درمان این عارضه امیدوار بود. خانواده و جامعه و محیط اطراف، نقش کلیدی دراین خصوص ایفا می‌کنند. معمولا راهنمایی‌های اطرافیان، ایجاد محیط امن و شاد و محبت کردن به نوجوان می‌تواند از شدت علائم افسردگی در نوجوان بکاهد. علائم افسردگی در نوجوانان دختر و علائم افسردگی در نوجوانان پسر معمولا ناشی از علائم محیطی و مسائل و تروماهای روانی هستند.
به نقل از سایت mayoclinic:
افسردگی نوجوانان یک مشکل جدی سلامت روان است که باعث احساس غم و اندوه مداوم و از دست دادن علاقه به فعالیت ها می شود. این بر نحوه تفکر، احساس و رفتار نوجوان شما تأثیر می گذارد و می تواند باعث مشکلات عاطفی، عملکردی و فیزیکی شود. اگرچه افسردگی ممکن است در هر زمانی از زندگی رخ دهد، علائم ممکن است بین نوجوانان و بزرگسالان متفاوت باشد.
مسائلی مانند فشار همسالان، انتظارات تحصیلی و تغییر بدن می تواند فراز و نشیب های زیادی را برای نوجوانان به همراه داشته باشد. اما برای برخی از نوجوانان، پایین بودن چیزی بیش از احساسات موقتی است – آنها نشانه افسردگی هستند.
آمارها نشان می‌دهند که افسردگی نوجوانان یک بیماری رایج است و معمولا بدون داشتن هیچ زمینه خاصی ایجاد می‌شود. هرچند عوامل ژنتیکی، عوامل محیطی و مسائل و تروماهای روانی در این امر دخیل هستند. در این موارد استفاده از خدمات پرستار بیمار بسیار مفید است. رایج‌ترین دلایل بروز افسردگی در نوجوان عبارت‌اند از:
- بی‌توجهی
از مهمترین نیازهای نوجوان در این سن، توجه و محبت است. این احتمال وجود دارد که نوجوان توجه کافی را از اطرافیان دریافت نکند. در این صورت بروز افسردگی یک امر طبیعی است.
- ژنتیک
آمارها نشان می‌دهند که رواج بیماری افسردگی در خانواده زمینه ایجاد این بیماری در نوجوان را هم فراهم می‌کند. معمولا نوجوانانی که با این بیماری دست‌وپنجه نرم می‌کنند؛ در خانواده و اطرافیان هم سابقه بروز بیماری را داشته‌اند.
- آسیب‌ها و تروماهای کودکی
نوجوان ممکن است در زمان کودکی یک تروما ناگوار مانند مرگ عزیزان، دعواهای خانوادگی، سواستفاده جنسی و مواردی ازاین‌دست را تجربه کرده باشند که در نوجوانی به‌صورت آسیب و افسردگی خودشان را نشان دهند.
- هورمون‌ها
بعضی از مشکلات هورمونی از جمله اختلال در عملکرد تیروئید؛ ممکن است میزان و عملکرد هورمون‌ها را تحت تاثیر قرار دهد. نوسانات هورمونی هم افسردگی را در پی دارد. این بیماری به‌سادگی می‌تواند توسط پزشک درمان شود. عدم درمان افسردگی نوجوانان ممکن است باعث روی آوردن وی به مواد مخدر یا رفتارهای پرخطر شود.
