ترس از دفع مدفوع در کودکان یا کوپروفوبیا به معنای ترس یا بیزاری از مدفوع یا اجابت مزاج است که مشکلی شایع در کودکان زیر چهار سال است. این مشکل به دلایلی مختلفی مثل داشتن درد یا به یاد آوردن خاطره‌ای از درد شدیدی که داشتند بروز می‌نماید و لازم است که والدین با مشورت پزشک علت اصلی آن را درک نمایند و در جهت برطرف نمودن آن اقدام کنند .این موضوع ممکن است از عدم سلامت روان کودک نیز باشد. در این مقاله به بررسی چند علت اصلی ترس از مدفوع در کودکان می پردازیم.
علت ترس کودک از دفع مدفوع
دلایل بسیاری وجود دارد که کودکان از مدفوع خود ترس داشته باشند. والدین یا پرستار کودک که از او مراقبت می‌کند می‌تواند از راه رفتن با نوک پا و فشردن آن‌ها، متورم و قرمز شدن صورت و منقبض کردن باسن کودک می‌توانید متوجه ترس کودک از مدفوع بشوند. علل وجود ترس در کودکان را می‌توان عوامل زیر دانست:
- سن مناسب برای استفاده از توالت
- توالت بزرگسالان برای کودک مناسب نیست
- عدم آموزش لازم به کودک
- وجود مشکلات اضطرابی و استرسی در کودک
- وجود بیماری هایی مثل تنبلی روده یا تیروئید
- یبوست و مشکلات گوارشی
- کمبود فیبر مایعات در ترس از دفع مدفوع در کودکان
در ادامه به بررسی تمامی علت ترس کودکان از دفع مدفوع خواهیم پرداخت.
1. سن مناسب برای استفاده از توالت
سن آمادگی کودک برای یادگیری توالت بین 18 ماه تا چهار سال است. بنابراین ممکن است گاهی لازم باشد کمی عقب نشینی نمایید و چند هفته یا چند ماه دیگر از پوشک استفاده کرده تا اینکه کودک بتواند برای استفاده از توالت آمادگی کافی را بدست آورد .اگر کودکی به استفاده از توالت مقاومت نشان می دهد و دارای علایم ترس کودکان از دفع مدفوع شده است، کافی است که در ابتدا به او اجازه دهید که درحالی که پوشک به تن دارد روی توالت بنشیند.
سپس، همان‌طور که او به این کار عادت کرده، سعی کنید پوشک را بردارید و او را روی صندلی توالت کودک بنشانید. هنگامی که او به راحتی از صندلی کودک استفاده نمود می توانید به تدریج او را به استفاده از صندلی بزرگسالان ترغیب نمایید . اغلب اوقات کودکانی که تجربه بدی در استفاده از توالت داشته‌اند، نیاز به یک وقفه در استفاده از آن دارند و مهم‌ترین چیز این است که والدین تحت هر شرایطی رویکرد تنبیهی در پیش نگرفته و هرگز کودک را در مورد حوادث مربوط به دستشویی خجالت زده نکنند.
2. توالت بزرگسالان برای کودک مناسب نیست
اغلب بچه ها تمایلی به استفاده از توالت بزرگسالان ندارند زیرا به اندازه کافی بزرگ نیستند که بتوانند راحت روی آن بنشینند و در موقعیت درستی قرار گیرند. در صورت استفاده از توالت بزرگسالان، کودک بیش از حد مشغول نگه داشتن خود در موقعیت درست است بنابراین نمیتواند بر حرکت روده های خود تمرکز کند و کار دفع به درستی انجام نمیشود .
سن آمادگی کودک برای یادگیری توالت بین 18 ماه تا چهار سال استاستفاده از یک صندلی توالت و چهار پایه که به کودک کمک می کند تا امنیت بیشتری داشته باشد و به او توانایی پایین آمدن از توالت را دهد ضروری به نظر می رسد .
3. عدم آموزش لازم به کودک
کودکان معمولا مشکلی با استفاده از توالت فرنگی بچه گانه ندارند اما هنگام دفع مدفوع به دلیل درد و ترسی که وجود دارد مانع از راحت نشستن آن‌ها می‌شود. در همین راستا والدین باید در نظر داشته باشند آموزش های لازم را در خصوص نحوه استفاده از توالت فرنگی به صورت کامل و مکرر به کودک القا کنند.
