کم شدن تعداد گلبول‌های قرمز در بدن کودکان یا پایین آمدن سطح هموگلوبین بدن کودک را به‌عنوان کم خونی در کودکان می‌شناسند. این عارضه در کودکان باعث می‌شود که حجم اکسیژن کمتری در بدن کودکان انتقال پیدا کند. درصورتی‌که این عارضه درمان نشود؛ آسیب‌های جبران‌ناپذیری را در پی دارد. کم خونی در کودکان گاهی یک عارضه موقتی است و با تامین نیازهای بدن کودک به کمک مکمل‌ها یا رژیم غذایی برطرف می‌شود؛ اما در برخی از موارد این عارضه ارثی بوده و به‌سختی درمان می‌شود. مواردی مانند سرطان، اختلالات خودایمنی و مشکلات ژنتیکی می‌تواند باعث بروز کم‌خونی در کودکان شود.در فرایند درمان کم خونی همواره می‌توانید از خدمات یک پرستار کودک استفاده کنید.
علت کم خونی در کودکان چیست؟
کمبود آهن و عوامل تغذیه‌ای یکی از اصلی‌ترین علت‌های کم‌خونی در کودکان است. علائم کمبود آهن در کودکان و عوارض آن در کودکان کمی متفاوت است. نیاز رشد سریع آنها به آهن بیشتر از بزرگترهاست و اگر تامین نشود، می‌تواند منجر به کاهش تولید هموگلوبین و کمبود اکسیژن در بدن شود. عوامل دیگری نیز مانند عفونت‌ها، مشکلات گوارشی، نقص ویتامین B12 و اسید فولیک، اختلالات ژنتیکی و انتقال خون نادرست می‌توانند علت کم‌خونی در کودکان باشند. تشخیص و مدیریت مناسب این علل توسط پزشک معالج کلیدی است تا از تاثیرات منفی آنها جلوگیری شود و سلامتی کودکان حفظ گردد. انواع گوناگونی از کم خونی ممکن است در یک کودک دیده شود. این موارد عبارتند از:
- کم خونی در کودکان به دلیل فقر آهن: طی این شرایط آهن کافی در خون وجود ندارد. آهن عنصر حیاتی برای تولید گلبول های قرمز است.
- کم خونی کودک از نوع مگالوبلاستیک: در این نوع از کم خونی گلبول های قرمز به دلیل کمبود ویتامین B12 یا کمبود اسید فولیک، به طور غیر طبیعی بزرگ و حجیم هستند. این موضوع موجب می شود که این عناصر حیاتی خون نتوانند از بسیاری از مویرگ های ریز و باریکعبور کنند و سلول های آن قسمت دچار مرگ شوند. از جمله اقسام گوناگون کم خونی مگالوبلاستیک، کم خونی از نوع پرنیشیوز می باشد. طی این شرایط مشکل در جذب ویتامین «ب۱۲» خواهد بود. لازم به ذکر است که این ویتامین نیز برای تولید و شکل گیری گلبول های قرمز بسیار حیاتی است.
- کم خونی در کودکان از نوع همولیتیک: در این نوع از کم خونی، گلبول های قرمز از بین می روند. به گزارش یک پرستار کودک علل گوناگونی جهت بروز کم خونی همولیتیک وجود دارد. به عنوان نمونه؛ عفونت های بسیار جدی و خطرناک و یا برخی از داروها.
- کم خونی داسی شکل در کودکان: در این نوع از کم خونی، مشکل در تعداد گلبول های قرمز نیست بلکه مشکل شکل غیر طبیعی آنهاست که هلالی و شبیه داس است. ایین امر موجب می شود گلبول های قرمز نتوانند با نرمی و راحتی از مویرگ ها رد شوند. این نوع کو خونی در کودکان، تا دورانی بزرگسالی نیز باقی می ماند. ریشه این نوع کم خونی، مشکلات ژنتیکی است.
- تالاسمی: این نوع از کم خونی در کودکان هم، کم خونی ارثی می باشد که منجر به تغییر شکل گلبول های قرمز خون خواهد شد.
علت کم خونی در کودکان می‌تواند دلایل اکتسابی یا ارثی باشد. برخی از دلایل ارثی شامل مواردی است که در زمان تولد با نوزاد همراه است. همچنین کیس‌های کم‌خونی اکتسابی شامل مواردی است که به خاطر بروز شرایط ویژه، تغذیه نامناسب، و سایر علت‌ها ایجاد می‌شود.