نشانه‌های افسردگی در نوجوانان
برای اینکه بدانید نوجوان واقعا دچار افسردگی شده است یا نه؛ باید علائم افسردگی در نوجوانان دختر و علائم افسردگی در نوجوانان پسر را بشناسید. تنها نشانه افسردگی احساس ناراحتی و غم نیست؛ بلکه این بیماری نشانه‌های دیگری مانند عصبانیت، کلافگی یا پریشانی هم دارد. رایج‌ترین علائم افسردگی در نوجوان عبارت‌اند از:
- نداشتن انگیزه برای انجام کارها
- عصبانیت
- ناراحتی
- بی‌حوصلگی و بی‌قراری
- نداشتن تمرکز
- خستگی مداوم و کمبود انرژی
- تغییر در عادات مختلف
- نداشتن عملکرد مناسب در مدرسه
- دوری از دوستان و آشنایان
تشخیص افسردگی در نوجوانان
نوجوانی از دوران حساس و چالش‌برانگیز در زندگی هر کسی است. نوجوانان در این دوره آسیب‌پذیر هستند و همواره ممکن است مشکلات و صدمات جبران‌ناپذیری برای آنها ایجاد شود. به‌همین دلیل است که افسردگی در نوجوانی بسیار شایع است. آمارها نشان می‌دهند که 20 درصد از نوجوانان با مشکل افسردگی دست‌وپنجه نرم می‌کنند. درصورتی‌که این بیماری سریعا درمان نشود؛ زندگی فرد با مشکلات متعددی مواجه می‌شود.
افسردگی در نوجوانی با علائم متعددی همراه است. برخی دچار یاس و ناامیدی شده و انگیزه‌ای برای انجام کارها ندارند. برخی انرژی کافی برای انجام کارهای لازم، یادگیری، شرکت در جمع دوستان و مواردی ازاین‌دست را ندارند. برخی از افراد همواره ناراحت و عصبانی هستند و خشم‌های سرکوب شده دارند. حتی در برخی از نوجوانان افسردگی خودش را با شادی‌های بیش از اندازه و خنده‌های طولانی نشان می‌دهد درحالی‌که نوجوان در خلوت خود درگیر بیماری افسردگی است.
اطرافیان با توجه به رفتارهای غیرعادی و بی‌دلیل نوجوان به‌سادگی می‌توانند به وجود افسردگی نوجوانان پی ببرند و برای کمک به او آماده شوند؛ اما انجام این کار ساده نیست. چرا که نوجوانانی که با افسردگی درگیر هستند؛ در درجه اول بیماری خود را نمی‌پذیرند و در درجه دوم برای درمان همکاری نکرده و تمایلی نشان نمی‌دهند.
علائم افسردگی در نوجوانان دختر
جنسیت و ساختار بدن زنان تاثیر زیادی روی ویژگی‌های افسردگی فرد دارد. در ادامه علائم افسردگی دختران را می‌خوانیم:
- پرخوری و افزایش وزن یا کاهش اشتها و کاهش وزن
- خودکشی یا افکار مرتبط با مرگ یا اقدام به خودکشی
- اضطراب و احساس پوچی
- بدبینی، ناامیدی، احساس گناه، بی‌ارزشی یا درماندگی
- از دست دادن علاقه به فعالیت‌ها و سرگرمی‌های سابق
- علائم فیزیکی مداوم که درمان نمی‌شوند.
- مشکل در تمرکز، تصمیم‌گیری
- تحریک‌پذیری مداوم
- پرخوابی، بی‌خوابی یا زود بیدار شدن
علائم افسردگی در نوجوانان پسر
رایج‌ترین علائم افسردگی در پسران و افسردگی در مردان که با افسردگی دختران متمایز است؛ عبارت‌اند از:
- پرخاشگری‌های بیش از اندازه و بی‌دلیل
- طغیان خشم
- بروز مداوم رفتارهای خشونت‌آمیز
- بی‌تفاوتی
- کنار‌ه‌گیری از جمع دوستان یا خانواده
- نداشتن علاقه به فعالیت‌های سابق
- انجام کارهای پرخطر و ریسکی
- احساس پوچی و ناامیدی
نوع تست افسردگی در نوجوانان
برای تشخیص افسردگی نوجوان می‌توان از تست افسردگی هم کمک گرفت. این تست‌ها هم توسط خود شخص و هم توسط روانشناس قابل انجام هستند. این تست‌ها از چند سوال تشکیل شده‌اند که بعد از پاسخ دادن به آنها و امتیازگیری، می‌توان نتیجه را مشخص کرد. تست‌های زیر از تست‌های معتبر هستند؛ اما مبنای قطعی تشخیص بیماری نیستند:
- تست افسردگی ماریاکواس (مخصوص کودک و نوجوان)
- تست افسردگی بک (مخصوص نوجوان و بزرگسال)
- تست افسردگی کوتچر (مخصوص نوجوانان)
نحوه ارتباط‌گیری با نوجوان افسرده
یک نوجوان افسرده، رفتارها و سلایق مخصوص به خودش را دارد. برای همین نحوه برقراری ارتباط با نوجوان افسرده فاکتورها و اصول خاصی می‌طلبد. بهترین توصیه‌ها برای نحوه برقراری ارتباط با نوجوان افسرده شامل موارد زیر است:
- ایجاد اعتمادبهنفس در نوجوان: اعتمادبهنفس دادن به نوجوان در بسیاری از موارد علائم افسردگی در نوجوان را کاهش می‌دهد. همچنین با تقویت اعتمادبهنفس نوجوان، او تمایل بیشتری برای صحبت کردن با شما خواهد داشت.