4. وجود مشکلات اضطرابی و استرسی در کودک
در ذهن کودک حس هنگام وجود مدفوع برایشان خیلی آزاردهنده است. اگر حتی با وجود این حس ناخوشایند تصمیم به دفع مدفوع کنند از ظاهر و بویی که تولید می‌شود حال بدتری پیدا می‌کنند. این استرس و اضطرابی که در آن موقعیت تجربه می‌کنند بیشار در کودکان اوتیسمی دیده شده است. دلایل استرس و ترس از مدفوع در کودکان ریشه در روانشناختی آن‌ها دارد و در مواردی نیز مشکلات جسمی آن‌ها را تهدید می‌کند.
5. وجود بیماری هایی مثل تنبلی روده یا تیروئید
بیماری تنبلی روده زمانی اتفاق میوفتد که ماهیچه ها در روده نمی‌توانند به راحتی موادغذایی را به بیرون انتقال دهند و از مسیر درست عبور نمی‌کنند. این بیماری باعث دفع سخت تر مدفوع در کودکان می‌شود. هم‌چنین بیماری دیگری که در آن به اندازه نیاز هورمون تیروئید ترشح نمیشود و باعث عارضه کم‌کاری یا پرکاری تیروئید خواهد شد نقش مهمی در ترس کودکان از مدفوع دارد.
6. یبوست و مشکلات گوارشی
ممکن است کودک چهار ساله شما از توالت بزرگسالان استفاده کند ، اما به طور ناگهانی از دفع ادرار و مدفوع در آنجا امتناع ورزد. ممکن است در این شرایط او حتی حاضر به نشستن روی توالت نباشد و دو یا سه روز روده او هیچ حرکتی نداشته باشد . وقتی والدین در این شرایط علت امتناع کودک را جویا شوند او پاسخ خواهد داد که این کار برای او دردناک است. جلوگیری از دفع مدفوع در کودکان پیش دبستانی کاری شایع است.
کارشناسان بر این باورند که جلوگیری از دفع مدفوع در کودکان پیش دبستانی کاری شایع است. اغلب اوقات ، این مشکل به سرعت به یک حلقه معیوب تبدیل می شود: به عنوان مثال پسر کوچک شما احتمالاً یبوست پیدا کرده و دفع مدفوع برای او دردناک بوده است . اما اکنون، او که مایل به تکرار این تجربه دردناک نیست ، با اصرار برای حرکت دادن روده های خود مبارزه می کند و حاضر به استفاده از دستشویی نیست که در نتیجه یبوست او را بدتر می شود.
به نقل از سایت mayoclinic :
اگر همه چیز از نظر جسمی طبیعی است، بهترین راه برای رفع یبوست در کودک نوپا این است که به کودک اطمینان دهید که اجابت مزاج مشکلی ندارد. گاهی اوقات بزرگسالان به دلیل لجبازی نگران می شوند که کودک مدفوع خود را نگه داشته باشد. به ندرت چنین است. اکثر کودکان نوپا از مدفوع خودداری می کنند زیرا تجربه دردناکی از دفع مدفوع داشته اند. کودکان اغلب زمانی که اطمینان خاطر و تقویت مثبت دریافت می کنند، پاسخ می دهند و یاد می گیرند که آرام شوند.
7. کمبود فیبر مایعات در ترس از دفع مدفوع در کودکان
استفاده از یک رژیم غذایی کم فیبر یا حاوی مقدار زیادی شیر یا محصولات شیر می تواند در بروز یبوست نقش داشته باشد. بهتر است در رژیم غذایی کودک مقدار زیادی میوه ، سبزیجات و غلات گنجانده گردد . اگر کمی سبوس به غلات صبحانه اضافه کنید و مطمئن شوید که کودک به اندازه کافی مایعات می نوشد مشکل او بزودی برطرف خواهد شد . نکته مهم این است که استفاده از فیبر با مایعات ناکافی مشکل یبوست را بدتر می کند. کودکان پیش دبستانی باید حدود دو فنجان (500 میلی لیتر) شیر در روز مصرف کنند.
ترس از پی پی در کودکان | یبوست کودکان
به ندرت یبوست ناشی از یک مشکل جسمی جدی است. اگر یبوست در کودک مشکلی مداوم است، به جای اینکه به روغن‌های معدنی یا ملین متوسل شوید، به پزشک کودک خود مراجعه کنید. پزشک می تواند داروی مناسب برای رفع این مشکل را تجویز کند. در صورت ادامه مشکلات حرکات روده و بیش از سه ماه و یا مشاهده خون در مدفوع باید مجدد به پزشک خود مراجعه کنید.
اگر کودک شما چهار ساله است و هنوز برای توالت رفتن آمادگی ندارد یا درست آموزش ندیده است لازم است با یک روانشناس در این مورد صحبت نمایید. پزشک با بررسی و کشف علت اصلی یبوست و تجویز داروهای مناسب و یا روش‌های کاربردی می تواند این مشکل را به راحتی برطرف نماید .