درواقع علت کم‌خونی را باید به‌نسبت نوع کم خونی بررسی کرد. اما این بیماری در بسیاری از کودکان، دلیل ارثی و ژنتیکی دارد. گاهی برخی از مشکلات تغذیه‌ای و حساسیت‌های غذایی هم کم خونی را در پی دارد. برخی عفونت‌ها، بیماری‌ها، مصرف داروهای خاص، و مصرف برخی ویتامین‌ها و مواد معدنی، باعث بروز کم‌خونی در بدن کودک می‌شود. ایین موارد را باهم برسی می کنیم:
- از بین روفتن گلبول های قرمز خون در کودکان
- ناتوانی در تولید گلبول های قرمز جدید
- کاهش حجم خون موجود در بدن کودک
البته که کاهش گلبول های قرمز خون و یا پایین آمدن سطوح هموگلوبین می تواند ناشی از موارد ذیل باشد
- برخی از عفونت ها
- بعضی از بیماری ها
- اختلال های ژنتیکی منوط بر گلبول های قرمز
- فقر بعضی مواد معدنی یا ویتامین ها
علائم کم خونی در کودکان
علائم کم خونی در کودکان مانند کم خونی در سالمندان، در هر کودک با کودک دیگر متفاوت است. از طرفی گاهی آنمی خفیف، هیچ نشانه و علائمی ندارد. شایع‌ترین علائم کم خونی در کودکان شامل موارد زیر است:
- خستگی مداوم و کمبود انرژی
- زخم یا تورم روی زبان
- بزرگ شدن طحال یا کبد
- دیر خوب شدن زخم‌ها
- تاثیر در رشد
- رنگ‌پریدگی پوست، لب‌ها، دست‌ها یا زیر پلک
- سرد بودن دست و پا
- زرد شدن رنگ پوست، چشم یا دهان
- هوس‌های غیرعادی مانند هوس به یخ، خاک یا نشاسته
- کاهش اشتها
- ابتلا به بیماری‌های مختلف از جمله انواع عفونت‌ها
همچنین آنمی شدید، علائم زیر را در پی دارد:
- سردرد
- سرگیجه
- مشکلات ریتم قلب
- تنگی نفس
- تورم دست و پا
البته شاید کم خونی ناشی از بیماری های زمینه ای دیگری باشد به همین خاطر مراجعه به پزشک و ارائه شرح حال دقیق الزامی است.
به نقل از urmc.rochester.edu :
بسیاری از این علائم ممکن است ناشی از سایر مشکلات خونی یا شرایط سلامتی باشد. کم خونی اغلب نشانه یک بیماری دیگر است. هر گونه علائم را به ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی کودک خود گزارش دهید. همیشه برای تشخیص به پزشک مراجعه کنید.
برخی از ریسک فاکتورهای بسیار مهم ابتلای کودکان به کم خونی!
- کودکان متولد شده در کشورهای فقیر.
- کودکانی که نارس به دنیا آمده اند و یا وزن آن ها به هنگام تولد کم بوده است.
- کودکانی که زودتر از زمان مجاز، با شیر گاو یا شیر بز تغذیه می شوند. یعنی قبل از اتمام ییک سالگی
- کودکانی که از در سنین 1 تا 4 سالگی مقداری بیشتر از 750 میلی لیتر شیر گاو یا بز می خورند.
- شیرخوارانی که تنها با شیر مادر خود تغذیه می شوند و سایر غذای کمکی بدان ها برای تغذیه داده نمی شود.
- کودکانی که در رژیم غذایی آنها آهن، ویتامین های مورد نیاز و یا مواد معدنی مفید وجود ندارد.
- بیماری های عفونی، کلیوی یا کبدی طولانی مدت.
درمان کم خونی کودکان
درصورتی‌که با رعایت مواردی که برای پیشگیری از آنمی عنوان شد و همچنین به کمک مکمل‌های آهن، کم‌خونی و فقر آهن در کودک شما درمان نشد؛ بهتر است خیلی زود عامل زمینه‌ای این بیماری را در کودک تشخیص بدهید. بعد از تشخیص عامل زمینه‌ای لازم است که برای درمان آن عامل اقدام کنید. درمان کم‌خونی به نوع و شدت و علائم و سن کودک و سلامت عمومی کودک بستگی دارد. در پروسه درمان پزشک تلاش می‌کند تا میزان گلبول‌های قرمز خود را به شکل طبیعی برگرداند. برای درمان کم‌خونی کودکان از راهکارهایی مانند تزریق خون، قطع کردن خوردن داروهایی که باعث کم‌خونی می‌شوند، مصرف مکمل‌ها و غیره استفاده کرد.
سخن آخر
کم‌خونی کودکان به‌معنی کم شدن تعداد گلبول‌های قرمز خون است. کم خونی در کودکان یک مشکل رایج است؛ اما در برخی از موارد ممکن است بروز بیماری‌ها و مشکلات شدید و غیرقابل درمانی را در پی داشته باشد. کم خونی کودکان می‌تواند با نشانه‌هایی مانند بیشتر شدن ضربان قلب، تنگی نفس، کمبود انرژی، سرگیجه و سردرد خودش را نشان دهد.
برای درمان این عارضه بهتر است که دلیل بروز کم‌خونی را تشخیص داده و با رفع عامل زمینه‌ای، برای درمان کم‌خونی گام بردارید. بهترین درمان اصلاح سبک زندگی و رژیم غذایی کودکان است.
سوالات متداول
چرا فقر آهن در کودکان خطرناک است؟
آهن به انتقال سریع اکسیژن کمک می‌کند. اگر کودک شما از کمبود آهن رنج می‌برد؛ بهتر است از رژیم‌های غذایی غنی از آهن و مکمل‌های آهن استفاده کنید. اگر کمبود آهن در بدن شما درمان نشود؛ رشد و تکامل کودک هم تحت تاثیر قرار می‌گیرد.
آیا روش‌های خانگی برای درمان آنمی کارساز هستند؟
در مواردی که تغذیه نامناسب و دریافت نکردن آهن، دلیل بروز کم‌خونی در کودکان باشد؛ می‌توان با اصلاح تغذیه، این مشکل را رفع کرد؛ اما در مواردی که بیماری‌های ژنتیکی و موارد ریشه‌ای‌تر دلیل بروز این بیماری باشند؛ باید به پزشک مراجعه کنید.