- ملایم باشید: درصورتی‌که نوجوان از حرف زدن با شما سرباز می‌زند؛ پیگیر باشید و تسلیم نمی‌شود. این پروسه را بدون فشار و بدون خشونت و اجبار انجام دهید. تنها با ملایمت کامل بر خواسته خود اصرار کنید.
- گوش شنوا باشید: زمانی که نوجوان صحبت می‌کند؛ تنها شنونده باشید و از هرگونه واکنش و انتقاد یا مقاومت در برابر نظرات او خودداری کنید. در این موقعیت کودک یا نوجوان شما تلاش می‌کند تا با شما ارتباط برقرار کند و این پروسه برای او چالش‌برانگیز است. این کار را برای او سخت‌تر نکنید.
- تایید نوجوان: حتی اگر احساسات و نگرانی‌های نوجوان به‌نظر شما غیرمنطقی هستند؛ تلاش کنید تا با نوجوان صحبت کرده و او را تایید کنید. درمواقعی که تلاش می‌کنید به آنها بگویید که اوضاع آنقدرها هم بد نیست؛ نوجوان تصور می‌کند که شما آنقدرها هم احساسات او را جدی نمی‌گیرید. بهتر است همه احساسات و نظراتی که دارند را بپذیرید و تایید کنید.
- به حس خود اعتماد کنید: اگر نوجوان به شما می‌گوید که همه چیز خوب است و هیچ مشکلی ندارد؛ اما رفتارهای او نشانه‌هایی از افسرده بودن دارند؛ بهتر است به حس خود اعتماد کنید. چرا که نوجوان شما بدون اینکه بداند یا بخواهد بپذیرد؛ با افسردگی دست‌وپنجه نرم می‌کند.
نقش والدین در افسردگی نوجوانان
والدین اولین افرادی هستند که متوجه افسردگی نوجوانان می‌شوند. در این مرحله، هیچ قضاوتی نباید صورت بگیرد. آنها باید تلاش کنند که با نوجوان ارتباط برقرار کنند. درصورتی‌که نوجوان تمایلی برای برقراری ارتباط با والدین خود ندارد؛ آنها می‌توانند از کمک یک فرد دیگر به‌عنوان واسطه استفاده کنند. درصورت ادامه‌دار شدن علائم افسردگی در نوجوان بهتر است به روانشناس مراجعه کنید.
درمان افسردگی در نوجوانان
درمان افسردگی در موارد خفیف با تغییر برخی عوامل محیطی امکان‌پذیر است؛ اما در برخی کیس‌ها لازم است که از مشاوره‌های فرد متخصص بهره ببرید. برای درمان افسردگی در نوجوان و کودک یک اصل مهم، فعال‌سازی رفتاری است. به‌طوری که نوجوان و کودک برنامه‌هایی داشته باشد که به‌واسطه آنها وادار به انجام برخی حرکات شده و از بی‌انگیزگی و عدم فعالیت ناشی از بیماری افسردگی فاصله بگیرند. همچنین موارد زیر برای درمان افسردگی نوجوانان و کاهش علائم افسردگی در نوجوان مفید است:
- درمان افسردگی در نوجوان با تقویت مهارت‌های اجتماعی
- جلوگیری از فکر کردن به اشتباهات و ترس از قضاوت شدن
- پیدا کردن افکار مسموم و رفع آنها
- استفاده از روانکاری
درمان افسردگی با مراجعه به مشاور
در صورتیکه فرزند نوجوان افسرده دارید، می توانید برای درمان افسردگی فرزندتان از کمک پرستار استفاده کنید. پرستار می تواند تکنیک های درمانی ارائه شده توسط روانشناس را عملی کنید. از کارهایی که پرستار می‌تواند برای درمان افسردگی نوجوان انجام دهد، عبارتست از:
آموزش مهارت های ارتباطی به نوجوانان
یکی از مهمترین مسائل برای برخی از نوجوانان این است که دیگران چگونه آنها را قضاوت می کند. بنابراین، آموزش مهارت ارتباطی به نوجوانان می تواند در کنترل و درمان بیماری افسردگی نقش موثری داشته باشد. پزشک یا مشاوره کودک می‌تواند مهارت‌های ارتباطی را به نوجوان آموزش دهد تا کمتر با افسردگی مواجه شود.
