ازآنجایی‌که تحمل فوبیا هم برای کودک و هم برای اطرافیان ممکن است مشکلاتی ایجاد کند، لازم است بدانیم علائم فوبیا در کودکان چیست و چگونه با آن مقابله کنیم. به‌ویژه که گاهی اجتناب کردن از موقعیتهایی که باعث فوبیا می‌شوند دشوار است، مانند قرارگرفتن در موقعیت‌های اجتماعی، رعدوبرق یا عنکبوت.
فوبیا چیست؟
فوبیا یک ترس پیوسته و بدون منطق از موقعیت یا چیزی خاص است. بیم و وحشتی که کودک در این حالت تجربه می‌کند، با موقعیتی که در آن قرار گرفته است تناسب ندارد. فوبیا اغلب در مواجهه با سگ، عنکبوت، تاریکی، طوفان، ارتفاع، خون، تزریق و دلقک ایجاد می‌شود.
با بزرگ‌شدن کودک ممکن است علائم جسمی به دلیل فوبیا ایجاد شود: مانند: ضربان قلب بالا، حملات پانیک، تنگی نفس، تعریق، احساس سبکی در سر یا سفتی در قفسه سینه.
فوبیا می‌تواند برای کودک بسیار اذیت‌کننده باشد. اگر نگران سلامت او هستید حتماً با یک پزشک، روان‌شناس یا پرستار کودک مشورت کنید.
علائم فوبیا در کودکان چیست؟
اصلی‌ترین علامت فوبیا ترس شدید و بیش از اندازه در موقعیت‌های خاص است. بدین‌گونه که کودک از هرگونه تماس با شی یا تعامل با موقعیت موردنظر به‌عنوان راهی برای کاهش ترس و نگرانی خود اجتناب می‌کند.
این اجتناب ممکن است باعث شود که فرد شرایط زندگی‌اش را تغییر دهد: مانند انتخاب مسیر متفاوت برای رفتن به مدرسه برای جلوگیری از مواجه شدن با سگ یا اجتناب از مراجعه به پزشک برای تزریق واکسن. این ترس‌ها ممکن است در روال خانواده نیز اختلال ایجاد کند و باعث ازدست‌رفتن رویدادها و لذت‌های زندگی برای سایر افراد خانواده شود.
علائم و شدت فوبیا برای افراد مختلف متفاوت است. به‌طورکلی علائم شامل تجربه ترس و اضطراب شدید است که در مواجهه با موقعیت خاصی ایجاد می‌شود. اگر فوبیای فرد شدید باشد حتی با فکرکردن نیز علائم ایجاد می‌شود.
فهرستی از علائم رایج فوبیا را در ادامه برای شما لیست کرده‌ایم:
· علائم فیزیکی فوبیا:
- احساس سبکی سر یا غش
- سرگیجه و بی‌ثباتی
- احساس خفگی
- تپش قلب
- درد یا فشار در قفسه سینه
- تعریق
- احساس سرما یا گرما
- تنگی نفس و احساس خفگی
- حالت تهوع، استفراغ یا اسهال
- لرز
- احساس بی‌حسی و سوزن‌سوزن شدن
· علائم روانی فوبیا
- ترس از مرگ
- ترس از غش
- ترس ازدست‌دادن کنترل
- احساس جداشدن از بدن
اگر این علائم شدید باشد ممکن است باعث حمله پانیک شود. همچنین این نوع ترس حاد و ناخوشایند می‌تواند منجر به خجالت‌زدگی، افسردگی و ازدست‌دادن کنترل شود.
چه زمانی نیاز به دریافت کمک حرفه‌ای داریم؟
یکی از دلایل شایع مراجعه والدین به متخصصان فوبیای کودکان است. درصورتی‌که شرایط زیر را دارید حتماً برای درمان فوبیای فرزندتان از متخصص کمک بگیرید:
- فوبیا به حدی زیاد است که در زندگی روزمره آنها اختلال ایجاد می‌کند.
- فوبیا بیش از شش ماه طول کشیده است.
- انتظار داشته‌اید با بزرگ‌شدن کودک مشکل حل شود؛ اما این اتفاق نیفتاده است.
فوبیا چگونه درمان می‌شود؟
اگر نگران هستید که فوبیای فرزندتان زندگی روزمره او را تحت‌تأثیر قرار بدهد، اولین گام این است که به یک پزشک یا پرستار متخصص مراجعه کنید. ممکن است آنها شما را به یک روان‌شناس یا متخصص اطفال ارجاع دهند.