روش های کاربردی در کاهش ترس از دفع مدفوع در کودکان
این روش‌های کاربردی ممکن است یک حمام آب گرم باشد تا روده ها را به حرکت در بیاورد یا حتی کمی کاهش وزن در کودکان چاق در این شرایط کارساز باشد . تجربه یک مادر از روش‌های کاربردی به این صورت بوده است که “شیر آب گرم را باز می کنیم و او را تشویق می کنیم تا چهره‌هایی را که او پوپو می‌نامد، درست کند. همان کاری است که هنگام دفع مدفوع انجام می دهد. به نظر می رسد این کار به کودک کمک می کند تا کمی با شرایط سرگرم شود و در حال آمادگی برای دفع مدفوع قرار گیرد ”
برای برخی از بچه ها ، نشستن به شکل برعکس بر روی توالت کودک به کاهش ترس آن‌ها کمک می کند. کودک را در این حالت حمایت کنید و به او کمک کنید که به درستی روی صندلی توالت به درستی قرار گیرد. در این شرایط توالت فرنگی کودک دیگر به نظر او ترسناک نیست. استفاده از بازی‌ها، کتاب‌ها و سایر اسباب‌بازی‌های جذاب و سرگرم کننده برای کودک در هنگام استفاده از توالت باعث کاهش اضطراب کودک شده و فرآیند دفع را برای او راحت تر می نمایند.
صبور بودن والدین در کاهش اضطراب کودک در هنگام استفاده از توالت بسیار ضروری است. گاهی ممکن است مقطع زمانی که توسط والدین برای آموزش کودک انتخاب شده است مناسب نبوده و بهتر است روز دیگری را انتخاب نمایند. در این شرایط فرزند خود را در آغوش بگیرید مقداری بستنی بخورید و فردا دوباره آموزش کودک را امتحان کنید.
یبوست مزمن Encopresis و ترس از دفع مدفوع در کودکان
متخصصان اطفال بر این باورند که وقتی کودکان پیش دبستانی در شلوار خود کارخرابی می کنند، معمولاً این رفتار نتیجه یبوست مزمن است. تجمع مدفوع خشک و سخت باعث ناراحتی در هنگام دفع مدفوع می‌شود و موضوع به اعصاب کودک فشار خواهد آورد. کودک در واقع دیگر احساس تمایل به رفتن به دستشویی را متوقف می‌کند اما ممکن است در اثر فشار مقداری مدفوع از بدن او خارج شود و شلوار کودک آلوده گردد. در این شرایط ممکن است کودکان به سرعت با بوی مدفوع خارج شده کنار آمده و به آن عادت کنند اما مطمئناً ، افراد دیگر این بوی نا مطبوع را درک کرده و این وضعیت در اجتماع برای کودک مشکلات فراوان ایجاد خواهد کرد. اما مهم است که والدین در صورت مشاهده علائم ترس کودکان از دفع مدفوع که به coprophobia معروف است، رویکرد تنبیهی نداشته باشند. رفع این مشکل اغلب در گرو رفع مشکل یبوست است، بنابراین با پزشک کودک خود صحبت کنید.
سوالات متداول
1. ترس از دفع مدفوع در کودکان به چه دلیلی رخ می‌دهد؟
ترس از دفع مدفوع می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد که چند مورد را در زیر آورده‌ایم:
- ترس از تجربه دفع مدفوع بزرگ، سفت و خشک گذشته را دارند.
- برای توالت رفتن آماده نیستند.
- سعی در جلب توجه شما دارند.
- تمایلی به استفاده از توالت بزرگسالان ندارند.
2. کودکان چه زمانی برای توالت رفتن آماده‌اند؟
سن آمادگی کودک برای یادگیری توالت بین 18 ماه تا چهار سال است. بنابراین ممکن است گاهی لازم باشد کمی عقب نشینی نمایید و چند هفته یا چند ماه دیگر از پوشک استفاده کرده تا اینکه کودک بتواند برای استفاده از توالت آمادگی کافی را بدست آورد.
3. چه راهکارهایی برای رفع ترس و نگهداشتن مدفوع در کودکان وجود دارد؟
راهکارهایی مثل عدم اجبار به توالت رفتن کودک، صبوری کردن تا زمان یادگیری کودک، صحبت کردن با کودک و مطلع شدن از نگرانی های کودک و یا جایزه دادن به کودک می‌توان استفاده کرد.
4. آیا مصرف فیبر برای اجابت مزاج کودک مفید است؟
بله، مصرف فیبر بسیار به کودک در راحت تر دفع کردن مدفوع کمک خواهد کرد. به همین خاطر در برنامه غذایی کودک حتما موادغذایی حاوی فیبر قرار دهید.