صحبت کردن درباره اشتغالات ذهنی
مشاور نوجوان می‌تواند با نوجوان درباره اشتغالات ذهنی وی صحبت کند. اشتغالات ذهنی که نوجوان دارد، می تواند زمینه‌ساز بروز ناراحتی و افسردگی در وی شود. بنابراین، برای کاهش این درگیری‌های فکری، مشاور باید با نوجوان درمورد درگیری‌های ذهنی فرد صحبت کند.
اصلاح سبک زندگی
مشاور کودک می تواند با اصلاح سبک زندگی نوجوان به درمان افسردگی وی کمک زیادی کند. اصلاح سبک زندگی شامل تنظیم الگوی خواب، انجام فعالیت‌های ورزشی روزانه و مشخص کردن رژیم غذایی مناسب می باشد. تمام این موارد به نوجوان در پیشگیری و درمان افسردگی کمک خواهد کرد.
جمع‌بندی
ناراحتی‌های زودگذر برای همه اتفاق میفتد؛ اما در نوجوانی در اثر فشارهای خانواده یا اجتماع، نوسانات هورمونی، عوامل محیطی یا ژنتیکی و غیره ممکن است بیماری افسردگی رخ بدهد. در این بیماری نوجوان توان و انگیزه کافی برای انجام کارها را نداشته و خیلی زود خسته و بی‌حوصله می‌شود. همچنین ممکن است در روند خواب، زندگی روتین و موارد دیگر دچار مشکل شود. برای درمان افسردگی می‌توان از کمک خانواده، تراپیست یا دارودرمانی استفاده کرد.
سوالات متداول
1. دو نوع شایع افسردگی در نوجوانان کدامند؟
به طورکلی می توان گفت دو شکل رایج افسردگی در نوجوانان وجود دارد که با نام های اختلال افسردگی اساسی و اختلال افسردگی دائمی شناخته می‌شود.
2. افسردگی نوجوانان چگونه بر مغز تأثیر می گذارد؟
این زمانی است که مغز جریان اکسیژن کافی را دریافت نمی کند. این پدیده می تواند التهاب مغز را بیشتر افزایش دهد و حتی باعث مرگ سلول های مغز شود. نتیجه مشکل در یادگیری، به خاطر سپردن جزئیات، یا تنظیم خلق و خوی فرد است.
3. علت افسردگی در جوانی چیست؟
دعوا با خانواده یا دوستان تغییر مدرسه یا شروع دبیرستان مورد آزار و اذیت قرار گرفتن تجربه قطع رابطه، مرگ عزیز، سوء استفاده یا بی توجهی می تواند باعث مبتلا شدن نوجوان به افسردگی شود.
4. چرا نوجوانان انقدر استرس دارند؟
زیرا در سن آن ها چالش‌های رایج و استرس زایی مانند: تکالیف و مدرسه (مخصوصاً امتحانات) انتظارات و فشار والدین و خانواده برای عملکرد خوب در مدرسه را تجربه می کنند.
5. آیا والدین می‌توانند به درمان افسردگی نوجوان کمک کنند؟
بله؛ در بسیاری از کیس‌ها والدین می‌توانند همراه یا مهره اصلی درمان افسردگی در نوجوان باشند.