اغلب کودکانی که به فوبیا مبتلا هستند با درمان شناختی رفتاری یا گفتاردرمانی به‌صورت کامل معالجه می‌شوند. در موارد اضطراب شدید نیز دارو تجویز می‌شود. پاسخ به سؤالات زیر به شما کمک می‌کند تا تصمیم بگیرید که آیا نیاز است برای فوبیای فرزندتان با یک متخصص مشورت کنید یا خیر؟
سؤال اول
آیا ترس فرزند شما متناسب با سن او هست یا خیر؟ اگر پاسخ شما به این سؤال منفی است بهتر است قبل از اینکه این ترس به عاملی جدی برای نگرانی تبدیل شود اقدام مناسبی انجام دهید. اضطراب عامل مهم در رشد طبیعی فرزند شما است؛ اما تا زمانی که متعادل باشد.
اغلب بچه‌ها ترس‌های فراخور سن خودشان را تجربه می‌کنند، مانند ترس از تاریکی که به‌راحتی می‌توان با یک نور شبانه یا آرامش دادن به کودک این ترس را از میان‌برد. اما اگر این مشکل ادامه‌دار شد و ترس در زندگی روزمره آنها اختلال ایجاد کرد ممکن است نیاز به یک مداخله‌گر حرفه‌ای باشد.
سؤال دوم
آیا ترس فرزند با موقعیتی که در آن قرار گرفته متناسب هست؟ اگر ترس کودک متناسب با موقعیت نیست ممکن است نشان‌دهنده این باشد که نیاز به یک مشاور روانپزشک یا روان‌شناس هست.
اگر ترس کودک از یک موقعیت خاص حل شد، آن را بزرگ‌نمایی نکنید؛ اما اگر الگویی از ترس را مشاهده می‌کنید که از بین نرفته است نیاز به اقدام مناسب است.
چگونه به کودکمان کمک کنیم؟
والدین می‌توانند به فرزندشان کمک کنند تا مهارت‌ها و اعتماد به نفس خود را برای غلبه بر ترس‌ها توسعه دهند تا به فوبیا تبدیل نشود. راهکارهای ساده زیر می‌تواند به کودک کمک کند تا با ترس‌ها و اضطراب‌های معمولی روبه‌رو شود:
- ترس فرزندتان را جدی بگیرید هرچقدر هم که ممکن است کوچک و پیش پا افتاده باشد چرا که برای کودک شما واقعی است. درباره ترس کودک با وی صحبت کنید. قدرت کلمات را برای ازبین‌بردن احساسات منفی کودک دست‌کم نگیرید.
- حقایق را به کودک بگویید به طور مثال به‌جای اینکه به او بگویید: «مسخره‌بازی در نیاور! هیچ هیولایی در کمد نیست.»به سمت کمد رفته در آن را باز کنید و کمد را چک کنید. سپس به کودک بگویید: «من آن را چک کردم هیولایی در آن نیست.»
- هنگام نزدیک‌شدن به موقعیتهایی که کودک از آنها ترس دارد به‌جای دور شدن از موقعیت با حمایت و مراقبت از کودک، سعی کنید وی را به آن نزدیک کنید.
- به کودک بیاموزید که میزان ترسش را با اعداد بیان کند. مثلاً در مقیاس ۱ تا ۱۰ آن را ارزیابی کند که ۱۰ میزان بالای ترس را نشان می‌دهد. برای بچه‌های کوچک‌تر بگویید به این فکر کنند که چقدر از ترس پر هستند؟ مثلاً ترس تا زانویشان رسیده یا تا سرشان است؟ این کار به آنها کمک می‌کند تا ترسشان را کوچک تصور کنند.
- به کودک یاد بدهید به هنگام اضطراب از جملاتی مانند: «من می‌توانم این کار را انجام دهم» و «من شجاع هستم» استفاده کند. همچنین می‌توانید به او آموزش دهید تا از تکنیک‌های تجسمیا تنفس عمیق استفاده کند. مثلاً تجسم کند روی ابرها شناور است یا در ساحل دراز کشیده است.
کلام پایانی
در این مقاله درباره این که علائم فوبیا در کودکان چیست و چگونه می‌توانیم به کودکمان کمک کنیم، صحبت کردیم. تشخیص زودهنگام و مداخله به موقع می‌تواند با کاهش شدت علائم بر کیفیت آینده زندگی کودکتان بسیار اثرگذار باشد.
اگر فکر می‌کنید فرزندتان نیاز به یک متخصص دارد، برای دریافت خدمات پرستاری از کودک با همکاران ما در سلامت اول تماس بگیرید. شما می‌توانید برای استخدام پرستار در منزل با کارشناسان ممجموعه تماس حاصل فرمایید.
